محیط تخصصی: صاحبان، تأمین کنندگان ، آژانسهای دولتی و رقبایی که سازمان باید با آنها تعامل داشته باشد تا رشد کند و به بقای خود ادامه دهد.
هرسی و همکاران(۲۰۰۲) نیز محیط خارجی سازمان (محلی و جهانی) را به ۳ دسته تقسیم می‌کنند: محیط دور ، محیط صنعتی و محیط عملیاتی.
در زیرانواع محیط مربوط به آموزش عالی را مشاهده می‌کنید.
جدول۲-۱۱ . محیط آموزش عالی

انواع محیط
برخی ابعاد و عوامل
محیط عمومی
بین المللی

پویایی‌های قدرت و سیاست، مفروضات، علایق و اولویت‌های سیاسی، منافع جهانی و دولت/ ملت‌ها، اهداف، فرصت‌ها و تهدیدها، پیشرفت علم و فناوری، رقابت‌ها و..

محیط عمومی
منطقه ای

زمینه‌های، علمی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی منطقه، نیازها و امکانات توسعه‌ای منطقه؛ اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فناوری منطقه‌ای؛ فرهنگ؛ بازیگران و عوامل کلیدی و گلوگاه‌های راهبردی منطقه‌ای؛ مجاورت‌ها؛ اولویت‌های منطقه‌ای و …

محیط عمومی
ملی

اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فناوری، آرمان‌ها و چشم‌اندازها؛ وفرصت‌ها تهدیدها قوت‌ها و ضعف‌ها اهداف راهبردها و خط مشی‌های ملی؛ فرهنگ‌ها و جوامع ملی و محلی؛ نیازها و تقاضاهای ملی و محلی و…

محیط فنی
(علمی و آکادمیک)
آموزش عالی در خارج

پیشرفت‌های علم و فناوری؛ پارادایم‌های علمی، الگوهای دانشگاهی رایج؛ همکاری‌ها و ائتلاف‌ها؛ رقابت‌ها و کیفیت‌ها؛ فرصت‌ها و تهدیدها؛ جذابیت‌ها و مهاجرت مغزها و…

محیط فنی
(علمی و آکادمیک)
آموزش عالی در داخل

مفروضات و سنت‌ها؛ جهت‌گیری‌ها، اهداف و مطلوبیت‌های سیاسی و اجتماعی درباره آموزش عالی؛ پارادایم‌ها و الگوهای داخلی؛ نیازها و پتانسیل‌های توسعه‌ای داخلی؛ وضعیت عرضه و تقاضای آموزش عالی؛ رقابت‌ها و همکاری‌ها؛ فرصت‌ها، تهدیدها، قوت‌ها و ضعف‌ها؛ قابلیت‌ها و شایستگی‌های سیستم آموزش عالی؛ کارایی نهادی، درونی و بیرونی سیستم آموزش عالی و موسسات آن؛ فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های سازمانی؛ جو سازمانی؛ سلامت سازمانی سیستم و موسسات آموزش عالی؛ بودجه و پشتیبانی

منبع: (ترک زاده، ۱۳۸۷؛ ص۱۴۴)

۲-۵-۷-۳- ویژگی‌های محیط سازمانی

آنچه بررسی و مطالعه محیط سازمانها را مهم می‌سازد ویژگیهای محیط سازمانی است. به همین منظور افرادی نظیر ویس(۲۰۰۱) به ویژگیهای محیط سازمانی توجه خاصی دارند. از نظر وی سه ویژگی سازمانی پیچیدگی، پویایی و غنی بودن محیط بسیار حائز اهمیت هستند که در زیر توضیح داده می‌شوند.
پیچیدگی محیطی: محیطهای سازمانی از ساده تا پیچیده در نوسانند.شامل نیروهای سازمانی هستند که سازمان باید آنها را مدیریت کند. این نیروها شامل افرادی هستند که مهیا کننده ورودیهای سازمان، محصولات، اطلاعات و افراد شاغل در سازمان هستند
پویایی های محیطی: شامل ثبات و عدم ثبات محیطی است و شامل میزان یا درجه ایست که نیروها در سازمان تغییر می‌کنند.
غنی بودن محیط: از سازمان فقیر تا غنی متفاوت است و شامل منابع در دست سازمان هستند که سازمان برای رسیدن به اهداف خویش از آنها استفاده می‌کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

یک مسأله اساسی و مهم که باید در تحلیل محیط سازمان و نقش آن در رفتار سازمانی مد نظر قرار بگیرد پیچیدگی آنست. یک محیط پیچیده تر سازمان را با فرصتهای بیشتر و به نوبه خود با مشکلات بیشتری نیز روبرو می‌کند. پیچیدگی محیطی به میزان بزرگ بودن مشکلات و فرصتهای محیط سازمانی اطلاق می‌شود که توسط سه عامل اصلی قابل تشخیص است: درجه غنی بودن، درجه استقلال، و درجه عدم اطمینان که ریشه در محیط عمومی و تخصصی سازمان دارد. ویژگی های محیطی و انواع محیطی که سازمان در آن فعالیت دارد در تعیین ساختار سازمانی و نحوه رفتار کارکنان در سازمان مؤثر است (ویس، ۲۰۰۱). این محیطها متشکل از نهادها یا نیروهایی هستند که به صورت بالقوه بر عملکرد سازمان تأثیر می‌گذارند و به نوبه خود عنصر کلیدی در شکل گیری ساختار سازمانی هستند. ساختار سازمان به دلیل عدم اطمینان محیطی تحت تأثیر محیط قرار دارد. برخی از سازمانها با محیطهای نسبتا ایستا مواجه هستند؛ نه رقیب جدید، نه امکانات تکنولوژیکی جدید ونه فعالیتهای گروه های فشار برای نفوذ در سازمان. در عوض سازمان‌هایی نیز با محیطهای بسیار پویا روبرو هستند ؛ مقررات دولتی متغیر، رقبای جدید، مشکلات در بدست آوردن ورودیها، ترجیحات ذینفعان که دائماً در حال تغییر هستند و غیره. محیطهای ایستا نسبت به محیطهای پویا عدم اطمینان کمتری را برای افراد در سازمان بوجود میآورند. و از آنجایی که عدم اطمینان یک تهدید برای سازمان محسوب می‌شود مدیران سعی در کاهش آن دارند. یک راه برای کاهش عدم اطمینان محیطی از طریق سازگاریهایی در ساختار سازمان است. از طرفی درجه اطمینان محیطی به پیچیدگی‌های ساختاری متفاوت وابسته است. اساساً هر چه سازمان پویاتر و نامطمئن تر باشد نیاز به انعطاف بیشتری است و در این حالت ساختار پویا به اثربخشی سازمانی بیشتر منجر می‌شود. برعکس در محیطهای ایستا و قابل پیش بینی شکل مکانیکی ساختار ، ساختار انتخابی سازمان خواهد بود (رابینز و جاج، ۲۰۰۸).

