برای جلوگیری از ورود تابش مستقیم و پراکنده­ی خورشید از طریق پنجره­های ساختمان در فصول گرم، می­توان پنجره­ها را با آفتاب­گیرهای درونی، بیرونی و شیشه­های چندجداره پوشش داد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کارکرد آفتاب­گیرهای درونی (پرده­های گوناگون) که بر روی سطح داخلی پنجره­ها نصب می­شوند، منعکس کردن تابشی است که از پنجره وارد ساختمان می­ شود. نقص عمده­ی آفتاب­گیرهای درونی این است که گرما را در سطح درونی شیشه و در فضای داخلی ساختمان نگه می­دارد و به تدریج سبب بالا رفتن دمای ساختمان می­ شود (منبع پیشین: ۱۸۳). در مجموع، آفتاب­گیرهای درونی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از گرمای خورشید را کاهش می­ دهند (کسمایی، ۱۳۸۴: ۵۰).
آفتاب­گیرهای بیرونی (کرکره­های چوبی و حصیری، پرده­های پارچه­ای، صفحات عمودی و مشبک و …) که بر روی سطح بیرونی پنجره­ها نصب می­شوند، گرمای خورشید را در فضای بیرونی ساختمان نگه می­دارند (طاوسی، ۱۳۹۰: ۱۸۳ و ۱۸۴). این آفتاب­گیرها تا ۹۰ دصد از گرمای خورشید را کاهش می­ دهند (کسمایی، ۱۳۸۴: ۵۰).
در مجموع، کارآیی آفتاب­گیرهای درونی با تیرگی رنگ آن­ها و کارآیی آفتاب­گیرهای بیرونی با روشنی رنگشان هماهنگی دارد؛ یعنی آفتاب­گیرهای تیره­تر بیرونی و آفتاب­گیرهای روشن­تر درونی از کارآیی بالاتری برخوردار هستند (منبع پیشین: ۱۳۸۴: ۹۹).
با برگزیدن نوع شیشه­ی پنجره می­توان ورود تابش خورشید به درون ساختمان را کنترل کرد. برخی از شیشه­ها با جذب بیش­تر تابش خورشید گذر گرما به درون بنا را کاهش می­ دهند. جذب گرما در شیشه سبب بالا رفتن دمای شیشه می­ شود. در نتیجه، منتقل شدن گرمای جذب­شده سطح شیشه سبب بالا رفتن دمای درون ساختمان می­ شود. (طاوسی، ۱۳۹۰: ۱۸۳). بنابراین، با نصب شیشه­های چندجداره می­توان مقاومت گرمایی پنجره­ها را بالا برد تا گذر گرما به درون بنا کاهش یابد (منبع پیشین: ۱۶۶).
۶- ۵- معماری سایبان
حیاط­خلوت­ها، ایوان­ها و فضاهای نیمه­باز کناره­های بیرونی بنا به آسایش درونی آن کمک می­ کنند. ایوان و پیش­آمدگی جلوی بام در فصول گرم، با به وجود آوردن سایه بر روی دیوارها، بازشوها و کناره-های پیرامونی بناها به کاهش دمای سطوح خارجی آن­ها کمک می­ کند (قبادیان و مهدوی، ۱۳۸۰: ۱۳۲).
نیازهای گرمایشی ساختمان در مناطق سردسیر با تعبیه­ی پنجره و افزایش سطح آن در نمای جنوبی بنا به­ طور چشم­گیری تأمین می­ شود؛ ولی افزایش سطح دیوارها و پنجره‌های رو به جنوب برای استفاده از تابش زمستانی مستلزم افزایش عمق سایبان و بالا بردن ارتفاع بام ساختمان است. این روش از یک سو مقدار جذب تابش زمستانی را بالا می­برد و از سوی دیگر سطح پنجره­ی در معرض تابش تابستانی را کاهش می­دهد (طاوسی، ۱۳۹۰: ۱۸۴ و ۱۸۵).
