کربن فعال به گروهی از مواد اطلاق می­ شود که دارای جنسی زغالی و یک جامد بی­شکل و غیرگرافیتی با تخلخل و مساحت داخلی بالا است. منافذ کربن فعال باعث افزایش سطح داخلی و در نتیجه افزایش جذب سطحی می­ شود. کربن­های فعال به­عنوان جاذب­های حیاتی در صنایع شناخته شده اند و کاربردهای گسترده­ای با توجه به قابلیت جذب گازها و مایعات مزاحم دارند و می­توان از آن­ها برای تصفیه و پاکسازی و حتی بازیافت مواد شیمیایی استفاده نمود]۱۵٫[ کربن­های فعال به­ دلیل ویژگی­های منحصر به ­فرد و همچنین قیمت پایین در مقایسه با جاذب­های غیر آلی مانند زئولیت از اهمیت ویژه­ای برخوردار می­باشند. کربن­های فعال به­ دلیل مساحت گسترده آن­ها، ساختار منفذی، ظرفیت جذب بالا و قابلیت فعال سازی مجدد سطح، پایداری حرارتی، واکنش پذیری پایین، شیمی کئوردیناسیون انعطاف پذیر و توانایی آن برای واکنش با هترو اتم­های دیگر، یک ماده منحصر به­فرد می­باشند]۱۶[. کاربرد مهم و قابل اهمیت آن­ها در حذف رنگ، مزه­های غیر دلخواه از آب در عملیات­های خانگی و صنعتی، بازیافت حلال، تصفیه هوا، صنایع غذایی و شیمیایی می­باشد، همچنین با مواد غیرآلی به­عنوان کاتالیزگر نیز استفاده می­شوند. در داروسازی نیز برای مبارزه با یک نوع باکتری خاص مورد استفاده قرار می­گیرند و به­عنوان جدا کننده اسیدهای آروماتیک از حلال در داخل اسیداستیک نیز می­توان از کربن فعال استفاده کرد. کربن­های فعال شده محصولات پیچیده­ای می­باشند و به­تبع طبقه بندی بر اساس رفتار، مشخصات سطح و روش آماده سازی آن­ها مشکل می­باشد، هرچند یک­سری طبقه بندی بر اساس مشخصات فیزیکی آن­ها انجام شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۱-۳-۱-۱ انواع کربن فعال
کربن فعال پودری^[۵] ( دارای اندازه ای کمتر از ۱۰۰ نانومتر و میانگین قطری بین ۱۵ تا ۲۵ میکرومتر)]۱۷[.
کربن فعال گرانولی^[۶] ( دارای اندازه ای بزرگ­تر از کربن فعال شده پودری]۱۸[.
کربن فعال فیبری^[۷]
کربن نانوتیوب^[۸]
هر یک از انواع کربن فعال ویژگی­ها و کاربردهای خاصی دارند] ۱۹[، در شکل ۱-۱ تصویری از چهار نوع کربن نشان داده شده است.

شکل ۱-۱: تصویری از کربن فعال پودری،گرانوله و فیبری و کربن نانوتیوب (به­ترتیب از چپ به راست).
۱-۱-۳-۱-۲ ساختار کربن فعال
اولین تلاش جدی برای فهم ساختار، توسط رزالیند فرانکلین^[۹] در دهه ۱۹۵۰ صورت گرفت. وی نشان داد که این کربن­ها به دو دسته متمایز گرافیتی و غیر گرافیتی تقسیم می­شوند.
کربنی که کربن فعال از آن مشتق می­ شود از نوع غیرگرافیتی می­باشد و نمی­تواند تبدیل به گرافیت بلوری شود. مطالعات اخیر نشان می­دهد که کربن غیرگرافیتی ساختاری مرتبط با فولرین­ها دارد. به­عبارت دیگر این نوع کربن شامل قطعات منحنی شکل است که این قطعات خود شامل پنج ضلعی­ها، شش ضلعی­ها و دیگر حلقه های غیر شش ضلعی­ می­باشند که در شکل ۱-۲ نشان داده شده است.
شکل ۱-۲: تصویر قطعات کربنی منحنی شکل، شامل حلقه­های پنج ضلعی، شش ضلعی، هفت ضلعی
چنین ساختاری کمک به درک بسیاری از خواص کربن­های غیرگرافیتی مانند وجود تعداد زیادی از منافذ میکرو، سختی و مقاومت در برابر گرافیتی شدن می­ کند. ساختاری شامل حلقه­های پنج ضلعی به طور طبیعی متخلخل خواهد بود و به­علت انحنای لایه­ های کربن در مقایسه با دیگر کربن­ها، به­ دلیل غیاب لایه­ های گرافیتی موازی، نسبتا سخت می­باشد]۲۰٫[
۱-۱-۳-۱-۳ اندازه و ساختار منافذ کربن فعال
منافذ در کربن فعال دارای اندازه و شکل­های متفاوتی می­باشند که در شکل۱-۳ نشان داده شده است و تعیین اندازه آن می ­تواند راهی مناسب برای تشخیص خصوصیات آن باشد که بر اساس تعریف آیوپاک در سه گروه دسته بندی شده ­اند:
ماکرومنافذ^[۱۰]: دارای میانگین قطری بیش­تر از ۵۰ نانومتر می­باشند.
مزومنافذ^[۱۱]: دارای قطری برابر با ۲ الی ۵۰ نانومتر می­باشند.
میکرومنافذ^[۱۲]: دارای قطری کمتر از ۲ نانومتر می­باشند که خود نیز به سوپر و آلترا میکرو تقسیم می­شوند]۲۱ .[
انتقال مایع از میان کربن فعال در منافذ ماکرو و جذب اغلب در منافذ مزو و میکرو صورت می­گیرد]۲۲[.
شکل ۱-۳: انواع منافذ در کربن فعال.
۱-۱-۳-۱-۴ ویژگی­های کربن فعال
ویژگی­های کربن فعال آن را برای استفاده به­عنوان بستر مناسب کاتالیزگر سودمند ساخته است. برخی از این ویژگی­ها شامل موارد زیر است:
مساحت سطح بالا: کربن­های فعالی که به­عنوان بستر کاتالیزگر برای فلزات استفاده می­شوند، دارای مساحت سطح m²/g 1200 می­باشند. در این­صورت فلزات روی سطح بزرگی پخش شده و به­ طور ﻣﺆثری بکار گرفته می­شوند.
عملکرد مناسب در فشار بالا: می­توان از کربن فعال در واکنش­هایی با فشار بالا، بدون تخریب ساختار بهره برد.
عملکرد مناسب در دمای بالا: واکنش­ها در دماهای بالا می­توانند در حضور کربن فعال انجام گیرند. در صورتی­که در این واکنش­ها ازداخل شدن اکسیژن و بخار آب جلوگیری به­عمل آید، ویژگی­های سطح حفظ شده و از ایجاد کلوخه جلوگیری می­ شود.
خنثی بودن: کربن فعال به­ طور ذاتی خنثی است و این ویژگی سبب می­ شود که با واکنش اصلی که روی آن انجام می­گردد، هیچ­گونه تداخلی نداشته باشد.
فضاویژه بودن: کربن­های فعال ویژگی­های فضاویژه منحصر به فردی دارند که آن­ها را برای گستره وسیعی از واکنش­ها ارزشمند می­سازد.
قابلیت کنترل حفرات: این ویژگی کربن فعال، گستره کاربردهای آن را در فرآیندهای کاتالیزوری افزایش می­دهد.
قابلیت بازیابی آسان: اگر ناخالصی­ها از کربن فعال استفاده شده حذف گردند، می ­تواند تا %۸۰ تأثیرش را بدست آورد و دوباره مورد استفاده قرار گیرد]۲۳[.
به­ طور کلی کربن فعال به­علت دارا بودن ویژگی­های مذکور، دارای کاربردهای فراوانی بوده و به­ طور گسترده در صنایع شیمیایی بکار گرفته می­ شود.
در بخش بعدی به برخی از پژوهش­هایی که تا کنون برروی کربن فعال به­عنوان بستر کاتالیزگر صورت گرفته است، پرداخته می­ شود
۱-۱-۴ واکنش اپوکسایش کاتالیزوری آلکن­ها
۱-۱-۴-۱ مکانیسم واکنش­های اپوکسایش کاتالیزوری با آلکیل هیدروژن پراکسیدها
انتخاب­گری بالا و فضاگزینی در اپوکسایش آلکن­ها تنها با مکانیسم گسستنی سازگار است. در این مکانیسم انتقال اکسیژن از کمپلکس پراکسو فلز الکترون­دوست، به پیوند دوگانه آلکن رخ می­دهد. با این­که بررسی­های فراوانی در این زمینه انجام شده است اما مکانیسم فرایند جابه­جا شدن اکسیژن هنوز جای گفتگوی بسیاری دارد. مکانیسمی توسط شلدون^[۱۳] در سال ۱۹۷۳ گزارش شده است که در شکل ۱-۴ آورده شده است]۲۴[. بعدها شارپلس^[۱۴] مکانیسمی را بر پایه مزاحمت­های فضایی ارائه داد که در آن کوئوردیناسیون آلکیل­پراکسو با اکسیژن نزدیک نسبت به اکسیژن دور امکان­پذیرتر است]۲۴[ (شکل۱-۵).
شکل ۱-۴: مکانیسم شلدون در اپوکسایش آلکن­ها]۲۴[.
شکل ۱-۵: مکانیسم شارپلس در اپوکسایش آلکن­ها]۲۴ .[
۱-۱-۴-۲ اپوکسایش آلکن­ها با کاتالیزگرهای حاوی مولیبدن
کمپلکس­های مولیبدن برای واکنش­های اپوکسایش با آلکیل هیدروژن پراکسید در جایگاه اکسنده بسیار مناسب هستند. مکانیسم سویزاک بر مبنای تشابه ساختاری کاتالیزگر در این زمینه پذیرفته شده است که نمونه ­ای از آن برای اپوکسایش سیکلوهگزن با در شکل ۱-۶ آمده است. فرایندهای پایه به ­قرار زیر هستند:
۱-تشکیل کمپلکس میانی t-BuOOH(L)₂MoO₂ و فعال سازی مولکول TBHP
۲- برهم­کنش بین آلکن و مولکول TBHP که در کوئوردیناسیون کمپلکس مولیبدن رخ می‌دهد.
۳-شکل­ گیری اپوکسید و بدست آمدن t-BuOHاز TBHP
۴-جانشینی t-BuOH با TBHPو بدست آوردن دوباره کمپلکس میانی t-BuOOH(L)₂MoO₂
شکل ۱-۶: چرخه کاتالیزوری جا به­جا شدن اکسیژن به اولفین­ها با اکسنده ترشیو بوتیل هیدروژن پراکسید و کاتالیزگر مولیبدن ]۲۵ .[
۱-۱-۴-۳ مروری بر کارهای گذشته

