۲-۳-۶- تربیت مخاطب
تربیت مخاطب در پذیرش و عدم پذیرش امر و نهی اثرگزار است؛ واژه تربیت در لغت به معنای پرورانیدن یا پرورش دادن- یعنی به فعلیت دارآوردن نیروهای بالقوه –(دهخدا: واژه تربیت) آمده، امّا در اصطلاح تعاریف متعددی از آن ارائه شده است، این تعاریف در عین تعدد ، همگی در این جهت توافق دارند که تربیت فرآیندی است که نتیجه اش تغیر رفتار فرد (اعم از ظاهری و باطنی)و کسب هنجارهای مورد قبول می باشد؛ چرا که عنصری گوهرین تربیت سازندگی انسان است، چنانکه برای زندگی مفیدو مؤثر باشد(رفیعی، ۱۳۸۸: ۹۰)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تربیت مخاطب امر و نهی در پذیرش آن تأثیر دارد و چنانچه امر و نهی به عنوان هنجاری مورد قبول باشد امر و نهی پذیرفته می شود.
۲-۳-۷- عملکرد ارگان های مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر
یکی از عوامل مؤثر بر امر به معروف و نهی از منکر نحوه عملکرد نیروهایی است که در این حوزه فعالیت دارند. چنانکه می دانیم جهت امر به معروف و نهی از منکر ارگانی تحت عنوان ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد که توضیحاتی در این ارتباط داده می شود:
ستاد احیاء امر به معروف و نهی از منکر که متشکل از ارکان زیر است؛
الف: رئیس
ب: شورا
ج: دبیر
د: معاونت ها
ه: دفاتر ستادی
ریاست شورای ستاد به عهده امام جمعه استان یا نماینده ولی فقیه و نایب رئیس ستاد، استاندار می باشد و در اولین جلسه ستاد دبیر و عضو معتمد مردمی مشخص می شود .
اعضای شورای ستاد در استان به دو دسته ثابت و متغیر به شرح زیر تقسیم می شود : اعضای ثابت شورای ستاد در استان ها ؛ امام جمعه، مدیر کل آموزش و پرورش، استاندار، رئیس دادگستری، مدیر کل ارشاد اسلامی، فرماندهی نیروی مقاومت بسیج استان، رئیس سازمان تبلیغات، فرماندهی نیروی انتظامی، دادستان انقلاب اسلامی، مدیر کل صدا و سیمای استان، مدیر کل اداره اطلاعات، یک و یا دو نفر از شخصیت های روحانی و معتمد مردمی
اعضاء متغیر ستاد: این اعضاء به وسیله ریاست یا دبیر ستاد برای شرکت در جلسات بر حسب تناسب موضوع و تخصص و وظایفی که در اجرای طرح به عهده خواهند داشت و یا در مسائل فنی ، اداری ، مالی ، اقتصادی ، حقوقی ، سیاسی دارای تخصص و تجربه باشند و یا دارای اطلاعات دیگری باشند که حضورشان در جلسه با نظر اکثریت مؤثر و لازم تشخیص داده شود دعوت می شود. ^[۳۶]
لازم به ذکر است هماهنگی و همکاری نیرو های مرتبط با امر به معروف و نهی از منکر در مراحل نظری و علی الخصوص در مراحل اجرایی در اثربخشی امر به معروف و نهی از منکر بسار اثرگذار می باشد.
۲-۳-۸- روش های عملی
تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر به دو روش مستقیم و غیرمستقیم معولا صورت می گیرد در حالیکه روش غیرمستقیم مؤثر و نافذتر است و اگر این روش پشتوانه روش مستقیم نباشد آن روش کارائی و تأثیر نخواهد داشت.
روش گفتاری همان تبلیغ ظاهری به وسیله گفتار و امثال آن است، اما روش غیرمستقیم این است که مبلّغ یا آمر و ناهی خود به آنچه می گوید با عمل، دیگران را به سوی اجرای احکام اسلامی سوق دهد .
«کونوا دعاه للناس بغیر السنتکم لیروا منکم الورع و الاجتهاد، والصلاه و الخیر فان ذلک داعیه» (عاملی ، ج ۱۱ : ۱۹۴)؛ مردم را با غیر زبان خود دعوت کنید، تا پارسایى و سخت کوشى و نماز و خوبى را از شما ببینند؛ زیرا این ها، خود [بهترین] مبلّغند.
امر به معروف و نهی منکر چنانچه سیاست پشت پرده را عهده دار شود و افراد جامعه را به وسیله ی رفتار و اعمال به انجام معروف سوق دهد می تواند بسیار تأثیرگزارتر باشد.
