• توانائیهای جسمی و خصوصیات طبیعی­: شرایط فیزیکی مناسب و مطلوب­، هوش سرشار، سرعت انتقال مناسب در مواقع خطر و تصمیم گیری مناسب و سریع با بهره گیری از اطلاعات و معلومات بدست آمده در زمینه مقررّات رانندگی و موارد ایمنی جهت فرار از تصادف­.

• نقص جسمی­: بینایی، شنوایی، درک شعور­، هماهنگی اعضای بدن­، قد و وزن­، دست و پا و…

• خصوصیات فنی­: دانش و معلوماتی که راننده در ارتباط با وضعیت وسیله نقلیه و شناخت قطعات مربوط و کاربرد آنها و نحوه رانندگی در شرایط نا مساعد جوی شناخت جاده­های مختلف و شرایط آنها و همچنین آشنایی با تابلوها­، خط­کشی و علائم نصب شده در راه ها و قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی و کسب عادات مفید در امر رانندگی از طریقی مطالعه و تحقیق کسب می­ کند­.

• خصوصیات اخلاقی­: این ویژگی راننده ریشه در آموزشهای بنیادی­، فرهنگ و آداب و رسوم و اعتقادات و حالات روحی و روانی وی دارد که نحوه ی رانندگی و اعمال مثبت یا منفی وی در ارتکاب تخلفات رانندگی و اعمال مخاطره آمیز متأثر از این خصوصیات است و شامل بی­خبری­، عجله و شتاب­، شیرین کاری­، خود نمایی­، استفاده از فرصت­، تنبلی و بی دقتی و بی اعتنایی­، تخلف عمومی­، اتکا به دیگران، تألمات روحی­، افسردگی و ناراحتی­، و بی توجهی به رانندگی می­باشد­. (همان منبع، ۲۷)

• عوارض غیر طبیعی یا غیر عادی­: این عوارض در راننده موجب بروز اختلالات در رعایت اصول ایمنی و کاهش کیفیت رانندگی صحیح و کاهش قدرت تصمیم ­گیری در زمان مقابله با خطر و ایجاد خلل در توانائی­های جسمی و روانی راننده می­گردد و شامل استعمال مواد مخدر­، مشروبات الکلی، دارو­، بیماریهای ناگهانی (گرفتگی قلب) خستگی­، خواب آلودگی­، ‌و بی­خوابی و سایر عوارض می­گردد. (همان منبع ، ۳۰)

۲-۷-۲ نقش عوامل زمان و نوع راه
مسائل و مشکلاتی که در رابطه با راه می ­تواند مدنظر قرار گیرند عبارتند از­:

• نواقص فنی راه­: باریک­شدن ناگهانی راه یا جاده­، کم بودن شیب عرض راه­، سایر نقائص از قبیل زوایا­، شیب، برش­های هندسی و غیره­.

• نواقص سطحی راه­: لغزندگی جاده­، موانع دست ساز­، دست اندازهای غیر استاندارد و فاقد علائم­، آسفالت نامرغوب جاده­ها و خیابان­ها که پس از گذشت مدتی دچار کندگی­، نشست و… می­گردد.

• علائم: کمبود علائم و تابلوها فقدان یا نقص تابلوها­ی اخباری و هشدار دهنده و شبرنگ و سایر علائم مورد نیاز ترافیکی (فرزام ،۱۳۸۴، ۲۰)­.