از دهه ۱۹۸۰ میلادی اقتصاددانان در تحلیل­های کلان اقتصادی توجه ویژه­ای به مدل­های پویا که دارای پایه­هایی در اقتصاد خرد هستند، داشته اند و این توجه و اقبال با گذشت زمان و گسترش ابزارهای ریاضی و محاسباتی در اختیار محققان اقتصادی رو به افزایش است.
گسترش مکتب ادوار تجاری حقیقی (RBC) در دهه ۱۹۸۰ میلادی در واقع انقلابی در تحلیل­های کلان اقتصادی به شمار می­رفت چرا که اولاً این مکتب با گسترش چارچوب تحلیلی تعادل عمومی تصادفی پویا (DSGE) که در آن خانوارها و بنگاه­ها و سایر کارگزاران اقتصادی اقدام به بهینه­یابی می­ کنند پایه خرد برای تحلیل روابط کلان اقتصادی فراهم آورد که قبلاً نبود آن مورد انتقاد منتقدین اقتصاد کلان قرار داشت. ثانیاً به دلیل نیاز تکنیکی به ابزار ریاضی در حل این مدل­ها، انبوهی از ابزارهای کمی محاسباتی از علم ریاضی وارد اقتصاد شده و گسترش یافته­اند. ثالثاً بر خلاف مکاتب پیشین اقتصادی که بر سیاست­های پولی و مالی به عنوان دلیل نوسانات اقتصادی تاکید می­کردند این مکتب با تکیه بر شوک­های تکنولوژی امکان تبیین نوسانات اقتصادی با تکیه بر عوامل طرف عرضه را نیز به ادبیات اقتصادی معرفی کرد.