۲-۳-۹- خصوصیات آمر و ناهی
از دیگر عوامل مؤثر در امر و نهی ویژگی ها و حسن های آمر و ناهی می باشد کسی که دیگران را به خوبی ها و ارزش ها دعوت می کند ، یا آنان را از گناهان و زشتی ها و مفاسد نهی می کند، برای آن که در این دعوت موفق باشد، باید صفات و شرایطی داشته باشد.
امام صادق (ع): «انما یامر بالمعروف و ینهى عن المنکر من کانت فیه ثلاث خصال : عالم بما یامر به تارک لما ینهى عنه، عادل فیما یامر عادل فیما ینهى، رفیق فیما یامر رفیق فیما ینهى به» (عاملی، ج‏۱۱: ‏۴۰۳)
به فرموده این امام عزیز کسى امر به معروف و نهى از منکر مى‏کند که سه ویژگى در اوست: به آنچه بدان دعوت مى‏کند آگاهى دارد و از آنچه باز مى‏دارد کناره مى‏گیرد، در امر و نهى خود مرز عدالت را پاس مى‏دارد و با نرمى و مهربانى امر به معروف و نهى از منکر مى‏کند .
با توجه به این که اوّلین وظیفه انبیا، دعوت است، دعوت باید جهت الهى داشته باشد (قرائتی،۱۳۸۳، ج‏۶: ۴۷۵).
مهمترین وظیفه ای که در صراط امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد این است که باید نیروهای مؤمن و حزب الله و آمر به معروف و ناهی از منکر و آنهایی که انگیزه دارند، باید در نظام اسلامی در صحنه باشند و همه جا باید حضور داشته باشند ( فریضه عظیمه یا امر به معروف و نهی از منکر،۱۳۷۳ : ۳۶).
چنانکه در همه ی افعال ما نیازمند جهت الهی داشتن هستیم در امر به معروف و نهی از منکر که جایگاه بسیار بالایی دارد و ضامن تحقق سایر احکام هست این نیز باید مدنظر گرفته شود.
بندگان رحمان، جهل جاهلان را با جهل مقابله نمى‏کنند( طباطبایی، ۱۳۷۴، ج‏۱۵: ۳۳۱ ) :” و هنگامى که جاهلان آنها را مورد خطاب قرار مى‏دهند و به جهل و جدال و سخنان زشت مى‏پردازند در پاسخ آنها” سلام” مى‏گویند” « وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً» (فرقان/۶۳)
سلامى که نشانه بى اعتنایى توأم با بزرگوارى است، نه ناشى از ضعف، سلامى که دلیل عدم مقابله به مثل در برابر جاهلان و سبک مغزان است، سلام وداع گفتن با سخنان بى رویه آنها است، نه سلام تحیت که نشانه محبت و پیوند دوستى است، خلاصه سلامى که نشانه حلم و بردبارى و بزرگوارى است. (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴، ج‏۱۵: ۱۴۹)
این پاسخى است عاقلانه و توأم با اینکه شاید موجب ادب کردن سبک مغزان و نااهلان گردد. (نجفی خمینی، ۱۳۹۸، ج‏۱۴: ۲۶۷)
اخلاق مسلمین این بود که با جاهلان سرسرى نمی کردند. ابن عباس مى‏گوید: در برابر کسى که جهالت میکرد، جهالت نمی کردند. حسن گوید: روزها که در میان مردم منتشر مى‏شدند، اخلاقشان این بود. (طبرسی، ۱۳۶۰، ج‏۱۷: ۲۲۳)
امر و نهی همراه با مشکلات و سختی های زیادی است، داشتن صبر و حوصله، عدم مقابله با شخص خطاکار و سخن گفتن به نحوی که شخص خطاکار را بیشتر شرمنده کند تا این که آتش او را برای مقابله شعله ور سازد، بیان کننده این مطلب می باشد که می توان با نحوه ی بیان امر و نهی، الفاظ به کار برده در آن و همچنین خصوصیات اخلاقی و رفتاری آمران و ناهیان بتوان موجب اثر بخشی بیشتر امر و نهی شد. در منابع دینی به صفاتی مانند: ایمان، اخلاص،آگاهی و بصیرت، شکیبایی و بردباری اشاره شده است که به نظر می رسد برای کارآمدی امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب، داشتن متانت، حیاء و عفاف در نگاه و رفتار در برخورد با بانوان از اهمیت ویژه برخوردار است.