۲-۵-۷-۴- نقش اقتضائات محیطی در رفتار

محیط رفتار سازمان و گروه ها را (کوچکی و همکاران، ۲۰۱۲) از طرق مختلفی مثل توسعه علمی، فعالیتهای اقتصادی، سیاسی، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی و فعالیتهای دولتی تحت تأثیر قرار می‌دهد (چانتا،۲۰۱۰). به علاوه محیط سازمانی را می‌توان از جهت اطمینان، اطلاعات، رقابت، صنعت، تکنولوژی، بازارهای کاری وفرهنگ اجتماعی و متن سیاسی که سازمان درآن قرار دارد و تأثیری که هر یک از این عوامل بر رفتار افراد درون سازمان خواهند داشت مورد بررسی قرار داد. نرخ بالای تغییرات در عوامل محیطی، مطالعه تمامی سازمان و فرایندهایی که سازمان از طریق آن تلاش می‌کند تا با نیازهای خارجی خود را وفق دهد و رفتار افراد سازمان در این راستا را ضروری می کند.

این فطرتی است که خداوند، انسانها را بر آن آفریده؛ دگرگونی در آفرینش الهی نیست…
این فطرت می تواند صیقل بخورد و توسعه پذیرد و می تواند به فراموشی سپرده شود. فطرت در جنبه ی معرفتی آن، معرفت حضوری انسان به خداست و در بُعد گرایش، میل به پرستش، حقیقت جویی، فضیلت خواهی و زیبایی دوستی از اهم گرایش های فطری انسان است.
فطرت مفهومی است که معمولاً در برابر جنبه ی طبیعی بشر به کار گرفته می شود. در حالی که طبیعت انسان ناظر به نیازها و تمایلات مربوط به ویژگی ها و تطورات جسمانی او است، فطرت، که در هر حال شامل شناخت ها و گرایش های متعالی ( و غیراکتسابی ) است. همواره در انتظار تحقق خارجی و ظهور و توسعه ( شکوفایی ) می ماند. آزادی، که از ویژگی های خداداد نفس ناطقه ی انسان است، سبب می شود پس از الهام از فجور و تقو ا، این بنیاد مشترک هویت آدمی، فعلیت یابد. پس، انسان فطرت الهی را یا تثبیت می کند و توسعه می بخشد یا به فراموشی می سپرد؛ اما هیچ گاه از بین رفتنی نیست. وجود فطرت در انسان زمینه ی بسیار مساعدی است که می تواند سمت و سوی همه ی شناخت ها، گرایش ها و اعمال وی را الهی سازد و در صیرورتِ اختیاریِ آدمی ( به موجودی والا، ممتاز، هدف دار و جهت دار ) نقش اصلی را بازی کند.
۳- عقل
عقل انسان از وجوه امتیاز انسان است که از جانب خداوند به او ارزانی شده است. تعقّل وجه تمایز نفس انسانی از نفس حیوانی و نباتی است. در واقع، نفس انسانی علاوه بر انجام اعمال و وظایف طبیعی مربوط به نفس نباتی و نفس حیوانی ( در حوزه تدبیر بدن )، امتیاز ویژه ای چون عقل دارد. عقل، قابلیتی در نوع بشر است که به وسیله آن می تواند در مقام شناخت واقعیت های هستی ( با ادراک مفاهیم کلی و استنتاح گزاره های توصیفی از بدیهیات و یقینیات ) با روش استدلال و برهان، برخی از آنها را به صورت یقینی درک کند. هم چنین، عقل قضایای صادق را از کاذب تشخیص می دهد ( عقل نظری و استکشافی )، و در مقام تبیین علّی یا پیش بینی وقایع مشاهده پذیر، با ابداع مفاهیم و سازه ها و فرضیه پردازی و آزمون تجربی آنها، نظریه های ظنّی معتبر ارائه می کند، یا در مقام مداخله و مهار واقعیت های طبیعی و اجتماعی و رسیدن به اهدافی مشخص، ابزارها، برنامه ها و روش های مناسب را به اتکای قدرت تخیل، خلاقیت و ابتکار خویش ابداع می نماید و به کار میگیرد ( عقلانیت تجربی، مولّد و ابزاری ). لذا تعقّل و اندیشه ورزی مهم ترین فعالیت آدمی است.
بنابراین بشر می تواند، به کمک عقل، به برخی حقایق فراتاریخی و یقینی در مورد واقیعت هستی و موقعیت آدمی دست یابد( عقل نظری ) و در مقام درک حقایق و ارزشها ( بایدها و نبایدهای مربوط به عمل اختیاری انسان )، صلاح و فساد، حق و باطل، درست و نادرست. خوب وبد را از هم تمیز دهد و در مقام عمل اختیاری نیز به لوازم فهم و درک خویش التزام داشته باشد ( عقل عملی ). به بیان دیگر عقل قادر است، هم در دو حوزه ادراکات نظری ( شناخت واقعیت ها و هست ها ) و ادراکات عملی ( شناخت خوب و بد و باید ونباید ) ورودکند و عم در مقام التزام عمل ( اراده و عمل ) به لوازم ادراکات نظری و عملی خود پایبند باشد.