البته علیرغم تأثیر عظیمی که مکتب ادوار تجاری حقیقی در ادبیات اقتصادی بر جای گذاشت به دو دلیل عمده استفاده از آن در مطالعات اقتصادی رو به افول گذاشت که عبارت بودند از: ۱- تاکید بیش از حد بر شوک­های تکنولوژی به عنوان منبع ادوار تجاری و ۲- پیش ­بینی خنثی بودن پول که برخلاف شواهد تجربی مشاهده شده (حداقل در کوتاه­مدت) است.
به دین ترتیب اقتصاددانان برای بهره­ گیری از خصوصیات مثبت مکتب ادوار تجاری حقیقی، با وارد کردن رقابت ناقص و چسبندگی­های اسمی در چارچوب تحلیلی تعادل عمومی پویای تصادفی، مدل­های نیوکینزینی را بسط دادند. مدل­های نیوکینزینی علاوه بر این که پایه­ های خرد برای تحلیل­های کلان اقتصادی فراهم می­ کنند، به خوبی می­توانند اثر سیاست­های پولی را در نوسانات کلان اقتصادی نشان دهند و به عبارتی پارادیم نیوکلاسیکی را با پارادایم کینزینی با هم پیوند داده­اند.
مدل­سازی تعادل عمومی تصادفی پویا شاخه­ای از تئوری تعادل عمومی کاربردی است که مقوله­ای مهم در اقتصاد کلان معاصر تلقی می­ شود. متدلوژی DSGE سعی در تبیین پدیده ­های کلان اقتصادی همچون رشد اقتصادی، سیکل­های تجاری و اثرات سیاست­های پولی و مالی بر پایه مدل­های ساده شده کلان اقتصادی دارد که این مدل­ها از اصول خرد اقتصادی استخراج شده ­اند.
یکی از دلایل اصلی که اقتصاددانان به ساخت مدل­های DSGE روی آورده­اند این است که این مدل­ها بر خلاف مدل­های پیشین سنتی کلان-سنجی دیگر در معرض انتقاد لوکاس^[۱۰] نیستند.
همان­طور که از اسم این مدل­ها پیدا است مدل­های DSGE پویا هستند به این معنی که حرکت اقتصاد را در طول زمان زیر نظر می­گیرند. هم­چنین تصادفی هستند یعنی این واقعیت را مد نظر قرار می­ دهند که اقتصاد می ­تواند تحت تأثیر شوک­های نظیر تغییرات تکنولوژیکی یا خطا در سیاست­گذاری کلان اقتصادی قرار گیرد. این ویژگی­های مدل­های تعادل عمومی تصادفی پویا وجه تمایز اصلی این مدل­ها با مدل­های ایستای تحت مطالعه در تئوری تعادل عمومی والراسی و تعادل عمومی قابل محاسبه کاربردی است.
مدل­های سنتی پیش ­بینی کلان- سنجی که از دهه ۱۹۷۰ میلادی تاکنون مورد توجه بانک­های مرکزی بوده است. رابطه پویای بین قیمت­ها و مقادیر را در بخش­های مختلف اقتصاد برآورد می­ کند و اغلب متشکل از تعداد بسیار زیادی متغیر می­باشد. برخلاف مدل­های کلان- سنجی، مدل­های تعادل عمومی پویای تصادفی با تعداد کمی متغیر سروکار دارد (از آنجا که حل کردن و تحلیل مدل­های DSGE از نظر تکنیکی مشکل­تر است) و تمایل زیادی وجود دارد که بسیاری از جزئیات بخشی خلاصه شود و متغیرهای بسیار کمتری مورد استفاده قرار گیرد؛ لذا بانک­های مرکزی با بهره­ گیری از این مدل­ها با متغیرهای کمتری سروکار دارند.
مدل­های DSGE جزئیات بخشی را از دست می­ دهند و با بدست آوردن سازگار منطقی جبران می­شوند، چرا که این مدل­ها بر پایه اصول اقتصاد خردی یعنی با در نظر گرفتن تصمیم ­گیری تحت محدودیت^[۱۱] بنا شده ­اند. به طور کلی این مدل­ها اجزا و فرضیات زیر را در نظر می­گیرند:
ترجیحات: اهداف کارگزاران در اقتصاد تصریح می­ شود. به عنوان مثال تابع مطلوبیت خانوار که عموماً تابعی از سطح مصرف و اوقات فراغت است، با توجه به قید بودجه حداکثر می­ شود یا هدف بنگاه­ها حداکثر سازی سود می­باشد.
تکنولوژی: ظرفیت تولیدی کارگزاران در اقتصاد تصریح می­ شود. به عنوان مثال ممکن است فرض شود بنگاه­ها دارای تابع تولیدی هستند که مقدار کالای تولید شده را وابسته به مقدار کار و سرمایه به کار گرفته شده تصریح می­نماید. هم­چنین محدودیت­های تکنولوژیکی اقتصاد، مواردی چون هزینه­ های تعدیل موجودی سرمایه، سطح نیروی کار یا سطح قیمت­ها را در برمی­گیرد.
چارچوب نهادی: محدودیت­های نهادی که کارگزاران اقتصادی تحت آن محدودیت­ها در تعامل با هم می­باشند، تصریح می­ شود. در بسیاری از مدل­های تعادل عمومی تصادفی پویا این بدان معنا است که کارگزاران اقتصادی تصمیمات خود را تحت برخی محدودیت­های برون­زای بودجه­ای اتخاذ می­ کنند و فرض می­ شود که قیمت­ها تا زمان تسویه بازار تعدیل می­شوند. هم­چنین قواعد سیاست مالی و پولی یا حتی چگونگی تغییر قواعد سیاستی و محدودیت­های بودجه­ای بر اثر تغییر فرایند سیاسی تصریح می­ شود.
در طراحی مدل­های تعادل عمومی تصادفی پویا ابتدا سعی بر این است که مدلی ساده و ابتدایی به عنوان هسته مرکزی مطالعه طراحی شود و سپس با افزودن جزئیات به این مدل مرکزی خصوصیات مورد نظر محقق به مدل اضافه گردد. در نهایت می­توان مدل پایه را بسط داد و به مدلی رسید که یک اقتصاد بسته یا باز را با در نظر گرفتن ترکیبی از تمام اجزا یعنی خانوارها، بنگاه­ها، دولت، مقام پولی و بخش خارجی (یا تعدادی از آن‌ها) تبیین کرد.
با تصریح ترجیحات (آنچه که کارگزاران می­خواهند)، تکنولوژی (آنچه که کارگزاران می­توانند تولید کنند)، و نهادها (روشی که بر اساس آن در تعامل با هم هستند)، امکان آن فراهم خواهد شد که (البته در اصول با ذکر این نکته که در عمل دشواری­هایی بر آن مترتب است) با حل مدل DSGE بتوان پیش ­بینی کرد که چه چیزی واقعاً تولید، مبادله و مصرف می­ شود و این پیش ­بینی حتی در صورت به­ کارگیری یک چارچوب جدید نهادی معتبر خواهد بود (متوسلی & ابراهیمی, نقش سیاست های پولی در انتقال اثر شوک های نفتی به اقتصاد ایران, ۱۳۸۹).
بر عکس همان­طور که لوکاس خاطر نشان می­ کند، چنین پیش ­بینی­هایی در مدل­های کلان- سنتی پیش ­بینی به احتمال قوی معتبر نخواهد بود چرا که مدل­های سنتی بر پایه روابط مشاهده شده گذشته بین متغیرهای کلان اقتصاد برآورد می­شوند و انتظار می­رود چنین روابطی با معرفی سیاست­های جدید دچار تغییر شوند و به این ترتیب پیش ­بینی­های مبتنی بر مشاهدات گذشته اعتبار خود را از دست بدهند.
با توجه به دشواری ساخت مدل­های دقیق DSGE بسیاری از بانک­های مرکزی هنوز هم برای پیش ­بینی­های کوتاه­مدت خود بر مدل­های سنتی کلان- سنجی تکیه دارند. با این حال، به خاطر این خصوصیت مدل­های نیوکینزینی که در کنار موثر دانستن عوامل حقیقی در ایجاد نوسانات اقتصادی، سیاست­های پولی را نیز در کوتاه­مدت در عرصه فعالیت­های اقتصادی منشأ اثر می­دانند. امروزه بانک­های مرکزی زیادی به ارائه مدل­های پولی مورد استفاده خود در قالب مدل­های DSGE مورد استفاده در مکتب نیوکینزینی پرداخته­اند. به عنوان مثال بانک­های مرکزی انگلستان (هریسون و همکاران^[۱۲] (۲۰۰۵))، کانادا (مورچیسون و رنیسون^[۱۳] (۲۰۰۶)) و حتی شیلی (مدینا و سوتو^[۱۴] (۲۰۰۷)) و پرو (کاستیلو و همکاران^[۱۵] (۲۰۰۸)) از این دسته مدل­ها در تحلیل­های خود استفاده می­ کنند و اثر سیاست­های مختلف به طور فزاینده در قالب مدل­های DSGE مورد بررسی قرار می­گیرد.
پس از تصریح مدل­های تعادل عمومی تصادفی پویا، دو شرط مهم برای حصول تعادل باید برقرار باشد: ۱- کارگزاران بهینه­یابی انجام دهند. ۲- بازارها اعم از بازار کالا و کار تسویه شوند.
مسئله تصمیم بهینه یک کارگزار اقتصادی که هدف وی حداکثرسازی مطلوبیت یا سود خود طی یک افق نامحدود زمانی است اغلب در چارچوب یک مدل بهینه­سازی پویای تصادفی مورد مطالعه قرار می­گیرد. برای درک ساختار مسئله تصمیم فوق­الذکر، آن را به صورت یک مسئله تصمیم ­گیری بازگشتی در یک رویکرد برنامه­ ریزی پویا توصیف می­ کنند. پس از آن برخی از روش­های حلی که اغلب برای حل مسئله تصمیم بهینه به کار گرفته می­ شود، مورد استفاده قرار می­گیرد.
در بیشتر موارد راه­حل دقیق و تحلیلی برای تصمیم برنامه­ ریزی پویا در دسترس نیست و باید به راه­حل تقریبی بسنده کرد که ممکن است محاسبه آن با روش­های عددی صورت گیرد. گام نخست در ارزیابی تجربی مدل­های پویای تصادفی، تمرکز برای دستیابی به راه­ حل­های تقریبی پس از به دست آوردن شرایط مرتبه اول از معادله اولر یا معادله مستخرج از لاگرانژین است، چرا که این شرایط معمولاً غیرخطی هستند. با در نظر گرفتن این دو روش حصول شرایط مرتبه اول، سه نوع روش تقریب را می­توان در ادبیات موضوع پیدا کرد که عبارتند ۱- روش فیر- تیلور^[۱۶] ۲- روش تقریب لگاریتم- خطی^[۱۷] و ۳- روش تقریب خطی-کوادراتیک^[۱۸].
گام ضروری بعدی برآورد این مدل با بهره گرفتن از برخی تکنیک­های اقتصادسنجی می­باشد. با معادله برآورده شده می­توان مدل را ارزیابی کرد و هم‌خوانی پیش ­بینی­های حاصل از مدل با داده ­های تجربی را مقایسه کرد.
در برخی از مطالعات تجربی در مورد مدل­های بهینه­یابی پویای تصادفی اغلب از مرحله برآورد صرف نظر کرده و از تکنیکی که اغلب به نام کالیبراسیون خوانده می­ شود، استفاده می­ شود.
حل کردن مدل بهینه­یابی پویای تصادفی با بهره گرفتن از روش­های تقریب یا بهینه­یابی پویا اولین گام در جهت ارزیابی تجربی این گونه مدل­ها تلقی می­ شود. گام ضروری بعدی برآورد این مدل با بهره گرفتن از برخی تکنیک­های اقتصادسنجی است. برای انجام این مرحله، برخی از روش­های تقریب بهتر از برخی دیگر هستند. در کالیبراسیون معمولاً آماره گشتاورهای (اغلب گشتاورهای مرتبه دوم) سری­های زمانی متغیرهای کلان اقتصادی با گشتاورهای حاصل از سری­های زمانی حاصل از شبیه­سازی مدل مقایسه می­ شود. پارامترهایی که برای شبیه­سازی مدل مورد استفاده قرار می­گیرد معمولاً از منابع مستقلی همچون مطالعات خرد اقتصادی مختلف انتخاب می­شوند. کالیبراسیون از آن جهت که پارامترهای ساختاری را به جای آنکه برآورد کند، مفروض در نظر می­گیرد مورد انتقاد محققان است.
همچنین هر چند کالیبراسیون ابزار بسیار سودمندی برای فهم خصوصیات و ویژگی­های پویای مدل­های DSGE است، لیکن مزایای بسیاری برای برآورد پارامترها از طریق روش­های اقتصادسنجی ذکر می­ شود.
