ثابت مهر چه جوئی ز گلرخان اهلی

که آفتاب مرا با من التقات کم است
مگر دهان تو از چشمه حیات کم است
لب تو گفت که این میوه از زکات کم است
بدین حلاوت لب کوزه نبات کم است
نه آدمی که ملک هم بدین صفت کم است
زدام عشق نکو یان ره نجات کم است
برو که نو گل این بغ را ثبات کم است

وزن:مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن / بحر مجتث مثمن اصلم
موضوع کلی: عشق وناز ونیاز عاشقانه
غزل مردّف با ردیف فعلی.
۱-چو شبنم، تشبیه است./ مایه حیات، کنایه از معشوق./ آفتاب استعاره از معشوق./ معنی بیت: من در برابر معشوق مانند شبنم بی ارزش هستم ومعشوق همچون افتاب بزرگ است وبه من توجه نمی کند./
۲-آب حیات، رجوع کنید به غزل ۳۱۵/ مصراع دوم استفهام انکاری است./ دهان همچون آب حیات است، تشبیه مضمر/ صنعت ردالقافیه در بیت وجود دارد/
۳-صنعت ردالصدر الی العجز ، زکات در اول وآخر بیت تکرار شده است./ لب مجاز به علاقه جزییه/
۴-شکستن چیزی، کنایه از بی ارزش کردن/ تشبیه تفضیل ، لب به کوزه ی نبات تشبیه شده است./
۵-مصراع دوم، تشبیه تفضیل ،تو برتر از ملک هستی./
۶-غم مراد غم عشق است./ دام عشق، تشبیه بلیغ اضافی./ مفهوم بیت ناگزیر بودن عشق این که عشق پیر وجوان نمی شناسد./
۷-ثبات، آرامش/ثبات مهر، تشبیه بلیغ اضافی./ گلرخ، کنایه از زیبا روی؛ کسی که چهره اش مثل گل زیبا است./ صنعت ردالصدر الی العجز ، ثبات در اول وآخر بیت تکرار شده است./
غزل ۳۶۱

وقت مستی چون عرق از روی دلجوی تو خاست
هر که روزی عشق کشتش زنده شد در کوی تو
گر چه صد جان از غبار خط مشکین تو سوخت
با وجود آنکه می سوزم ز آه خود خوشم
طعنه بر اهلی مزن گر گشت رسوای جهان

چشمه ی آب حیات از هر بن موی تو خاست
شور و غوغای قیامت در سر کوی تو خاست
کی غبار خاطری ز آیینه روی تو خاست
کز نسیم آهم ای مشکین نفس بوی تو خاست
کاین هه رسوائیش از چشم جادویی تو خاست

وزن : فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلات / بحر رمل مثمن مقصور
موضوع کلی:بیان جلوه های زیبای یار واستغنای معشوق
غزل مردّف با ردیف عبارت فعلی.
۱-چون به معنی ،وقتی است/ روی دلجوی، صورت زیبا./ تشبیه مفرد به مرکب در بیت به کار رفته است.
عرق مشبه مفرداست ، چشمه ی آب حیات از هر بن موی تو خاست، مشبه به مرکب است./
۲-کشته شدن وزنده شدن، تضاد فعلی است./ مفهوم مصراع دوم به راه افتادن سر وصدای زیاد وتلمیح به روز قیامت دارد./
۳-خط، مراد موهای تازه روییده در صورت. رجوع کنید به غزل۳۱۰/ آیینه ی روی، تشبیه بلیغ اضافی./
۴-سوختن مراد غم عشق است./ نسیم آه، استعاره مکنیه./ مشکین نفس، کسی که دم ونفسش خوشبو است، کنایه از معشوق./برخاستن بوی از دمم ونفس، اغراق دارد./
۵-طعنه زدن، کنایه از مسخره کردن./ جادو، صفت برای چشم به معنی چادوگر وچشم جادو کنایه از چشم زیباست./

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

غزل ۳۶۲

مطلوبیت:

————————————————————————
۸۲.عنوان شغلی: نقّاره چی
معنی لغوی: نوازنده ی نقاره ؛ گاسه زن ؛ نقار ؛ دبدبه زن (صدری افشار، ۱۳۹۴: ۱۶۷)
مثال: “نقّاره چی یزید است” ( راز مثل های ما، میرکیانی، ۲۵۹)
کد isic: 2453
طبقه شغلی: متخصصان
بسط و شرح: نقاره چی، نوازنده نقاره ،که نوعی طبل کوچک دوتایی متصل به هم است و با دو عدد چوب، در محلی واقع در بلندی ،قبل از طلوع و بعد از غروب ، نواخته می شود. دربقاع متبرکه نیز برای برآورده شدن حاجات نواخته می شود. مخصوصا بعد از روا شدن حاجت حاجت مندی که ممکن است روزها به امامزاده ای دخیل بسته باشد. از مشاغل منسوخ درباری نیز بود. معمول بود که در نقاره خانه شاهان در شبانه روز سه یا پنج یا هفت بار نقاره می زدند که در اواخر قاجار و اوایل پهلوی به یک بار تقلیل یافته بود که سر در باغ ملی نواخته می شدد. همچنین در قدیم در جنگ ها نقاره می زدند. نقاره چی ها در جنگ برای روحیه دادن به سربازان خودی در برابر سربازان دشمن نقاره می زدند و هر نقاره چی به هر طرفی که نقاره می زد، یعنی طرفدار او بود. ” نقاره زن یزید است”، ضرب المثلی است از آن زمان مانده. ( میرکیانی، ۱۳۹۱: ۲۵۹)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مطلوبیت: در آمدن صدای نقاره، در اعتقاد به معجره و امیدوار شدن به حل مشکلات از مطلوبیت این شغل است. از مشاغلی است که وارد ضرب المثل های عامیانه شده است.

————————————————————————
۸۳.عنوان شغلی: نقال
معنی لغوی: قصه گو، به ویژه کسی که در یک جمع با حرکات نمایشی داستانی را بازگو می کند ؛ داستان گو(صدری افشار، ۱۳۹۴: ۱۰۷)
افسانه گو، قصه خوان .(معین، ۱۳۷۲: ؟)
مثال: شب های جمعه، بچه ها به عشق شنیدن نقالی مرشد، سر از پا نمی شناختند ( چلچراغی در تاریکی، سیف، ۹۶)
کد isic: 2455
طبقه شغلی: متخصصان
بسط و شرح: نقالی بیشتر در موضوع شاهنامه خوانی مطرح است. نقالانی که در قهوه خانه ها یا اماکن عمومی و یا میدان های شهردر بین جماعتی که به‌صورت حلقه می ایستادند، با آداب و رسوم خاص داستان های حماسی و پهلوانی خصوصا داستان های شاهنامه را با حرکات خاصی می گفتند و در آخر دور می زدند و پولی از مردم می گرفتند. امروزه این هنر بیشتر در خانه های هنر و فرهنگسراها اجرا می شود.
مطلوبیت: آشنا کردن مردم با اسطوره های ملی و سرزمینی خود و ایجاد حس میهن پرستی از جلوه های مثبت این شغل که بیشتر یک هنر است ، است. خود نقال بیشتر به چشم یک دوره گرد نگریسته می شود و مردم گاهی در پرداخت حداقل مبلغ نیز اکراه دارند. شانه های افتاده و چهره ی خسته این افراد بعد از اجرای نمایش و دریافت مبلغ ناچیز از محدودیت های اصلی این شغل است.

————————————————————————
۸۴.عنوان شغلی: نقش گو
معنی لغوی: در صنعت قالیبافی،کسی که نقش و رنگ قالی را می خواند و بافندگان با او همراهی می کنند.( ایسنا، ۱۳۸۳)
مثال: .پچ پچ دخترها و گریه ی بچه ای شیرخوار با صدای یکنواخت و غم آور ” نقش گو” همراه بود ( بچه های قالی باف خانه، مرادی کرمانی، ۶۰)
کد isic: 7501
طبقه شغلی: صنعتگران
بسط و شرح: در کارگاه های قالی بافی شخصی با عنوان”نقش خوان” یا “نقش گو” وجود دارد که جملات وواژه هایی را مربوط به نقش و رنگ قالی می خواند و بافندگان نیز او را همراهی می کنند.
مطلوبیت: چون این کار را نقش گو به همراه موسیقی اجرا می کند که جزئی از موسیقی قالیباف خانه است، اشتیاق به کار را افزایش داده و سختی و طاقت فرسایی شغل قالی بافی را در بین کارگران قالیباف خانه کاهش می دهد و نوعی همگرایی بین آن‌ها ایجاد می کند.

