۱-۷-۲- برآورد پارامترهای ژنتیکی مؤثر بر زندهمانی
داشتن اطلاعات در مورد پارامترهای ژنتیکی و وراثت پذیری صفات برای ارزیابی ژنتیکی و پاسخ به انتخاب بسیار مهم میباشد. امکان بهبود ژنتیکی صفات به وسیله انتخاب بهترین حیوانات به عنوان والدین نسل آینده خود مستلزم شناخت پارامترهای ژنتیکی صفات مورد نظر است. دامنه وسیعی از برآوردها برای نژادها و بعضاً در داخل یک نژاد به وسیله محققین مختلف گزارش شده است [Ceyhan, 2009; Hanford et al., 2006; VanWyk et al., 2003]. کاربرد این ضرایب محدود به جمعیتی است که در آن برآورد شدهاند. از آنجایی که مؤلفه های (کو) واریانس ژنتیکی و فنوتیپی و نسبت آنها در یک نژاد ثابت نمیباشد، استفاده جداگانه از هر یک از برآوردهای ارائه شده برای هر نژاد منجر به ارزیابیهای متفاوتی خواهد شد [محمدی و همکاران، ۱۳۹۱].

زندهمانی برهها یکی از مهمترین فاکتورهای مؤثر بر سودآوری گلههای گوسفند میباشد . به رغم اهمیت اقتصادی آن، صفت میزان زندهمانی برهها در نژادهای مختلف گوسفند کمتر مورد توجه بوده و در برنامههای اصلاحی هم کمتر وارد شده است. به منظور وارد نمودن این صفت در برنامههای اصلاحی و بهبود ژنتیکی آن، شناسایی عوامل محیطی مؤثر بر زندهمانی و برآورد پارامترهای ژنتیکی آن نیاز میباشد [وطن خواه و همکاران، ۱۳۸۸].
صفت زندهمانی علاوه بر تاثیر پذیری از عوامل ژنتیکی افزایشی و محیطی مستقیم که فرد در آن قرار دارد، تحت تاثیر عوامل ژنتیکی افزایشی و محیطی مادری نیز قرار میگیرد. هر نوع تاثیر مادر بر عملکرد فرزندان، بهجز آثاری که به طور مستقیم از طریق ژنهای مادر به فرزندان انتقال مییابد، به عنوان آثار مادری تعریف میشوند [بحرینی بهزادی و همکاران، ۱۳۸۴].
به طور معمول واریانس افزایشی صفت زندهمانی در برهها پایین میباشد. وراثت پذیری مستقیم زندهمانی در برههای بررسی شده به وسیله سفری و همکاران محدودهای از ۰/۰ تا ۱۱/۰ را در برداشت و وراثت پذیری مادری زندهمانی در محدوده ای از ۰/۰ تا ۱۹/۰ بود که این مقادیر نشان میدهند، در بسیاری از برآوردها واریانس افزایشی مادری نسبت به واریانس وراثت پذیری مستقیم مقدار بیشتری تخمین زده شده است که نشان دهنده اثر بیشتر ژنتیک مادری در زندهمانی برهها است.
اورت و همکاران ، نتایج مشابهی از برآورد وراثت پذیری مستقیم صفت زندهمانی را گزارش دادند که برای تک قلوها، دوقلوها و سه قلوها به ترتیب برابر با، ۱۱/۰، ۲۱/۰ و ۱۶/۰ بودند. اجزای واریانس برآورد شده با بهره گرفتن از مدلهای خطی تمایل بیشتری به کوچکتر بودن نسبت به برآوردهای با مدلهای آستانهای و لجستیک دارند .
ساوالها و همکاران ، در تحقیقی گزارش دادند، در تجزیه زندهمانی وراثت پذیری برآورد شده برای صفت زندهمانی در بین روز ۱ تا ۱۴، ۱۵، ۱۲۰، ۱۲۱ تا ۳۶۵ روز پس از زایمان، به ترتیب برابر ۰۵/۰، ۲۰/۰، ۱۸/۰ و ۳۳/۰ بود. همچنین به دلیل محدودیتهای محاسباتی در تجزیه و تحلیل، اثرات مادری تنها برای زندهمانی در زمان تولد برآورد شد که برابر با ۰۹/۰ بود.
سوتی و همکاران در تجزیه تحلیلی از زندهمانی، وراثت پذیری برآورد شده را با مدلهای پدر، مدل لجستیک پدر، مدل لجستیک حیوان، در طی دوره های مختلف زمانی مقایسه کردند. اجزای مادری در مدل پدر در نظر گرفته نشدند و وراثت پذیری برآورد شده تقریبا دو برابر تجزیه زندهمانی از یک مدل لجستیک پدری بود و برآوردهای تجزیه زندهمانی برای سن از شیر گیری و یک سالگی به ترتیب برابر ۲۱/۰ و ۱۵/۰ بودند. برای مدل لجستیک حیوان، اثرات مادری اهمیت بیشتری نسبت به اثرات مستقیم برای زندهمانی از تولد تا سن از شیرگیری داشتند.
اثر پارامترهای ژنتیکی صفت زندهمانی در برخی نژادهای مختلف در جدول ۱-۲ نشان داده شده است [نوری، ۱۳۹۲].
جدول ۱-۲- اثر پارامترهای ژنتیکی صفت زندهمانی در برخی نژادهای مختلف [نوری، ۱۳۹۲]

صفت

نژاد

h²a

h²m

c²

r_a,m

σ^۲p

زمان

منبع

زندهمانی

لری بختیاری

۰۲/۰

۰۱/۰

–

–

–

شیرگیری

سی سخت و همکاران، ۱۳۸۸

زندهمانی

مرینوی
استرالیایی

۰۳/۰

۰۳/۰

–

–

–

شیرگیری

هاتچر و همکارا،ن، ۲۰۰۹

زندهمانی

سکیز

۱۶/۰

–

۰۱/۰

–