اول آن که می­توان پارامترها را با وضع قیود مدل مورد نظر برآورد کرد. این مزیت باعث می­ شود که دیگر مشکل ناسازگاری احتمالی فروض مدل DSGE با فروض مدل­های مطالعات خرد اقتصادی که پارامترهای مورد استفاده در کالیبراسیون از آن‌ها اخذ می­ شود، وجود نداشته باشد. دوم آن که برآورد مدل DSGE این امکان را به محقق می­دهد که بتواند پارامترهایی را برآورد کند که ممکن است برآورد آن‌ها به تنهایی با بهره گرفتن از داده ­های جزئی^[۱۹] سخت باشد. سوم آن که نااطمینانی پارامتر را می­توان به صورت صریح در تحلیل ضربه-واکنش وارد کرد. این کار را می­توان به عنوان مثال با تکنیک­های بوت استرپ^[۲۰] برای ساختن فواصل اطمینان برای عکس­العمل مدل در مقابل یک شوک انجام داد. به عنوان مثال می­توان آزمون همبستگی سریالی را برای باقیمانده­ها انجام داد، جذر میانگین مربعات خطای^[۲۱] یک مدل DSGE را با یک مدل DSGE دیگر مقایسه کرد. آزمون­های ثبات پارامترها را انجام داد یا مستقیماً برخی از فروض شناسایی مدل را آزمون کرد. تمام این کارها اطلاعات ارزشمندی را در خصوص ساخت مدل­های اقتصادی واقع‌گرایانه‌تر در اختیار ما قرار می­دهد (روژه-مورسیا^[۲۲]، ۲۰۰۲، ص ۱).
کاربرد کالیبراسیون نیازمند تکنیک­های برای انتخاب دقیق پارامترهای ساختاری است و همان­طور که ذکر شد ایراداتی به آن وارد است. به همین دلیل می­توان به جای کالیبراسیون از تکنیک­های اقتصادسنجی برای برآورد پارامترهای مدل استفاده کرد.
پنج رویکرد برای تخمین مدل­های تعادل عمومی تصادفی پویا وجود دارد که عبارتند از: روش حداکثر راستنمایی^[۲۳]، روش گشتاورهای تعمیم یافته^[۲۴]، روش بیزین، روش گشتاورهای شبیه­سازی شده^[۲۵] و رویکرد استنباط غیرمستقیم^[۲۶] که به وسیله اسمیت (۱۹۹۳)^[۲۷] ارائه شده است.
۱-۶- روش گردآوری اطلاعات و داده ­ها
گردآوری اطلاعات بخش نظری تحقیق با مراجعه به منابع کتابخانه­ای و مقالات معتبر موجود در سایت­های تخصصی صورت گرفته است. در بخش تجربی اطلاعات و داده ­های مورد نیاز از طریق مراجعه به بانک­های اطلاعاتی کشور از جمله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، مرکز آمار ایران و گزارش­های آماری مرتبط گردآوری شده است.
۱-۷- جامعه آماری، روش نمونه گیری حجم نمونه
جامعه آماری شامل داده ­های مربوط به تولید، حجم پول، مخارج دولتی، مالیات­ها، درآمدهای نفتی، حجم سرمایه، نیروی کار، نرخ ارز حقیقی، دارایی­ های خارجی بانک مرکزی، مصرف و سرمایه ­گذاری می­باشد.
۱-۸- روش تجزیه و تحلیل داده ­ها
ارزیابی مدل و تخمین با بهره گرفتن از برنامه داینار^[۲۸] در نرم­افزار متلب^[۲۹] شبیه­سازی و ارزیابی خواهد شد.
فصل دوم
نفت و اهمیت آن در اقتصاد ایران
۲-۱- مقدمه
قیمت­های نفت در چند سال اخیر افزایش زیادی داشته است. در حالی که در انتهای سال ۲۰۰۱، قیمت نفت اوپک^[۳۰] حدود ۱۲/۲۳ دلار آمریکا برای هر بشکه بود، در سپتامبر ۲۰۱۱ به ۴۶/۱۰۷ و در سال ۲۰۱۳ به حدود ۸۷/۱۰۵ دلار آمریکا برای بشکه رسیده است. در انتهای سال ۲۰۱۴ قیمت نفت روند نزولی به خود گرفته است به طوری که متوسط قیمت نفت در سال ۲۰۱۴، ۲۹/۹۶ دلار آمریکا برای هر بشکه بوده است. قیمت نفت در ابتدای سال ۲۰۱۵ نیز در ده سال اخیر به پایین­ترین حد خود یعنی ۲/۴۹ دلار برای هر بشکه رسیده است (نمودار ۲-۱). تغییرات در قیمت­های نفت اثر مستقیمی بر روی سطوح قیمتی اقتصاد دارد. همچنین بر تصمیمات بین دوره­ای مصرف، ساختار هزینه بنگاه­ها، تصمیمات بانک مرکزی در مورد اجرای سیاست­های پولی، تصمیمات دولت در مورد اجرای سیاست­های مالی، سیاست­های بخش خارجی اقتصاد و … تأثیرگذار است. همچنین شاخص­بندی دستمزد و قیمت ممکن است اثرات شوک­های قیمت نفت بر روی متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تورم و تولید را بیش از پیش نمایان سازد.
نمودار ‏۲‑۱. قیمت سبد اوپک طی دوره زمانی ۲۰۰۱ الی ۲۰۱۵
منبع: اوپک
با نگاهی به کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت متوجه اهمیت و بزرگی بخش نفت در ایران خواهیم شد. نمودارهای (۲-۲) و (۲-۳) ترکیب ده تولیدکننده و صادرکننده اول جهان را در سال ۲۰۱۲ نشان می­دهد. اطلاعات این دو نمودار از مدیریت اطلاعات انرژی آمریکا^[۳۱] گرفته شده است. عربستان بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده نفت می­باشد. در بین ده تولیدکننده اول دنیا پنج کشور از کشورهای عضو اوپک قرار گرفته­اند که مجموعاً به اندازه ۴۳ درصد از نفت دنیا را تولید می­ کنند. در بین ۱۰ کشور بالای تولیدکننده نفت، سهم ایران معادل با ۶ درصد می­باشد. هم­چنین در بین ۱۰ صادرکننده اول نفتی جهان در سال ۲۰۱۲، نه کشور آن مربوط به کشورهای عضو اوپک می­باشند که مجموعاً ۷۸ درصد صادرات نفتی را بر عهده دارند که سهم ایران معادل با ۶ درصد در بین ۱۰ صادرکننده اول جهان می­باشد.
نمودار ‏۲‑۲. ۱۰ صادر کننده اول نفتی جهان در سال ۲۰۱۲
منبع: مدیریت اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)
نمودار ‏۲‑۳. ۱۰ تولیدکننده اول نفتی جهان در سال ۲۰۱۲
منبع: مدیریت اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)
لذا خاورمیانه بزرگ‌ترین منطقه تولیدکننده و صادرکننده نفت خام جهان است. نزدیک به ۴۰ درصد نفت خام جهان در این منطقه تولید می­ شود. با این حال ذخایر این منطقه از نفت خام نسبت به دو دهه پیش کاهش یافته است. ۵ کشور دارای بزرگ‌ترین ذخایر نفتی منطقه خاورمیانه به ترتیب عربستان سعودی (۸/۱۵ درصد)، ایران (۳/۹ درصد)، عراق (۹/۸ درصد)، کویت (۶ درصد) و امارات (۸/۵ درصد) هستند. ذخایر نفتی خاورمیانه در سال ۱۹۹۳ میلادی معادل ۶/۶۳ درصد از کل ذخایر نفتی جهان بود ولی این رقم در سال ۲۰۱۳ به ۹/۴۷ درصد رسیده است^[۳۲].
۲-۲- واقعیات اقتصاد ایران در بخش نفت
نمودار (۲-۴) آمارهای مربوط به تولید و صادرات نفت خام ایران را طی دوره ۱۳۵۷ الی ۱۳۸۹ نشان می­دهد. همان­گونه که از روی نمودار نیز مشخص است همبستگی شدیدی بین تولید نفت خام و صادرات نفت خام وجود دارد. اگر چه ایران هنوز در رتبه دوم بزرگ‌ترین تولید کننده نفت خام سازمان اوپک قرار دارد ولی تولید نفت خام ایران طی سال­های اخیر افت شدیدی داشته است.
صادرات نفت ایران نیز طی سال­های اخیر در نتیجه تحریم­های اعمال شده توسط آمریکا و اتحادیه اروپا دچار افت شدیدی شده است.
نمودار ‏۲‑۴. تولید و صادرات نفت خام در دوره زمانی ۱۳۵۷ الی ۱۳۸۹ در ایران
منبع: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
نمودار (۲-۵) درآمدهای حاصل از صادرات نفت و درآمد ملی ایران را بر حسب میلیارد ریال نشان می­دهد. همان‌گونه که در نمودار فوق ملاحظه می­ شود درآمدهای حاصل از صادرات نفت از اوایل دهه ۸۰ و با افزایش قیمت نفت خام سیر صعودی به خود گرفته است. در حال حاضر حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد درآمدهای ارزی کشور از صادرات نفت خام می­باشد. به عنوان مثال در سال ۱۳۷۴ سهم درآمدهای حاصل از صادرات نفت از کل درآمدهای ارزی حدود ۷۱/۰ بوده است و در سال­های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ به ترتیب به ۷۸/۰ و ۷۲/۰ رسیده است^[۳۳]. همچنین درآمدهای مالیاتی و غیرنفتی نیز عمدتاً ریشه نفتی دارند. چرا که درآمد حاصل از صادرات میعانات گازی و کالاهای پتروشیمی نیز عملاً نوعی درآمد نفتی محسوب می­ شود؛ لذا در صورت کاهش درآمد نفتی، درآمدهای مالیاتی نیز کاهش می­یابد؛ بنابراین درآمدهای نفتی در ایران نقش مهم و اساسی در اقتصاد کشور و معیشت مردم دارد.
نمودار ‏۲‑۵. درآمدهای حاصل از صادرات نفتی و درآمد ملی در ایران بر حسب میلیارد ریال
منبع: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و OPEC
نمودار (۲-۶) نسبت صادرات نفتی به GDP را بر حسب درصد نشان می­دهد. همان‌گونه که در نمودار فوق مشاهده می­ شود در سال­های اخیر صادرات نفتی وزنی حدود ۲۰ درصد را در GDP داشته است که نشان­دهنده سهم بالای آن در GDP می­باشد.
نمودار ‏۲‑۶. نسبت صادرات نفتی به GDP بر حسب درصد
منبع: محاسبات تحقیق
با توجه به سهم بالا و اهمیت نفت در اقتصاد ایران، در چندین دهه گذشته مباحث مربوط به نفت در اقتصاد و سیاست ایران موضوع بحث­های گسترده و مهمی بوده است. در یک سوی این بحث­ها دید غالب این است که نفت منابع مالی چشمگیری را برای مصرف و سرمایه ­گذاری در ایران به ارمغان آورده و در مقایسه با آنچه که بدون نفت احتمالاً اتفاق می­افتاد، امکان رشد سریع‌تری را هم برای درآمد ملی و هم برای مصرف فراهم کرده است. در سوی دیگر، برخی معتقدند که ضعف­های ساختاری و نهادینه جامعه ایران موانعی برای استفاده مناسب از پتانسیل درآمدهای نفتی ایجاد و بعضاً رانت­های نفتی آن ضعف­ها را تشدید کرده است. در نتیجه در حالی که درآمد نفت از بعضی جهات به مصرف و تولید در ایران کمک کرده، از جهات دیگر باعث عقب‌ماندگی اقتصادی و سیاسی شده است. گروهی از طرفداران این دیدگاه معتقدند که با کوشش جهت جبران ضعف­های ساختاری و اتخاذ سیاست­های مناسب می­توان اثر مثبت نفت بر اقتصاد ایران را تقویت کرد. ولی عده زیادی هم مشکل اصلی را وجود رانت­های نفتی می­دانند. به نظر آن‌ها، نفت در مجموع بلای بزرگی برای ایران بوده است. به خصوص، وجود منابع نفتی قدرت­های استعماری را به منطقه کشانده و انگیزه آن‌ها را برای تسلط بر ایران تقویت کرده است. به عقیده طرفداران این دیدگاه، درآمدهای نفتی به شیوه ­های دیگری نیز نیروهای مولد کشور را از تلاش لازم برای توسعه صنعتی بازداشته است. مثلاً این درآمدها توجه دولت و بخش خصوصی را بیش از حد از تولید دور و به واردات معطوف کرده است^[۳۴].
با وجود اهمیت فوق‌العاده نفت در اقتصاد ایران، متأسفانه بیشتر بحث­های آن در سطح نظری باقی مانده و کمتر مورد بررسی تجربی قرار گرفته است. در این بخش به دنبال بررسی اهمیت نفت در اقتصاد ایران به عنوان یک اقتصاد صادرکننده نفت هستیم.

