۳۶۲

۳

مهندسین

۳۲

۴

مدیران

۹

جمع

۴۱۰

جدول ۳-۱ -حجم نمونه کارکنان شرکت آلومینیوم پارس
۳-۳- جامعه آماری و حجم نمونه مورد پژوهش
نمونه بخشی از افراد جامعه است که به منظور انجام برنامه ها مورد بررسی قرار می گیرد]۵۲[.از آنجایی که جامعه آماری این پژوهش کلیه کارکنان شرکت آلومینیوم پارس شهرستان ساوه می باشد ، لذا در این تحقیق از فرمول کوکران برای نمونه گیری استفاده شده است :
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

n = n =
N = اندازه جامعه آماری
۹۶/۱ = : ضریب مشخص کنندۀ حد بحرانی
۰۵/۰ = p : احتمال وقوع صفت
۰۵/۰ = q : عدم احتمال وقوع
۰۶/۰ = d : مقدار خطای مجاز
n = تعداد حجم نمونه
بر اساس فرمول بالا ، تعداد نمونه ها را ۱۶۲ نفر نشان می دهد که بر اثر ناقص بودن برخی از پرسشنامه ها و یا گم شدن پرسش نامه ها ، تعداد نمونه به ۱۵۵ نفر کاهش پیدا کرد . برای روش نمونه برداری نیز از روش نمونه برداری تصادفی استفاده گردید . به این صورت که با مراجعه به فهرست مدیران و کارکنان و کارشناسان در کارگزینی شرکت آلومینیوم پارس و با بهره گرفتن از اعداد تصادفی ، افراد به تصادف انتخاب خواهند شد .
۳-۴- متغیر های تحقیق
برای انجام هر تحقیق علمی بایستی متغیر های آن را تعیین نمود . متغیر عبارت است از کمیتی که مقدار آن از واحد مشاهده به واحد مشاهده دیگر تغییر یابد . متغیرها شرایط یا خصایصی هستند که محقق آنها را کنترل،دستکاری یا مشاهده می کند.عاملی که باعث تغییر متغیر وابسته می شود را متغیر مستقل می گویند.متغیر وابسته نیز پاسخی است که تحت یک متغیر مستقل قرار می گیرد]۵۳[.
۳-۴-۱- متغیر مستقل :
یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد از انتخاب ، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق مقادیری را می پذیرد تا تاثیرش بر روی متغیر دیگر ( متغیر وابسته ) مشاهده شود و یا به عبارت دیگر متغیر مستقل متغیر پیش فرض است و متغیر وابسته بر اساس تغییرات آن اندازه گیری و تعیین می شود . در تحقیق آزمایشی ، متغیر مستقل توسط محقق دستکاری می شود تا تاثیرات آن بر تغییرات متغیر وابسته مشخص شود .
متغیر مستقلدر این پژوهش عبارت است از سرمایه فکری و ابعاد آنها شامل سرمایه انسانی ، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای که می خواهیم تاثیر آنها را بر بازارگرایی مشاهده نماییم .
۳-۴-۲- متغیر وابسته:
متغیری است که ارزش یا مقدار آن به متغیر مستقل بستگی دارد . متغیر وابسته در اختیار محقق نیست و محقق نمی تواند در آن دخل و تصرف یا دستکاری کند و یا به عبارت دیگر متغیر وابسته ، متغیری است که تغییرات آن تحت تاثیر متغیر مستقل قرار می گیرد . متغیر وابسته در این پژوهش بازارگرایی می باشد.
۳-۵- ابزار و روش جمع آوری اطلاعات
یکی از مهمترین و حساس ترین مراحل پژوهش ، گرو آوری اطلاعات است . روش گرد آوری اطلاعات متأثر از ماهیت موضوع و متغیر های مورد مطالعه و دقت یافته ها نیز متأثر از مقیاس و شیوه ی اندازه گیری است . جهت تدوین مبانی نظری و ادبیات تحقیق و اندازه گیری متغیر ها ، از اطلاعات کتابخانه ای به روش میدانی و سایر منابع فارسی و لاتین استفاده شده است . و با توجه به نوع روش تحقیق که توصیفی – پیمایشی می باشد ، از ابزار پرسشنامه و مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات به کار گرفته شده است .
۳-۵-۱- روش کتابخانه ای:
روش کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد ولی در بعضی از آنها در بخشی از فرایند تحقیق از این روش استفاده می شود و در بعضی از آنها موضوع تحقیق از حیث روش ، ماهیتا کتابخانه ای است و از آغاز تا انتها متکی بر یافته های تحقیق کتابخانه ای است . در تحقیقاتی که ظاهرا ماهیت کتابخانه ای ندارد نیز محققان ناگزیر از کاربرد روش های کتابخانه ای در تحقیق خود هستند . در این گروه تحقیقات اعم از توصیفی ، علّی ، همبستگی ، تجربی و غیره ، محقق باید ادبیات و سوابق مساله و موضوع تحقیق را مطالعه کند . در نتیجه باید از روش کتابخانه ای استفاده کند و نتایج مطالعات خود را در ابزار مناسب اعم از فیش ، جدول و فرم ، ثبت و نگهداری نماید و در پایان کار نسبت به طبقه بندی و بهره برداری از آنها اقدام کند . در پژوهش حاضر ، جهت جمع آوری مبانی نظری و ادبیات تحقیق از مقالات ، کتب ، طرح های پژوهشی فارسی مرتبط با موضوع پژوهش و جستجو در بانک منابع اطلاعاتی شرکت آلومینیوم پارس استفاده شده است .
۳-۵-۲- روش میدانی :
روش میدانی به روشی اطلاق می شود که محقق برای گرد آوری اطلاعات ناگزیر است به محیط بیرون برود و با مراجعه به افراد یا محیط و برقراری ارتباط مستقیم با واحد تحلیل یعنی افراد ، موسسات ، شرکت ها ، سازمان ها و غیره ، اطلاعات مورد نظر خود را گرد آوری کند . در واقع ، او باید ابزار سنجش یا ظروف اطلاعاتی خود را به میدان ببرد و با پرسشگری ، مشاهده و تصویربرداری و پرسشنامه آنها را تکمیل نماید و سپس برای استخراج ، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل اقدام نماید . جهت جمع آوری داده های دست اول در این پژوهش از روش توزیع پرسشنامه استاندارد سرمایه فکری بنیتس (۱۹۹۸) و پرسشنامه بازارگرایی نارور و اسلیتر استفاده شده است .
۳-۵-۳- تحلیل پرسشنامه:
پرسشنامه یکی از ابزار های کسب اطلاعات در پژوهش های پیمایشی است که داده ها را به طور مستقیم گرد آوری می نماید . استفاده از پرسشنامه به عنوان یکی از ابزار های اصلی جمع آوری داده ها در انواع پژوهش های علوم انسانی و … رایج است . در پژوهش هایی که از پرسشنامه استفاده می شود ، اعضای نمونه یا جامعه با پر کردن پرسشنامه و بازگرداندن آن به پژوهشگر در مصاحبه ای که خود اجرای آن را به عهده داشته اند شرکت می کنند . به همین دلیل ، سوال ها و راهنمایی های مربوط به آن باید به اندازه کافی روشن و قابل فهم باشند تا پاسخ گو بتواند نقش مصاحبه کننده را نیز اجرا نماید .از آنجایی که پرسشنامه جنبۀ خود اجرایی دارد ، باید به شیوه ای نوشته یا بیان شده باشد که بتواند افراد مورد نظر را به مشارکت ترغیب کند . به عبارت دیگر دستور العمل ها ، سوال ها و راهنمایی های آن باید به گونه ای طرح شوند که افراد مورد نظر را به ادامه همکاری و برگرداندن پرسشنامه علاقمند کنند . اهمیت این امر به خاطر عدم حضور مصاحبه گر واقعی برای توضیح بیشتر و تشویق پاسخ دهنده است .
در این پژوهش از دو پرسشنامه سرمایه فکری (بنیتس ) و پرسشنامه بازارگرایی ( نارور و اسلیتر ) استفاده شده است که در زیر توضیحاتی درباره آنها داده شده است :
۳-۵-۳-۱- پرسشنامه سرمایه فکری بنیتس:
پرسشنامه سرمایه فکری بنیتس در ۴۲ سوال و ۳ مولفه ، در ابعاد زیر تدوین و گرد آوری شده است :
۱- سرمایه انسانی ۲- سرمایه ساختاری ۳- سرمایه رابطه ای ( مشتری )
سرمایه انسانی شامل متغیر های زیر می باشد :