۴- کرامت ذاتی
انسان هم « کرامت ذاتی » یا هستی شناختی دارد و هم « کرامت اکتسابی » یا ارزش شناختی. مقصود از کرامت ذاتی آن است که خداوند انسان را به گونه ای آفریده است که در مقایسه با بسیاری از موجودات دیگر، از لحاظ وجودی، از امکانات و مزایای بیشتری برخوردار است. این نوع کرامت، حاکی از عنایت ویژه ی خداوند به نوع انسان است. قرآن کریم در سوره اسرا می فرماید:
وَ لَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَ حَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَ فَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً (۷۰)
ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا، (بر مرکبهای راهوار) حمل کردیم؛ و از انواع روزیهای پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.
به همین دلیل، هم خود آدمی و هم دیگران باید پاسدار این سرمایه ی الهی و ارزشمند باشند. اما کرامت اکتسابی در پر تو ایمان و عمل صالح و تقوا (و در حقیقت با صیانت از همان کرامت ذاتی و خداداد ) به دست می آید و از آن جا که محصول سعی و تلاش آدمی است، معیار نهایی ارزش انسان و ملاک تقرب او در پیشگاه خداوند است. قرآن کریم در سوره حجرات در این باره فرموده است:
إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ (۱۳)
گرامی‌ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست؛ خداوند دانا و آگاه است!
۵-اختیار و آزادی
ذات نامتعین انسان، به او امکان صیرورت در جهات مختلف هدایت و ضلالت را می دهد. این امر نشانگر آزادی آدمی و حرکت اختیاری اوست. حضرت علی (ع) در نامه ی ۳۱ نهج البلاغه در این باره می فرمایند:
« لاتکن عبد غیرک و قد جعلک الله حراً »
بنده ی غیر خود مباش، چه این که خداوند تو را آزاد قرار داد.
لذا، در گستره ی زندگی با فراهم آمدن تجربه های عملی مختلف و افزایش قدرت ارزیابی، می توان انسان را موجودی آزاد (دارای قدرت انتخاب و اختیار) دانست، به گونه ای که علم و عقل نیز از مبادی آزادی و اختیار وی محسوب می شوند. قرآن بر آزادی انسان تصریح دارد و بر انتخابگری او تأکید می نماید. قرآن کریم در سوره مبارکه رعد در آزاد بودن انسان و اختیار او در پذیرفتن و یا نپذیرفتن راه حق می فرماید:
وَ قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِینَ نَاراً… (۲۹)
بگو: «این حقّ است از سوی پروردگارتان! هر کس می‌خواهد ایمان بیاورد (و این حقیقت را پذیرا شود)، و هر کس میخواهد کافر گردد!» ما برای ستمگران آتشی آماده کردیم…
و در سوره مبارکه انسان اشاره می فرماید:
إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً (۳)
ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا ناسپاس!
آزادی مقتضای ناتمامی و تعین نیافتن هویت آدمی است. مقام نامعلوم انسان در سلسله مراتب وجود، عرض عریضی برای حرکت او فراهم آورده و سبب شده است که تطورات آدمی در همه ی مراتب وجودی موجودات، امکان تحقق یابد.
البته، انسان در عین حالی که محکوم جبر مطلق نیست، در نظام هستی، آزاد مطلق (رها از هرگونه قانون و قاعده و تکلیف ) نیز نمی تواند باشد، زیرا آزادی به معنای نفی کامل تأثیر علل و عوامل بیرونی و درونی و نفی قانون علیت بر اعمال آدمی و آثار آن نیست، بلکه آزادی، مبنای اختیار و اساس هرگونه تکلیف و مسئولیت پذیری انسان است؛ چرا که بدون فرض این عنصر، سخن از پاداش و عقاب بی معنا است و اصولاً هرگونه تکاملی که برای انسان حاصل می شود، اثر اعمال اختیاری و آزادانه ی اوست.
۶- هدفمندی خلقت انسان
چون انسان آفریده ی خداست پس غایت زیست انسانی نمی تواند فارغ از غایت آفرینش باشد و غایت آفرینش انسان، باید با غایت آفرینش جهان هماهنگ باشد. زیرا زیست آدمی در جهان و وابسته ی به آن است. او در خلأ به سر نمی برد. لذا، هرگونه داعیه ی استقلال و انفکاک بشر، ادعایی سبک سرانه تلقی می شود و محکوم به شکست است. بودن در جهان، به معنی همراهی و توافق با هستی و با قانون سراسری و حرکت عمومی آن است و هم چنین بازنماندن از راه و پیمودن مسیر، انتهایی است. از این رو، قرآن کریم درباره ی جهان را به کار می برد. دست یابی به غایت هستی هدف اساسی آدمی است، « الی الله المصیر » و انسان، هر دو، تعبیر اما رسیدن به این هدف، با توجه به نیروی اراده و اختیار در آدمی، مستلزم حرکت تعالی جویانه و اختیاری انسان از مراتب فرودین زندگانی به سوی خداوند متعال است. این حرکت، به تلاش و کوشش مستمر و پای بندی به ارزش های متعالی نیاز دارد و لازمه ی تداوم آن ایمان و عمل است. قرآن کریم در هدفمندی کوشش انسان در سوره مبارکه انشقاق می فرمایند:
یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاَقِیهِ‌ (۶)
ای انسان! تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی کرد!
و در سوره مبارکه کهف، لازمه تحقق این غایت را چنین بیان فرموده است:
فَمَنْ کَانَ یَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً وَ لاَ یُشْرِکْ بِعِبَادَهِ رَبِّهِ أَحَداً (۱۱۰)
پس هر که به لقای پروردگارش امید دارد، باید کاری شایسته انجام دهد، و هیچ کس را در عبادت پروردگارش شریک نکند!
به عبارت دیگر، کسب معارف، حقایق و اعمال فاضله ی انسانی، موجب اشتداد وجود آدمی می شوند و او را در نیل به غایت هستی یاری می رسانند.
۷- نیازمندی به هدایت
فرایند درک موقعیت و عمل برای بهبود مداوم آن، به منظور تکوین مداوم هویت آدمی (چنان چه گذشت) با توجه به حضور اختیار و آزادی در همه ی عناصر اصلی این فرایند، حرکتی یک سویه و خودکار نیست، بلکه این روند می تواند (به شرط تکیه بر فطرت و شکوفاسازی آن و رشد همه جانبه و متعادل استعدادهای طبیعی در راستای غایت زندگی و در پرتو تعقل ) به شکل گیری هویتی یک پارچه و پویا در وجود انسان و تعالی پیوسته ی آن، متناسب با غایت مطلوب زندگی، بینجامد. اما برای تحقق این امکان، آدمی، باید با توجه به نقش آزادی و اختیار در عناصر اصلی (معرفت، گرایش، اراده و عمل مداوم )، مؤثر بر این روند، برای جهت دهی به این حرکت پیچیده از راهنمایی و هدایتی خاص بهره مند شود. انتخاب پیامبران الهی و جانشینان ایشان که از سوی خداوند مسئولیت راهنمایی همه مردم به صراط مستقیم را برعهده دارند، پاسخی الهی است به این نیاز ضروری که زمینه ی شکوفایی فطرت و بهره مندی از نیروی عقل آدمی را به خوبی فراهم آورده است. چنانچه کمک فرشتگان الهی ازطریق الهام نیز زمینه ای برای راه یابی به مسیرحق وسعادت است. در باره لزوم هدایت انبیاء برای خروج از ضلالت و ورود به مسیر هدایت در سوره جمعه آمده است:
هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولاً مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَ یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَ الْحِکْمَهَ وَ إِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلاَلٍ مُبِینٍ‌ (۲)
اوست که در میان مردم بی سواد، پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و آنان را [از آلودگی های فکری و روحی] پاکشان کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد، و آنان به یقین پیش از این در گمراهی آشکاری بودند.
آدمی با توجه به آزادی و قدرت انتخابی که برای حرکت در مسیرهای مختلف زندگی یافته است، تکلیف دارد تا پیوسته و به طور آزادانه و آگاهانه در جهت حق و کمال بکوشد. لذ ا نسبت به انجا م درست تکالیف فردی و اجتماعی خویش مسئولیت دارد و باید پاسخ گو باشد. الزام به این تکالیف و وظایف فردی یا جمعی نسبت به خداوند، خویشتن، خلق (انسان های دیگر ) و خلقت (سایر موجودات زنده، محیط زیست طبیعت و حتی موجودات ماوراءطبیعی ) متناسب با توانایی و وسع مکلفین و با رعایت شرایط عمومی تکلیف (عقل، بلوغ، علم، قدرت، اختیار و آزادی ) از سوی خداوند (که رب و صاحب اختیار مطلق امور انسان است ) و صرفاً در جهت خیر و کمال بندگان صورت می پذیرد. عقل نیز، امتثال این تکالیف و اطاعت از مولای حقیقی را برعهده خود لازم می شمارد و نافرمانی از این الزام را ظلم و مستوجب عقاب و مجازات عادلانه می داند. لذا مسئولیت آدمی در بینش توحیدی فقط در مقابل خداوند متعال اصالت دارد. اما در بسیاری از موارد در نظام معیار دینی، ادای برخی وظایف نسبت به افرادی مشخص، ملازم یا مساوق با رعایت حقوق آن ها قرار گرفته و یاد شده است. حتی به سبب تأکید بیش تر به رعایت این گونه تکالیف، رعایت « حقوق الناس » از آن ها با تعبیر مقدم دانسته شده است. بدیهی است در این موارد، انسان باید در خصوص «حقوق خداوند» این حقوق بر ادای انجام تکلیف خود نسبت به صاحبان این حقوق نیز پاسخ گو باشد. اما با توجه به این توضیح مشخص می شود که این گونه پاسخ گویی و مسئولیت انسان نسبت به دیگران، صرفاً در پرتو مسئولیت در برابر خداوند متعال شکل می گیرد.
۸- هویت و شاکله درونی
انسان با داشتن فطرت الهی، که زمینه و سرمایه ی اولیه ی اوست با برخورداری از استعدادهای طبیعی و با تأثیرپذیری نسبی از عوامل محیطی و اجتماعی، در اثر تجربه (یعنی مواجهه ی اختیاری با موقعیت های مختلف ) به تدریج واقعیتی شخصی و سیال می یابد، که از آن با عنوان هویت یاد می شود و در تعبیر قرآن از این هویت، به شاکله تعبیر شده است. در سوره مبارکه اسراء آمده است:
قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَى شَاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَى سَبِیلاً (۸۴)
بگو: هر کس بر پایه خلق و خوی و عادت های اکتسابی خود عمل می کند، پس پروردگارتان به کسی که راه یافته تر است، داناتر است.