۵-۲- سیستم استاندارد ۱۰ شین IEEE
نمودار تک خطی ۲۳ کیلو ولت یک سیستم استاندارد ۱۰ شین IEEE در شکل (۵-۱) نشان داده شده است، اطلاعات این سیستم از مرجع ]۱۰۳[ بدست آمده است. بار کلی سیستم مورد نظر مساوی (۴۱۸۶j + 12368) کیلو ولت­آمپر است.
شکل ۵-۱: نمودار تک‏خطی یک سیستم ۱۰ شین IEEE
۵-۳- سیستم استاندارد ۳۳ شین IEEE
نمودار تک‏خطی ۶۶/۱۲ کیلو ولت با ۴ شاخه فرعی توزیع یک سیستم استاندارد ۳۳ شین IEEE در شکل (۵-۲) نشان داده شده است، اطلاعات این سیستم از منبع ]۱۰۴[ بدست آمده است. بار کلی سیستم مورد نظر (۲۸۷۵j + 4643) کیلو ولت­آمپر است.
شکل ۵-۲: نمودار تک‏خطی یک سیستم ۳۳ شین IEEE
۵-۴- تعیین اندازه و مکان بهینه‏ی یک بانک خازنی و یک مولد تولید پراکنده در سیستم استاندارد ۱۰ شین IEEE
از دید فنی شین شماره ۱ بعنوان شین اصلی یا اسلک^[۸۵] شناخته می‏شود. بانک خازنی و واحد DG در هر شینی غیر از این شین می‏توانند قرار گیرند. نتایج شبیه‏سازی بر روی سیستم ۱۰ شین برای یک دوره طراحی ۱۰ ساله در جدول (۵-۱) نشان داده شده است. در این بهینه ‏سازی، DG و خازن در سال اول دوره طراحی نصب می‏شوند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