۲-۲-۳- مشکلات، موانع و تنگناهای صنعت فرش دستباف در کشور
امروزه با توجه به تک محصولی بودن درآمد کشور از نفت و تمام شدن آن در آینده نزدیک، نقش صادرات غیرنفتی بسیار پررنگ تر شده است. یکی از محصولات غیر نفتی که ارزآوری بالایی دارد فرش است. اما در چند سال گذشته سهم صادرات این محصول کاهش یافته، که دلایل آنرا از چند منظر بیان می کنیم.
۲-۲-۳-۱- از لحاظ اقتصاد:
۱- فرش به لحاظ اقتصادی کالایی کشش پذیر است. لذا در بحران ها و نوسان های بازار، ضریب آسیب پذیری بالایی دارد و رکود اقتصادی، قبل از هر کالایی آنرا تحت تاثیر قرار می دهد(غلامی نتاج امیری و همکاران، ۱۳۸۲، ص۳۷۲).
۲- کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مورد نیاز برای تولید و اندک بودن شرکت های سرمایه گذاری خصوصی در امر تولید فرش دستباف(هراتی خلیل آبادی، ۱۳۸۲، ص۳۱۲).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳- عدم ایجاد صندوق حمایت از بافندگان فرش دستباف(سازمان توسعه تجارت،۱۳۸۵، ص۳).
۲-۲-۳-۲- از لحاظ تولید:
۱- یکنواخت و تکراری بودن طرح های فرش ایرانی(غلامی نتاج امیری و همکاران، ۱۳۸۲، ص۳۷۲).
۲- عدم وجود نظارت بر کار تهیه و مصرف مواد خام توسط تولید کنندگان که گاه منجر به استفاده از مواد نامرغوب و در نتیجه کاهش کیفیت فرش تولیدی می گردد.
۳- استفاده از شیوه های غلط تولید و انواع تقلب در بافت فرش در برخی مناطق تولیدی که زیان ها و لطمات جبران ناپذیری به شهرت و اعتبار و در نتیجه صادرات فرش ایران در بازارهای بین المللی زده است.
۴- تعدد و پراکندگی کارگاههای تولیدی که اعمال هرگونه کنترل و نظارت و جلوگیری از تقلب را مشکل می سازد(هراتی خلیل آبادی، ۱۳۸۲، ص۳۱۱).
۵- کمبود زیرساخت های مناسب جهت تولید فرش صادراتی (مواد اولیه مرغوب، کارگاههای قالیبافی، شناسنامه محصول و سایر امکانات).
۶- عدم فرهنگ سازی به منظور ارتقای نگرش در فرایند تولید و صادرات فرش دستباف.
۷- عدم وجود نظام عرضه و فروش مواد اولیه مرغوب.
۸- عدم وجود طرح مدون جهت استحصال مواداولیه رنگرزی گیاهی.
۹- عدم تدوین استاندارد ابزار و دار قالیبافی.
۱۰- فقدان امکانات مناسب جهت پرداخت و شستشوی فرش های صادراتی.
۱۱- کمبود واحدهای تأمین مواد اولیه مرغوب قالیبافی و رنگرزی سنتی (گیاهی).
۱۲- مشکلات موجود در فرایند پرورش دام بعنوان یکی از تامین کننده مهم مواد اولیه (پشم و …)(سازمان توسعه تجارت،۱۳۸۵، ص۳).
۱۳- افزایش تولید با کیفیت پایین و بدون توجه به سلایق بازار(غلامی نتاج امیری و همکاران، ۱۳۸۲، ص۳۷۲).
۲-۲-۳-۳- از لحاظ صادرات:
۱- مهمترین و عمده ترین مشکل موجود بر سر راه صادرات کالاهای غیرنفتی و از جمله فرش دستباف، تغییر مکرر قوانین و مقررات است. این مساله از چند جنبه زیر بر روند صادرات فرش دستباف اثرات منفی بر جای می گذارد.
الف)- با توجه به ماهیت تولید فرش دستباف در ایران که اغلب به شیوه های سنتی و گاه با ابزار نامناسب تولید انجام می گیرد، امکان ایجاد تغییرات مناسب و ارائه عکس العمل مناسب نسبت به تغییرات قوانین و مقررات و نیز تحولات بازارهای جهانی از سوی تولیدکنندگان وجود ندارد. این امر صدمات جبران ناپذیری بر تولید فرش و اشتغال در این صنعت وارد می آورد.
ب)- با وجود تغییرات مکرر قوانین و مقررات، چنانچه تولیدکنندگان بخواهند بر مبنای اصل مشتری محوری و با توجه به سلایق مصرف کنندگان اقدام به تولید کنند با توجه به زمان بر بودن فرایند تولید، تغییر مکرر قوانین و مقررات سبب بروز مشکلاتی برای فعالان این صنعت، چه تولید کننده و چه صادرکننده، می گردد.
ج)- علاوه بر این تغییر مکرر قوانین و مقررات صادرات و واردات و برقراری محدودیت ها یا ممنوعیت ورود مواد خام، سبب کاهش رغبت و دشواری بیشتر برای تهیه مواد خام به صورت عمده می گردد. در حالی که تهیه مواد خام به صورت عمده رعایت استانداردها و اعمال نظارت و بازرسی را با سهولت بیشتری امکان پذیر می کند.
۲- بیشتر افرادی که به تازگی به امر صادرات فرش مشغول شده اند، عموما” فاقد اطلاعات تخصصی و شناخت لازم از نیازهای واقعی بازار و شیوه های صحیح تهیه و تامین کالا بوده اند. در نتیجه برای فروش سریع تر کالای نامناسب خود در بازارهای خارجی، چاره ای جز قیمت شکنی ندارند.
۳- علاوه بر این حتی بسیاری از صادر کنندگان قدیمی تنها با اتکا به شیوه های قدیمی اقدام به صادرات فرش می نمایند. این در حالی است که بسیاری از رقبای آنها در سایر کشورها با بهره گیری و استفاده از ابزار نوین اطلاع رسانی و بازاریابی نظیر اینترنت و شبکه های بین المللی ماهواره توانسته اند جایگاه قابل قبولی در صادرات جهانی فرش بدست آورند(هراتی خلیل آبادی، ۱۳۸۲، ص۳۱۲).
۳- نبود مکانیسم و ضوابط لازم برای جلوگیری از صادرات فرشهای نامرغوب و فاقد کیفیت.
۴- عدم هماهنگی بین تشکل های تولیدی و صادراتی(سازمان توسعه تجارت،۱۳۸۵، ص۳).
۵- افت کیفیت بافت به دلیل استفاده از مواد اولیه مصنوعی و رنگ های نامرغوب و غیر استاندارد، در برخی فرش های صادراتی که توسط بعضی از تجار تازه کار و سودجو به خارج از کشور حمل می شود.
۶- عدم برخورداری از منافع سهمیه های تعرفه ای به دلیل فقدان وجود توافقنامه های تجاری با سایر کشورها.
۷- کارآمد نبودن ساختار سنتی صادرات فرش دستباف کشور در عرصه نوین تجارت جهانی و عدم اقبال صادر کنندگان به روش های تایید شده و رایج تجارت بین المللی(غلامی نتاج امیری و همکاران، ۱۳۸۲، ص۳۷۲).
۲-۲-۳-۴- از ل
حاظ بازاریابی و فروش:
۱- عدم شناسایی سلایق و نیازهای بازار (طرح، رنگ، اندازه و…).
۲- کمبود تبلیغات در بازارهای جهانی.
۳- عدم وجود ساز و کاره ای هدفمند و برنامه های مدون جهت بازاریابی، بازارسازی و حفظ بازارهای کنونی.
۴- عدم ایجاد شرایط مناسب جهت ورود اتباع خارجی به منظور خرید و بازدید از مراکز تولید و نمایشگاههای داخلی.
۵- نبود طرح جامع و استراتژی مدون در زمینه فرش دستباف(سازمان توسعه تجارت،۱۳۸۵، صص۳-۲).
۶- پیشرفته نبودن ابزار اطلاع رسانی و تبلیغات جهانی برای فرش، ضمن اینکه هر بنگاه صادراتی به طور مستقل برای عرضه فرش خود اقدام به تبلیغات می کند. ولی این اطلاع رسانی و تبلیغات هنوز به صورت جمعی و هماهنگ با هدف شناساندن و معرفی فرش ایران سازمان یافته نشده است(غلامی نتاج امیری و همکاران، ۱۳۸۲، ص۳۷۲).
۲-۲-۳-۵- از لحاظ حقوق مالکیت:
۱- یکی از ویژه گی های بارز تولیدات صنعت فرش دستباف در ایران تنوع و تعدد طرح ها، نقش ها و رنگ آمیزی آنها در مقایسه با تولیدات سایر کشورهای رقیب می باشد. به دلیل پراکندگی مناطق تولید فرش در ایران، تولید این محصول از فرهنگ ها و آداب و رسوم اقوام مختلف رنگ گرفته که سبب تنوع در تولید فرش ایران گردیده است. با وجود این خصوصیت فرش دستباف ایران و عدم توانایی رقابت سایر تولید کنندگان فرش در این زمینه، بسیاری از این کشورها به ناچار مجبور به کپی برداری از طرح ها و نقوش ایران گردیده اند. این مقوله تا حدود زیادی به صادرات فرش ایران در عرصه جهانی آسیب وارد کرده است. از جمله این کشورها، هند، پاکستان و چین می باشند که در سال های گذشته توانسته اند موفقیت چشم گیری در جذب بازار جهانی فرش کسب کنند. این امر زنگ خطری برای صنعت فرش ایران می باشد و لزوم توجه مسئولین امر در حفظ حقوق طراحان ایرانی و جلوگیری از سوء استفاده کشورهای رقیب را می طلبد.
۲- عدم وجود قوانین و مقررات در زمینه حمایت و حق ثبت در زمینه طرح های ایرانی(هراتی خلیل آبادی، ۱۳۸۲، ص۳۱۱).
۳- فقدان شناسنامه فرش برای نظارت و کنترل کیفیت تولید و معرفی هنرمندان فرش دستباف ایران(سازمان توسعه تجارت،۱۳۸۵، ص۳).
۴- عدم ثبت طرح ها و نقوش ایرانی و مشکلات مالکیت معنوی فرش(غلامی نتاج امیری و همکاران، ۱۳۸۲، ص۳۷۲).
۲-۲-۳-۶- سایر موارد:
۱- نبود حمایت اصولی در قالب سیاست تدوین شده از تعاونی های فرش روستایی و شهری و قالیبافان خانگی
۲- عدم وجود داده های آماری دقیق در بخش ها و شاخه های مختلف فرش :
(تعداد بافندگان روستایی و شهری، تعداد کارگاههای فعال، ظرفیت تولید، میزان مواد اولیه مورد نیاز (پشم، ابریشم، نخ و …)، آمار تولید فرش بصورت تفکیکی و کلی).
۳- مشکلات مربوط به قانون کار و بیمه قالی بافان در مجتمع قالی بافی(سازمان توسعه تجارت،۱۳۸۵، ص۳).
۴- وجود کالاهای جایگزین متعدد و لوکس بودن کالا.
۵- کم اطلاعی از وضعیت رقبا در بعد تولید(غلامی نتاج امیری و همکاران، ۱۳۸۲، ص۳۷۲).
۲-۲-۴- مرور بر تحولات صنعت فرش دستباف در بازار های جهان
براساس ارزیابی تاریخی از صادرات فرش، ایران در سالهای اول قرن بیستم به عنوان قدیمی ترین صادرکننده فرش دستباف از اعتبار خاصی برخوردار بوده است. به طوری که تا سال ۱۳۵۰ بیش از ۵۰ درصد بازار جهانی فرش را در اختیار داشته است. به مرور زمان به دلایل گوناگونی که در این قسمت به آنها اشاره خواهد شد سهم ایران در بازارهای جهانی فرش کاهش یافت و بازار صادرات فرش از قالب یک بازار تقریبا” انحصاری خارج گردید. در سالیان اخیر تعداد عرضه کنندگان فرش ایرانی در بازارهای جهانی فرش افزایش یافته و بعضا” افراد غیر حرفه ای نیز وارد بازرگانی و تجارت فرش شده اند. این موضوع براساس یک رقابت ناسالم برای جلب مشتری شکل گرفته و باعث شده برخی از افراد سودجو بدون توجه به پیشینه گران بهای فرش ایران و با بهره گرفتن از انواع مواد اولیه نامرغوب، مزیت های منحصربفرد فرش دستباف ایران را خدشه دار نمایند. از سوی دیگر یکنواختی و ثبات نقشه ها و طرح های فرش های دستباف ایرانی باعث شده که اغلب کشورهای رقیب تولیدکننده فرش مانند هند و پاکستان، این نقشه ها و طرح ها را مورد استفاده و کپی برداری قرار دهند. در کنار این عوامل، دولت به عنوان متولی امور اقتصادی کشور نتوانسته است نقش حمایتی خود را در قبال صنعت فرش به خوبی ایفا نماید. چرا که هنوز یک نهاد یا ارگان مشخصی که متولی امور فرش باشد در ایران وجود ندارد. در این راستا، عوامل فوق سبب گردیده تا اکنون ایران سهم بزرگی از بازار جهانی فرش دستباف را از دست بدهد. در حالی که دیگر تولیدکنندگان مانند هند و پاکستان در سالهای اخیر با توجه به سلیقه مصرف کنندگان نهایی فرش، مشتاقان اروپایی بسیاری پیدا کرده اند. و امروزه، از رقیبان جدی ایران در زمینه صادرات فرش دستباف به حساب می آیند. در دهه اخیر، بعد از ایران کشور هندوستان بزرگترین تولید کننده فرش دستباف بوده است. تولیدات فرش دستباف این کشور جهت صادرات و کسب درآمدهای ارزی شکل گرفته است. به طوری که حدود ۹۵ درصد از کل تولیدات هرساله آنها صادر می شود و سهم این کشور از صادرات فرش جهان ۲۷٫۵ درصد در سال ۲۰۱۲ می باشد درحال که سهم ایران در این سال ۱۵٫۲ درصد است. اروپا بزرگ ترین منطقه جذب فرش های هندی می باشد. کشور پاکستان بعد از ایران و هندوستان سومین تولید کننده بزرگ فرش دستباف در جهان به حساب می آید و تقریبا” تمام تولیدات آن صادر می گردد. آلمان بزرگ تری
ن وارد کننده فرش های دستباف پاکستانی است که حدود یک سوم مقدار و ارزش کل صادرات فرش این کشور را از آن خود کرده است. سوئیس، فرانسه و انگلیس دیگر کشورهایی هستند که فرش دستباف پاکستان به آنها صادر می گردد. صرف نظر از دو کشور هد و پاکستان، در طی چند سال گذشته کشورهای جدیدی مانند چین، ترکیه، افغانستان ونپال که متوجه نرخ بالای سودآوری در صنعت قالیبافی شده و از نیروی کار ارزان و فراوان برخوردار هستند نیز وارد رقابت در زمینه صادرات فرش دستباف به بازارهای جهانی شده اند(علوی راد و همکاران، ۱۳۸۲، ص۱۷۵).