زمان: در طول ۲۴ ساعت شبانه­روزی ساعت بیو­لوژیکی طبیعی بدن بر دمای بدن­، گرسنگی­، تشنگی و مهم­تر از همه بر هوشیاری تأثیر می­ گذارد­.
این مسأله می ­تواند تأثیر مهمی بر زندگی شغلی افراد داشته باشد­، به خصوص اگر افراد در ساعاتی مشغول به کار باشند که شرایط خوابیدن را نداشته باشند­.
در ساعات بیولوژیکی و ریتم اعمال و رفتار ۲۴ ساعته بدن ما نقاط اوجی وجود دارد.
افراد در ساعت­های ۶-۲ صبح و ۴-۲ بعد از ظهر علاقه زیادی به خوابیدن دارند­.
تصادفات در نوبت کاری و رانندگی در این زمانها به اوج خود می­رسند­.
این موضوع مشخصاً در مواقع بحرانی از نظر ایمنی مثل حمل و نقل خطرناک است­. (همان، ۲۱)
کارکنان وقتی از منزل راهی سرکار هستند یا بالعکس، به دلیل خستگی در معرض خطر هستند­. یکی از زمان هایی حساس و خطرناک که کارکنان رانندگی می­ کنند، ساعت دو صبح است و اصولا برای افرادی اتفاق می­افتد که در حال بازگشت دیروقت به منزل هستند. دیگری ساعت ۶-۴ صبح است که اغلب مربوط به افراد و کارکنانی می­شوند که به صورت شیفتی کار می­ کنند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تمامی مسائل مذکور همچنین می ­تواند با ترکیب شدن با ناراحتی و یکنواختی دچار افزایش خطر شوند.
یک تحقیق در ایالت^[۵] NSW استرالیا نشان می­دهد که ساعات ۸-۴ صبح و نیز ۱۴-۱۲ بعداز ظهر محتمل­ترین ساعات وقوع تصادفات هستند­. ۳۲٪ تصادفات با عامل خستگی در بین ساعات ۸-۴ صبح و ۲۱ ٪ تصادفات نیز در ۱۴-۱۲ بعداز ظهر اتفاق افتاده­اند­.
این ساعات کلیدی وقوع تصادفات ناشی از خستگی در هنگام صبح زود و بعد از ظهر با زمان­هایی که احتمال وقوع پدیده چرت زدن بسیار زیاد است مطابقت دارند. براساس تحقیق انجام شده به نظر می­رسد رابطه­ای بین سن رانندگان و زمان اوج خستگی رانندگان موجود می باشد­. رانندگان جوانتر برای خستگی و خواب در ساعات ابتدایی صبح بیشتر مستعد هستند در حالی که رانندگان مسن­تر معمولا در طول بعداز ظهر دچار این مسأله می شوند. در مورد رانندگان ۷۰ سال به بالا ساعات اوج خواب گرفتگی بین ۱۰- ۱۱ صبح می­باشد­.
نوع راه­: بر اساس تحقیقی که در کشور استرالیا صورت گرفته است ۴۶٪ در صد تصادفات ناشی از خستگی، در بزرگراه­ها اتفاق می­افتد­. برای برطرف کردن این مشکل مسئولان ایالت NSW در راستای اهداف مؤسسه ^[۶]RTA یک سرمایه گذاری ۱۷ میلیون دلاری با نقشه ای ۱۰ ساله در جهت بهبود شبکه مکان­های استراحت ایالتی به ویژه در مورد بزرگراه­ها انجام دادند. (همان منبع، ۲۱)
همانطور که ذکر گردید راه های یکنواخت و ثابت­، محرک­های بصری محدودی برای راننده (مثل جاده­های کویری) و جاهایی که راننده نیاز زیادی به کنترل کامل وسیله نقلیه احساس نمی­کند و تعداد استفاده کننده­ها از جاده تعداد کمی هستند و تقاطع­های قابل توجهی وجود ندارد­، محتمل­ترین نقاط برای وقوع تصادفاتی با علل خستگی و خواب آلودگی هستند به دلیل وجود حرکت و پویایی بیشتر در راه های شهری که به رانندگان کمک می­ کند فعال و هوشیار باشند. حوادث ناشی از خستگی در آنها کمتر به وقوع می­پیوندد. (همان منبع، ۲۱)
۲-۷-۳ سن و جنسیت
بر اساس آمار به دست آمده طی سال­های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۰ در استرالیا ۷۹٪ رانندگانی که در تصادفات فوتی دچار خستگی شده بودند­، مرد و ۲۱٪ بقیه زن بوده اند­. توزیع سنی رانندگان خسته­ای که در تصادفات مرگبار درگیر بوده ­اند بسیار وسیع است­. اگرچه سهم افراد گروه سنی ۴۰سال به بالا در این آمار بیشتر است ولی مطالعات زیادی که بر روی رانندگان مرد جوان زیر ۳۰ سال صورت گرفته نشان می­دهد که این گروه سنی یکی از پر مخاطره­ترین گروه­هایی هستند که در تصادفات جاده­ای با عامل خستگی و خواب آلودگی نقش دارند­.