هویت، واقعیتی تدریجی، انعطاف پذیر و ناتمام است که با صیرورت اشتدادی انسان و حضور فعال او در صحنه های گوناگون شخصی و اجتماعی و در طول حیات دنیوی تکوین و تحول می یابد و در حیات اخروی نیز ادامه دار د. بنابراین، تحقق و تحول هویت، بیش از هر چیز، به جریان منحصر به فرد زندگی هر شخص و اراده و اعمال اختیاری خود او بستگی دارد. یعنی هر شخص در صورت بندی یا تعیین و تغییر هویت خویش، به طور نسبی و نه مطلق، از آزادی (تکوینی) برخوردار است. لذا، می تواند هویت خویش را چنان که می خواهد (در جهت غایت حقیقی زندگی انسان یا برخلاف آن ) شکل دهد و متحول سازد. عمق یافتن آثار اعمال در هویت انسان به میزان اراده و اختیار انسان در ترک یا فعل او وابسته است و اعمالی او را به تعالی می رساند که از در جه اختیار بیشتری برخوردار باشد. اگر کسی اعمال نیکی انجام دهد ولی دایره اراده و اختیارش در آن کم باشد، به همان اندازه تعالی کمتری میابد(آیت اللهی،۱۳۸۶). قرآن کریم در سوره مبارکه جاثیه در این باره می فرماید:
مَنْ عَمِلَ صَالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا ثُمَّ إِلَى رَبِّکُمْ تُرْجَعُونَ‌ (۱۵)
هرکس کار شایسته ای انجام دهد، به سود خود اوست و هرکس مرتکب بدی شود به زیان خود اوست، سپس به سوی پروردگارتان باز گردانده می شوید.
البته، تکوین و تحول هویت تأثیرات پیش رونده ای بر اعمال و کوشش های فرد در آینده دارد. قرآن کریم در مورد اشتداد حیات نفس و ارتقاء آن به مرتبه حیات طیبه در سایه عمل صالح در سوره نحل می فرماید:
مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ‌ (۹۷)
از مرد و زن، هر کس کار شایسته انجام دهد در حالی که مؤمن است، مسلماً او را به زندگی پاک و پاکیزه ای زنده می داریم و پاداششان را بر پایه بهترین عملی که همواره انجام می داده اند، می دهیم.
بر مبنای نگاهی دقیق تر، هویت آدمی، دو وجه فردی و جمعی دارد. وجه فردی ناظر بر بعد اختصاصی وجود انسان (شخصیت منحصر به فرد او ) و وجه جمعی ناظر بر بعد مشترک زندگی انسان با دیگر انسان هاست. وجه فردی، او را، به دلیل برخورداری انسان از عقل و فطرت و اراده و اختیار، از مقهور و مستحیل شدن در جمع دور می کند و وجه جمعی، او را در جریان پیوند و داد و ستد با دیگران و احساس هم هویتی با آنان قرار می دهد. ولی این داد و ستد، به نحوی است که اراده ی آدمی از او سلب نمی گردد. بر این اساس، تبیین صرفاً فردگرایانه از هویت یا تحلیل جامعه شناختی محض از روند تکوین و تحول هویت مورد تأیید نیست. هم چنین، هویت، دارای انواع و لایه های مختلف است. این انواع در شخص واحد، در عین تمایز نسبی، هم پوشانی نیز دارند و مهم ترین شان در وجه جمعی آن، عبارت اند از: هویت انسانی (جهانی )، هویت دینی/ مذهبی، هویت ملی، هویت قومی، هویت خانوادگی، هویت جنسی/جنسیتی و هویت حرفه ای.
تحقق هویت از دیگر سو، امری است که با توجه به شئون گوناگون حیات انسان دارای ابعاد و جنبه های مختلف است. گرچه این جنبه ها استقلال ذاتی از هم دیگر ندارند و در جریان تکوین و تعالی، در تعامل با یک دیگر می توانند موجودیتی یک پارچه و وحدت یافته را تشکیل دهند. به سخن دیگر، هویت حقیقت واحدی در عین کثرت است. البته، در میان این جنبه ها، هویت دینی / مذهبی (ناظر به معرفت و باور به حق تعالی و برقراری ارتباط با او در همه ی شئون زندگی ) می تواند، ضمن داشتن نقش محوری، وحدت بخش تمامی جنبه های هویت نیز باشد.
هویت به طور کلی برآیند مجموعه ای از بینش ها، باورها، گرایش ها، اعمال و صفات آدمی است و از این رو، نه تنها امری ثابت و از پیش تعیین شده نیست، بلکه حاصل تلاش و توفیق شخص و البته تا حدودی متأثر از شرایط اجتماعی است. انسان، در واقع موجودی تلقی می شود که می تواند با تکیه بر فطرت و استعدادهای طبیعی خود و با بهره گرفتن از عقل و نیروی اختیار و اراده ی خویش، به معرفت دست یابد. معرفت ایجاد شده می تواند زمینه ی میل و گرایش را در او فراهم سازد. بینش و گرایش درونی، زمینه ی باور (ایمان) و تکوین اراده (تصمیم معطوف به عمل ) را در وی فراهم می آورد و با عمل و تکرار آن، به تدریج هویتش شکل می گیرد. همین امور نیز، در هرگونه تحویل هویت پس از تکوین اولیه ی آن نقش آفرین است.
انسان، به دلیل نیازمندی یا کمال جویی و به لحاظ ساختاری، موجودی اجتماعی است و هویت و ساختار شخصیت او تا حد قابل توجهی (به خصوص در آغاز زندگی ) در عرصه ی زندگی اجتماعی ساخته و پرداخته می شود. یعنی بینش و منش انسان از نظام فرهنگی، اقتصادی و سیاسی اجتماع تأثیر می پذیرد. هرچند این تأثیر هرگز بدان پایه نیست که او را به صورت تابعی مطلق از وضع محیط اجتماعی درآورد؛ بلکه آدمی می تواند با شناخت جامعه و قوانین حاکم بر تحولات اجتماعی و عمل مناسب، بر محیط و نظام جامعه تأثیر بگذارد. در این باره، قرآن کریم در آیات متعدد ضمن اشاره به واقعیت تأثیرپذیری بسیاری از انسان ها از محیط اجتماعی، با توجه به وجود اختیار و اراده در انسان، برمسؤولیت آدمی در برابر اجتماع تأکید کرده و در برخی آیات به تغییر شرایط حاکم بر هر جامعه در صورت تحول افراد آن، به مثابه سنتی الهی تصریح کرده است. در سوره مبارکه رعد آمده است:

بین‌سوانگر (۲۰۰۴)

۲۲

شوک‌های فعالیت حقیقی (شوک‌های بنیادی) سهم بزرگی از تغییرات قیمت‌های واقعی سهام را طی دوره ۱۹۸۲-۱۹۶۰ توضیح می‌دهند، در حالی که این نسبت برای دوره ۱۹۹۹-۱۹۸۳ بسیار اندک است.

SVAR

آمریکا، اروپا و ژاپن

۱۹۹۹-۱۹۶۰

بین‌سوانگر (۲۰۰۴)

۲۳

شاخص قیمت سهام بورس استانبول با مجموعه متغیرهای کلان اقتصادی حجم پول، نرخ مبادله به دلار آمریکا، تراز تجاری و شاخص تولید هم‌انباشته است ولی متغیرهای اقتصاد کلان نقش هدایت‌کننده برای بازده سهام ندارد، زیرا هیچ رابطه علیتی از متغیرهای کلان به بازده سهام در دوره مورد بررسی وجود نداشته است. اما در مقابل بازده سهام شاخص پیشرو یا هدایت‌کننده برای عملکرد اقتصاد کلان ترکیه است.

EG و JJ و GC

ترکیه

۲۰۰۱-۱۹۹۰

کارا مصطفی و کوکوکاله (۲۰۰۴)

۲۴

به طور کلی متغیرهایی که قابلیت پیش‌بینی دارند، دارای قدرت توضیح‌دهندگی معنی‌داری برای تغییرات در شاخص قیمت سهام نمی‌باشند. یعنی به استثنای نرخ تنزیل، بقیه متغیرهای کلان شامل شاخص قیمت مصرف‌کننده، شاخص قیمت تولیدکننده، نرخ بیکاری، کل اشتغال غیرکشاورزی، شاخص تولیدات صنعتی، تراز تجاری آمریکا برای کالاها و خدمات، و حجم پول دارای قدرت توضیح‌دهندگی ناچیزی برای تغییرات در شاخص قیمت سهام بوده‌اند.

OLS

آمریکا

۱۹۹۸-۱۹۸۰

پویتراس (۲۰۰۴)

۲۵

شاخص قیمت بورس جاکارتا که به عنوان متغیر مجازی برای بازده سهام در نظر گرفته شده با متغیرهای مستقل شامل شاخص قیمت مصرف‌کننده، حجم پول، قیمت نفت، تولید ناخالص ملی، نرخ بهره، نرخ ارز و صادرات هم‌جمعند و در کل رفتار بازار سهام اندونزی تحت تاثیر عوامل پولی، عوامل بین‌المللی و متغیرهای اقتصاد کلان قرار دارد.

VECM

اندونزی

۲۰۰۱-۱۹۹۰

گرهارد (۲۰۰۴)

۲۶

متغیرهای منتخب کلان شامل فعالیت‌های حقیقی اقتصاد، عرضه پول، تورم و نرخ بهره با شاخص قیمت بازار بورس رابطه تعادلی بلندمدت دارند.

VECM

اردن

۲۰۰۳-۱۹۸۰

عادل‌الشارکس (۲۰۰۴)

۲۷

تکانه‌های سیاست پولی و تکانه‌های بازار سهام مهم‌ترین متغیرهای توضیح‌دهنده تغییرات قیمت سهام و نرخ وجوه فدرال هستند. تکانه سیاست پولی نیز موجب کاهش حدوداً دو درصدی قیمت‌های سهام می‌شود.

SVAR

آمریکا

۲۰۰۲-۱۹۹۵

جرنلند و لیتمو (۲۰۰۵)

۲۸

۱-۷-۲- برآورد پارامترهای ژنتیکی مؤثر بر زندهمانی
داشتن اطلاعات در مورد پارامترهای ژنتیکی و وراثت پذیری صفات برای ارزیابی ژنتیکی و پاسخ به انتخاب بسیار مهم میباشد. امکان بهبود ژنتیکی صفات به وسیله انتخاب بهترین حیوانات به عنوان والدین نسل آینده خود مستلزم شناخت پارامترهای ژنتیکی صفات مورد نظر است. دامنه وسیعی از برآوردها برای نژادها و بعضاً در داخل یک نژاد به وسیله محققین مختلف گزارش شده است [Ceyhan, 2009; Hanford et al., 2006; VanWyk et al., 2003]. کاربرد این ضرایب محدود به جمعیتی است که در آن برآورد شدهاند. از آنجایی که مؤلفه های (کو) واریانس ژنتیکی و فنوتیپی و نسبت آنها در یک نژاد ثابت نمیباشد، استفاده جداگانه از هر یک از برآوردهای ارائه شده برای هر نژاد منجر به ارزیابیهای متفاوتی خواهد شد [محمدی و همکاران، ۱۳۹۱].