و (سرعت محوری) را به یک تابع تشابهی تبدیل کرده و معادلات دیفرانسیل جزئی ناویراستوکس را به یک معادله دیفرانسیل دقیق تبدیل می کند و با حل عددی این معادله، تابع تشابهی فوق را بدست آورده و بر اساس آن میدانهای سرعت و را بدست می‌آورد و نتایج را برای اعداد رینولدز مختلف در جدولی ارائه می کند. وانگ در تحقیقات خود معادلات ناویر‌استوکس غیر قابل تراکم را در شرایط آرام مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

گورلا^[۱۸] ]۸[ در سال ۱۹۷۶حل دقیقی از معادله انرژی برای جریان سکون متقارن محوری بر روی استوانه نامحدود در شرایط پایا ارائه داد. حل‌های فوق برای شرایط مرزی دمای دیواره ثابت و شار حرارتی دیواره ثابت می‌باشند. گورلا نیز فرض کرده است که جریان آرام و غیر قابل تراکم بوده و با اختیار کردن یک متغیر مناسب برای معادله انرژی نوشته شده در مختصات استوانه‌ای و با بهره گرفتن از همان تغییر متغیرهای وانگ برای معادله مومنتوم، معادله انرژی را به یک معادله دیفرانسیل دقیق تبدیل نموده و با حل عددی آن، تابع تشابهی دمای بدون بعد را بدست می‌آورد. نهایتاً نتایج را برای اعداد رینولدز و اعداد پرانتل در جداولی ارائه داده است. گورلا برای حل عددی معادلات تشابهی بدست آمده، از روش رانگ‌‍‌کوتای مرتبه۴ استفاده کرده است.
گورلا تحقیقات خود را در رابطه با جریان سکون بر روی استوانه نامحدود ادامه داده و در موضوعات متفاوتی به چاپ مقاله‌ می‌پردازد. در ادامه ضمن اشاره به عنوان مقاله بعدی گورلا، در مورد هر یک از این مقالات و موضوعات جدیدی که در هر کدام از آنها بررسی و تحقیق شده است صحبت می‌کنیم.
ابتدا، گورلا]۹[ جریان سکون متقارن محوری اطراف استوانه را مورد بررسی قرار داد، که جریان به صورت آرام و غیر دائم در نظر گرفته شده بود.
سپس، گورلا]۱۰[ در سال ۱۹۷۷، مقاله‌ای تحت عنوان جریان سکون متقارن محوری غیرتشابهی بر روی استوانه متحرک چاپ نمود. در این مقاله اثر حرکت محوری با سرعت ثابت استوانه را، بر روی میدان سرعت بررسی کرده و حل دقیق سرعت محوری جریان(در راستای محور استوانه) را بدست آورد. جریان همچنان دائمی، آرام و غیر قابل تراکم در نظر گرفته شده است. مسأله جریان سکون دو بعدی در مقابل یک صفحه تخت متحرک قبلاً توسط گلانرت^[۱۹] ]۱۱[ و روت^[۲۰] ]۱۲[ حل شده است. گورلا تأثیر سرعت ثابت محوری استوانه را با اضافه نمودن جمله دومی به سرعت محوری قبلی استوانه(همان حل وانگ) در نظر می‌گیرد و به همین علت، حل تشابهی برای سرعت محوری از بین می‌رود، چرا که سرعت محوری شامل دو تابع می‌باشد که یکی از آنها همان تابع تشابهی وانگ و دیگری تابع جدیدی می‌باشد که خود گورلا آن را ابداع کرده است. و این تابع جدید، اثر سرعت ثابت محوری استوانه را روی میدان سرعت نشان می‌دهد. پس از جایگذاری متغیرهای جدید در معادلات ناویر‌استوکس، دو معادله دیفرانسیل دقیق یکی برای تابع تشابهی وانگ و دیگری برای تابع جدید گورلا بدست می‌آ‌ید که هر دوی این معادلات به روش رانگ‌‌کوتای مرتبه۴ حل شده‌اند. در انتهای مقاله نیز پروفیل سرعت محوری سیال، به ازاء سرعت های ثابت محوری مختلف رسم شده است.
گورلا]۱۳[ مقاله دیگری تحت عنوان «رفتارگذاری جریان سکون متقارن محوری بر روی استوانه دوار همراه با سرعت جریان آزاد تابع زمان» ارائه داد. گورلا در این مقاله جریان آزاد را تابع زمان فرض کرده است و برای حل معادلات غیردائم ناویراستوکس، تغییر متغیرهای جدیدی را بکار می‌برد که همگی تابع زمان هستند. پس از جایگذاری این متغیرهای جدید در معادلات ناویراستوکس، معادله دیفرانسیل جزئی بدست می‌آید که در آن، هم مشتق نسبت به مکان و هم مشتق نسبت به زمان وجود دارد. گورلا این معادله دیفرانسیل را به روش تندترین کاهشها^[۲۱] ]۱۴[ انتگرالگیری می کند. با اعمال این روش، سریهای متعددی ایجاد می‌شود که مقدار تنش برشی دیواره استوانه فقط تابع یکی از ضرایب این سریها می‌باشد. پس از اطمینان از صحت روش بکار رفته (به دلیل همخوانی جوابها با حل وانگ) یک بار دیگر گورلا تنش برشی دیواره استوانه را برای توابع زمانی مختلف سرعت جریان آزاد، بدست آورده و به صورت منحنی‌هایی ارائه کرده است.
گورلا، درسال ۱۹۷۸]۱۵[ مقاله دیگری تحت عنوان «جریان لزج غیر دائم در نزدیکی نقطه سکون متقارن محوری استوانه دوار» به چاپ رساند. در این مقاله اثر حرکات نوسانی هارمونیک استوانه در جهت محور آن مورد تحقیق قرار گرفت که در واقع جریان سیال لزج در نزدیکی نقطه سکون، گذرا در نظر گرفته شده و فرض شده است که جریان آزاد که از دور دست به سمت استوانه می‌آید و با آن برخورد می‌کند همچنان دائمی باشد (جریان فقط در نزدیکی دیواره استوانه غیر دائمی است)‌ جوابها نیز فقط برای دو حالت حدی فرکانس نوسان کم و فرکانس نوسان زیاد بدست آمده‌اند. جریان همچنان آرام و غیر قابل تراکم فرض شده است. گورلا این بار برای در نظر گرفتن حرکت نوسانی استوانه در جهت محور آن، جمله نوسانی دومی به جمله قبلی(همان حل وانگ) مربوط به سرعت در جهت محور استوانه اضافه می کند و با در نظر گرفتن سایر متغیرهای وانگ و جایگذاری این متغیرها در معادلات ناویراستوکس، دو معادله دیفرانسیل دقیق یکی برای تابع تشابهی وانگ و دیگری برای تابع نوسانی خودش بدست می‌آورد. معادله دیفرانسیل اولی همان حل وانگ بوده و حل آن موجود است. معادله دیفرانسیل دوم که مربوط به تابع نوسانی خودش می‌باشد، در دو حالت حدی فرکانس نوسان خیلی پایین و فرکانس نوسان خیلی بالا توسط گورلا حل می‌شود. گورلا در این حالتهای حدی از روش اختلالات جزئی^[۲۲] استفاده می کند. بدین شکل که در حالت حدی فرکانس نوسان پایین، وی فرض کرد که تابع (همان تابع نوسانی گورلا) به صورت زیر باشد:

که در آن همان فرکانس نوسان می‌باشد. با در نظر گرفتن پنج جمله اول این سری، پنج معادله دیفرانسیل دقیق برای و بدست می‌آید که با حل تک تک آنها و جایگذاریشان در سری فوق، تابع بدست خواهد آمد. در حالت حدی فرکانس نوسان بالا نیز از روش اختلالات جزئی استفاده می‌شود با این تفاوت که در سری نوشته شده از توانهای منفی استفاده شده است. سپس گورلا با رسم حالتهای حدی فرکانس نوسان پایین و فرکانس نوسان بالا، یک منحنی از بین این دو حالت عبور می‌دهد و پیشنهاد می‌کند که برای فرکانسهای متوسط از این منحنی استفاده شود. در نهایت گورلا در این مقاله، منحنی تغییرات تنش برشی دیواره استوانه را بر اساس فرکانس رسم می کند.
گورلا و همکارانش]به نقل از مرجع شماره ۱[، مسأله را برای حالتی که در آن جریان خارجی نسبت به استوانه نوسان می‌کند بررسی کردند. مساله برای مقادیر کوچک و بزرگ نوسان حل شده است. گورلا و همکارانش]به نقل مرجع شماره ۱[، انتقال حرارت در جریان سکون متقارن محوری را وقتی که جریان خارجی نسبت به استوانه نوسان می‌کند مورد مطالعه قرار دادند و نتایج را برای فرکانس کوچک و فرکانس بزرگ ارائه دادند. گورلا]به نقل از مرجع شماره۱[، جریان متقارن محوری یک سیال ریز قطبی^[۲۳] روی یک استوانه ساکن به طول بی‌نهایت را بررسی کرد. سیال ریز قطبی یکی از سیالات غیر نیوتنی است و تئوری حرکت آن نخستین بار در دهه ۶۰ بیان شده است. گورلا حل دقیقی برای این مسأله ارائه داد.
گورلا و همکارانش]به نقل از مرجع شماره ۱[، اثر حرکت محوری استوانه را نیز روی میدان جریان یک سیال ریز قطبی بررسی کردند.
حسانین^[۲۴] و همکارانش]۱۶[ جریان متقارن محوری یک سیال ریز قطبی روی یک استوانه به طول بی‌نهایت را بررسی کردند. ایشان روش عددی را بر پایه چند جمله‌ای چبی‌شف^[۲۵] برای حل معادلات بدست آمده بکار بردند. همچنین حل دقیقی برای مسأله انتقال حرارت در جریان متقارن محوری یک سیال ریز قطبی روی یک استوانه برای حالت دما ثابت ارائه دادند. آنها از روشی همانند قبل استفاده کرده و معادلات بدست آمده را حل کردند. نهایتاً حل خود را برای سیال نیوتنی با مراجع]۷[ و ]۸[ مقایسه کردند که کاملاً قابل قبول بود.
کانینگ^[۲۶] و همکاران]۱۷[ در سال ۱۹۹۸ ،اثر چرخش استوانه با سرعت دورانی ثابت را برای جریان سکون بر روی استوانه مورد مطالعه قرار دادند. در این تحقیق همچنین اثر مکش و دمش یکنواخت جریان، روی سطح استوانه در نظر گرفته شده است. به دلیل چرخش استوانه، جریان کاملاً سه بعدی است و سرعت در جهت نیز وجود دارد. سه نکته قابل تأمل در این مقاله وجود دارد. اول این که به دلیل دوران استوانه جریان سه بعدی بوده و تابع تشابهی جدیدی برای سرعت در جهت اختیار شده و حل گردیده است. دوم این که استوانه می‌تواند دارای مکش یا دمش سطحی جریان باشد که این مورد در هیچ یک از کارهای قبلی در نظر گرفته نشده بود. سوم این که در حالتهای حدی، وقتی مکش یا دمش سطحی جریان از سطح استوانه بسیار بزرگتر از جریان سکون شعاعی باشد، (به عنوان مثال حالتی که جریان سکون شعاعی وجود ندارد.) نیز مسأله به روش آنالیز مجانبی حل گردیده و این حل با حل عددی مقایسه شده است. در این حالت که بیانگر مکش بدون بعد می‌باشد به سمت بی‌نهایت میل می‌کند.
البته لازم به ذکر است که حرکتی که بواسطه دوران استوانه در یک سیال لزج همراه با مکش و یا دمش یکنواخت از سطح استوانه بوجود می‌آید، قبلاً توسط شرمان^[۲۷]] ۱۸[ حل گردیده است. تفاوت مقاله کانینگ و همکارانش با کار شرمان در این است که علاوه بر دوران استوانه و مکش و دمش سطحی سیال از سطح استوانه، جریان سکون شعاعی به سمت استوانه نیز در نظر گرفته شده است. معادلات دیفرانسیل بدست آمده به روش پرتابی غیر خطی بهبود یافته^[۲۸] حل گردیده است. در این روش، معادله در قسمتهایی که دارای تغییرات شدیدی نمی‌باشد توسط روش بولیرسچ-استور^[۲۹] حل شده و مقادیر مرزی به روش تکراری سکانت^[۳۰] بدست آمده‌اند. الگوریتم حل معادله دیفرانسیل مطابق روش فوق، توسط پرس^[۳۱] و همکاران]۱۹[ ارائه شده است. در این مقاله نتایج مربوط به منحنی‌های تنش برشی و پروفیل‌های سرعت به ازای سرعتهای مختلف جریان آزاد و مکش یا دمش سطحی مختلف و همچنین خطوط جریان برای حالتهای مختلف ارائه شده است.
تاخار^[۳۲] و همکاران]۲۰[، اثر غیر دائمی بودن جریان سکون شعاعی متقارن محوری بر روی استوانه را همراه با اثر حرکت محوری استوانه با سرعت متغیر مورد مطالعه قرار داده‌اند. در این مقاله، تابع تغییرات زمانی جریان سکون آزاد و همچنین تابع تغییرات زمانی سرعت محوری استوانه برای بدست آوردن حل کاملاً تشابهی، یکسان و به صورت عکس تابع خطی نسبت به زمان در نظر گرفته شده است.
برادران رحیمی]۲۱[ در سال ۱۹۹۹، مقاله‌ای با عنوان «انتقال حرارت در جریان سکون محوری بر روی استوانه در اعداد پرانتل بزرگ با بهره گرفتن از روش اختلالات جزئی» منتشر نمود. در این مقاله معادله مومنتوم و انرژی، پس از اعمال تغییر متغیرهای وانگ در اعداد پرانتل بزرگ حل شده‌اند و برای این کار از روش اختلالات جزئی استفاده گردیده است. فاکتور اختلالات جزئی عکس عدد پرانتل در نظر گرفته شده است و معادله مومنتوم و انرژی در دو ناحیه داخلی (نزدیک و دیواره استوانه) و خارجی (دور از دیواره استوانه) حل گردیده‌اند و سپس طبق روش انطباق مجانبی^[۳۳] این دو حل با یکدیگر ترکیب شده و حل کاملی را فراهم آورده‌اند. برای حل معادلات دیفرانسیل بدست آمده از روش پرتابی استفاده شده است. نتایج ارائه شده در این مقاله عبارتند از پروفیل دما و گردایان دما نسبت به فاصله شعاعی از دیواره استوانه در اعداد پرانتل بین ۷/۰ تا ۱۰۰۰۰ در هر دو حالت دما و شار حرارتی ثابت دیواره استوانه.
ویدمان^[۳۴] و همکارانش]۲۲[ حل جریان ایستا را که به صورت مایل به استوانه برخورد می‌کند با بهره گرفتن از روش های عددی و روش اختلالات جزئی محاسبه نمودند. در واقع، این برای اولین بار بود که جریان مایل سکون روی استوانه قرار گرفت. استوانه کاملاً ساکن و بدون هیچگونه دمش یا مکش سطحی در نظر گرفته شد. آنها موقعیت جدید نقطه سکون را نسبت به مبدأ مختصات محاسبه نمودند. روش تقریبی برای اعداد رینولدز بالاتر از ۳۰ بسیار دقیق عمل می‌کرد.
میثم عسگری]۲۳[ جریان سکون متقارن محوری ناپایدار روی استوانه دوّار را در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود بررسی کرد. در این کار جریان برخورد کننده به استوانه تابع زمان بود. وی به حل مجانبی مسأله، با بهره گرفتن از روش شدیدترین کاهشها پرداخت.
سهیل فرشچیان]۲۴[ جریان سکون مایل روی استوانه دوار همراه با مکش و دمش یکنواخت سطحی را در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود بررسی کرد. در این کار حل دقیق مساله با بهره گرفتن از تغییر متغیرهای تشابهی و همچنین حل به روش اختلالات جزئی ارائه شده است. سپس وحید موسوی ‌نیک]۲۵[ مسأله مذکور را برای حرکت چرخشی تابع زمان همراه با انتقال حرارت در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود بررسی کرد.
صالح و رحیمی]۲۶[ در سال ۲۰۰۴، جریان لزج سکون متقارن را در حالت تراکم ناپذیر بر روی یک استوانه با سرعت محوری وابسته به زمان مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق حل دقیق معادلات ناویر-استوکس بدست آمده است به علاوه نمونه ای از حل نیمه تشابهی معادلات ناویر استوکس با بهره گرفتن از روش های تفاضلی ارائه شده است. همچنین آنها در این سال، جریان سکون متقارن را بر روی یک استوانه نامحدود با سرعت محوری وابسته به زمان و نفوذ سطحی یکنواخت در محدوده اعداد رینولدز بالا مورد بررسی قرار دادند.]۲۷[
رحیمی و صالح]۲۸[ در سال ۲۰۰۷، جریان سکون متقارن را بر روی یک استوانه نامحدود چرخان با نفوذ سطحی یکنواخت در شرایطی که سرعت زاویه ای چرخش استوانه ودمای دیواره یا شار حرارتی در دیواره، تابع دلخواهی از زمان باشند مورد بررسی قراردادند.
سر انجام، جریان سکون متقارن محوری اطراف استوانه و انتقال حرارت از آن همراه با مکش و دمش سطحی متغیر با زمان سیال از دیواره استوانه، برای حالتی که استوانه فقط دارای حرکت محوری باشد توسط بهرنگ محمدی خلخالیان]۲۹[ در پایان‌نامه کارشناسی ارشد وی و برای حالتی که استوانه دارای حرکت توام محوری و دورانی باشد، توسط بهراد حقیقی]۳۰[ مورد بررسی واقع شد. نتایج حاصل از این تحقیق به صورت مقالات متنوعی در کنفرانسهای مختلف ارائه گردید ]۳۱ [تا ]۳۳[.
شکرگزار و رحیمی ]۳۴[، در سال ۲۰۰۹، جریان سکون سه بعدی و انتقال حرارت سیال لزج تراکم ناپذیر را در حالت نامتقارن بررسی نمودند. در این تحلیل جهت بررسی شدت عدم تقارن جریان، از نسبت سرعت‌های جریان آزاد در دو جهت عمود بر هم روی صفحه تخت استفاده شد. معادلات حاکم بر جریان سیال توسط متغیر تشابهی مناسبی به دو معادله دیفرانسیل معمولی غیر خطی که با یکدیگر کوپل هستند کاهش یافته و مومنتوم در جهت نیز معادله توزیع فشار در امتداد لایه لزج را بیان می کند.
روش حل نوعی ابتکار بود که در آن نیمرخ‌های سرعت و دما برای حالت متقارن از یک معادله و برای حالت نامتقارن از معادله دیگر در جهت عمود بر آن با یکدیگر ادغام شده و حاصل حل دقیق مسئله در حالت نامتقارن بود.
همچنین شکرگزار، رحیمی و نیازمند، در سال۲۰۱۱ ]۳۵[، جریان و انتقال حرارت سه بعدی سکون سیال لزج تراکم ناپذیررا در حالت گذار، در برخورد با صفحه تخت بررسی کردند. در این تحقیق مساله در دستگاه مختصات دکارتی، در شرایطی بررسی شد که صفحه با سرعتی متغیر نسبت به زمان (به صورت شتابدار) به چشمه جریان نزدیک یا از آن دور شود. در این تحقیق حل دقیقی برای مساله در حالت متقارن محوری ارائه شده است. لازم به ذکر است در تمام موارد فوق، سیال تراکم ناپذیر فرض شده است. در ادامه تحقیقات انجام شده در زمینه سیال تراکم پذیر ارائه شده است:
لیبی^[۳۵] ]۳۷ [در سال ۱۹۶۷ به بررسی مشخصات لایه مرزی جریان آرام تراکم پذیر در ناحیه سکون، با گرادیان های سرعت دلخواه در دو جهت عمود بر هم پرداخت. در این تحقیق پارامترهای اصلی نسبت گرادیان های سرعت درناحیه سکون، نسبت دماهای سکون و نرخ انتقال جرم در نظر گرفته شده است. همچنین لیبی ]۳۸[، در سال ۱۹۶۸ روش جدیدی را برای حل معادلات لایه مرزی جریان تراکم پذیر ارائه داد. در این روش از تکنیک شبه خطی^[۳۶] برای حل معادلات استفاده شده است.
ماروین^[۳۷] ]۳۹[، در سال ۱۹۶۹ روشی برای حل معادلات غیر تشابهی در لایه مرزی جریان سکون تراکم پذیری که تحت تاثیر تزریق گاز قرار گرفته است، ارائه داد. در این تحقیق یک روش عددی برای حل معادلات لایه مرزی که تحت تاثیر تزریق دو گونه گاز خنثی هستند ارائه شده است. معادلات مورد بررسی، معادلات بقای جرم، بقای اندازه حرکت، بقای انرژی و معادله غلظت گونه ها می باشد. در روش ارائه شده، ابتدا با بهره گرفتن از تقریب تفاضل محدود، معادلات حاکم به دستگاه معادلات جبری خطی تبدیل شده، سپس این دستگاه معادلات با بهره گرفتن از الگوریتم توماس حل شده است.
ویمالا و نات^[۳۸] ]۴۰[، در سال ۱۹۷۵ به بررسی جریان سکون تراکم پذیر گذرا در لایه مرزی پرداختند.
در این تحقیق جریان تراکم پذیر دوبعدی ، در ناحیه ای نزدیک به نقطه سکون جریان، با اعمال تقریب های لایه مرزی، مورد بررسی قرار گرفته است. و سرعت جریانی که به سطح برخورد می کند تابع دلخواهی از زمان فرض شده است. کوماری^[۳۹] ونات ]۴۱[، در سال ۱۹۸۱ حل تشابهی جریان تراکم پذیر، در لایه مرزی نقطه سکون سه بعدی را مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق جریان آرام و گذرا در نظر گرفته شده است وخواص در عرض لایه مرزی نسبت به دما متغیر فرض شده اند. همچنین نات و کریشناس^[۴۰] ]۴۲[، در سال ۱۹۸۱ روش عددی مناسبی را برای حل مسائل جریان آرام تراکم پذیر با نرخ دمش شدید در لایه مرزی، ارائه دادندکه این روش بر پایه مشتق گیری پارامتری و تقریب تفاضل محدود استوار بود. همچنین آنهادر سال ۱۹۸۲ به بررسی اثرات نرخ دمش شدید در لایه مرزی جریان تراکم پذیر پایا پرداختند]۴۳[، در این تحقیق خواص گاز در نقطه سکون سه بعدی جریان، متغیر در نظر گرفته شده است و برای حل معادلات حاکم ازتکنیک شبه خطی توام با تقریب تفاضل محدود استفاده شده است.
کوماری ونات]۴۴[، در سال ۱۹۸۲ به بررسی انتقال حرارت وانتقال جرم درلایه مرزی نقطه سکون جریان تراکم پذیر آرام گذرا در حالت متقارن محوری پرداختند، در این تحقیق خواص در عرض لایه مرزی متغیر در نظر گرفته شده است و فرض شده جسم با سرعت زاویه ای متغیر با زمان در حال چرخش حول محور تقارن خود می باشد.
وسانتا^[۴۱] و نات]۴۵[، در سال ۱۹۸۶ اثرات لایه مرزی ضخیم ^[۴۲](در شرایطی که ضخامت لایه مرزی قابل مقایسه با مشخصه طولی جسم می باشد)را بر جریان تراکم پذیر گذرا، در نقطه سکون اجسام دو بعدی و متقارن محوری مورد بررسی قرار دادند. همچنین این دو محقق در سال ۱۹۸۹]۴۶[، حل نیمه تشابهی^[۴۳] لایه مرزی ضخیم را بر جریان تراکم پذیر گذرا در نقطه سکون اجسام دو بعدی و متقارن محوری با اعمال اثرات انتقال جرم ارائه دادند.
همان طور که مشاهده می شود در تمام موارد ذکر شده، جریان در مقطع عرضی مورد بررسی قرار گرفته است وسیال تراکم پذیر در ناحیه سکون، با اعمال تقریب های لایه مرزی تجزیه و تحلیل شده است به عنوان مثال گرادیان فشار در راستای عمود بر سطح، صفر در نظر گرفته شده ومعادلات اندازه حرکت در لایه مرزی، ساده سازی شده اند.
نانوسیال ، نامی است که اولین بار توسط چویی^[۴۴]]۴۷[، بکارگرفته شد و به سیالاتی گفته می شود که حاوی نانوذرات جامد معلق با اندازه کوچکتر از nm 100 وبا کسر حجمی کمتر از ۴درصد باشند. نانوسیال می تواند باعث بهبود انتقال حرارت در مقایسه با مایعات خالص شود. از نانوسیالات می توان برای بهبود سیستم مدیریت حرارتی در کاربردهای مهندسی ، از جمله انتقال حرارت ، میکرومکانیک، سیستم های HVAC و تجهیزات سرمایشی استفاده کرد .درسالهای اخیر ، محققین به مطالعه تجربی و عددی انتقال حرارت جابجایی نانو سیالات در هندسه های مختلف پرداخته اند(میگا^[۴۵]وهمکاران]۴۸[، هریس^[۴۶] و همکاران]۴۹[، وانگ وایسز^[۴۷] و همکاران‌‌]۵۰[، سانترا^[۴۸] و همکاران]۵۱[، و نوین^[۴۹] و همکاران]۵۲[).
نیلد^[۵۰] و کوزنتسو، انتقال حرارت جابجایی آزاد در لایه مرزی جریان آرام یک نانوسیال را به صورت تحلیلی بررسی کردند]۵۳[.آنها نشان داده اند که مدل به کار رفته برای نانوسیال با تاثیرات حرکت براونی تلفیق می شود
در پژوهش دیگری ، نیلدو کوزنتسو] ۵۴ [، ناپایداری حرارتی در یک لایه مرزی متخلل اشباع شده با یک نانو سیال را بررسی کردند. اخیرا ، خان و پاپ ، جریان لایه مرزی یک نانوسیال که از سطح انبساطی عبور کرده است را مورد مطالعه قرار داده اند]۵۵[ .
آنچه در این رساله به آن پرداخته می شود بررسی جریان سکونِ متقارن محوری نانو سیال برروی استوانه با در نظر گرفتن اثرات مکش سطحی یکنواخت درسطح است که تا کنون مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته است. از آنجا که جریان در حالت متقارن محوری با سطح برخورد می کند ، بر خلاف مسائل بررسی شده در گذشته، تقریب های لایه مرزی صادق نبوده و معادلات حاکم به صورت کامل حل می شوند.
فصل دوم
معرفی مسأله
در این فصل به معرفی دقیق مسأله پرداخته، معادلات حاکم بر جریان سیال در نزدیکی سطح و نیز معادلات حاکم در دوردست و همچنین شرایط مرزی حاکم بر این معادلات بیان خواهند شد.
۲- ۱- معرفی مساله
برای درک بهتر مساله «جریان سکون بر روی استوانه» شکل(۲-۱) را در نظر بگیرید. جریان در مختصات استوانه‌ای، و با اجزاء سرعت متناظر و در نظر گرفته شده است. استوانه دارای طول نامحدود و شعاع بوده و این استوانه می‌تواند فاقد حرکت محوری و چرخشی می باشد. سطح استوانه صلب نبوده و مکش یا دمش سطحی یکنواخت وجود دارد.