در مناطق گرمسیر باید از سطح پنجره­های جنوبی کاسته شود و سایبان­های افقی و عمودی با پیش-آمدگی بیش­تری برای آن­ها تعبیه شود؛ زیرا در فصول گرم، فضای داخلی بناهایی که سطح پنجره­ی رو به جنوب آن­ها زیاد است بسیار گرم می­ شود و در فصول سرد نیز به علت کوتاه بودن طول روز، از دست دادن گرمای شبانه­ی درون بناها بیش­تر از جذب گرمای ناچیز روزانه­ی زمستانی است (منبع پیشین: ۱۸۵).
در مناطقی که دارای دو دوره­ آب­وهوایی گرم و سرد هستند، نفوذ تابش خورشید به درون بناها در فصول سرد، ضروری و در فصول گرم غیرضروری است. بنابراین، در این مناطق با تعبیه­ی سایبان­ها متحرک می­توان ورود تابش خورشید به درون ساختمان را با توجه به دوره­ های گرم و سرد کنترل کرد.
۱- ۶- ۵- محاسبه­ی عمق سایبان
برای محاسبه­ی عمق سایبان­های افقی می­توان از رابطه­ زیر استفاده کرد:

D : عمق سایبان برحسب متر.
h : طول سایه برحسب متر.
Z : سمت تابش.
N : زاویه­ی بین خط عمود بر پنجره و جنوب حقیقی.
β : زاویه­ی تابش (علیجانی، ۱۳۷۳: ۵۸).
برای محاسبه­ی عمق نفوذ پرتوهای خورشید به درون ساختمان می­توان از رابطه­ زیر استفاده کرد:

L : عمق نفوذ پرتوهای خورشید به درون ساختمان برحسب متر.
H : ارتفاع سقف پنجره تا کف ساختمان برحسب متر.
β : زاویه­ی تابش (منبع پیشین: ۶۰).
برای محاسبه­ی عمق سایبان­های عمودی می­توان از رابطه­ زیر استفاده کرد:

Dv : عمق سایبان برحسب متر.
W : عرض سایه برحسب متر.
Z : سمت تابش.
N : زاویه­ی بین خط عمود بر پنجره و جنوب حقیقی (کسمایی، ۱۳۸۴: ۵۴).
۲- ۶- ۵- سایبان­های طبیعی
در فصول گرم نماهای شرقی و غربی ساختمان بیش­ترین مقدار تابش خورشید را دریافت می­ کنند. بنابراین، با توجه به بیشینه­ی دمای روزانه هوا در ساعات پس از نیم­روز می­توان با کاشت درخت، بوته و پرچین در نمای غربی ساختمان از تابش مستقیم خورشید جلوگیری کرد. نصب داربست سایبانی نیز با به وجود آوردن سایه بر روی دیوارها مانع بازتاب تابش پخش­شده از سطح زمین به سمت آن­ها می­ شود. فرش کردن بخشی از حیاط ساختمان با پوشش گیاهی کم­تر مورد توجه قرار گرفته است. در صورتی که پوشش گیاهی طی فرایند تبخیر و تعرق – با کاهش گرمای محسوب^[۲۱۷] و تبدیل آن به گرمای نهان^[۲۱۸] در خنک کردن محط نقش بسیار مؤثری ایفا می­ کند (طاوسی، ۱۳۹۰: ۱۷۵).
برای آب­وهوای دارای دو دوره­ گرم و سرد، کاشت گیاهان خزان­دار (برگ­ریز) در نمای جنوبی بنا بسیار مناسب است؛ زیرا در فصول گرم بر روی ساختمان سایه می­اندازند و در فصول سرد نیز به علت ریزش برگ­هایشان از جذب تابش خورشید جلوگیری نمی­کنند. کاشت درختان بلند در نمای جنوبی برای ایجاد سایه بر روی دیوار و بام مناسب است. در مقایسه، درختان کوتاه­تر و همیشه­سبز برای نمای غربی مناسب­ترند؛ زیرا هم زاویه­ی تابش در ساعات پس از نیم­روز کم­تر است و هم این­که خورشید در زمستان کم­تر به دیوارهای شرقی و غربی می­تابد (قبادیان و مهدوی، ۱۳۸۰: ۱۰۸).