زندهمانی برهها یکی از مهمترین فاکتورهای مؤثر بر سودآوری گلههای گوسفند میباشد . به رغم اهمیت اقتصادی آن، صفت میزان زندهمانی برهها در نژادهای مختلف گوسفند کمتر مورد توجه بوده و در برنامههای اصلاحی هم کمتر وارد شده است. به منظور وارد نمودن این صفت در برنامههای اصلاحی و بهبود ژنتیکی آن، شناسایی عوامل محیطی مؤثر بر زندهمانی و برآورد پارامترهای ژنتیکی آن نیاز میباشد [وطن خواه و همکاران، ۱۳۸۸].
صفت زندهمانی علاوه بر تاثیر پذیری از عوامل ژنتیکی افزایشی و محیطی مستقیم که فرد در آن قرار دارد، تحت تاثیر عوامل ژنتیکی افزایشی و محیطی مادری نیز قرار میگیرد. هر نوع تاثیر مادر بر عملکرد فرزندان، بهجز آثاری که به طور مستقیم از طریق ژنهای مادر به فرزندان انتقال مییابد، به عنوان آثار مادری تعریف میشوند [بحرینی بهزادی و همکاران، ۱۳۸۴].
به طور معمول واریانس افزایشی صفت زندهمانی در برهها پایین میباشد. وراثت پذیری مستقیم زندهمانی در برههای بررسی شده به وسیله سفری و همکاران محدودهای از ۰/۰ تا ۱۱/۰ را در برداشت و وراثت پذیری مادری زندهمانی در محدوده ای از ۰/۰ تا ۱۹/۰ بود که این مقادیر نشان میدهند، در بسیاری از برآوردها واریانس افزایشی مادری نسبت به واریانس وراثت پذیری مستقیم مقدار بیشتری تخمین زده شده است که نشان دهنده اثر بیشتر ژنتیک مادری در زندهمانی برهها است.
اورت و همکاران ، نتایج مشابهی از برآورد وراثت پذیری مستقیم صفت زندهمانی را گزارش دادند که برای تک قلوها، دوقلوها و سه قلوها به ترتیب برابر با، ۱۱/۰، ۲۱/۰ و ۱۶/۰ بودند. اجزای واریانس برآورد شده با بهره گرفتن از مدلهای خطی تمایل بیشتری به کوچکتر بودن نسبت به برآوردهای با مدلهای آستانهای و لجستیک دارند .
ساوالها و همکاران ، در تحقیقی گزارش دادند، در تجزیه زندهمانی وراثت پذیری برآورد شده برای صفت زندهمانی در بین روز ۱ تا ۱۴، ۱۵، ۱۲۰، ۱۲۱ تا ۳۶۵ روز پس از زایمان، به ترتیب برابر ۰۵/۰، ۲۰/۰، ۱۸/۰ و ۳۳/۰ بود. همچنین به دلیل محدودیتهای محاسباتی در تجزیه و تحلیل، اثرات مادری تنها برای زندهمانی در زمان تولد برآورد شد که برابر با ۰۹/۰ بود.
سوتی و همکاران در تجزیه تحلیلی از زندهمانی، وراثت پذیری برآورد شده را با مدلهای پدر، مدل لجستیک پدر، مدل لجستیک حیوان، در طی دوره های مختلف زمانی مقایسه کردند. اجزای مادری در مدل پدر در نظر گرفته نشدند و وراثت پذیری برآورد شده تقریبا دو برابر تجزیه زندهمانی از یک مدل لجستیک پدری بود و برآوردهای تجزیه زندهمانی برای سن از شیر گیری و یک سالگی به ترتیب برابر ۲۱/۰ و ۱۵/۰ بودند. برای مدل لجستیک حیوان، اثرات مادری اهمیت بیشتری نسبت به اثرات مستقیم برای زندهمانی از تولد تا سن از شیرگیری داشتند.
اثر پارامترهای ژنتیکی صفت زندهمانی در برخی نژادهای مختلف در جدول ۱-۲ نشان داده شده است [نوری، ۱۳۹۲].
جدول ۱-۲- اثر پارامترهای ژنتیکی صفت زندهمانی در برخی نژادهای مختلف [نوری، ۱۳۹۲]