شکل(۲-۱): شماتیک جریان سکون شعاعی بر روی استوانه طویل همراه با مکش یا دمش یکنواخت در سطح
جریان بر روی استوانه به صورت شعاعی و بطرف استوانه بوده و در برخورد با آن به سکون رسیده و تشکیل دایره سکون را می‌دهد. ضمناً بخاطر وجود این جریان، جریانی موازی محور استوانه (در راستای محور ) ایجاد می‌گردد که مقدار بزرگی آن بستگی به فاصله از دایره سکون دارد. از آنجا که جریان از همه طرف به صورت متقارن به استوانه برخورد می‌کند، جریان دارای تقارن محوری می‌باشد. سیال تراکم‌ناپذیر فرض شده و در نزدیکی استوانه، جریان کاملاً لزج می‌باشد. در دور دست، جریان از نوع جریان پتانسیل بوده و با بهره گرفتن از معادلات جریان ایده‌آل بررسی می‌شود. همچنین استوانه فوق دارای مکش سطحی یکنواخت بوده و در این شرایط به دلیل ماهیت تراکم ناپذیر سیال، تغییرات خواص سیال نسبت به تغییرات دما وفشار قابل صرفنظر کردن می باشد، بنابراین می توان معادله اندازه حرکت را بدون حل معادله بررسی کرد.