۷- ۵- نقش بام­های مسطح و شیب­دار در جذب تابش خورشید
بام­های مسطح در فصول سرد، کم­ترین و در فصول گرم، بیش­ترین مقدار تابش خورشید را دریافت می­ کنند. این مقدار در فصول سرد حتی کم­تر از مقدار تابشی است که دیوارهای جنوب شرقی و جنوب غربی دریافت می­ کنند (کسمایی، ۱۳۸۴: ۲۸).
بام­های شیب­داری که راستای آن­ها شرقی – غربی است، در فصول گرم و بام­هایی که شیب آن­ها جنوبی است، در فصول سرد تابش بیش­تری را دریافت می­ کنند. همچنین، سطوح شیب­داری که شیب آن­ها شمالی است، در تمام فصول کم­ترین مقدار تابش خورشید را دریافت می­ کنند (منبع پیشین: ۲۹).
۸- ۵- نسبت سطح بیرونی به حجم بنا
نسبت سطح بیرونی به حجم^[۲۱۹] بنا، یکی از راه­های ارتباط بین سطح بیرونی ساختمان و فضای درونی آن است. این نسبت برای مقایسه­ بناهایی که از نظر شکل با یکدیگر متفاوتند ولی از نظر حجم باهم برابرند، مورد استفاده قرار می­گیرد. در مورد بناهایی که حجم آن­ها باهم برابر است هرچه شکل ساختمان فشرده­تر باشد مقدار هدر رفتن انرژی کم­تر است. کاهش سطح مرتبط با فضای بیرونی منتقل کردن گرما از طریق رسانش^[۲۲۰] را کاهش می­دهد. در میان بناهای معمول، کم­ترین نسبت سطح بیرونی به حجم را به پلان مربع با بلندی برابر با نصف هر یک از ضلع­هایش با سقف مسطح دارد. در بناهایی که سقف آن­ها شیب­دار است در محاسبه­ی نسبت سطح بیرونی به حجم بنا، حجم زیر سقف نیز مورد نظر است. این نسبت را می­توان با یکپارچه و متراکم کردن فرم ساختمان و کم کردن سطوحی مانند درب و پنجره – که گرما را به سرعت به درون ساختمان هدایت می­ کنند – کاهش داد (قبادیان و مهدوی، ۱۳۸۰: ۱۱۸).
۹- ۵- بالا بردن ضریب بازتاب سطوح بیرونی روبه­روی پنجره­های در معرض تابش زمستانی
تابشی که از پنجره وارد ساختمان می­ شود، فقط به تابش مسقیم خورشید محدود نمی­ شود. بلکه تابش پراکنده و پراکنش پرتوهای رسیده به سطوح خارجی بنا را هم دربر می­گیرد. عمده­ترین سطوح، سطح زمین و سطح بناهای پیرامونی است. مقدار پخش پرتوهای خورشید در یک دیوار قائم که نور را کاملاً پراکنده می­ کند برابر با یک دوم پراکنش از سطوح تراز با آلبدوی^[۲۲۱] یکسان است (منبع پیشین: ۱۰۶). به ضریب بازتاب زمین آلبدو می­گویند (کاویانی و علیجانی، ۱۳۸۳: ۵۶۹). بنابراین، در صورتی که نمای جنوبی بنا در تابستان در زیر چتر سایه قرار داشته باشد می­توان مصالحی را به کار برد که دارای آلبدوی بیش­تری باشد؛ زیرا هنگام صبح و عصر که زاویه­ی تابش خورشید کم­تر است پخش تابش در سطوح قائم بیش­تر از سطوح تراز است. این ویژگی به­ ویژه در عرض­های جغرافیایی بالا و در جهت­های جنوب و غرب و می­توان گرمای ساختمان را تا حدی افزایش داد. استفاده از صفحات پراکنش برای پنجره­های رو به شرق، جنوب شرق و جنوب غرب نیز مناسب است. سطوح بیرونی با آلبدوی بسیار بالا موجب می­ شود تابش بیش­تری از پنجره وارد ساختمان شود. چنین سطوحی دمای فضای درونی ساختمان را در فصول گرم به شدت بالا می­برند. به همین علت، استفاده از سطوح پراکنش متحرک در مناطق سردسیر توصیه می­ شود (طاوسی، ۱۳۹۰: ۱۷۱). در جدول ۵ ضریب بازتابندگی سطوح مختلف نشان داده شده است (احمدی­نژاد، ۱۳۸۴: ۸۳).