————————————————————————
۸۵.عنوان شغلی: نگارگری
معنی لغوی: نگارگری . صورتگری . نقاشی . بتگری . عمل نگارگر. (معین، ۱۳۷۲: ؟)
مثال: آبرنگ های استاد سید علی اکبرصنعتی هر کدام حکم بیتی از غزلیات حافظ را دارد……آثاری که در نگارگری ایران و جهآنجاودانه خواهند ماند (چلچراغی در تاریکی، سیف،۳۴۵ )
کد isic: 2452
طبقه شغلی: متخصصان
بسط و شرح: نقاشی یکی از رشته‌های اصلی هنرهای تجسمی است و قدمت آن شش برابر زبان نوشتاری است. اهمیت و ضرورت شغل : نقاشی و هنر به‌طورکلی ، انعکاس تاریخ و فرهنگ یک جامعه است . هیچ جامعه ای را بدون هنرورزی نمی توان یافت . هنرهای تصویری از جمله نقاشی برای ابلاغ مفاهیم الهی ، انسانی ، فرهنگی و قومی یک جامعه و رهایی از ورطه انحراف بسیار موثر و گویا هستند . نقاشی ، خط بصری ، قوه ی خلاقیت و فطرت زیبادوستی انسان را پرورش می دهد . .هنر نقاشی از بروز احساس و جوشش درون هنرمند و ابلاغ پیام تا بیان موضوعات تعیین شده را در بر می‌گیرد و هنرمند نقاش آنچه را که می‌خواهد، توسط اشکال و رنگ‌ها روی سطوح کوچک و بزرگ با ابزار و شیوه‌های گوناگون، نقاشی نموده و توسط آن با دیگران ارتباط برقرار می‌کند. نقاش باید ویژگی‌های‌ جسمی‌ و روحی‌ خاصی‌ داشته‌ باشد تا بتواند در کار خود موفق‌ گردد. او باید بسیار خلاق، مبدع و دارای ذوق هنری زیاد باشد. نقاش ها معمولا افرادی درون گرا هستند و ساعات طولانی می توانند به تنهایی کار کنند و از کار کردن لذت ببرند. دید دقیق، خلاقیت بسیار، تحمل و صبر زیاد از اولین نیازهای هنر نقاشی است. (بانک مشاغل و اطلاعات شغلی هر رشته)
مطلوبیت: نقاش می تواند با تهیه مجموعه ای از نقاشی های خود، هر چند وقت یکبار نمایشگاه نقاشی برگزار کند و کارهای خود را به فروش برساند. او همچنین می تواند به‌طور سفارشی برای برخی از مشتریان نقاشی بکشد. کارهایی از جمله برقراری ارتباط با افراد مختلف و شرکت در نمایشگاه ها و جشنواره های مختلف در پیشرفت کاری هر نقاش می تواند بسیار موثر باشد. تدریس خصوصی که معمولا با درآمد خوبی همراه است و همچنین زمینه های کاری مناسبی برای نقاشان در مطبوعات‌ و نشریات‌، صداوسیما، فرهنگسراها، وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌، شهرداری‌ها (به‌ عنوان‌ طراح‌ و مجری‌ نقاشی‌های‌ دیواری) و مؤسسات تبلیغاتی وجود دارد. از محدودیت های هنر نقاشی احتمال آرتروز ، در عالم خیال فرورفتن ، جدایی از افراد ، ضعیف شدن ارتباط با جمع و درآمد محدود هنرمند است.

————————————————————————
۸۶.عنوان شغلی: نمایشنامه نویس
معنی لغوی: کسی که متن های قابل اجرا در تئاتر را می نویسد.
مثال: دارم پرده آخر نمایشم را می نویسم (پلو خورش، مرادی کرمانی، ۱۰۲)
کد isic: 2451

بنیان روش دلفی بر پایه‌ی گردآوری نظرات تمامی کارشناسان کلیدی استوار است. در این روش، مدیر یا فرد مسئول حل مساله، فرمی را تهیه نموده، سوال مورد نظر را روی آن درج می‌کند و این فرم را برای کلیه‌ء افراد صاحب‌نظر ارسال کرده و از آن‌ها می‌خواهد در مدّت زمان مشخصی به سوال پاسخ گویند. پس از بازگشت پاسخها، مدیر آن‌ها را بررسی و دسته بندی می‌کند. او می‌تواند روی هر پیشنهاد تامّل کوتاهی داشته باشد و تحلیل کند که آیا روش پیشنهادی، امکان‌پذیر و شدنی است یا خیر؟. پس از آن، مدیر برگههایی حاوی فهرست کامل پیشنهادها، تهیه و آن‌ها را برای تمام افراد ارسال می‌کند و سپس آن‌ها را در جلسه‌ای حضوری گرد هم آورده، مدل‌های پیشنهادی را به بحث می‌گذارد تا در نهایت یکی انتخاب شود. برتری این روش این است که افراد در هنگام ارایهء پیشنهاد تحت تاثیر عقاید یکدیگر قرار نمی‌گیرند و تاثیر جمع را احساس نکرده، آزادانه و به دور از تشویش حضور در جمع نظر خود را ابراز می‌کنند. نقد گروهی کارشناسان ممکن است به بهبود برخی پیشنهادها بیانجامد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