صفت

نژاد

h²a

h²m

c²

r_a,m

σ^۲p

زمان

منبع

زندهمانی

لری بختیاری

۰۲/۰

۰۱/۰

–

–

–

شیرگیری

سی سخت و همکاران، ۱۳۸۸

زندهمانی

مرینوی
استرالیایی

۰۳/۰

۰۳/۰

–

–

–

شیرگیری

هاتچر و همکارا،ن، ۲۰۰۹

زندهمانی

سکیز

۱۶/۰

–

۰۱/۰

–

*: معنی داری اثر مربوطه در سطح ۵ درصد را نشان میدهد (۰۵/۰>P)
۳-۳- بررسی عوامل ثابت مؤثر بر اوزان بدن
در این تحقیق عوامل ثابت گله، جنس بره، سال و ماه تولد، سن مادر در زمان زایش، نوع تولد، اثرات متقابل جنس- نوع تولد بره، سن مادر در زمان زایش- نوع تولد بره و جنس بره- سن مادر در زمان زایش بر اوزان بدن به صورت خطی در سنین تولد، ۳ ماهگی و ۶ ماهگی به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گرفت.
بر این اساس اثرات متقابل جنس- نوع تولد بره و جنس بره- سن مادر زمان زایش و ماه تولد بره فاقد اثر معنیدار بر وزن تولد بره بودند (۰۵/۰<P) و اثر گله، جنس بره، سال تولد، سن مادر زمان زایش، نوع تولد، اثر متقابل سن مادر زمان زایش- نوع تولد بره بر وزن تولد معنیدار بود (۰۵/۰>P) به طوریکه نرها وزن تولد بیشتری نسبت به ماده ها داشتند و برههای متولد شده در سال ۷۷ بیشترین و متولد شده در سال ۸۳ کمترین وزن تولد را داشتند. سنگینترین وزن تولد مربوط به برههای متولد شده از مادران ۷ ساله و سبکوزن ترین برهها حین تولد از مادران ۲ ساله متولد شدند. تک قلوها دارای وزن تولد بیشتری نسبت به ۲ قلوها بودند با افزایش تعداد بره در هر زایش (یعنی دوقلوزایی) میزان وزن تولد نیز کاهش مییابد که دلایل آن عواملی چون کاهش شیر دریافتی به وسیله مادر و عدم پرستاری کافی مادر برای هر بره و محدود شدن فضای داخل شکم مادر میباشد [۲۰۱۰ Jafaroghli et al.,].

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اثرات متقابل جنس- نوع تولد بره، سن مادر زمان زایش- نوع تولد بره و جنس بره- سن مادر زمان زایش و اثر نوع تولد بره هیچ کدام بر وزن بدن در ۳ ماهگی بره اثر معنیداری نداشتند (۰۵/۰<P). اثرات گله و جنس، سال و ماه تولد و سن مادر زمان زایش بر وزن ۳ ماهگی معنیدار بودند (۰۵/۰>P). نرها وزن ۳ ماهگی بالاتری نسبت به ماده ها داشتند، برههای به دنیا آمده در سال ۷۷ سنگینترین و متولد شده در سال ۹۰ سبکترین وزن بدن در ۳ ماهگی را داشتند. برههای متولد شده در ماه بهمن بالاترین و متولد شده در ماه آذر پایینترین وزن بدن در ۳ ماهگی را دارا بودند. بیشترین وزن بدن در ۳ ماهگی مربوط به برههای متولد شده از مادران ۲ ساله و کمترین وزن مربوط به متولدین از مادران ۶ ساله بودند.
در بررسی عوامل ثابت مذکور بر وزن ۶ ماهگی نیز نشان داده شد هیچ یک از اثرات متقابل و اثر نوع تولد و ماه تولد بره معنیدار نبودند (۰۵/۰<P) و اثرات گله، سال تولد، سن مادر زمان زایش و جنس معنیدار شدند (۰۵/۰>P)، به طوریکه جنس نر نسبت به ماده در سن ۶ ماهگی دارای وزن بدن بیشتری بود. برههای متولد شده در سال ۷۷ کمترین و متولد شده در سال ۹۱ بیشترین وزن بدن در ۶ ماهگی را داشتند. برههای حاصل از مادران ۲ ساله بیشترین و ۷ ساله کمترین وزن بدن در سن ۶ ماهگی را داشتند.
به طورکلی میانگین حداقل مربعات وزن تولد، وزن ۳ ماهگی، وزن ۶ ماهگی برههای نر نسبت به برههای ماده بیشتر برآورد شد که یکی از دلایل آن، تولید هورمونها و سیستم غدد درونریز میباشد. افتخاری شاهرودی و همکاران [افتخاری شاهرودی و همکاران، ۱۳۸۱] در مطالعه گوسفندان کرمانی گزارش کردند اثرات ثابت سن مادر، سال تولد بره و جنس بره بر وزن تولد، وزن از ۳ ماهگی بره اثر معنیداری داشته است که مطابق با نتایج تحقیق حاضر بود. در حالی که رشیدی [رشیدی، ۱۳۷۱] در بررسی صفت وزن تولد و وزن ۳ ماهگی گوسفندان مغانی هیچ گونه اثر معنی داری از سن مادر بر صفات مورد مطالعه گزارش نکرد و همچنین واعظ ترشیزی و همکاران [واعظ ترشیزی و همکاران،۱۳۷۱] نیز هیچ اثر معنیداری از سن مادر بر وزن از شیرگیری در برههای بلوچی گزارش نکردند که این گزارشات با نتایج تحقیق حاضر مغایرت داشت. در اکثر گزارشات سال تولد، سن مادر، جنس بره و نوع تولد بره بر وزن تولد، وزن ۳ و ۶ ماهگی و وزن یکسالگی اثر معنی داری دارند که این نتایج با نتایج به دست آمده از این تحقیق مطابقت دارند [اسکندری نسب، ۱۳۷۶؛ اسکندری نسب، ۱۳۶۹؛ یزدی، ۱۳۶۹؛ Notter et al., 1975; Yazdi, 1997].
جداول ۳-۸، ۳-۹ و ۳-۱۰ میانگین حداقل مربعات و خطای استاندارد وزن تولد، ۳ و ۶ ماهگی را به تفکیک عوامل ثابت مختلف نشان میدهند.
جدول۳-۸- میانگین حداقل مربعات و خطای استاندارد وزن تولد به تفکیک عوامل ثابت مختلف

اثر

سطوح

خطای استاندارد± میانگین حداقل مربعات

سن مادر زمان زایش

۲

۰۰۷۳/۰±^b ۱۰/۳

۳

۰۰۹۵/۰±^b17/3

۴

۰۱۲۲/۰±^b14/3

۵

۱۶۲/۰±^b10/3

۶

۲۵۷/۰±^b12/3

۷

۰۶۹۷/۰±^a29/3

جنس بره

ماده

۰۰۶۷/۰±^b07/3