جدول ۵: ضریب بازتابندگی سطوح مختلف

سطوح

درصد بازتابندگی

سطوح

درصد بازتابندگی

به چند دلیل مطالـعه ی تلاش های منتقدین مورد علاقه بسیاری از صاحب نظران است. اول، این انتقاد هــا افق های نظری و علمی تازه ای در برابر پژوهش گران می گشایند. مطالعه انتقادی ژئوپلیتیک موقعیت مناسبی برای مطالعه حقایق موجود در اطراف ژئوپلیتیک و درباره ی جغرافیا و سیاست فراهم می کند. همچنین مطالعه انتقادی، چگونگی، شکل گیری و کارکرد ژئوپلیتیک را بهتر روشن می کند. دوم، هدف مطالعات انتقادی پشت سر نهادن رشته های علمی مربوط به قدرت نیست (زین العابدین،۱۳۸۹،۲۰۶).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

درباره چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظرات مختلفی توسط جغرافی دانان ارائه شده است. برخی ژئوپلیتیک انتقـادی را یکی از شاخه های نظریه ی نقد اجتماعی در مطالعه ی روابط بین الملل می دانند که در اواخر دهه ۱۹۸۰ در برخورد با پوزیتیویستی به وجود آمد (میر حیدر،۱۳۸۶،۴۱).
برخی دیگر ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار شده است از لحاظ علمی مستقل و بی طرفانه می دانند که می تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و به تحقیق عینی بپردازد.برخی دیگر به پیوند میان ژئوپلیتیک انتقادی و جغرافیای رفتاری اشاره کرده و معتقدند که محققین این رشته تمایل دارند دریابند که بجای تمرکز بر شناسایی تأثیر عوامل جغرافیایی بر شکل گیری سیاست خارجی سیاستمداران چگونه تصاویر ذهنی خود را از جهان ترسیم می کنند و چگونه این بینش بر تفاسیر آن ها از مکان های مختلف تأثیر می گذارد. بالاخره برخی معتقدند که ژئوپلیتیک انتقادی درجستجوی آشکار کردن سیاست های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میر حیدر،۱۳۸۶،۴۲).
از سوی دیگر محققان متأخر این رویکرد مثل اوتوا و اگنیو که تحت تأثیر افکار میشل فوکو و بودریا قرار دارند مبنای فلسفی ژئوپلیتیک مکیندری را که واقع گرایی قدرت و جبر محیطی بوده مورد انتقاد قرار داده و به فرا واقع گرایی معتقدند. در فراواقع گرایی واقعیت مرجعیت خود را از دست می دهد و برداشت از واقعیت به جای آن می نشیند. در این رویکرد سیاست یک دولت قدرتمند نسبت به یک دولت ضعیف تر دربرگیرنده ی یک مجموعه از گفتمان هاست. سیاست خارجی به صورت فیلمنامه و سناریو تنظیم می شود. داستان ها هرچند خیالی ولی هم زمان واقعی هستند. بر اساس این فرضیه اوتوا می گوید سناریوهای رفتاری و استعماراتی که آن ها را تنظیم می کنند باید در چارچوب اقتصاد جهانی قرار داده شوند نه فقط به این علت که طبقه بندی های سیاسی لزوماً دسترسی بهتری را به تصویرهای صحیح تر از واقعیت فراهم می کنند بلکه به این علت که سناریوهای رفتاری ژئوپلیتیک کشورداری سنتی هرگز نمیتوانند چنین کنند (میر حیدر،۱۳۸۶،۴۳-۴۲).