به منظور شناسایی عوامل موثر در جمعآوری کمکهای مردمی بصورت الکترونیکی با مراجعه به کتابها، مقالات و پایاننامهها و تحقیقات داخلی و خارجی که در این زمینه انجام گرفته مراجعه شد و پرسشنامهای طرّاحی گردید تا با نظر جمعی از خبرگان و کارشناسان مربوطه با بهره گرفتن از تکنیک دلفی و مصاحبه جهت انتخاب مهمترین عوامل، اقدام گردد. پس از مشخص شدن عوامل تاثیرگذار، دو پرسشنامه طراحی شد که میزان اهمیّت و تاثیر این عوامل را در محدوده طیف لیکرت میسنجد. این پرسشنامه میان ۱۰ نفر از مسئولین و کارشناسان کمیته امداد و ۱۰ نفر از خیرین توزیع گردید و پایایی آن با بهره گرفتن از آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب ۰٫۶۸۳ و ۰٫۷۰۲ بدست آمد و بدین ترتیب عوامل مربوطه مورد تائید قرار گرفت تا در مدل مفهومی پژوهش و پرسشنامه اصلی تحقیق مورد استفاده قرار گیرد.
پرسشنامه
پرسشنامه عبارت است از تعدادی پرسش هدفدار که با بهرهگیری از مقیاسهای گوناگون ، نظر و دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار میدهد(خاکی-۱۳۷۸-۲۴۲). پرسشنامه یکی از رایجترین ابزار جمعآوری اطلاعات مورد نیاز در تحقیق است. باید توجه داشت که سوالهای پرسشنامه تاثیر بسیار زیادی در چگونگی ارائه پاسخها از سوی مخاطبین دارد و به همین دلیل طراحی پرسشنامه حایز اهمیت بسیار زیادی است. پرسشنامه این تحقیق براساس مقیاس لیکرت موردسنجش قرار میگیرد. این مقیاس (طیف) از پنج قسمت مساوی تشکیل شده و محقّق متناسب با موضوع تحقیق تعدادی گویه در اختیار پاسخگو قرار میدهد تا گرایش خود را درباره آن مشخص نماید. مقیاسی پنج درجهای به صورت (بسیار زیاد) امتیاز ۵، (زیاد) امتیاز ۴، (درحد متوسط) امتیاز ۳، (کم) امتیاز ۲، (بسیارکم) امتیاز ۱ داده شده است.
در این تحقیق از دو (۲) مجموعه پرسشنامه به منظور دسترسی به اهداف پژوهش استفاده شده است. برای استخراج عوامل و شاخص های اولیه منابع کتابخانهای و اینترنتی شامل کتب، مقالات و مطالعات موردی بکار گرفته شد. به منظور تعیین عوامل موثّر و طبقهبندی عوامل از دید خیّرین از پرسشنامه اول استفاده شده است. برای تعیین جایگاه و نظر سازمان منتخب در زمینه استفاده از روش های پرداخت الکترونیکی از پرسشنامه دوم استفاده شد ولی برای توضیحات بیشتر و افزایش دقّت در نحوه امتیاز دهی، این پرسشنامه به صورت حضوری و از طریق جلساتی با مدیران و متخصّصان واحدهای ذیربط تنظیم و ارائه شده است.
مجموعه اول پرسشنامه ها به منظور شناسائی عوامل موثّر بر پرداخت الکترونیکی از دید مردم و خیّرین تهیه شد، که با اخذ نظر اساتید محترم راهنما و مشاور اصلاح و مورد تائید واقع گردید و پس از توزیع در بین افراد جامعه آماری و جمعآوری آنها، نسبت به ارزیابی و تعیین میزان روایی سوالات از روش محاسبه آلفای کرونباخ، توسط نرم افزار «بسته آماری برای علوم اجتماعی ^[۲۹]SPSS »، بر روی ۱۰ نمونه اقدام شده است.
مقیاس سنجش متغیرها
مقیاس درجهبندی، فراوانی یک متغیر را مشخص میکند. در تنظیم پرسشنامه از درجهبندی لیکرت استفاده شده است که مقیاسهای آن دارای مجموعهای منظّم از عباراتی است که به ترتیب خاصّی تدوین شده است. پاسخدهنده میزان موافقت خود را با هریک از عبارات که از خیلی کم تا خیلی زیاد در نظر گرفته شده و به ترتیب از یک تا پنج ارزشگذاری شده است اعلام مینماید.
طیف لیکرت^[۳۰]
لیکرت که از سال ۱۹۳۹ مدیریت بخش بررسى‌هاى افکار عمومى را در وزارت کشاورزى امریکا برعهده داشت این طیف را ارائه داد. معیار اساسی برای ساختن عبارات در این مقیاس، ایده آلها و امور مطلوب است نه واقعیتها و موجودیتها، به سخن دیگر آنچه باید باشد یا باید انجام گیرد(خاکی،۱۳۷۸،۲۵۰). این طیف از پنج قسمت مساوى تشکیل شده است و محقّق متناسب با موضوع تحقیق تعدادى گویه (جمله اظهاری) در اختیار پاسخگو قرار مى‌دهد تا گرایش خود را درباره آن مشخص نماید. طیف مذکور از گرایش «کاملاً موافق» تا گرایش «کاملاً مخالف» در نظر گرفته مى‌شود، همچنین در طیفی که به پاسخگو ارائه میشود براساس هدف و روش تحقیق میتوان کلمات گویه ها را عوض نمود.
کاملا مخالفم
مخالفم
بی نظر
موافقم
کاملا موافقم
شکل ‏۳-۱ : طیف لیکرت
هدف این طیف اندازه گیری گرایش به یک موضوع بر اساس ارزشهای جامعه میباشد و کاربرد این طیف نیز در جهت بررسی گرایشها نسبت به مسئله سیاسی، اجتماعی و اقتصادی میباشد که در سطح ترتیبی نیز مورد سنجش قرار دارد. گویه ها در این طیف حداقل ۱۵ تا ۳۰ گویه و بیشتر تدوین میشود. در تدوین گویه ها باید سعی شود از گویه های بی تفاوت، بیربط و ابهامآور جلو گیری بعمل آید و تعداد گویههائی که گرایش مخالف و موافق دارند باید تقریبا به یک اندازه باشد. گویه مستقیماً پس از تحقیقات مقدّماتی پخش میشود. پس بهتر است بعد از تدوین ، پرسشنامه مقدّماتی^[۳۱] با حداقل ۳۰ نمونه گرفته شود تا بعد از بررسی کمّی (روایی) و کیفی (اعتبار) آن گویه های ابهامانگیز حذف گردد. در این روش تعدادی گویه که نشان دهنده نحوه نگرش نسبت به رویدادی خاص هستند آماده میشود. این گویه ها با ترتیب اتفاقی، در اختیار پاسخگو گذاشته میشود. در اینجا از پاسخگو در خواست میشود که میزان موافقت یا مخالفت خود را با هر گویه بر مبنای یک طیف بیان کند. پاسخگویان گویه ها را بر مبنای طیف بررسی مینمایند امّا این طیف با اعداد مشخص نشدهاند تا بر روی پاسخگویان تاثیر نگذارند. لذا پس از بازگشت پرسشنامه ها از طرف پاسخگویان، طیف با اعداد شماره گذاری میشود. طرز شمارهگذاری بطور دلخواه است یعنی در یک طیف پنج قسمتی میتوان به کاملاً موافق نمره ۱ و کاملاً مخالف عدد ۵ یا به جای عدد یک از صفر استفاده کرد. مجموع نمرات که پاسخگویان بدست میآورند بیانگر گرایش آنهاست به همین دلیل این طیف را طیف مجموع نمرات نیز مینامند. در این طیف فواصل بین درجات، یک اندازه پذیرفته شده است؛ مثلاً فاصله بین کاملاً موافق تا موافق به همان اندازه فاصله بین بیتفاوت تا موافق فرض شده است در صورتیکه عموماً این واقعیت ندارد مثلاً اگر شخص A به یک گویه پاسخ بی تفاوت، شخصB پاسخ موافق و شخصC پاسخ کاملاً موافق بدهد، تفاوت گرایش C و B به همان اندازه تفاوت گرایش B و A نیست. بطور کلی طیف لیکرت نسبت به طیف های دیگر دارای مزایای زیادی است چون نه به تعداد زیادی گویه نیاز دارد و نه به قضاوت داوران، در عین حال نتایج حاصله از دقّت و اعتبار بیشتری بر خوردار است، لذا این طیف برای بسیاری از تحقیقات میدانی وسیع، در علوم مختلف کاربرد دارد و میتوان بوسیله آن انواع مسائل (گرایش های سیاسی، مذهبی، نژادی، شغلی و…) را سنجید.
جامعه آماری^[۳۲]
جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع، یا چیزهائی اشاره دارد که محقّق میخواهد درباره آنها به تحقیق بپردازد (سکاران ۱۳۸۲،ص ۲۹). جامعه آماری، عبارت است از مجموعه کامل اندازه های ممکن یا اطّلاعات ثبت شده از یک صفت کیفی، درمورد گردآورده کامل واحدها، که میخواهیم استنباطهائی راجع به آن انجام دهیم و منظور ازعمل گردآوردن داده ها، استخراج نتایج درباره جامعه میباشد؛ به بیان سادهتر در هر بررسی آماری، مجموعه عناصر موردنظر را جامعه مینامند، جامعه آماری این تحقیق شامل مدیران، معاونان و کارشناسان فناوری اطّلاعات کمیته امداد امام خمینی (ره) و خیّرین میباشد.
نمونه آماری^[۳۳]
نمونه آماری عبارتست از تعدادی از افراد جامعه که صفات آنها با صفات جامعه مشابهت داشته و معرّف جامعه هستند و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردارند. روش های نمونه گیری آماری که عموماً در تحقیقات و پژوهشهای کاربردی مورد استفاده قرار میگیرد به قرار نمونهگیری تصادفی ساده، نمونهگیری طبقهای و نمونهگیری خوشه ای، در نمونهگیری تصادفی به هریک از افراد جامعه احتمال مساوی داده میشود تا در نمونه انتخاب شود (سرمد، ۱۳۷۶، ۲۵). گاهی اوقات انتخاب نمونه به صورت تصادفی یا غیرتصادفی مشکل و حتی در برخی مواقع ممکن است در چنین شرایطی، پژوهشگر از نمونهگیری در دسترس استفاده کند (دلاور، ۱۳۷۵، ۱۱). نمونه گیری فرآیندی است که طی آن تعدادی از واحدها به گونه ای برگزیده میشوند که معرّف جامعه بزرگتری که از آن انتخاب شده اند باشند (خاکی-۱۳۷۸-۲۷۲).