جدول۵-۱: نتایج جایابی بهینه خازن و مولد تولید پراکنده در سیستم ۱۰ شین

مورد

شماره شین

ظرفیت بهینه

مولد تولید پراکنده

۱۰

Kw 127/316

خازن

۶

Kvar 3900

همانطور که مشاهده می‏شود بهترین مکان برای نصب مولد تولید پراکنده در شین شماره ۱۰ با ظرفیت بهینه ۱۲۷/۳۱۶ کیلووات و ظرفیت مناسب بانک خازنی مساوی ۴۰۵۰ کیلوار، نصب شده در شین شماره ۶ می‏باشد. نصب خازن و DG با تغییر در پخش بار سیستم، موجب کاهش اندازه جریان عبوری از شاخه‏های مختلف شبکه خواهد شد که در نهایت، به کاهش نرخ خرابی خطوط ارتباطی سیستم (کابل یا خطوط هوایی) منجر می‏شود. میزان این بهبود در جدول (۵-۲) آمده است که در آن متوسط نرخ خرابی خطوط برای بازه زمانی طراحی با در نظرگرفتن رشد بار سیستم در دوره طراحی محاسبه شده است. همانطور که مشاهده می‏شود میزان کاهش در نرخ وقوع خرابی خطوط بیش از ۴% می‏باشد.
جدول۵-۲: مقایسه متوسط نرخ خرابی خطوط ارتباطی سیستم ۱۰ شین، قبل و بعد از جایابی خازن و تولید پراکنده

شماره خط

فیدر ارسال کننده

فیدر دریافت کننده

نرخ خرابی در حالت پایه

نرخ خرابی بعد از نصب بهینه خازن و تولید پراکنده

درصد بهبود

۱

۱

۲

۱۰۶/۰

۰۹۵۰۲/۰

۳۳/۱۰

زمین موات به زمین هایی اطلاق می‌شود که بهره‌مند شدن از آن ها در حال حاضر امکان ندارد و هرکس بخواهد از آن استفاده کند ابتدا باید آن را آباد کند. این گونه زمین‌ها از انفال‌ است. هرچند کسی سابقاً آنها را مالک شده باشد و سپس ویران و بدون صاحب گردد و چه سابقه ملکیت نداشته باشد. قول مشهور فقها این است که چون در برخی از روایات زمین‌های موات و خراب به قید هلاکت صاحبانش مقید شده، پس می توان دریافت که زمین‌های خرابه‌ای که مالک معین دارد، جزو انفال به حساب نمی‌آید. اراضی موات اعم از اینکه در سرزمین‌های مفتوح العنوه، یعنی سرزمین هایی که با جنگ بدست آمده یا مفتوح بدون جنگ باشد از انفال است(صانعی، ۱۳۷۹: ۴۵).
ج: آبادی‌هایی که صاحب ندارند
آبادی هایی که صاحب نداشته و یا ترک شده اند نیز جزو انفال محسوب می شوند.
د: وسط دره‌ها، قله‌ها و جنگل‌ها
وسط دره‌ها و قله‌ها و جنگل‌ها و آنچه در آنها است از انفال است. مرجع تشخیص این مصادیق عرف است.
ه: صفایا و قطایع
قطایا جمع قطیه است که در لغت معنی دوری کردن را می‌دهد، یعنی قطع رابطه‌ی بین دو شهر. آنچه از زمین‌های دولتی که از دیگر زمین‌ها مجزا و جدا شده و در اختیار برخی افراد قرار می‌گیرد و در عوض آن مقرری دریافت می شود، آمده است. اقطاع گاهی از جانب امام به عنوان تملیک صورت می‌گیرد (که نسبت به شخص اقطاع شده جنبه پاداش و قدردانی پیدا می‌کند) و گاهی به صورت (ملکی در اختیار بعضی از افراد) است، تا از منافع آن در آن مدت استفاده کنند. اما در اصطلاح فقها در باب انفال عبارت است از اموال غیرمنقول، مانند ساختمان، مزرعه و املاک اختصاصی پادشاهان کفر، که مسلمانان بر آنان غلبه کنند و آن اموال را به تصرف خود درآوردند. این اموال را قطایع پادشاهان می‌نامند و در صورتی که غصبی نباشد، جزو انفال است و اختصاص به امام دارد. صفایا جمع صفی و صفیه است. و در لغت به معنی خالص هر چیز و شئ برگزیده و اختیار شده آمده است. و منظور از آن در اصطلاح فقها اموال منقولی است که به پادشاه کفر اختصاص داشته است و بر اثر غلبه و پیروزی مسلمانان به تصرف آنان درآمده است. مثل اسلحه، لباس‌ های گرانبها و مرکب‌های ممتازی که ویژه وی بوده است و امثال اینها و نیز اشیایی را که امام از میان غنائم برای خویش بر می‌گزیند در همین حکم است(صانعی، ۱۳۷۹: ۴۹).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