ایولاکوست صاحب نظر فرانسوی نیز به عنوان یک جغرافی دان رادیکال و منتقد نظریه های کلاسیک جغرافیایی، ژئوپلیتیک را تنها نوع خاصی از استدلال جغرافیایی می داند. از نظر لاکوست، ژئوپلیتیک در پی توجیه نابرابری های اقتصادی – سیاسی جهان بوده است. تقسیم جهان به جهان اول، دوم وسوم در راستای توجیه وضع موجود و حفظ سلطه ی کشورهای پیش قراول ژئوپلیتیک بوده است. لاکوست معتقد بود از نظر غربی ها شرق به مفهوم کمونیسم، توتالیتاریسم و برده داری و جهان غرب به مفهوم آزادی، دموکراسی و فردگرایی بوده است. جهان سوم نیز محل منازعه ی جهان سرمایه داری و کمونیسم بود. با بهره گرفتن از مفهوم ناحیه در تحلیل های جغرافیایی خود، در حقیقت پیروی مکتب ناحیه ای ویدال دولابلاش است (زین العابدین،۱۳۸۹،۲۰۸).
با توجه به مطالب فوق، تفاوت عمده میان ژئوپلیتیک سنتی و ژئوپلیتیک انتقادی در این است که ژئوپلیتیک انتقادی میدان عمل جغرافیای سیاسی خود را جهت بازبینی مفاهیم و روش شناسی افزایش داده است. ژئوپلیتیک انتقادی راه خود را از ژئوپلیتیک سنتی جدا می کند و از چندین جنبه، دیدگاه های کاملاً متفاوتی دارد؛ زیرا، محققین این رشته تمایل دارند دریابند که به جای تمرکز بر شناسایی تأثیر عوامل جغرافیایی بر شکل گیری سیاست خارجی، سیاستمداران چگونه تصاویر ذهنی خود از جهان را ترسیم می کنند و چگونه این بینش ها بر تفاسیر ان ها از مکان های مختلف تأثیر می گذارد؟(به این ترتیب، حتی اگر بیان هم نشده باشد، آشکاراست که پیوند محکمی میان ژئوپلیتیک انتقادی و ابعاد مختلف جغرافیایی رفتاری – که توجه زیاذی را در دهه ۱۹۷۰ به خود جلب کرد – وجود دارد). ژئوپلیتیک انتقادی، بخشی از یک حرکت وسیع تری است که شامل روابط بین الملل و در واقع تمام علوم اجتماعی است (زین العابدین،۱۳۸۹،۲۰۹).
ظهور ژئوپلیتیک انتقادی ریشه در ناتوانی جغرافیای سیاسی سنتی جهت سیاست زدایی از جغرافیای انسانی طی ذهه هی پنجاه و شصت قرن بیستم داشت. برای نمونه، مطالعه ی مرزها به جای ارزیابی موشکافانه ی اهمیت ان ها در چهارچوب نظام بین الملل، بیشتر روی مرزها در گفتمان حاکمیت، در میان سایر موارد، ابزاری جهت جدایی فرهنگی فیزیکی دولت حاکم از سایرین تلقی گردید (زین العابدین،۱۳۸۹،۲۰۹). جدول زیر تفاوت های ژئوپلیتیک سنتی و ژئوپلیتیک انتقادی را نشان می دهد.
جدول شماره ۲-۱- تفاوت های ژئوپلیتیک سنتی و ژئوپلیتیک انتقادی. منبع : (زین العابدین،۱۳۸۹،۲۰۹)
۲-۳-۳-۱- چشم انداز ژئوپلیتیک انتقادی
گرچه، ژئوپلیتیک انتقادی در دوره جنگ سرد به وجود آمده؛ اما، برجسته ترین نمود آن پس از پایان جنگ سرد، در مطالعات ایدئولوژی فمینیستی مشاهده می شود. زیرا، این ایدئولوژی در تحلیل روابط دانش، قدرت و فضا بر تغییر روابط قدرت بر اساس جنسیت تاکید دارد. علاوه بر این، ایدئولوژی فمینیستی، تقسیمات جنسیتی در درون جامعه را مورد تأکید و بررسی قرار می دهد. چراکه، آن را به عنوان تقسیمات سیاسی بازتابی از رابطه قدرت بین زنان و مردان تلقی می کند (زین العابدین،۱۳۸۹،۲۱۰).