۲-۳-۱۰- اعتقادات مخاطب
یکی دیگر از عواملی که سبب می شود اثرپذیری امر و نهی در حوزه حجاب ارتقاء یابد اعتقادات مخاطب امر و نهی است. لازم به ذکر است اعتقاد از ریشه عقد به معناى بستن، پیوندزدن و گره‏ خوردن دو چیزی است که به هم ضمیم شده (مصطفوی، ۱۳۶۸، ج۸: ۱۸۹) چه در امور مادى باشد، مانند پیوند جوانه درختى به شاخه درخت دیگر و چه در امور اعتبارى و معنوى مانند عقد ازدواج و پیوند همسری. عقیده، باوری آدمی است که به ذهن، فکر و جان او بسته شده و پیوند خورده است. از این رو، اعتقاد به معنی «باور داشتن، عقیده داشتن، گرویدن به یک دین و آیین آمده است» ( معین، ۱۳۷۱، ج ۱: ۳۰۲) از آن جا که زیربناى همه جهت‏گیرى‏هاى انسان در زندگى عقاید و باورهاى اوست که بالاترین نقش را در زندگى فردى و اجتماعى ایفاء می نماید، شیوه ی بیانی قرآن کریم در تشریع مقررات اسلامی آمیختگی بیان احکام و قوانین با معارف توحیدی و توجه دادن به مبانی اعتقادی مانند: مبدأ و معاد واسماء وصفات الهی به ویژه در پایانه های آیات است. مقصود از اعتقادات مخاطب در این پژوهش آن است که باورهای اصیل توحیدی افرادی که در زمینه حجاب مورد امر و نهی قرار می گیرند در اثربخشی این فریضه تأثیر گذار است از این رو، تلاش برای تعمیق و تقویت مبانی اعتقادی مردم به ویژه بانوان در بهبود وضعیت عفاف و حجاب و کارآمدی امر به معروف و نهی از منکر در این بخش یک ضرورت است.
۲-۴- آسیب ها و آفت های امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب
آسیب ها و آفت های امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب، هرگونه آفت و خطر و گزند و ناراحتی که ممکن است به این دو ، واجب الهی ، در مرحله ی شناخت و اجرا ، از ناحیه ی اجرا کننده و اجرا شونده ، وارد آید و این عمل ظریف را با اشکال و گزند و آسیب مواجه کند، می باشد.
اساس و پایه ی دین مبین اسلام ، معرفت و آگاهی است، چرا که تحت سایه ی علم و دانایی زندگی دنیوی و اخروی بشر از ارزش واقعی برخوردار می شود ، لذا اولین وظیفه ای که در اعتقادات اسلامی متوجه انسان می گردد ، شناخت و آگاهی از حقیقت اصول اعتقادی است و نباید غفلت کرد که در منابع اسلامی ، یکی از علل تباهی ، جهل و نادانی معرفی شده است ؛ بنابراین آسیب های معرفتی را می توان به عنوان دسته ای از آسیب های این حوزه شناسایی کرد.
شکل(۲-۵) مدل آسیب های معرفتی مطرح شده امر به معروف و نهی از منکر در حوزه حجاب
ترک امر و نهی درحوزه حجاب سبب بی توجهی به مقاصد شریعت
امر و نهی در حوزه حجاب همراه با خلط اهم (کرامت و عفت) و مهم(حجاب ظاهری)
آسیب ها و آفت های معرفتی متوجه امر به معروف و نهی از منکر
مختص کردن امر و نهی به حوزه حجاب سبب تک بعدی شدن در امر به معروف و
امر و نهی درحوزه حجاب همراه با انعطاف ناپذیری برخی آمران وناهیان(جمود فکری)
امر و نهی درحوزه حجاب همراه با بی اعتقادی مخاطبین به لزوم پوشش کامل
مأخذ: یافته های تحقیق
همیشه نمی توان همه ی تقصیرها را به گردن افراد اهل خلاف یا جامعه و یا تبلیغات مسموم انداخت ، بلکه گاهی باید به خودمان و بیندیشیم و ببینیم آیا ما در نوع امر به معروف همان روش اولیای خدا را داریم؟ شناخت آسیب های ناشی یا وارد بر امر به معروف و نهی از منکر منکر و علی الخصوص آسیب های شیوه های اجرایی آن به تحقق این فریضه کمک شایانی می کند.
شکل (۲- ۶) مدل آسیب های مطرح شده مربوط به روش اجرای امر به معروف و نهی از منکر
امر و نهی در حوزه حجاب سبب ریا
آسیب ها و آفت های روشی
متوجه امر به معروف و نهی از منکر
امر و نهی در حوزه حجاب همراه با لجبازی مخاطب