در این پژوهش به منظور اخذ نظر مخاطبین از دو منظر خبرگان سیستم در مجموعه کمیته امداد امام خمینی(ره) و خیّرین بعنوان کسانی که از سیستمهای مختلف پرداخت استفاده مینمایند، به دو روش نمونه آماری تهیه گردید. به دلیل تعداد اندک خبرگان، روش سرشماری و یا نمونهگیری هدفمند مورد استفاده قرار گرفته است. روش نمونهگیری در این پژوهش برای بخش اول، نمونهبرداری غیرتصادفی میباشد، این شیوه تنها شیوه نمونهگیری برای به دست آوردن اطلاعاتی است که باید از افراد خاصّی که دارای دانش مربوطه هستند و میتوانند اطلاعات مورد نظر را ارائه دهند، جمعآوری گردد. لذا از بین روش های نمونهبرداری غیرتصادفی، روش نمونهگیری تخصّصی (قضاوتی) انتخاب شده است. این روش در پی جمعآوری داده ها و دیدگاه های افرادی است که در ارتباط با موضوع مورد بررسی آگاهترین و با تجربهترین هستند. در این تحقیق معیارهای نمونهگیری قضاوتی عبارت از تجربهکاری، تحصیلات، سمت سازمانی در حوزه فناوری اطلاعات میباشد. تعداد نمونه، که با تعداد پرسشنامه های برگشتی برابر میباشد در بخش اول شامل ۵۵ پرسشنامه است، ولی برای تهیه نظر خیّرین از روش سرشماری تصادفی در دسترس استفاده گردید.
تعیین حجم نمونه
اخذ تصمیم درباره حجم نمونه، از لحاظ تامین میزان دقّت نتایج نمونهگیری و صرفهجوئی در وقت و هزینه، از اهمیتی خاص برخوردار است. بدیهی است که بزرگ بودن حجم نمونه موجب صرف هزینه و وقت زیاد و کوچک بودن حجم نمونه موجب عدم دقّت کافی بر آوردها میشود سعی بر این است که در چارچوب اطّلاعات موجود و باتوجه به وقت و هزینه ممکن و دقّت لازم، مناسبترین حجم ممکن نمونه انتخاب گردد. به منظور تعیین حجم نمونه در هر پژوهش خاص، میبایست باتوجه به شرایط آن پژوهش و نمونه اولیه تصمیم گیری نمود (سرمد، ۱۳۷۶، ۲۵).
نمونه آماری تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری هستند که بیانکننده ویژگیهای اصلی جامعه میباشند. تعیین حجم نمونه اهمیت فراوانی در قابلیت تعمیم نتایج آزمون به جامعه دارد. روش های مختلفی جهت تعیین حجم نمونه وجود دارد که دقیقترین روشها، روش های ریاضی جهت محاسبه حجم نمونه است (مؤمنی، ۱۳۸۷).
براساس تحقیقات انجام شده ، کارکنان بخش فناوری اطّلاعات و مشارکتهای مردمی که با موضوع روش های الکترونیکی مرتبط میباشند شامل ۱۷۰ نفر در سطوح مختلف از مدیر تا کارمند ساده هستند که براساس فرمول کوکران^[۳۴] با ضریب اطمینان ۹۵% میبایست بین ۱۱۸ نفر پرسشنامه توزیع می گردید، ولی از آنجا که موضوع تحقیق تخصّصی بوده و تعداد معدودی از کارشناسان مذکور به مبانی، اصول و زیربنای روش های پرداخت الکترونیکی اشراف داشتند، حداکثر نسبت به توزیع ۵۵ فقره پرسشنامه اقدام گردید. خاطر نشان میسازد این تعداد از افراد از کارکنان بخش ستادی تهران میباشند و به صورت غیرتصادفی قابل دسترس و با روش نمونهگیری تخصّصی (قضاوتی) انتخاب شدهاند.
به منظور جمعآوری نظرات خیرین نیز با توجه به تعداد تقریباٌ زیاد جامعه آماری و براساس فرمول کوکران می بایست ۳۸۴ پرسشنامه توزیع و جمعآوری می گردید، که بدلیل عدم دسترسی به کلیه افراد ،موفّق به توزیع حداکثر ۲۳۰ پرسشنامه شده که از این تعداد ۱۶۰ فقره از آنها تکمیل و برگشت داده شد.
روش توزیع و جمع‌ آوری پرسشنامه
از آنجایی که پرسنل مرتبط با فناوری اطّلاعات در یک ساختمان مستقر نمیباشند، توزیع حضوری پرسشنامه در همه موارد امکان‌پذیر نبوده است، لذا در خصوص برخی از پرسنل، توزیع و جمع‌ آوری پرسشنامه حضوری و در پاره‌ای از موارد از طریق امور اداری و در خصوص برخی از آنان، این کار از طریق پست الکترونیکی، انجام گرفته است. تعداد کل پرسشنامه‌های توزیع شده، ۵۵ فقره بوده که کلیّه پرسشنامه ها تکمیل و عودت شده است. تعداد کل پرسشنامه‌های تکمیل شده در بخش متخصّصین که قابل قبول بودند، ۵۵ فقره می‌باشد. همچنین بدلیل عدم دسترسی به کلیه خیّرین با برخی از آنان مکاتبه و برخی نیز هنگام مراجعه به کمیته امداد پرسشنامه به آنان ارائه گردید. جمعاً ۲۳۰ پرسشنامه در بین خیّرین توزیع شد که از این تعداد صرفاً امکان جمعآوری نظرات ۱۶۰ نفر فراهم گردید.
روایی^[۳۵] و پایایی^[۳۶] ابزار اندازه گیری
روایی پرسشنامه
اعتبار یا روایی یعنی این که ابزار اندازه گیری تا چه حدّ مناسب انتخاب شده است و میتواند متغیّر مورد نظر را اندازه گیری کند (بازرگان و دیگران، ۱۳۷۷، ۱۷۰). به کمک روایی ابزار اندازه گیری، میتوان فهمید که ابزار مورد نظر تا چه حدّ همان مفهوم مورد نظر ما را اندازه گیری نموده است. به عبارت دیگر روایی مشخص میکند که آیا ما ابزار درستی را برای سنجش متغیّر یا سازه مورد نظر طراحی نمودهایم یا نه؟.
باید توجه داشت که یک ابزار ممکن است در اندازه گیری یک خصیصه در جامعهای به درستی عمل کند ولی برای سنجش همان خصیصه در جامعهای دیگر به درستی عمل نکند، به طریق مشابه باید در بکارگیری ابزاری که برای سنجش یک خصیصه در جامعهای خاص طراحی شده است در جوامع دیگر احتیاط نمود. اعتبار یا روایی یک ابزار اندازه گیری به مناسبت، درستی و صحّت اشاره داشته و انواع مختلفی دارد.
برای بررسی روایی پرسشنامه این پژوهش از روش روایی محتوا استفاده شده است. روایی محتوا معمولاً برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازه گیری به کار برده میشود، به عبارت دیگر در این پژوهش از روش روایی صوری برای به دست آوردن اعتبار پرسشنامه استفاده شده است.
هیچگونه روش آماری برای تعیین ضریب روایی محتوایی وجود ندارد. برای تعیین روایی محتوایی یک آزمون از قضاوت متخصّصان در این باره که سؤالهای آزمون تا چه میزان معرّف محتوا و هدفهای برنامه یا حوزه محتوایی^[۳۷] هستند، استفاده میشود. برای اندازه گیری روایی ظاهری نظر ۱۰ نفر از خبرگان اخذ شد و برای روایی محتوایی از روش تحلیل عاملی استفاده شد.
پایایی پرسشنامه
پایایی مربوط به ثبات است. یعنی بدست آوردن پاسخهای یکسان و شبیه به هم، یعنی حصول یک نتیجه به طور مکرّر، به عبارت دیگر منظور از پایایی این است که با انجام دوباره و چندباره آزمون، همیشه نتایج یکسانی بدست آید. ابزار اندازه گیری اساس دقّت و صحّت داده های جمعآوری شده میباشد. از این رو یکی از مهمترین ویژگیهای فنّی ابزار سنجش، پایایی آن است. مقصود از قابل اعتماد بودن ابزار اندازه گیری این است که این ابزار در شرایط یکسان تا چه اندازه موضوع مورد اندازه گیری را با نتایج یکسانی اندازه میگیرد.
ضریب قابلیت اعتماد یک ابزار اندازه گیری ، میزان قابل اعتماد بودن آن ابزار را مشخص میکند و دامنه تغییرات آن بین صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. باید توجه داشت که قابلیت اعتماد یک ابزار، میتواند از موقعیّتی به موقعیّت دیگر و از گروهی به گروه دیگر تغییر کند. برای محاسبه ضریب پایایی ابزار اندازه گیری، شیوه های مختلفی نظیر اجرای دوباره، روش موازی، روش تصنیف، روش کودر- ریچاردسون و آلفای کورنباخ(هماهنگی درونی) به کار برده میشود. در این پژوهش طبق نظر اساتید راهنما و مشاور برای محاسبه ضریب پایایی از روش محاسبه آلفای کرونباخ استفاده شده است.
از آنجا که پرسشنامه های خودساخته در این پژوهش بر اساس رتبهبندی مقیاس لیکرت طراحی شدهاند، برای بررسی اعتبار و همسانی درونی آنها پس از اجرای آزمایشی برای حجم نمونهای معادل ۱۰ نفر، نتایج مذکور در جدول ۳-۱ آمده که حاکی از این است که مقدار آلفای کرونباخ برای پرسشنامه اول معادل ۰٫۶۸۳ و برای پرسشنامه دوم ۰٫۷۰۲ میباشد که نشانگر اعتبار مناسب پرسشنامه میباشد.