بر خلاف مطالعات ژئوپلیتیک سنتی که قدرت و سیاست را در محدوده ی روابط دولت ها، امور حکومت ها و نهاد های سیاسی قلمداد می کند؛ ایدئولوژی فمینیستس، سیاست و قدرت را مختص به روابط دولت ها و امور حکومت ها نمی داند؛ بلکه، آن را مرتبط با تمام گروه های اجتماعی می داند. به این معنا که در هر زمان و در هر مکانی که کشاکش اجتماعی به وجود آید، سیاست و قدرت نیز نمود پیدا می کند. بر این اساس، مناسبات و ترتیبات دارای ساختار قدرت که برمبنای آن گروهی از اشخاص توسط گروه دیگر کنترل می شود سیاست تلقی می گردند. با وجود این، رابطه میان کارفرمایان و کارگران در یک موسسه و میان اولیاء و فرزندان در یک خانواده مانند رابطه بین حکومت ها و شهروندان همواره، نمود سیاسی دارد. به این ترتیب، موضوعات ایدئولوژی فمینیستی اکنون، به صورت نظریه و راهبرد، در هسته مشاوران، موسسات راهبردی و دانشگاه ها در زیر مجموعه ی ژئوپلیتیک انتقادی مطرح مشود و جنبه کاربردی آن توسط ساختارهای فرهنگی (رسانه های گروهی، فیلم، موسیقی، ورزش و…) قابل اجرا است (زین العابدین،۱۳۸۹،۲۱۰).
۲-۴- نقش دریاها در توسعه اقتصادی
از دوران گذشته همیشه دریاها مورد توجه کشورهای ساحلی بوده، صیادی، بازرگانی و بعدها با اکتشاف منابع زیرزمینی، دریاها نقش پررنگی در اقتصاد و توسعه آن داشته و دارند.
۲-۴-۱ مفهوم ساحل و ویژگی های آن
به منطقه تماس بین آب و خشکی در حاشیه و کناره دریا ، دریاچه و رودهای بزرگ را ساحل گفته می شود. ساحل عبارت است از فصل مشترک خشکیها با سطح افقی دریا، بعبارت دیگر منحنی های هم ارتفاعی است که دارای ارتفاع صفر گز(واحد طول که در قدیم معادل ۲۴ انگشت بود) باشد. این فصل مشترک در سواحل بدون جزرو مد تقریباً ثابت است ولی در سواحلی که دارای جزر و مد است تغییر میکند و بوسعت زمینهای ساحلی افزوده یا کم میشود(لغتنامه دهخدا). عواملی چون رسوب‌گذاری، فعالیت آتشفشانی، مرجان‌ها و تغییرات سطح آب دریاها در پیدایش انواع سواحل مؤثرند اما عواملی چون موج، جزر و مد، جریان دریایی، یخچال طبیعی و باد نیز پیوسته سواحل را تغییر می‌دهند.
سواحل از ابعاد مختلفی بررسی می‏شوند. از نظرجغرافیایی، ساحل منطقه وسیعی از خشکی و دریا است که در آن، عوامل مختلف خشکی و دریا با یکدیگر در تعامل بوده و شرایطی را ایجاد می‏کنند که با هر یک از مناطق خشکی و دریایی متمایز است. از نظر مهندسی سواحل، منطقه ساحلی از پشت تلماسه‏ها (در سواحل ماسه‏ای) و یا پرتگاه (در سواحل صخره‏ای) شروع شده و تا منطقه شکست امواج ادامه می‏یابد. از دیدگاه حقوقی، اراضی ساحلی منطقه‌ای است که به عرض دو کیلومتر از بالاترین مد دریا در طول ساحل شروع شده و تا عمق ۶ متر از پایین ترین تراز جزر در داخل دریا ادامه دارد.
مناطق ساحلی از جنبه های مختلف طبقه بندی می شوند، جنبه طبیعی نوعی از این طبقه بندی است که سواحل را به، سواحل مرتفع یا پرتگاهی و سواحل پست تقسیم بندی می کند. یک چنین تقسیم بندی کلی را می توان به صورت جزئی تر انجام داد. مثلاً این تقسیم بندی می توان بر اساس استعداد و حساسیت به زمین لغزه ها یا جریان های کلی و یا بر اساس ترکیب زمین شناسی انجام داد.