و: غنیمتی که مجاهدان بدون اذن امام به دست آوردند
آنچه را که سربازان اسلام در جنگ باکفارحربی بدون اذن امام به غنیمت ببرند از انفال است. این حکم به اندازه‌ای بین فقها شهرت دارد که علامه‌ی حلی درباره آن ادعای اجماع کرده است. (صانعی، ۱۳۷۹: ۴۹).
ز: ارث کسی که وارث ندارد
«اگر کسی از دنیا برود و هیچ وارثی، خواه سببی یا نسبی، یا معتق یا ضامن جریره نداشته باشد، امام وارث اوست. برخی از فقها گفته‌اند: اگر وارث میت مرد همسر او باشد، زن سهم خویش را می‌برد و باقی از آن امام است. و اگر میت زن باشد، همه مال به شوهر می‌رسد و امام وارث آن مال نیست»(صانعی، ۱۳۷۹: ۴۹).
ح: معادن
در این که معادن از انفال باشد، بین فقها اختلاف است. عده‌ای از فقها برآنند، که معادن چه در ملک امام، چه در ملک دیگران باشد، خواه استفاده از آن به کاوش و کار و تصفیه احتیاج داشته یا نداشته باشد از انفال است. اما عده‌ای همچون شهید ثانی و دیگران، معادنی را که ظاهر است مانند نمک و قیر و سنگ آسیا و … از آن تمام مردم دانسته و گفته‌اند: همه در آن برابرند و هر کس می‌تواند به اندازه نیازش از آن بهره‌مند شود. اما اگر معدن جزو معادن باطنه باشد یعنی استفاده از آن مانند سنگ مس و طلا به تصفیه احتیاج دشته باشد، اگر در قعر زمین باشد، حفر کننده آن را مالک می‌شود و اگر به حفر اندک احتیاج داشته باشد، حفر کننده آن را مالک نمی‌شود. فقط اندازه‌ای را که درآن حیازت نموده مالک می‌شود(صانعی، ۱۳۷۹: ۵۸).
ت: دریاها و بیابان‌های لم یزرع
بنا به تعریفی که درباره انفال نمودیم و گفتیم مقصود از انفال ثروت‌هایی است که زائد بر استحقاق افراد است و به تملک افراد خاصی درنمی‌آید، می‌توان چنین استدلال نمود: به همان گونه که ماه و خورشید برای بهره‌مندی بندگان خدا آفریده شده و صحیح نیست که بگوییم کسی آنها را مالک می‌شود، دریاها و رودها نیز که نیروی بشر در ایجاد آنها دخالت نداشته و همچنین زمین‌ها به جز موارد خاص که از آنها استفاده شده زائد بر استحقاق افراد است و جزو انفال به حساب می‌آید. به همین دلیل است که برخی از فقها، سواحل دریاها را با وجودآنکه نص خاصی در مورد آن وجود ندارد جزو انفال دانسته‌اند(صانعی، ۱۳۷۹: ۶۷).
بند پنجم: انفال از منظر اهل سنت
فقهای اهل تسنن نیز برای ملکیت اقسام گوناگونی قائل‌اند. صاحب نظران اهل سنت معتقدند ملکیت در اسلام دو گونه است: الف‌ـ ملکیت عامه ب‌ـ ملکیت خاصه. از هریک از این دو تحت عنوان مرافق خاص و مرافق عام نیز یاد می‌شود. مقصود از ملکیت عامه،ثروتهایی است که خود به خود در عالم وجود دارد و کسی آنها را ایجاد نکرده است. این گونه ثروتها به تمامی مسلمانان تعلق دارد و برای تمام آنها مشاع است و ملک اختصاصی افراد نمی شود. دلیل آن نیز روایتی است از رسول اکرم(ص) که فرموده است: مردم در سه چیز شریک‌اند: آب، گیاه و آتش. فقهای اهل سنت، همانند فقهای شیعه انفال را ملک دولت اسلامی دانند، با این تفاوت که رئیس دولت از نظر شیعه در عصر حضور، رسول الله و پس از او ائمه (ع) است ودرعصر غیبت ولی امر مسلمین است، ولی از نظر اهل سنت در عصر حضور، رسول الله و پس ازایشان خلفای اربعه و در عصر غیبت دولتها حاکم بر بلاد مسلمانان‌اند. «قلعه جی ازهاصران» صاحب نظر سنی می‌نویسد: «تمام فئ ملک دولت است که در خزینه بیت المال مسلمان جا داده می‌شود»(رحمانی،۱۳۸۴: ۱۵۲).
فقهای اهل سنت موارد هزینه انفال را بر اساس آیه سوره حشر شش مورد دانسته‌اند. «ما افاء الله علی رسوله من اهل القری فلله وللرسول ولذی القربی والیتامی والمساکین وابن السبیل کی لا یکون دوله بین الاغنیاء منکم.» «آنچه خدا از مردم آبادیها به پیامبرش باز گردانید از آن خدا و پیامبر و خویشاوندان و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان است تا در میان توانگرانتان دست گردان نباشد.» فقهای اهل سنت در مقام توسعه موارد هزینه انفال، هر یک از این عناوین شش‌گانه را به عنوان مصادیق فراوانی دانسته‌اند. قلعه جی می‌نویسد:
«هزینه انفال در مورد خدا و پیامبر مشتمل است بر تمامی مواردی که موجب اعلاء کلمه الله است، مانند راه سازی، پل سازی، ساخت سلاح، پرداخت حقوق ارتش و کارمندان دولت و قضات، اداره مراکز علمی و بهداشتی و همانند آن. و عنوان ذی القربی شامل افرادی است که دولت را یاری می‌رسانند و بار دولت را بر دوش می‌کشند. این گروه در عصر پیامبر نزدیکان رسول خدا بوده‌اند. و عنوان یتیمان و مساکین نمادی از افراد نیازمند است که از تهیه ضروریات زندگی عاجزند و ابن سبیل نماد در راه ماندگان و مسافرانی است که برای رسیدن به محل اقامت وزندگی نیاز مند کمک‌اند.»(رحمانی،۱۳۸۴: ۱۵۲).
گفتار دوم: نسبت انفال با اموال عمومی
در مورد معیار تشخیص اموال عمومی بعضی معتقدند طبیعت مال ملاک است. به این معنا که طبیعت بعضی اموال این اقتضا را دارد که به ملکیت در نیامده و عموم از آن ها استفاده کنند مثل سواحل دریاها. بعضی دیگر معتقدند نحوه و نوع استفاده از مال است که عمومی بودن آن را نشان می دهد مثلا از پل ها یا جاده ها به صورت عمومی استفاده می شود. این ملاک را بعضی این گونه بیان کرده اند: (اصولا معیار تشخیص اموال عمومی، تخصیص آن به منافع جمعی یا عمومی است) (کنعانی،۱۳۸۷،ص ۲۰۰). صدر ماده ۲۶ قانون مدنی با تصریح به این که (اموال دولتی که معد است برای مصالح یا انتفاعات عمومی …) ضابطه تخصیص برای خدمات عمومی را پذیرفته است. استفاده این ماده از عبارت اموال دولتی را باید تسامح لفظی بدانیم چه این که قطعا قانون گذار در صدد بیان اموال عمومی بوده نه اموال دولتی به معنای خاص.
با تأمل در ملاک های مطرح شده مشخص می شود که هر دو این معیارها در اصل، یک چیز هستند که از آن به (مالک خاص نداشتن) تعبیر می شود. ملاک اول می گوید طبیعت مال به گونه ای باشد که به ملکیت اشخاص درنیاید. این سخن، در واقع، بیان دیگری از معیار مالک خاص نداشتن است. ملاک دوم نحوه استفاده را مهم دانسته است. نیاز به توضیح ندارد که اموالی که مالک خاص ندارند قابل استفاده خصوصی نیستند. یعنی این گونه اموال هستند که نحوه استفاده و بهره برداری از آن ها عمومی است. بنابراین معیار تمییز اموال عمومی (مالک خاص نداشتن) است. به این معیار صراحتا در ماده ۲۵ قانون مدنی اشاره شده است. در نهایت، نگارنده معتقد است که اموال عمومی با انفال مترادف اند. برای اثبات این مدعا به بیان خصوصیات ذکر شده برای اموال عمومی می پردازیم:
بند اول: خصوصیات اموال عمومی
اموال عمومی قابل تملک خصوصی نیستند مگر به حکم قانون. یعنی مالکیت عمومی را تنها با تصویب قانون گذار می توان تبدیل به مالکیت خصوصی کرد.
ایراد مرور زمان در خصوص اموال عمومی مسموع نیست. زیرا قبول ایراد مرور زمان از متصرف یک مال عمومی از ناحیه دادگاه منتهی به استقرار مالکیت او خواهد شد. بنابراین همان فلسفه ای که موجب گشته مقنن، اموال عمومی را علی الاصول قابل تملک خصوصی نداند، اقتضا می کند که ایراد مرور زمان از سوی متصرف اموال عمومی در دادگاه مسموع نباشد.
اموال عمومی به سود طلبکاران دولت قابل توقیف نیست چرا که این اموال را دولت از باب تولیت در اختیار دارد و بر آن ها مالکیت اداری دارد نه مالکیت واقعی.
می توان گفت دو مورد اخیر نتیجه منطقی مورد اول، یعنی عدم امکان تملک خصوصی می باشند.
بنددوم: وجوه افتراق وتشابه اموال عمومی با انفال
تنها یک تفاوت بین انفال و اموال عمومی ذکر شده است که معتقدیم این تفاوت نیز ظاهری و لفظی است و در واقع تفاوتی نیست و آن این که، مالکیت اموال عمومی متعلق به عموم است لکن مالکیت انفال متعلق به منصب و مقام امامت و رهبری جامعه اسلامی است. به شرح زیر معتقدیم این تفاوت صرفا لفظی است و اثر عملی ندارد.
این که در اموال عمومی مالکیت را متعلق به عموم می دانیم مفهومش این نیست که همه افراد نسبت به این اموال حق واقعی مالکیت دارند بلکه به این معناست که استفاده از این اموال باید در راستای مصالح عموم باشد. در واقع ( …. مالکیت عمومی مسلمانان به معنای شریک بودن آنان به صورت مشاع نیست، بلکه ممقصود این است که باید منافع آن ها در جهت عموم استفاده شود) (فراهانی فرد،۱۳۸۰،ص ۴۵). اشاره به اصطلاح مصالح عامه هم در مورد اموال عمومی مطرح شده است و هم در خصوص انفال. به عبارت صحیح تر اموال عمومی متعلق حق عموم هستند نه در مالکیت واقعی تک تک آن ها. این همان موضوعی است که در مورد انفال هم صادق است. یعنی مالکیت انفال نیز آن گونه که گفته اند مالکیت واقعی امام و رهبر جامعه اسلامی نیست بلکه به معنای اداره این اموال توسط رهبر در راستای مصالح و منافع عامه است. یعنی انفال نیز متعلق حق عموم واقع می شوند. بنابراین معتقدیم تعلق به حقوق عامه وجهی است که هم در انفال و هم در اموال عمومی وجود دارد. چه در لفظ بگوییم مالکیت آن متعلق به عموم است و چه بگوییم مالکیت آن متعلق به منصب امامت و رهبری است. در واقع این تعابیر طرقی هستند برای توجه دادن به این امر که مصالح عامه باید مدنظر قرار گیرند. بنابراین تفاوت ذکر شده در مورد مالکیت اموال عمومی و انفال را طریقی می دانیم نه موضوعی. با دقت در شباهت های ذکرشده برای اموال عمومی و انفال، مترادف بودن انفال و اموال عمومی بیش از پیش روشن می گردد:
معیار تمییز انفال، مالک خاص نداشتن است. این معیار در مورد اموال عمومی نیز صادق است.
انفال قابل تملک خصوصی نیستند، مگر به اذن امام و حکومت اسلامی. اموال عمومی نیز قابل تملک خصوصی نیستند مگر به حکم قانون. ماده ۲۵ قانون مدنی مقرر داشته است: (هیچ کس نمی تواند اموالی را که مورد استفاده عموم است و مالک خاص ندارد… تملک کند …)
مصادیق ذکر شده برای انفال و اموال عمومی واحد است. دریاها، جنگلها، راه ها، معادن و … همگی از انفال و اموال عمومی اند.
اداره اموال عمومی و انفال در اختیار دولت است. دولت بر هر دو مالکیت اداری دارد.
بند سوم: نتیجه بررسی وجوه افتراق و تشابه اموال عمومی با انفال
بنا بر مطالب فوق نتیجه می گیریم، اصطلاح اموال عمومی اصطلاحی است که خارج از ترمینولوژی فقهی حقوق اسلام مطرح گردیده و مخصوص حقوق موضوعه است. مترادف آن در حقوق اسلام (انفال) است. انفالِ حقوق اسلام همان اموال عمومی حقوق موضوعه است. چه این که اذن امام در حقوق اسلام همان تصویب قانون گذار در حقوق موضوعه است. بنابراین وقتی گفته می شود، انفال قابل تملک خصوصی نیست مگر به اذن امام چیزی کم تر یا بیش تر از این معنا نیست که اموال عمومی قابل تملک خصوصی نیست مگر با تصویب قانون گذار. با مد نظر قرار دادن این تحلیل، این مطلب صحیح است که بگوییم : (از نظر فقهی مقصود از مالکیت امام، مالکیت به عنوان منصب ریاست و حکومت و مترادف با مفهوم پیشرفته مالکیت عمومی است) (کنعانی،۱۳۸۷، ص ۳۴۱)
با پذیرش این تحلیل درک علت اختلاط این دو اصطلاح و مصادیقشان آسان خواهد بود. همین طور است، شیوه نگارش نهایی اصل ۴۵ قانون اساسی که حاصل تلاش فقها و حقوق دانان به عنوان نمایندگان حقوق اسلام و حقوق موضوعه می باشد. در این اصل دو اصطلاح انفال و ثروت های عمومی در کنار هم ذکر شده و سپس از باب تمثیل مواردی آورده شده که مشمول هر دو اصطلاح فوق می گردند. در پایان نیز ضابطه در اختیار حکومت اسلامی بودن و عمل بر طبق مصالح عامه بیان شده است. این مسأله را به وضوح در مورد جنگل ها و مراتع می توان مشاهده کرد. قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع در سال ۱۳۴۱ تصویب شد و به این ترتیب این اموال، عمومی اعلام شدند. با تصویب قانون اساسی همین جنگل ها و مراتع از جمله مصادیق انفال در اصل ۴۵ قانون اساسی قرار می گیرند و به جهت یکی بودن احکامِ هر دو اصطلاح، از لحاظ عملی مشکلی در اجرای قواعد اموال عمومی و یا انفال ایجاد نشده است.
بعضی از محققان با احتیاط، مترادف بودن انفال و اموال عمومی را این گونه بیان داشته اند: (به اموال عمومی از این جهت انفال گفته می شود که مالک خاص نداشته و از اضافات در جامعه است) (شمس، ۱۳۸۶، ص ۵۷). (با توجه به حکم مندرج در اصل ۴۵ قانون اساسی … مفهوم این گروه از اموال با اموال عمومی بسیار نزدیک شده است، زیرا قطع نظر از این که تفاوت این دو در نوع مالکیت و مالک آن ها می باشد، استفاده از آن ها تحت نظارت دولت انجام می پذیرد، حتی می توان گفت از دیدگاه این اصل، انفال و اموال عمومی یکسان انگاشته شده اند) (شمس، ۱۳۸۶، ص ۳۹).
گفتار سوم: مصرف انفال در دولت اسلامی
دولت اسلامی در ابعاد مختلف دارای اهدافی است که با داشتن ابزارهای متنوع تأمین مالی می تواند به اهداف کلان خود در ابعاد گوناگون برسد که به بیانی دیگر نشان دهنده وظایف دولت یا حکومت اسلامی است. این وظایف در حوزه های مختلفی چون رشد و توسعه، عدالت، رفع فقر و فراهم نمودن شرایط کار و کسب درآمد، تعلیم و تربیت و … مطرح است که هر یک دارای مبانی نقلی و سیره ائمه (ع) در زمان خلافت و حکومت ایشان است پس آنچه به عنوان سیاست های مصرف انفال و منابع حاصل از آن طرح خواهد شد، انعکاس وظایف دولت اسلامی است. نکته قابل ذکر این است که اگرچه دولت اسلامی مالکیت و در برخی حوزه های عمومی، مدیریت منابع را بر عهده دارد، ولی بدین معنا نیست که خود دولت یا حکومت باید بهره برداری انفال و ثروت های طبیعی را مستقیما بر عهده بگیرد بلکه می تواند با بهره گرفتن از قراردادهایی همچون واگذاری مدیذیت بهره برداری، قراردادهای مساقات و مزارعه، قراردادهای مشارکت با بخش خصوصی و … و مناسب با مورد به مدیریت این منابع بپردازد.
قبل از ارائه سیاست ها باید به بررسی قواعد و اصول حاکم بر مدیریت انفال بپردازیم. بخشی از این قواعد و اصول، ناظر بر ماهیت منابع و ثروت های طبیعی است و بخشی دیگر ناظر بر قواعد اسلامی است که ذیلا اشاره می شود.
بند اول: اصل نقش حاکمیتی دولت در انفال
مالکیت یا تحت نظارت بودن منابع انفال در دست حکومت اسلامی بدین معنا نیست که دولت و یا مجموعه حکومت باید تصدی و بهره برداری مستقیم از منابع را بر عهده بگیرد. زیرا شأن دولت در بهره برداری از منابع عمومی سیاستگذرای، حاکمیت و نظارت است که می تواند با بهره گرفتن از واگذاری مشروط و یا عقد قرارداد با بخش های خصوصی و مردم به بهره برداری از منابع انفال بپردازد. سیره پیامبر (ص) و امامان معصوم و خلفای دیگر در مورد انفال و فی ء این نبوده که دولت متصدی بهره برداری از این منابع شود، بلکه سیره در واگذاری بهره برداری به مردم و نظارت و هدایت درآمدهای حاصل به رفع نیازهای دولت اسلامی بوده است.
بند دوم: اصل مصلحت عمومی
اصل مصلحت عمومی در مصرف منابع و ثروت های عمومی به این مسأله اشاره می کند که منافع حاصل از مصرف انفال نباید منحصر به گروه های خاصی شود، بلکه سیاستگذاری در باب بهره برداری و مصرف درآمدهای حاصل باید به گونه ای باشد که به طور وسیعی منافع آن متوجه عموم مردم شود. بنابراین مواردی همچون رشد اقتصادی و افزایش اشتغال، امنیت جامعه، حفظ نظام و یا اجرای برنامه های ملی عام المنفعه و مانند آن در اولویت خواهند بود. البته ذکر این نکته ضروری است که وجود ولایت فقیه و مدیریت آن بر انفال این امکان را می دهد که بر اساس مقتضیات زمان و مکان هر جا که مصلحت بالاتری را تشخیص دهد، به اجرای آن بپردازد.
بند سوم: اصل آبادانی و عدم تعطیلی منابع انفال
خداوند انسان ها را از زمین آفرید و آنان را مأمور به آبادانی آن ساخته است.«هو انشأکم من الارض و استعمرکم فیها»(هود، آیه ۶۱). از این رو روایات مشوق احیاء و آبادانی زمین است و بر آن آثار حقوقی مترتب می کند و از اهمال و سستی در آباد کردن زمین که در اختیار کسی قرار گرفته و تعطیل و راکد گذاشتن آن پرهیز می کند.
کسانی که منابع انفال به صورت اقطاع و یا بر اساس یک قرارداد مشخص برای بهره برداری در اختیار آنان قرار می گیرد موظفند آن را در یک فرصت معمول و متعارف مورد بهره برداری قرار دهند. چنانچه آن را رها کرده و به آبادانی یا بهره برداری از آن نپردازند از آنان گرفته می شود و به افراد حقیقی یا حقوقی دیگر برای بهره برداری واگذار می شود. افزون بر این، افرادی که حق بهره برداری از منابع انفال به آنان داده می شود باید به صورت فعال و مستمر از این منابع بهره برداری کنند، اگر در ادامه، کار را تعطیل کنند از آنان گرفته خواهد شد. این اصل برگرفته از نظرات بسیاری از فقها در باب انفال است. به عنوان مثال شیخ طوسی در این باره قائل است: زمینی که مالکی ندارد و متعلق به امام است بر کسی که آن را احیاء می کند لازم است مالیات اراضی را به امام بپردازد و امام نمی تواند آن زمین را از او بگیرد و به دیگری بدهد، مگر اینکه احیاء کننده به آبادی آن اقدام نکند، آن چنان که دیگری به آبادی آن می پردازد و مال القباله ای را که شخص دیگری می دهد، نپردازد( طوسی، ۱۲۷۶: ۳۰۷).
محقق حلی نیز در خصوص احیاء موات بیان می کند: اگر امام غایب باشد؛ احیاء کننده زمین موات، مادامی که به آبادی آن اقدام می کند، نسبت به زمین حق اولویت دارد. پس اگر آن را رها کند و آثار آبادی آن از بین برود و دیگری آن را احیاء کند، مالک آن خواهد شد و امام ع با ظهور خود حق دارد از او خلع ید کند. (محقق حلی۱۳۸۸ ه ق : ۲۷۲).
در جای دیگری علامه حلی می فرماید: در زمان غیبت امام معصوم، احیاء کننده یک زمین موات تا زمانی که به عمران و آبادانی آن بپردازد مستحق بهره برداری است(محقق حلی۱۳۸۸ ه ق : ۲۷۲).
بند چهارم: اصل توانایی افراد در واگذاری و بهره برداری از منابع انفال
چنانچه تصمیم بر این باشد که منابع خاصی از انفال برای بهره برداری واگذار شود توانایی بهره بردار حقیقی یا حقوقی در استفاده بهینه و کارا از منابع نیز باید مد نظر قرار بگیرد. بر این اساس توزیع مساوی منابع انفال به همه مردم برای بهره برداری مبنا قرار نمی گیرد، بلکه مهارت و توانایی نیز یکی از ملاک ها قرار می گیرد. مرحوم علامه حلی در تذکره بیان کرده است: سزاوار نیست تحجیرکننده آن مقدار تحجیر کند که نمی تواند به آبادی آن قیام کند، پس اگر بیشتر تحجیر کند حاکم او را الزام می کند که آباد کند یا از مقدار اضافی دست بردارد و بدهد به کسی که آن را آباد کند (علامه حلی ۱۳۷۷ ق: ۴۱۱).
بند پنجم: اصل عدم اتکای هزینه های مصرفی به انفال
در ادبیات اقتصادی چند دهه گذشته ، مسئله زیان بار بودن اتکا به منابع طبیعی و درآمدهای حاصل از آن و رابطه منفی بین افزایش درآمدهای حاصل از فروش منابع طبیعی و رشد اقتصادی بسیار مورد تأکید اقتصاددانان قرار گرفته است. یک عامل تأثیر منفی منابع طبیعی بر رشد اقتصادی، هزینه نمودن ناکارای درآمدهای حاصل از این منابع است. تجربه نشان می دهد دولت هایی که از درآمدهای حاصل از منابع طبیعی سود می برند، بیشتر این درآمدها را صرف ولخرجی ها و مصارف بی مورد می کنند. برای نمونه در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ با پیش بینی افزایش قیمت کالاها، کشورهای صاحب منابع طبیعی به سرمایه گذاری عمومی گسترده ولی بسیار ناکارا اقدام نمودند و گذشت زمان نشان داد عملکرد آنها نادرست بوده است. بررسی ها نشان می دهد بیشتر نظرات مرتبط با نقش منابع طبیعی در رشد اقتصادی طرفدار نقش منفی و ضد توسعه ای برای منابع طبیعی هستند. ولی نگاهی به مطالعات این حوزه نشان می دهد که قضاوت درباره نقش منفی منابع طبیعی در رشد اقتصادی متکی بر داده های آماری کشورهایی است که نتوانستند درآمدهای حاصل از منابع طبیعی و به طور کلی مکانیسم بهره برداری از این منابع را به درستی مدیریت کنند. به بیان دیگر عدم مدیریت و بهره برداری صحیح از این منابع نمی تواند بیانگر نقش منفی بالذات برای منابع طبیعی باشد چرا که با ارائه الگوی مطلوب بهره برداری و مصرف انفال و منابع طبیعی می توان مسیر رشد اقتصادی را هموار نمود و پایه های رشد اقتصادی را برای داشتن توسعه ای پایدار تقویت نمود. این مهم نیازمند تغییر نگرش نسبت به این منابع و تشخیص درست مصالح عمومی جهت هزینه کرد درآمدهای به دست آمده است.
فصل دوم
تشخیص اراضی ملی از مستثنیات و نحوه اعتراض اشخاص
مبحث اول: مفهوم و اهمیت تشخیص اراضی ملی(انفال) از مستثنیات و آثار آن