نوع جریان و هندسه بکار رفته، ما را ملزم به استفاده از معادلات حاکم در مختصات استوانه‌ای می‌کند. این معادلات که شامل معادله پیوستگی و معادلات مومنتوم برای سیال لزج تراکم ناپذیر در حالت آرام می‌باشد به صورت مفصل در زیر تشریح شده‌اند]۵۵[:
۲- ۲- معادلات حاکم
۲- ۲- ۱- معادلات حاکم در دستگاه مختصات استوانه‌ای در حالت سه بعدی
معادله پیوستگی
برای جریان سیال تراکم نا پذیر، پیوستگی جرم در حالت پایا از معادله زیر بدست می‌آید.

(۲-۱)

۴-۷ خلاصه تجزیه وتحلیل ها و آزمون به تفکیک هر سؤال
۴-۷-۱ آزمون سؤال اول:
آیا بین اضطراب با تعارضات زناشویی در مراجعین رابطه وجود دارد؟
: همبستگی معناداری بین اضطراب با تعارضات زناشویی وجود ندارد.
: همبستگی معناداری بین اضطراب با تعارضات زناشویی وجود دارد.
در مرحله اول ، برای بررسی و آزمون سؤالات خود ، وجود رابطه بین اضطراب با تعارضات زناشویی را بررسی می نماییم. زیرا زمانی می توان از رابطه رگرسیون استفاده کرد که وجود یک رابطه همبستگی بین متغیرها اثبات شود. چنانچه ضریب همبستگی پیرسون بین اضطراب با تعارضات زناشویی در سطح اطمینان حداقل ۹۵ درصد بزرگتر از ۰۵/۰ باشد ، دراین صورت فرضیه آماری رد خواهد شد و فرضیه در سطح اطمینان حداقل ۹۵درصد مورد قبول واقع می شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جدول (۴-۶): ضریب همبستگی و سطح معنی داری و تعداد داده ها بین دو متغیر اضطراب و تعارضات زناشویی

اضطراب
تعارضات زناشویی
ضریب همبستگی پیرسون

۷۶۱/۰

سطح معنی داری

۰۰۰/۰

تعداد داده ها
۱۰۰

جدول (۴-۶) به ترتیب ضریب همبستگی، سطح معنی داری و تعداد داده ها را ارائه می نماید که طبق آن، ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر اضطراب و تعارضات زناشویی برابر با ۷۶۱/۰ است. نتایج این آزمون نشان می دهد بین این دو متغیر( ۷۶۱/۰R=) همبستگی وجود دارد . این همبستگی مثبت ناقص است وجهت یک سو دارد که در سطح (۰۱/۰ ≥ P ) معنی دار است، بنابراین فرضیه مبنی بر عدم رابطه بین اضطراب وتعارضات زناشویی رد می شود. این عدد در سطح خطای ۰۱/۰ شدت رابطه بین دو متغیر را نشان می دهد، با توجه به اینکه جهت همبستگی مثبت است نتیجه می گیریم که با افزایش اضطراب ، تعارضات زناشویی نیز افزایش پیدا می کند.
جدول (۴-۷): ضریب همبستگی ،ضریب تعیین و میزان T و سطح معنی داری اضطراب و تعارضات زناشویی

ضریب همبستگی
ضریب تعیین
میزان T
سطح معنی داری
۷۶۱/۰

۹۱/۵۷

۶/۱۱

۰۰۰/۰

در جدول(۴-۷) مقدار ضریب همبستگی بین اضطراب و تعارضات زناشویی را نشان می دهد ،که این میزان برابر ۷۶۱/۰ R= می باشد. و میزان ضریب تعیین ۹۱/۵۷ است . میزان Tبدست آمده از آزمون معنا داری آماری ضریب همبستگی ۶/۱۱ است. همچنین ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر اضطراب و تعارضات زناشویی برابر با ۷۶۱/۰ است که با اطمینان ۹۹% و در سطح خطای ۰۱/۰ شدت رابطه بین دو متغیر را نشان می دهد. همانطور که از جدول (۴-۷) مشخص است ۹۱/۵۷ درصد واریانس تعارضات زناشویی به وسیله اضطراب قابل تبیین است. به عبارت دیگر دو متغیر در۹۱/۵۷ درصد موارد یکدیگر را شامل می شوند یا در بر می گیرند.
میزان T بدست آمده (۶/۱۱ T=) با مقدار بحرانی جدول T مقایسه شد، وسپس به تفسیر فرضیه تحقیق و آزمون معنا داری آماری ضریب همبستگی اقدام گردید، با مراجعه به توزیع جدول T ملاحظه شد که T بدست آمده (۶/۱۱ T=) در سطح اطمینان ۹۹% (۰۱/۰ = α ) ودرجه آزادی (۹۸ df=) از T جدول بزرگتر است . بنابراین نتیجه می گیریم که ضریب همبستگی محاسبه شده ، با بهره گرفتن از مقدار Tنیز معنا دار است.لذا می توان فرضیه را رد کرد و سوال پژوهش را تایید نمودو نتیجه گرفت که از لحاظ آماری بین اضطراب و تعارضات زناشویی رابطه وهمبستگی وجود دارد.
۴-۷-۲ آزمون سؤال دوم:

۳-۲-۱-۵- کشف حکم شرعی کلی
در مواردی که نص شرعی وجود ندارد، و حکم شرعی از عرف عملی(سیرهی عقلا و سیرهی متشرعه) کشف میشود، جلوهی دیگری از ایفای نقش عرف در استنباط ظاهر میشود. البته این کشف در صورتی معتبر است که ثابت شود عرف از عرف های عامی است که به زمان و مکان خاصی مربوط نیست، تا با این عدم محدودیت های زمانی و مکانی، بتوان به عصر معصوم۸رسید و تقریر او را فهمید، و در این صورت عرف مذکور، سنت تقریری میشود.^[۱۷۶] در این جا به ذکر دو نمونه از این نوع کاربرد اکتفا میشود:
۱-صحت بیع معاطاتی:امام خمینی در این زمینه میفرماید:
«روش مستمر عقلا از ابتدای پیدایش تمدّن و نیاز به مبادلات تا زمان حاضر بر صحت بیع معاطاتی دلالت دارد، بلکه ظاهراً بیع معاطاتی زماناً مقدم بر بیع عقدی، و از جهت قلمرو، وسیع تر از آن بوده است و در زمان پیامبرn هم این نوع معامله رایج بوده؛ و اگر این روش در نزد شارع صحیح نبود و افادهی مالکیت نمیکرد، از این روش منع میکرد و اگر منع نمیکرد، در میان مردم شیوع پیدا میکرد، چون ممانعت از بیع معاطاتی موجب تغییر بازار مسلمین میشد و این مطلبی است بدیعی و روشن»^[۱۷۷]
۲- جایز بودن وضو و شرب از نهر های بزرگ و نماز خواندن در اراضی وسع ولو اینکه انسان علم به رضایت مالکین آنها نداشته باشد، مرحوم آیت الله خوئی در این زمینه میفرماید:
«عمده دلیل در این مورد، روش و سیره و مستمر قطعی عقلا و متشرعه است که در اراضی وسیع، برای کار هایی از قبیل استراحت و نماز خواندن تصرف میکنند و شارع هم از این روش منع نکرده است، بنابراین رضایت او از این روش، کشف میشود^[۱۷۸]»