شماره پرسشنامه

حجم نمونه

تعداد سؤالات

ضریب محاسبه شده

اول

۱۰

برای بررسی رابطه اصلاح ساختار زمین با میزان توسعه کشاورزی سکونتگاه های شهرستان خنداب از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد که نتایج آن در جدول زیر آمده است. در این آزمون مقدار p با میزان ۴۷۰/۰ بیشتر از ۰۵/۰ است. به عبارت دیگر رابطه معناداری در سطح خطای ۰۵/۰ بین اصلاح ساختار زمین با میزان توسعه کشاورزی سکونتگاه های شهرستان خنداب وجود ندارد. مقدار آماره آزمون (۰۳۴/۰) نشان می دهد که ضریب عدم ارتباط اصلاح ساختار زمین با میزان توسعه کشاورزی در حد بالایی می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جدول(۴-۲-۴۴): آزمون همبستگی ارتباط اصلاح ساختار زمین و میزان توسعه کشاورزی

مولفه

ضریب همبستگی
(اسپیرمن)

معناداری
(۲دامنه)

نوع ارتباط

اصلاح ساختار زمین و میزان توسعه کشاورزی

۰۳۴/۰

۴۷۰/۰

منفی

جدول زیر اهمیت اوزان شاخص های اصلاح ساختار زمین را در سکونتگاه های روستایی شهرستان خنداب نشان می دهد. در حالت کلی، بخش اصلاح ساختار زمین کشاورزی شهرستان خنداب با میانگین ۰۱۲۵/۰ از کمترین میزان امتیاز نسبت به سایر مولفه ها و از وضعیتی مناسبی برخوردار نمی باشد.
جدول(۴-۲-۴۵): اهمیت اوزان شاخص های اصلاح ساختار زمین

مولفه

شاخص

اهمیت اوزان

اصلاح ساختار زمین

سرانه زمین

۰۱۴/۰

پراکندگی زمین های کشاورزی

۰۱۱/۰

اصلاحات ارضی در زمان حکومت محمدرضا شاه که در سال ۱۳۴۱ با تصویب لایحه ای با اهداف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی توسط دولت و مجلس شروع شد و در قالب سه مرحله تا سال ۱۳۵۳ ادامه یافت، مهمترین اقدام انجام شده در زمینه اصلاحات ساختار ارضی در کشور است (رضوانی، ۹۳:۱۳۸۳-۹۴). برنامه اصلاحات ارضی موجب دگرگونی ساخت کشاورزی گردید. در آغار انتظار می رفت برنامه مذکور با تجهیز و مشارکت واقعی دهقانان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی و پرورش استعداد و ترویج فنون جدید موجبات گسترش نظام بهره برداری خانوادگی و توسعه کشاورزی را در چارچوب ساخت ده ایرانی فراهم سازد. اما پس از گذشت سال های نخستین، دستگاه اداری به واسطه عدم شناخت کافی از نظام روستایی و دهقانی و اعمال نفوذ گروه های شهری و سرمایه داری به اتخاذ سیاست های متفاوتی که غالبا با شتاب زدگی و تناقض توام بود پرداخت(عجمی، ۸۹:۱۳۷۰). در نتیجه، ساختار ارضی دوگانه ای در بخش کشاورزی کشور بوجود آمد و این دوگانگی در قالب قطب های توسعه و نظام های بهره برداری خرده مالکی و دهقانی ظهور کرد. در واقع، سیاست های کشاورزی و ارضی دولت در این دوره بیشتر معطوف به گسترش بهره برداری های بزرگ تجاری در بخش خصوصی، دولتی و خصوصی – دولتی بود(رضوانی، ۹۴:۱۳۸۳) و توجهی به تحول نظام های بهره برداری خانوادگی و دهقانی نداشت. پس از انقلاب اسلامی با توجه به گرایش سخت افزاری برنامه ریزان و تاکید بر محوریت کشاورزی در توسعه کشور، اقدامات جدیدی برای توسعه این بخش تعریف شد که عموما شامل پروژه های سرمایه بر بود(زرعکانی، ۲۲۸:۱۳۸۶) و در بخش سیاست های ارضی نظر بر برتری واحدهای بهره برداری بزرگ مقیاس داشت. اگرچه از نظر صاحب نظران، صرفه جویی در هزینه های تولید، امکان استفاده از فناورزی و نهاده های نوین، دسترسی به اطلاعات بازار، تخصصی شدن فعالیت ها و استفاده از نیروی کار متخصص، سهولت در استفاده از اعتبارات و خدمات(دولتی و بانکی)، تجاری شدن کشت، مدیریت متمرکز و هماهنگ اراضی وسیع، افزایش تولیدات کشاورزی و رشد بهره وری، بهبود شاخص های توسعه روستایی، عمده ترین مزیت های بهره برداری های بزرگ مقیاس اند(ابراهیم پور، ۲۵:۱۳۸۵). در عین حال آمار نشان می دهد که دو کشور آمریکا و ژاپن در طی سال های ۱۹۶۰- ۱۸۸۰ نرخ رشد مشابهی در بخش کشاورزی داشته اند. اما حصول به رشد از طریق پیمودن مسیرهای رشد مختلف و با بهره گرفتن از عوامل و تکنولوژی متفاوت انجام گرفته است. در حالی که رشد کشاورزی در آمریکا به طور عمده به پیشرفت تکنولوژی مکانیکی(کمبود کارگر) مربوط می شود در ژاپن رشد کشاورزی بیشتر در نتیجه گسترش تکنولوژی بیولوژیکی(کمبود زمین) بوده است. از مطالعه تجربی رشد کشاورزی در این دو کشور دو نتیجه مهم زیر را می توان گرفت: نخست آن که برای توسعه کشاورزی یک مسیر معین وجود ندارد و هر کشور باید با توجه به ترکیب منابع خود و توسعه و در اولویت قرار دادن آن گروه از تکنولوژی های که می توانند جایگزین عامل یا عوامل کمیاب گردند و به افزایش بهره وری کمک نمایند اقدام کند. دوم آن که رشد کشاورزی به توسعه مداوم تکنولوژی جدید بستگی دارد(نجفی، ۲۵:۱۳۷۰). ضمن اینکه، قبل از نفوذ برنامه ریزان دولتی ویژگی های بهره برداری دهقانی و معیشتی بر ساختار کشاورزی مناطق روستایی تسلط داشت و ساخت اجتماعی و فرهنگی ده به گونه ای بود که کشاورز تمایل وافری به مالکیت و کار بر روی زمین خود داشت و واقعیت بر این بود که بهره بردار دوست داشت نتایج کاری خود را بر روی ملک شخصی اش ببیند. از لحاظ اقتصادی و مبتنی بر عقلانیت عوامل کمیاب(آب و زمین) کارجمعی و زراعت گروهی اعم از بنه، صحرا و حراثه در مناطق روستایی رایج بود و به نوعی معضلات ناشی از خرد بودن اراضی کشاورزی و کمبود منابع آب را جبران می نمود. تلفیق این دو ویژگی مناسبات و روابط تولیدی مناسبی را در مناطق روستایی رقم زده بود که بطور کامل در راستای شرایط اقلیمی و اقتصادی- اجتماعی ده بود و مطابق با ویژگی های درونی روستا عمل می کرد. این در حالی است که با دخالت دولت در بخش کشاورزی امروزه شاهد نابسامانی وضعیت زمین(پراکندگی و خرد بودن) و عدم استفاده مناسب از منابع آب هستیم.
۴-۲-۶-۲-۶- جذب سرمایه و میزان توسعه کشاورزی
برای بررسی رابطه جذب سرمایه با میزان توسعه کشاورزی سکونتگاه های شهرستان خنداب از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد که نتایج آن در جدول زیر آمده است. در این آزمون مقدار p با میزان ۰۰۲/۰ کمتر از ۰۵/۰ است. به عبارت دیگر رابطه معناداری در سطح خطای ۰۵/۰ بین جذب سرمایه با میزان توسعه کشاورزی سکونتگاه های شهرستان خنداب وجود دارد. مقدار آماره آزمون (۴۳۸/۰) نشان می دهد که ضریب ارتباط جذب سرمایه با میزان توسعه کشاورزی در حد متوسط به پایین است.
جدول(۴-۲-۴۶): آزمون همبستگی ارتباط جذب سرمایه و میزان توسعه کشاورزی