مکان پژوهش مرکز آموزشی درمانی کوثر انتخاب شد .
پژوهش از تاریخ ۱/۴/۷۸ لغایت ۳۰/۵/۷۸ به مدت دو ماه انجام شد .
۳-۴-نمونه پژوهش و روش انتخاب آن:
به منظور تعیین تعداد نمونه های مورد پژوهش ، اطلاعاتی در مورد بیمارستان جمع اوری گردید (اعم از تعداد تخت فعال ، تعداد تخت مصوب ، تعداد تختهای هر بخش و… ) اطلاعات مذکور به صورت مفصل در فصل سوم ، قسمت جامعه پژوهش بیان شده است .
و نیز ۲۰ پرسشنامه به صورت پایلوت در جامعه مورد پژوهش توزیع گردید ، و نتایح زیر حاصل شد :
میانگین تفاضل بین کیفیت مورد انتظار و کیفیت مشاهده شده : ۳۲.۸
انحراف معیار داده های جمع آوری شده در زمینه ادراکات و انتظارات : ۲۱.۶
D: میزان خطای استاندارد ، با توجه مطالعه پایلوت: ۵
بنابراین با توجه به فرمول زیر

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

Z² _{α/ ۲} s²
N =
d²

۷۲ نمونه حاصل شد و تصمیم بر ان شد که تعداد ۸۰ پرسشنامه بین بیماران توزیع شود.
پژوهشگران برای تکمیل پرسشنامه ها به بیمارستان مورد نظر مراجعه کرده و پس از طی نمودن مراحل اداری و کسب اجازه از مسئولین بینارستان بسبت به تکمیل پرسشنامه اقدام کردند .
پس از ورود به بخش و کسب اجازه از سرپرستارز مربوطه ، بیمارانی که حداقل ۲۴ ساعت از زمان بستری آنها میگذشت ،مشخص شدند . محققین بر سر بالین بیماران رفته و پس از معرفی خود ، توضیحات لازم در مورد اهداف پزوهش ، پرسشنامه و محرمانه ماندن پاسخ ها را به بیماران ارائه کردند .
به منظور همگون سازی اطلاعات جمع آوری شده ، پرسشنامه ها توسط محققین برای بیماران قرائت و پاسخ آنها در پرسشنامه ثبت گردید .
گردآوری اطلاعات در مدت زمان دو هفته ، در روزهای تصادفی ( یکشنبه ، دوشنبه ، چهارشنبه و پنج شنبه ) در سه بخش جراحی اورژانس ، جراحی الکتیو و بعد از زایمان صورت گرفت .
۳-۵-ابزار گرد آوری داده ها :
ازپرسشنامه استاندارد servqual به عنوان ابزار گرد آوری داده ها استفاده شد . (مارکتینگ .سروکوال)
۳-۶-تدوین پرسشنامه :
پرسشنامه استاندارد servqual شامل ۲۲ جفت عبارت است که نیمی از آنها سطح درک شده۰( وضع موجود ) کیفیت خدمات ارائه شده را اندازه گیری میکند و نیمی دیگر از این عبارات ، سطح مورد انتظار دریافت کننده خدمت از کیفیت خدمات را می سنجد. سوالات پرسشنامه ۵ بعد کیفیت خدمات ( ملموسات ، قابلیت اعتماد ، پاسخگویی ، امنیت و تضمین و همدردی) را در بر میگیرد .
سوالات ۴-۱ شکاف بین انتظارات و ادراکات بیماران را در بعد ملموسات ، سوالات ۹-۵ شکاف بین انتظارات و ادراکات بیماران را در بعد قابلیت اعتماد ، سوالات ۱۳-۱۰شکاف بین انتظارات و ادراکات بیماران را در بعد پاسخگویی ، سوالات ۱۷-۱۴شکاف بین انتظارات و ادراکات بیماران را در بعد تضمین و امنیت و سوالات ۲۲-۱۸شکاف بین انتظارات و ادراکات بیماران را در بعد همدردی را می سنجند .
۳-۷-روش نمره دهی پرسشنامه:
این ۲۲ جفت عبارت در پرسشنامه ۷ موردی لیکرت با دامنه از کاملا موافق تا کاملا مخالف ارائه شدند .
۳-۸-اعتبار پرسشنامه:
طرح پرسشنامه های درست با عباراتی که ابهام آن به حداقل برسد ، شرط اساسی برای روایی پرسشنامه است . مسئله روایی محتوا این است که آیا پرسشها جنبه مهمی از هدف تحقیق را نمونه گیری میکنند یا خیر .( اعتبار علمی پرسشنامه توسط راهنمایی استاد راهنما و ترجمه پرسشنامه توسط چند نفر از مترجمین زبده به اثبات رسید .(بت جان .ترجمه حسن پاشا ونرگس طالقانی .۱۳۶۹)
۳-۹-ثبات پرسشنامه :
پایایی یا ثبات ، قابلیت تکرار روش یا ابزار انداره گیری است . قابلیت تکرار پذیری به حالت
پایداری یا استمرار اطلاعات و به عبارت دیگر به میزان تشابه اطلاعاتی که با یک روش انداره گیری به دفعات به دست می اید . (آصف زاده ،سعید .۱۳۸۱)
به منظور ثبات پرسشنامه از روش کرامناخ استفاده شد ، که ضریب پایایی آن ۰.۹۱% محاسبه گردید .
۳-۱۰-روش تجزیه و تحلیل داده ها :
تجزیه و تحلیل داده ها با بهره گرفتن از نرم افزارspss₁₃ صورت گرفت . برای توصیف آماری داده ها از از آمار توصیفی ( فراوانی ، درصد ، میانگین ، واریانس و انحراف معیار ) بهره گرفته شده است.
برای تعیین میزان تفاوت میان نمرات ادراک بیماران از کیفیت خدمت با نمرات انتظار آنان از کیفیت خدمات تفاضل میان میانگین نمرات ادراک و انتظار در ابعاد ۵ گانه servqual محلسبه شده است .
انتظار – ادراک = کیفیت خدمت
نمره منفی حاکی از آن است که خدمات ارائه شده فراتر از حد انتظارات مشتریان بوده است .
اینکه نمرات کیفیت حاصل از این ابزار مثبت باشد ، غیر عادی نیست زیرا همواره انتظارات از ادراکات پیشی میگیرد و کیفیت بهتر انتظارات بالاتری میآفریند .
ملاحظات اخلاقی :
نکات اخلاقی که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته و محققین ملزم به رعایت آنها بودند به قرار زیر میباشد :
دریافت معرفی نامه کتبی از دانشگاه و حراست آن مرکز جهت ارائه به بیمارستان و واحدهای آن
حفظ احترام و رعایت حقوق بیماران و جلب اعتماد آنها