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۲-۲- عرف در دانش حقوق
۳-۲-۲-۱- جایگاه عرف در حقوق
عرف و عادت با وجود اختلاف سیستمهای حقوقی و نیز با وجود اختلاف نظر حقوقدانان دربارهی اساس، کیفیت و میزان احترام و اعتبار آن در جوامع، یکی از منابع مهم حقوق به شمار میرود که نقش اساسی و مؤثری را در تمام رشته های دانش حقوق به عهده دارد. عرف بیانگر ارادهی جامعه و قواعد عرفی حقوق که وضع شده به وسیله همه مردم است، بر مبنای خواسته های مردم استوار میباشد. این قواعد که از طریق عرف و عادت بین مردم اشاعه مییابند با واقعیت، عدل و انصاف قابل تطبیقاند. لذا باید عرف را عنصری دانست که کشف راه حل عادلانه را میسر میسازد و هم چنین نیروی حیاتی نهادهای حقوقی است که از کهنگی و فرسودگی حقوق جلوگیری میکند و آن را همواره در تطبیق با نیازهای روز مردم متغیر و متحرک نگه میدارد تا حقوق هم گام با زمان و پیشرفت های جامعه تکامل یابد.^[۱۷۹]
۳-۲-۲-۲- عرف در تاریخ و حقوق
از دیدگاه تاریخی آن گاه که ملتها پا به هستی نهادند، عرف به تنهایی اساس همه پدیده های اجتماعی بود و اصولاً روابط اجتماعی جز به صورت عرف و عادت نمیتوانست جریان داشته باشد. قانون به مراتب دیرتر از عرف پدید آمد و عرف پیش قراول حقوق و قواعد عرفی، منبع اصلی مقررات حقوقی به شمار میآمد. عرف پیش از پیدایش قانون گذاری و حقوق مدون (قانون) به تنظیم روابط اجتماعی آدمیان میپرداخت و نیاز های حقوقی آنان را برآورده میساخت. این عرف بوده است که جاده تحولات حقوق را هموار و آماده میکرد و در نگهداری آن نظارت و پاره ای از وسایل فنی آن ها را معلوم و مشخص مینمود تا قانون در آن جایگزین گردد. به این ترتیب عرف نقش مهمی در ایجاد حقوق داشته است. کاربرد و بهره مندی از قواعد و مقررات عرفی تنها نصیب آدمیان پیشین نبود و این مردم باستان نبوده اند که در تحت رژیم عرفهای سنتی زندگی میکرده اند. بلکه امروزه هنوز کشور هایی وجود دارند که از حقوق عرفی پیروی میکنند.^[۱۸۰]
اگر چه امروزه عرف، که عامل مهمی در تحولات قانون گذاری ملت ها بوده است، با حضور و پدید آمدن قانون مکتوب قدری از نیروی آن نسبت به گذشته کاسته شده است، ولی این حضور قانون در قلمرو عرف ارزش تاریخی و اجتماعی عرف را از بین نبرده و باز عرف در تاریخ حقوق اثر حیاتی دارد و نمیتوان آن را نادیده گرفت، زیرا همان گونه که عرف پیشروی قانون و قانون جانشین آن بوده، پس از تدوین قانون نیز در تکمیل، تفسیر، تعدیل و تحرک آن به کار میرود. هر چه یک نظام حقوقی از عرف بیشتر مایه بگیرد، تواناتر و غنیتر میگردد و با سهولت بیشتری قابل اجرا بوده و رابطه قانون را با زمان های گذشته و آینده، حفظ میکند. اندیشه هایی بوده اند که در جادههای افراط و تفریط گام برداشتند. به عنوان نمونه«مکتب اصالت قانون» که کوشش دارد نقش عرف را ناچیز بشمارد و یا کوششهایی از این دست که البته همهی این کوشش های صورت گرفته برای حذف نقش عرف نوعاً به یک کلی بافی مورد گرایی گراییده که با روح حقوق در تغایر است. در آن سو «مکتب جامعه شناسی» قرار دارد که با به کار بردن اصطلاح «منبع حقوق» در معنای غیر متعارف آن در نقش عرف مبالغه میورزد و به تبلیغ و ترویج آن میپردازد که عرف تنها منبع حقوق است. حال آنکه عرف در جوامع جدید به هیچ وجه ارزش اساسی و هم پاییی قانون را ندارد، اگر چه دارای نقش ناچیز نیز نمیباشد.^[۱۸۱]
۳-۲-۲-۳- عرف در حقوق نوشته و نانوشته
ارزش و اعتبار عرف به عنوان یک منبع و یا قاعده حقوقی، از نظر نظام های حقوقی نوشته و نانوشته هم چنین از نظر مسائل مربوط به حقوق متفاوت است.^[۱۸۲]
عنوان منبع مهم و بر جسته، بسیار کار ساز و حساس است. اهمیتی که شیوه حقوق نانوشته برای عرف میشناسد، نظام حقوق نوشته نمیشناسد. به گونهای که جامعه شناسان حقوق به آن به عنوان «حقوق زنده» مینگرند.^[۱۸۳]
عرف در حقوق عادی انحصار به امور خصوصی و معاملات بین مردم ندارد، بلکه با پیشرفت و ارتقای جوامع به تدریج از صورت قراردادهای خصوصی بیرون آمده و قواعد کلی و عمومی حقوق را سامان میدهد. این نقش اساسی و مؤثر عرف در همهی رشته های دانش حقوقی نانوشته مشهود است.^[۱۸۴]
در حقوق نوشته چون قوانین نمیتوانند تمام حوائج مردم را پیش بینی کنند، عرف به یاری قانون میآید و به تکمیل، رفع اجمال و تفسیر آن میپردازد. گاه قانون گذار با اندک تغییر و تصرفی در آن بر آن کسوت قانون میپوشاند. قانون خود نیز صریحاً به عرف ارجاع میدهد. اگر چه حقوق نوشته ابتدا نمیتواند همانند نظام های حقوقی نانوشته از طریق عرف، قاعده های حقوقی ایجاد و تأسیس کند و حتی گاه در پاره ای از نظام ها و یا رشته های حقوق پدیده عرف را الزام آور نمیداند و نوعاً قلمرو آن را در مواردی که قانون حکمی نداشته و ساکت است، محدود مینماید، اما با این همه خود به هنگام قانون گذاری عرف را مورد توجه قرار داده و سعی در سازگاری قوانین با آن دارد.^[۱۸۵]
۳-۲-۲-۴- عرف در حقوق عمومی و خصوصی
در حقوق اداری و اساسی عرف به عنوان یکی از منابع حقوق پذیرفته شده است. در زبان حقوقی امروز ما از عرف اداری و پارلمانی زیاد سخن گفته میشود. چنان که تفویض حق قانون گذار به کمیسیون های مشترک مجلسین پیش از قانون اساسی جمهوری اسلامی یکی از همین عرف ها بود و در واقع همین عرف است که در اصل ۸۵ق.ا به نظم حقوق پیوست با اینکه دادن چنین اختیاری بویژه اگر به اعضای قوه مجریه باشد، با ظاهر قانون اساسی منافات دارد، به استناد همین عرف، تا کنون بارها مجالس قانون گذاری اختیار تصویب پاره ای از لوایح را به دیگران داده اند.^[۱۸۶]
عرف در حقوق خصوصی ریشه بسیاری از قواعد را تشکیل میدهد و یا راه حل بسیاری از مسائل موکول به عرف و عادت میشود. قوانین مدنی به صراحت قاضی را مکلف نموده تا برای تکمیل، رفع نواقص و ابهامات قانون از عرف و عادت استمداد جوید و آن را به عنوان یک قاعدهی حقوقی دلیل مستند صدور حکم قرار دهد. در صورتی که عرف مسلمی خلاف روح و مفاد قانون تکمیلی باشد بر اساس عرف مسلم فصل خصومت نماید. دادگاه ها نیز مکلفند در رسیدگی به دعاوی در صورتی که قوانین کشوری، کامل یا صریح نبوده و یا متناقض باشد و یا اصلاً قانونی در قضیه مطروحه وجود نداشته باشد، دعوی را موافق با عرف و عادت مسلم حل و فصل نمایند.^[۱۸۷]
۳-۲-۲-۵- عرف در حقوق جزا
در حقوق جزا برای اثبات جرم بودن فعل یا ترک فعل استناد به عرف ممنوع است. عرف و عادت مسلم ممکن است در حقوق خصوصی برای تکمیل و رفع نقص قانون به عنوان یک قاعده حقوقی مورد استفاده قرار گیرد ولی در حقوق جزا، اصل قانونی بودن جرائم و مجازات ها در اغلب قوانین کشور ها آمده و ضامن آزادی افراد است و به طور کلی اصول ۳۶،۱۶۶،۱۶۷،۱۶۹قانون اساسی و مواد ۲ و ۱۱ قانون مجازات اسلامی دادگاه ها را مکلف مینماید که قانون را اساس رسیدگی و صدور حکم قرار دهند. بنابراین مراجع انتظامی و قضایی نمیتوانند به استناد عرف، فعل یا ترک فعلی را جرم دانسته و یا کیفری را بر طبق عرف مورد حکم قرار دهند. با این وجود اگر چه در امور جزایی با توجه با اصل قانونی بودن جرم و مجازات عرف و عادت نمیتواند موجد جرم و جنایت باشد و هیچگاه دادگاهی نمیتواند بدون نص صریح قانون شخصی را تنها به موجب عرف و عادت مسلم محکوم به مجازات نماید. با وجود این در مقام تطبیق قانون موجود با موارد خاصه از عرف و عادت الهام گرفته میشود، چنان که در اعمال منافی عفت، مرتکب آن به تناسب تجاوزی که به اخلاق حسنه کرده است مجازات میبیند و داوری عرف در سرنوشت او مؤثر است.^[۱۸۸]
۳-۲-۲-۶- عرف در حقوق تجارت
جایگاه و اهمیت عرف در حقوق تجارت هنگامی روشن میشود که دانسته شود حقوق تجارت امروز به وسیله عرف و عادت بازار های مکارهی قانون وسطی به وجود آمده است. عملکرد هایی که مردم بر اثر نیازمندی خود به عنوان راه حل ارائه مینمودند، اندک اندک موجب پیدایش حقوق تجارت امروز شد. این روند تنها اختصاص به آن دوران ندارد و امروزه نیز عرف در حقوق تجارت هم چنان به عنوان مرجع و منبع شناخته میشود. هم اکنون برخی از سازمان های بین المللی همچون اتاق بازرگانی بین المللی که مقر آن در پاریس است به تدوین و انتشار قواعد عرفی و اصطلاحات بازرگانی بین المللی میپردازند.^[۱۸۹]
۳-۲-۲-۷- عرف در حقوق داخلی و بین الملل
در حقوق داخلی عرف از جهت ارزش و اعتبار پس از قانون قرار دارد و برخی از مسائل حقوقی حتی قانون جز با استعانت آن قابل اجرا نمیباشد. رمز بقای عرف در عصر حاضر با آنکه امروزه حاکمیت و وحدت علمی ایجاب مینماید در سراسر هر کشور قانون واحدی مورد عمل و متابعت قرار گیرد، ویژگی تحول و انعطاف و انطباق پذیری آن است.
عرف در حقوق بین الملل به لحاظ دامنه از عرف داخلی وسیع تر است، عرف داخلی نتیجه رفتارهای اجتماعی داخلی و جامعه است که بدون عنصر خارجی شکل گرفته است ولی در ایجاد عرف بین الملل حد اقل دو تابع حقوق بین الملل نقش دارند.
تعریفی که میتوان از عرف بین الملل ارائه داد عبارت است از تکرار اعمال یا رفتار مشابه به توسط تابعان حقوق بین الملل که به تدریج در روابط متقابل آن ها با یکدیگر جنبه الزامی و قدرت حقوقی پیدا کرده است و در نتیجه اعتبار و ارزشی برابر با قاعده حقوقی مدون دارد. عرفهای بین المللی به عرفهای جهانی و منطقهای تقسیم میشوند عرف های جهانی برای تمامی کشور ها لازم الرعایه است. حتی اگر در روند شکل گیری و پذیرش آنها اتفاق آراء صورت نگرفته باشد. ولی عرف های منطقه ای یا محلی فقط میان کشور هایی که آن ها را پذیرفته و یا به صورت مستمر به آن ها عمل کرده اند و اعتراض و مخالفتی نکرده باشند، لازم الاجرا است. عرف های بین المللی در مناسبات امروزی قدرت سابق خود را ندارند و جامعه بین المللی گرایش به حقوق معاهدات را روز به روز بیشتر نشان میدهد. در حقوق بین الملل حقوقی نیز عرف ها از رویه های عملی دادگاه ها در ارجاع اختلافات بین افراد با تابعیت های مختلف شکل گرفته است. این گونه عرف ها به صورت قوانین نا نوشته در زمان بروز قضایای حقوق بین الملل خصوصی دولت ها را ناگزیر به اجرای آن ها در پیدا کردن راه حل قضایی مینماید.^[۱۹۰]
۳-۲-۳- انعکاس عرف در قانون مدنی ایران
از زمان رواج اسلوب قانون گذاری به سبک اروپاییان در ایران عرف همواره به وجوه مختلفی بر آن اثر نهاده است. این تأثیر به سه ترتیب بوده است. نخست حالتی که قانون گذار برخی از عرف های موجود را عیناً یا با مختصر تغییر و تصرفی به مصوبات خود وارد کرده و به آن کسوت قانون پوشانده و آن ها را رسمی و مکتوب ساخته است.
دوم، حالتی که قانون گذار حکم قانون را به صراحت به عرف معطوف کرده و به این ترتیب ضمن آنکه به آن ارزش و اعتبار قانون را بخشیده و خاصیت انعطاف پذیری و تحول را، که در آن به تناسب تغییر شرایط زمان و مکان رخ میدهد، از آن سلب نکرده است.
سوم: موردی که عرف به هیچ ترتیب مورد نظر قانون گذار واقع نشده، ولی ابهام یا اشکال و یا سکوت قانون و یا کیفیت اجتماعی قضیه به صورتی است که برای حل و فصل آن در دادگاه جز استعانت از عرف چاره ای نیست.^[۱۹۱]
۳-۲-۳-۱- موارد رجوع صریح به عرف
در قانون مدنی بیش از پنجاه مورد حکومت عرف صراحتاً پذیرفته شده است در برخی از موارد کلمهی«عادتاً» به کار رفته است که از نظر معنی با عرف یکسان است و در برخی موارد نیز واژهی«متعارف» یا «عرف» و امثال آن به کار رفته است.
لفظ «متعارف» به کار رفته در قانون مدنی با آنچه در سایر قوانین مانند قانون مسئولیت مدنی به کار رفته متفاوت است و این اختلاف خود در مواد قانون مدنی نیز مشهود است. منظور از متعارف و عرف در اصطلاح «انسان متعارف» و قوانین مسئولیت مدنی سیرهی عقلا است نه عرف عام. افزودن عقل بر عرف و استفاده از عبارت «انسان معقول و متعارف» به خاطر تأکید بر این نکته بوده است.
در قانون مدنی لفظ متعارف گاه در معنای لغوی آن که همان معمول و رایج است یک بار برده شده است و گاهی به جای عرف حقوقی استعمال شده است. در ماده ۲۲۵ق.م. منظور از کلمهی «متعارف » امر شایع و جاری و رایج میباشد که متعارف بودن امری در عرف و عادت را بدون تصریح در عقد به منزلهی ذکر در عقد دانسته است. و در مواد ۶۱۲،۶۴۱،۹۵۱،۵۵۵و۹۵۲ ق.م. کلمه متعارف در مفهومی به کار رفته که باید جانشین اراده گردد و این مفهوم جز عرف حقوقی نیست. ^[۱۹۲] که به طور اجمال موارد زیر را شامل میشود:
۱-در تعیین اموال غیر منقول ماده۱۳ق.م.
۲-سایر کیفیات انتفاع از مال دیگری.ماده۵۴ق.م.
۳-تشخیص توابع عین موقوفه. ماده۶۸ق.م.
۴-حدود تصرف صاحب حق ارتفاق .ماده۱۰۷ق.م.
۵-تصرف در سقف و کف مشترک.ماده۱۲۵ق.م.
۶-مفهوم احیای اراضی موات و مباح ماده ۱۴۱ق.م.
۷-تعریف برای اشیاء پیدا شده.ماده۱۶۴ق.م.
۸- الزام متعاملین به کلیه نتایج حاصل عرف و عادت.ماده۲۲۰ق.م.
۹- بار الفاظ عقود.ماده۲۲۴ق.م.
۱۰- متعرف بودن امری در عرف و عادت.ماده۲۲۵ق.م.
۱۱- تشخیص عیب در مصادیق تعیین شده موضوع تعهد کلی.ماده۲۷۹ق.م.
۱۲- در مورد انجام تعهد. ماده ۲۸۰ق.م.
۱۳- اقوی بودن عمل مسبب نسبت به عمل مباشر در اتلاف مال غیر ماده ۳۳۲ق.م.
۱۴- استحقاق اجرت برای کسی که بر جهت امر دیگری اقدام به عملی کند.ماده۳۳۶ق.م.
۱۵- تعیین مقدار مبیع . ماده۳۴۲ق.م.