مولفه

ضریب همبستگی
(اسپیرمن)

معناداری
(۲دامنه)

نوع ارتباط

سوالی که در اینجا پیش می‌آید این است که چنانچه فضای عمومی جامعه برای پذیرش پیامبر(ص) فراهم بوده است باوجود تمایل سران قریش به ریاست پیامبر(ص) راز مخالفت سران قریش با پیامبر(ص) در چه چیزی بوده است؟

پاسخ به این سوال این است که سران قریش صرفاً به دنبال تثبیت موقعیت خود و بهره مندی از امنیتی بودند تا در سایه آن بتوانند روز به روز بر موقعیت و ثروت خود بیفزایند؛ بنابراین توقع آنها از پیامبر(ص)این بود که آنها را در مقابل خطرهای بیرونی و سیاست های خارج از عربستان مصون دارد؛ پیامبر(ص) دعوت خویش را بر پایه دین ابراهیم آشکار نمود^[۱۲۸] پیام این دعوت هرچند می‌توانست همگرایی ملی- مذهبی ایجاد نماید و از این جهت هدف سران را برآورده می‌ساخت اما نتیجه این دعوت این بود که در نهایت منافع اقتصادی آنها را از درون مورد خطر قرار می داد به همین دلیل آن‌ها برای خودداری پیامبر(ص) از دعوت، از یک‌سو به دنبال تطمیع حضرت بودند و از پیشنهاد مال، مقام و حتی فرمانروایی بر قریش سخن می‌گفتند^[۱۲۹] و از سوی دیگر با آزار و تهدید به طرح انبوه معارضات زبانی با پیامبر در کنار آزار و اذیت‌های جسمانی پرداختند. چنین برخوردهای دوگانه با حضرت نشان می‌دهد که سران قریش تلاش می نمودند با هر ترفندی پیامبر(ص) را با خود همراه سازند. مخالفت بی‌امان با حضرت در داخل مکه در زمان حضور ایشان جهت جلوگیری از انقلاب داخلی و تعقیب و پیگیری مهاجران در حبشه جهت جلوگیری از انقلابی از بیرون جملگی بیانگر ترس از نفوذ سیاسی حضرت بود که بی شک منافع اقتصادی آنها را که بر عواید حاصله از امور مربوط به کعبه استوار بود، مورد هدف قرار می‌داد.

استراتژی پیامبر(ص) برای تأسیس حکومت در مکه

قراین زیر نشان می‌دهد که پیامبر(ص) در مکه به دنبال تأسیس حکومت بود:
پس از محاصره مسلمانان در شعب ابیطالب، که سیاست قریشیان برای انزوای حضرت و نابودی آن‌ها بود با رحلت أبوطالب، قریش جرئت بیشتری نسبت به پیامبر پیدا کرد، پیامبر نیز که از درون قریش و مکه نتیجه‌ای به دست نیاورد به طائف روی آورد، دعوت خویش را اعلام نمود و از سران طائف برای قیام برعلیه قریش یاری خواست اما آن‌ها به صورتی نادرست حضرت را از طائف بیرون راندند، پس از آن حضرت از هر فرصتی در موسم حج برای دعوت خویش استفاده می‌نمود، تا این‌که درنهایت در آمدوشد خزرجیان در موسم حج فرصتی برای گفتگو و سپس اعلام حمایت از سوی آن‌ها فراهم شد؛ اعلام حمایتی که بسیار متأثر از شرایط مدینه بود، زیرا مدینه در جدال میان اوس و خزرج و یهودیان، نیازمند پیامبری بود که بشارت آن را از یهود شنیده بودند و امید داشتند با کمک همان بشارت هم اختلاف دو قبیله اوس و خزرج پایان پذیرد و هم فخر فروشی یهودیان در اهل کتاب بودن از سر آن‌ها باز شود.^[۱۳۰] تلاش‌های حضرت برای نفوذ از بیرون در نظام قریش نشان می‌دهد حضرت حتی‌المقدور در مکه سرِ تأسیس حکومت داشت.

رویکرد درون‌متنی

با تأمل در آیات قرآن و برخی از کلید واژه‌هایی که اشاره به مؤلفه‌های رسالت پیامبر دارد، نیز می‌توان ترس مخالفان حضرت را از نفوذ سیاسی ایشان دریافت و تأمل در این کلیدواژه‌ها نشان می‌دهد، رویکرد تشکیل حکومت و تبیین خطوط اصلی آن در آیات مکی و حضور ۱۳ ساله حضرت در مکه بسیار پررنگ بوده است هرچند تفسیر سیاسی مناسبی از آیات مکی ارائه نشده است.
مهم‌ترین کلیدواژه‌هایی که برای تبیین وظایف رسول خدا(ص) به کار می‌رود همان چیزی است که در سایر پیامبران مشترک بوده است و ناظر بر تبشیر و انذار است.^[۱۳۱] از مهم‌ترین وظایف پیامبر اسلام نیز انذار و تبشیر و شاهد بر امت بودن است.^[۱۳۲]
انذار در نخستین آیات نازل شده از قرآن متواتر است، از نخستین سوره‌های نازل شده نیز مدّثر است که با «قم فأنذر» بیان شده است. کلمه دیگری که در مورد حضرت به کار می‌رود «مذکّر» است، که به معنای خاطر نشان کردن چیزی به کسی است که به شیوه‌ای رفتار مناسب در پیش‌گیرد که معنای آن در قرآن بسیار به «هشدار» نزدیک است، چنان‌که در آیه ۴۵ سوره «ق» گفته شده است«فذکر بالقرآن من یخاف وعید» و حتی کلمه ساده ذکر(به یاد داشتن به یادآوردن) در آیه ۶۳ سوره اعراف و آیه ۷ سوره حاقّه فحوای هشدار دارد. نخستین وظیفه منذر این است که پیامی را به قومش برساند؛ ولی از آن جا که این هشدار ناظر بر جهت‌یابی جدید کار و کردار کل جامعه است می‌توان گفت که جنبه سیاسی هم دارد. چنین بر می‌آید که برخی از مخالفان حضرت از رشد نفوذ سیاسی وی بیمناک بوده‌اند.^[۱۳۳] به‌ خصوص نفوذ سیاسی فردی که بیشترین بی اعتنایی به امور دنیوی داشت^[۱۳۴] برای سران قریش نقطه اشتراکی برای رایزنی باقی نمی‌گذاشت.
در قرآن مهم‌ترین خاستگاه پیامبر و اهداف رسالت را می‌توان در تزکیه و تعلیم (بقره: ۱۵۱)، کاستن از اختلاف‌‌های ناروا (بقره: ۲۱۳)، بشارت و انذار باهدف اتمام حجت(بقره:۱۱۹؛ نساء: ۱۶۵)، دعوت به توحید و دوری از شرک و بت‌پرستی(نحل:۳۶)، برون‌رفت از تاریکی و رسیدن به روشنایی(طلاق:۱۱)، برداشتن غل‌های اسارت و رهایی از یوغ ستمگران(بقره:۱۵۷) و مبارزه با جهل و تعصب(انفال:۲۴) دانست؛ اما بازگشت تمام این برنامه‌ها و اهداف، ساختن جامعه‌ای بر اساس قسط و عدل است که خداوند در آیه ۲۵ حدید^[۱۳۵] بدان اشاره نموده است، جامعه‌ای که مردم بر اساس برنامه تربیتی پیامبر چنان ساخته شوند که خودشان به قسط و عدل عمل نمایند.^[۱۳۶]
ابن عربی در تفسیر این آیه «بینات» را معارف و حقایق نظری، کتاب را شریعت و احکام عملی، میزان را عمل بر اساس عدل و مساوات و آهن را قوه قهریه(ضمانت اجرایی در دفع شرور) می‌داند، وی سروسامان گرفتن نظام اجتماعی با عدل و صلاحی که سیاست با آن کامل می‌شود را تنها با شمشیر (که مراد وی قدرت مبتنی بر آن است) ممکن می‌داند و بر همین اساس ضرورت جایگاه سیاسی رسولان را تبیین می کند.^[۱۳۷]
همان‌طور که تبیین شد، نه‌تنها هدف پیامبر اسلام بلکه هدف تمامی انبیاء برقراری عدالت است که تشکیل حکومت از لوازم آن می‌باشد. در باب «الِاضْطِرَارِ إِلَى‏ الْحُجَّه»^[۱۳۸] به نقل از امام صادق(ع) ضرورت وجود سفیرانی از خداوند در زمین که خواست او را براى بندگانش بیان کنند و آنان را به مصالح و منافعشان و موجبات تباه و فنایشان رهبرى نمایند، اشاره شده است بنابراین وجود امر و نهى‏کنندگان از طرف خداوند در زمین ضروری دانسته شده است. در این روایت پیامبران به‌عنوان رهبران مردم در راستای جلب منافع و مصالح معرفی‌شده‌اند و این امر جز با داشتن رهبری سیاسی در جامعه مقدور و میسر نیست.
در روایتی دیگر^[۱۳۹] نیز وجود کتاب (قرآن) برای این رهبری لازم و اما کفایت آن تنها به وجود قیم دانسته شده است، قیمی که با شناخت درست کتاب بتواند در مواقع اختلاف مردم به‌درستی نظر دهد.
از مطالب فوق به نکات زیر رهنمون می‌شویم:
الف. مهم‌ترین هدف انبیاء ساختن جامعه‌ای بر اساس عدالت است. پس از آغاز بعثت پیامبر در مکه مهم‌ترین هدف حضرت تأسیس حکومت بود. تلاش‌های گسترده مشرکان در مکه نشان‌دهنده آگاهی از هدف پیامبر(ص) است.
ب. تدبیر امور دین و دنیا مردم تنها از جانب پیامبران مقدور است؛ زیرا تنها کسانی هستند که با تکیه بر وحی الهی شناخت کامل از انسان و مصالح و مفاسد وی دارند.
ج. در نبود پیامبر، کتاب به‌تنهایی برای پیشوایی و حاکمیت کامل نیست؛ بلکه به افرادی نیاز دارد که شناخت کاملی از کتاب به‌عنوان قانون اساسی داشته باشند تا بتوانند تدبیر امور دین و دنیا مردم را به نحو نیکو انجام دهند، راز همراهی و عدم افتراق جانشینان پیامبر با قرآن نیز در همین نکته نهفته است.