امراضی چون تنگی نفس در خواب (که باعث توقف نفس کشیدن و جریان هوا و کمبود اکسیژن در زمان خواب می­ شود و منجر به خواب منقطع و کوتاه می­ شود ) و نیز بیماری موسوم به حمله خواب (که با اختلال در مکانیزم خواب و بیداری منجر به خواب آلودگی بیشتر در هنگام روز می­ شود­.)­، خطر تصادفات رانندگی مربوط به خواب را افزایش بدهند افراد بسیاری با این حالات وجود دارند که بیماری آنها تشخیص داده نشده است و از این افزایش خطر آگاه نیستند­ (فرزام،۱۳۸۱ ،۲۲)
۲-۷-۴ عامل وسیله نقلیه
به ندرت اتفاق می­افتد که تصادفی فقط یک علت واسطه داشته باشد زیرا هر یک از عناصر سه گانه عبور و مرور یعنی وسیله­- راه­-­انسان می ­تواند وضعیتی ایجاد کند که با ترکیب آن اوضاع و سایر عوامل علت اصلی تصادف شکل گیرد­.
سهم هریک از عناصر مذکور در ایجاد تصادف با دیگری تفاوت دارد­. به طور کلی می­توان گفت به موجب آمارهای موجود و سهم وسیله نقلیه در بروز حوادث که عمدتا با عنوان نقص فنی همراه است­. اعم از اینکه حادث باشد یا مستمر از سهم راننده و جاده کمتر است­.
۲-۷-۴-۱ نقص در طایرها
در اصطلاح به مجموع چرخ شامل (لاستیک­ها­- توپی­- مهره­های مربوطه رینگ و متعلقات توپی گفته می­ شود که این نقص نسبت به سایر نواقص بیشتر باعث بروز حادثه می­گردد که البته جایگاه آن در علل وقوع حوادث رانندگی بستگی به میزان تأثیر آن دارد یعنی گاهی نقص طایرها مستقیما عامل حادثه هست مانند ترکیدن ناگهانی لاستیک و گاهی نیز معلول علت­های دیگر نظیر عدم مهارت کافی راننده بدین معنی که اگر لاستیک در حین رانندگی پنچر شود چون حالت پنچری موجب خروج ناگهانی باد لاستیک نمی گرد و در نتیجه زمان لازم را داشته باشد قادر به کنترل وسیله خواهد بود) ضمن اینکه در بررسی پیرامون نقص فنی در طایرها بایستی مشخص گردد که عیب و نقص بوجود آمده ناشی از فرسودگی قطعه بود یا ناشی از نقص ساختاری آن بوده است­.
۲-۷-۴-۲ جعبه فرمان
جعبه فرمان و سایر متعلقات آن نظیر سگ دست­، شغال دست­، میل تعادل و پیچ مهره­ها که به ندرت به صورت ناگهانی بریده می­شوند (وهاب زاده، ۱۳۸۶، ۳۳).
در نتیجه بروز حوادثی که معمول نقص فنی حادث قطعات مزبور باشد کمتر اتفاق می افتد و بیشتر این حوادث معمول فرسودگی قطعات مذکور می باشد
۲-۷-۴-۳ ترمزها
نقایص ترمزها بعد از طایرها بیشترین عامل حوادث را شامل می­ شود که این نقص هم می ­تواند در قطعات مختلف سیستم ترمز شامل پدال یا پیستون سیلندر­، شیلنگ های هدایت­، روغن­، فنرها، کفشک­ها یا لنت­ها باشد.
۲-۷-۴-۴ نقص موتور و دستگاه­های انتقال نیرو
این علت در مواقع نادر می ­تواند عامل تصادف باشد مثل از کار افتادن ناگهانی موتور یا خروج میل گاردان یا خلاصی کلاچ و غیره که باعث از دست دادن کنترل وسیله نقلیه توسط راننده می­گردد.
۲-۷-۴-۵ نقص در اطاق بار یا مسافر وسیله نقلیه
این نقص نیز می­توان در ایجاد تصادف دخالت داشته باشد. مثل باز شدن ناگهانی درب وسیله نقلیه.
۲-۷-۴-۶ نقص شیشه های جلو و عقب وسیله نقلیه
این نقص هم از طریق ایجاد محدودیت دید برای راننده می ­تواند مؤثر در بروز حادثه باشد.
۲-۷-۴-۷ نقص چراغ­ها
چراغ­های وسیله نقلیه اعم از اینکه مربوط به جلو یا عقب باشد در وقوع حوادث رانندگی نقش عمده­ای دارند که به تناسب زمان و محل وقوع حادثه هرکدام از چراغهای مزبور می­توانند نقش مؤثری در تصادفات ایفا نمایند. (همان منبع، ۳۴)
۲-۷-۴-۸ نقص برف پاک کن، آینه بغل­، و سیستم برق اتومبیل
هر یک از نواقص فوق به طور غیر مستقیم در بروز حوادث رانندگی می ­تواند دخالت داشته باشد که بعضا به طور مستقیم نیز عامل تصادفات می­گردند.
۲-۷-۴-۹ محمولات وسایل نقلیه