نظام سیاسی در مدینه

ورود پیامبر به مدینه خالی از چالش نبود؛ در مدینه نیز حضرت با دو قبیله اوس و خزرج و نیز یهود مواجه بودند.

مدینه در آستانه ورود پیامبر(ص)

اوس و خزرج با یکدیگر جنگ‌های دیرینه داشتند جنگ‌هایی که از خونخواهی یک نفر آغاز شد و هر بار به بهانه‌هایی مشابه تکرار می‌شد، نزاع میان آن‌ها گسترده شد و جنبه جناحی به خود گرفت تا بدان جا که در یک جنگ اوس به بهانه زیارت کعبه از قریش طلب یاری علیه خزرج نمود و در جنگی دیگر از قبایل بنی قریظه و بنی نظیر کمک می‌گرفت. بعدها پیمان با این دو قبیله به تعهدات دیگری تعمیم داده شد.^[۱۴۰] این نکته ازآن‌رو اهمیت دارد که این دو قبیله بعداً نیز در جریان سقیفه با یکدیگر دچار اختلاف شده و از ترس این‌که دیگری پیروز نشود با وجود نگرانی از جانب قریش، به آن‌ها در جانشینی پیامبر(ص) رضایت دادند.

اقدام پیامبر(ص) در تغییر ساختار سیاسی مدینه

ورود پیامبر(ص) به مدینه با شرایطی که گفته شد همراه بود؛ اما حضرت در راستای تغییر ساختار سیاسی مدینه با ایجاد الفت میان اوس و خزرج «انصار» را ایجاد نمود و با برقرار پیوند برادری میان انصار و مهاجران میان آنها الفت بر قرار ساخت.^[۱۴۱] بنابراین در نظام جدید مدینه یهود، انصار و مهاجران قرار داشتند. که هرکدام دارای تفکر خاصی بودند:
انصار پیوسته از این‌که به پیامبر یاری رساندند در مقابل مهاجران فخر می‌نمودند.
مهاجران نیز به سبب سبقت در اسلام مدعی برتری بودند.
یهودیان به سبب این‌که گمان می‌نمودند با تقویت اسلام می‌توانند از حملات مسیحیان روم در امان باشند با مسلمانان تفاهم داشتند و در پیمان‌نامه‌ای که پیامبر با آنان منعقد ساخت، و جبهه متحدی در برابر حملات خارجی بود مشارکت داشتند. شاید تصور می‌نمودند که با تقویت اسلام می‌توانند پیامبر را به سمت خود بکشانند، اما زمانی که قدرت نظامی و اقتصادی پیامبر را دیدند اضطراب آنها را فراگرفت و از هیچ کوششی برای متزلزل ساختن عقاید مسلمانان با طرح سوالات و شبهات دریغ ننمودند.^[۱۴۲]

جریان‌های سیاسی مخالف در آخرین سال‌های حیات پیامبر(ص)

شناخت جریان‌های سیاسی مخالف در آخرین سال‌های حیات پیامبر(ص) از جهات زیر دارای اهمیت است.
اولاً ازآن‌رو که جعل حدیث از زمان پیامبر(ص) آغاز شده است، شناخت عوامل سیاسی جعل حدیث، بدون آگاهی از جریان‌های سیاسی مخالف پیامبر(ص) و مقابله حضرت با آن‌ها ممکن نیست.
ثانیاً با شناخت جریان‌های سیاسی مخالف پیامبر(ص) امکان تحلیل واقع‌بینانه‌ای از فعالیت جریان‌های سیاسی متقاضی حاکمیت بعد از حضرت(ص) فراهم می‌آید.
بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد جریان یهود، و همچنین جریان نفاق (برآمده از دو جریان مهاجران و انصار) مهم‌ترین جریان مخالف پیامبر(ص) در مدینه و به‌ خصوص در آخرین سال‌های حیات حضرت هستند.

فعالیت های یهود

با بعثت پیامبر و آشنایی یهود با حضرت(ص)، با توجه به آگاهی و دانش یهود از ظهور پیامبر بر آن‌ها اتمام حجت شد؛ آیات قرآن نیز به این امر گواهی می‌دهد.^[۱۴۳]
یهودیان را می‌توان به دو گروه تقسیم نمود گروهی بسیار اندک که به آنچه در تورات در مورد پیامبر (ص) و اسلام بیان شده معترف‌اند و در چنگ زدن به توحید، قبول رسالت و تمکین نسبت به شریعت تلاش می‌نمایند^[۱۴۴] و گروه بسیاری که حقیقت را کتمان می‌نمودند و تلاش می‌کردند با تکذیب پیامبر، پیرامون اسلام همبستگی ایجاد نشود.^[۱۴۵] همین گروه فاسق از یهودیان از دو راه سعی نمودند با اسلام به مبارزه بپردازند، آن‌ها از یک سو به‌طور غیرمستقیم و از راه مشارکت کردن و مشورت دادن به مشرکان و منافقان در جهت تخریب اسلام تلاش می‌نمودند و از سوی دیگر مستقیماً تلاش می‌کردند با تکیه بر علم و آگاهی، با ایجاد شبهه جبهه مسلمانان را متزلزل سازند و پیوسته مانند نیاکان خود به بهانه جویی بپردازند.^[۱۴۶] این چنین افرادی بر اساس قرآن^[۱۴۷] بر هیچ دینی نیستند؛ زیرا نه به کتاب آسمانی خود عمل می‌نمایند و نه به قرآن ایمان می‌آورند.

مشارکت با مشرکان و منافقان

پیامبر (ص) پس از بعثت ابتدا با دو گروه مواجه بودند:کافران از اهل کتاب و مشرکان. این دو گروه تا زمانی که پیامبر مبعوث نشده بود، انتظار ایشان را می‌کشیدند و چه‌بسا انتظار مشرکان نیز متأثر از دانش یهود نسبت به ظهور پیامبر آخرالزمان بود، باوجود چنین انتظاری، پیامبر به‌عنوان بینه و شاهد برای آن‌ها آمد تا حجت تمام گردد؛ لیکن آن‌ها به هدایت الهی پاسخ ندادند و بر اندیشه و باور سابق ماندند؛^[۱۴۸] ازاین‌رو این دو گروه بدترین خلق خدا نامیده شدند.^[۱۴۹]
یهودیان به سبب بهره‌ای که از کتاب داشتند در دشمنی مشرکان با پیامبر (ص) به نفع مشرکان و تقویت روحیه آنها تلاش می‌کردند.^[۱۵۰] مشرکان نیز پیوسته به آنها مراجعه می‌نمودند تا بدان جا که آن‌ها را داور قرار می‌دادند تا بین آن‌ها و مؤمنان داوری نماید و اهل کتاب چنین داوری می‌کردند که دین مشرکین بهتر از دین مؤمنین است، علامه می‌گوید: «از اهل کتاب تعبیر کرده به کسانى که بهره‏اى از کتاب دارند، تا مذمت و سرزنش از آنها عمیق‌تر باشد، چون ایمان علماى اهل کتاب به جبت و طاغوت با این که عالم به کتاب خدا هستند، رسواییش بیشتر و زشت‌تر است»^[۱۵۱]
علاوه بر کمک فکری، در سوره مبارکه احزاب صریحاً یهود به عنوان پشتیبانان مشرکان مورد خطاب قرار می‌گیرند که به سبب همین پشتیبانی از مشرکان، خوار و ذلیل گردیده و از دیارشان طرد شدند. آن‌ها یهود بنی‌قریظه بودند که باوجود پیمان با مسلمانان چون شرایط را مساعد دیدند در جنگ احزاب جانب مشرکان را گرفتند.^[۱۵۲]
در مورد مشابه یهود بنی‌نظیر نیز که با حضرت هم‌پیمان بودند، به سبب ماجرایی نقض پیمان نمودند و تصمیم گرفتند با ابوسفیان در مکه به نمایندگی کعب بن اشرف پیمان ببندند و از سوی دیگر به امید یاری منافقان مدینه به سرکردگی عبدالله بن ابی که بدان‌ها وعده یاری داده بود مقاومت نمودند، لیکن پس از مقاومتی بی‌نتیجه شکست خوردند و از دیار خویش طرد گشتند.^[۱۵۳] و بدین‌صورت پیمان با ابوسفیان به‌عنوان سرکرده مشرکان برایشان سودی نداشت و امید بستن به وعده‌های منافقان نیز سرابی بیش نبود. قرآن به‌خوبی پرده از این بی‌وفایی در عهد و پیمانِ برادری یهود و منافقان برمی‌دارد و منافقان را در وعده و وعیدشان نسبت به یهود دروغ‌گویانی بیش نمی‌داند.^[۱۵۴] مشارکت یهود با منافقان و مشرکان نشان می‌دهد که هرچند هر دو هدف یکسانی داشتند، لیکن ازآن‌رو که هرکدام از آن‌ها دارای منافع جداگانه بودند چنانچه منافع هر یک از آن‌ها به خطر می‌افتاد موقتاً از دستیابی به هدف مشترک دست می‌کشید و دیگری را فدای منافع خویش می‌نمودند. تاریخ به‌روشنی گواه است که ایمان ظاهری ابوسفیان و پیمان بستن یهود با پیامبر (ص) همه متأثر از شرایطی بود که در آن قرار می‌گرفتند. بنابراین هر چه بر شوکت اسلام افزوده می‌شد ترکیب متشکل از مشرکان و یهود در چهره جدیدِ نفاق رخ‌نمایی می‌کرد.

تخریب ایمان مسلمانان با علم و آگاهی به حقانیت اسلام

مطابق آیه ۱۰۹ سوره مبارکه بقره گروهی از متعصبین یهود باوجود این‌که می‌دانستند پیامبر (ص) رسول خدا و اسلام دینی حقیقی است،^[۱۵۵] دوست داشتند که از روی حسد ایمان مسلمانان را متزلزل سازند.^[۱۵۶] بر طبق روایاتی که فخررازی می‌آورد تلاش آنها این بود که از دین پیامبر به سمت آیین یهود متمایل شوند.^[۱۵۷] صاحب مجمع‌البیان در مورد انگیزه حسادت آن‌ها می‌گوید: انگیزه حسادت یهود نسبت به مسلمین این بود که خداوند، پیامبرى را در آنان قرارداد و ریاست و حکومت را از یهود زائل کرد.^[۱۵۸]
بخشی از سوره مبارکه آل‌عمران رسوایی یهود را به تصویر می‌کشد، علامه طباطبایی در مورد مجموع آیاتی که در سیاق یکسان به این موضوع می‌پردازند، می‌گوید: «این آیات همان‌طور که می‌بینید با اتصالى که در سیاق دارد، دلالت دارد بر این‌که اهل کتاب (طایفه‏اى از ایشان، یعنى یهود و یا طایفه‏اى از یهود) به آیات الهی کافر بودند و مؤمنین را از راه خدا باز مى‏داشتند، به این صورت که راه خدا را در نظر مؤمنان کج و معوج جلوه داده و راه ضلالت و انحراف را در نظر آنان، راه مستقیم خدا جلوه‏ می‌دادند. براى مؤمنان شبهاتی القا مى‏کردند تا به‌وسیله آن، حق را که راه آنان است، باطل و باطل خود را حق جلوه دهند».^[۱۵۹]
در آیه ۶۹ سوره مبارکه آل‌عمران^[۱۶۰] نیز به منحرف ساختن مردم از حق و حقیقت از سوی یهود اشاره شده است.^[۱۶۱]
تأکید بر خصومت یهود با اسلام ازآن‌جهت اهمیت دارد که با وجود علم و آگاهی از اخبار تورات، آیات و نشانه‌های الهی و نبوت پیامبر(ص)، اسلام را انکار می‌نمودند^[۱۶۲] و تنها به آنچه که مطابق میل آن‌ها از آیات نازل شده بود ایمان می‌آوردند.^[۱۶۳]
یهود بر خدا دروغ می‌بستند و با مشرک دانستن مسلمانان^[۱۶۴] می‌گفتند اگر یهود بر یهود خیانت کند پیش خدا مسئول است ولى اگر بر غیر یهود خیانت کند، عقاب ندارد؛ توجیه آنها این بود که خدا بر نژاد یهود نظر ویژه ای دارد و فقط آن‌ها را به رحمت و فضل خود برگزیده است.^[۱۶۵]
یهودی که عالمانه و عامدانه در حیات پیامبر نه‌تنها آیات الهی را منکر می‌شدند بلکه دیگران را نیز به بیراهی می‌کشند و بر خداوند دروغ می‌بستند، پیداست پس از رحلت پیامبر(ص) و رهایی از رسوایی مکرر در قرآن^[۱۶۶]، به سبب قدرت و شوکت اسلام، راهبرد خود را عوض خواهند نمود و در نقابِ اسلامیِ دروغین هر نوع ضربه‌ای را به اسلام وارد خواهند ساخت. در بخش دوم از این پژوهش در تبیین نقش قصاص در جعل حدیث خواهیم دید که دروغ بستن بر پیامبر(ص) و داخل نمودن آیین یهود و افسانه‌ها و قصه‌های ساختگی در آموزه‌های اسلامی به نام سیر و سلوک پیامبر از رایج‌ترین راهبردهای یهودیانی بوده است که به سبب شرایط خاص در کسوت اسلام درآمدند.

منافقان جریان سیاسی پایدار بر اساس قرآن