طبقه بندی به لحاظ نظامی و استراتژیک و همچنین زیست محیطی از دیگر جنبه های مهم طبقه بندی مناطق ساحلی به شمار می آیند
نواحی ساحلی از لحاظ تفریحی و اقتصادی نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند که از این جهت نیز قابل طبقه بندی می باشند؛ از نظر اقتصادی قلمرو توسعه صنعتی ملاک ارزیابی به شمار می آید که این قلمرو توسط خور های حفاظ دار ،آبهای عمیق و قابلیت احیا و اصلاح زمین مشخص می شود .سواحل شن زار (پلاژ)و منطقه ی دور از ساحل می توانند بالقوه به عنوان منبعی بزرگ در مقاصد ساختمانی به شمار آیند .اما چنین بهره برداری هایی می تواند باز تاب های مختلفی در بر داشته باشد در واقع توصیه ای که غالباًگوشزد می شود که در این مناطق طرح های توسعه ی عمده به اجرا در نیایند . زیرا مشکلات و گرفتاری های مدیدی به بار خواهد آمد و حتی ممکن است خطرات بسیاری در بر داشته باشد . سواحل را حتی از نظر تفریحی می توان بر اساس جنبه های حرفه ای و ورزشی ،توجه به مناظر زیبای طبیعی ،خانه های بازنشستگی ، کلبه ها و پلاژ های روز های تعطیلی تقسیم کرد .
۲-۴-۲ مفهوم بندر و ویژگی های آن
بندر واژه ای فارسی و به همین صورت دخیل در هندی و عربی است . این واژه احتمالاً از ریشه «بند» به معنای بستن و بیشتر به مفهوم محوطه ای محصور بر لب دریا یا رودخانه بزرگ است ؛ همانندِ واژه عربی «سد». به نظر فولرس (ج ۱، ص ۲۶۷) «بندر» ممکن است از ترکیب «بند ـ در»، به مفهوم ورودی یا مدخل اسکله ، گرفته شده باشد. مفهوم بندر احتمالاً نشانه ای از تداوم سنتی شرقی است . معنای دوگانه آن ، یعنی «پناهگاهی بر لب دریا یا رودخانه » و «شهر و مرکز داد و ستد و ارتباطات » (که البته در مورد شهرهای محصور در خشکی نیز صدق می کند).
بندر در واقع مجتمعی از حوضچه های ساحلی و انبارها است که فعالیت و توسعه خود را از بارانداز آغاز می کند و بخش های اداری، واحدهای صدور بانک ها، دفاتر کمپانیهای بیمه، گمرک، آژانس های بزرگ مسافرتی، هتل ها و رستوران ها، و حتی کارگاههای ساخت و تعمیر کشتی را نیز می پوشاند(ماکس در وئو، ۱۳۷۴، ۴۵۵).
توسعه بندر تنها به ارتباط آن با دنیای خارج از راه آب نیست، بلکه به رابطه بندر با ناحیه ایی که در آن قرار گرفته است مربوط می شود، چرا که حیات اقتصادی و بازرگانی بندر در پناه پذیرش مواد خام و مصنوعی است که به وسیله راهای شوسه، آهن و حتی کانالهای آبی پشت سر خود در اختیار می گیرد و به دنیای خارج می فرستد. بعضی از دریاها و بنادر کناره آنها، دو تمدن مشابهی را به هم مربوط می سازد. (بنادر در دو سوی اقیانوس اطلس) و برخی دیگر دو منطقه را که از لحاظ رشد اقتصادی به طور ناهماهنگ و نامشابه توسعه یافته اند، با هم در ارتباط می دارند، در این صورت منطقه توسعه یافته تولیدات صنعتی را در اختیار کشورهای کم رشد قرار می دهد و به جای آن مواد خام و اولیه را از آنان می گیرد و چنین تبادل کالا بر رشد و نقش بازرگانی بنادر می انجامد.
آبهای کم وسعت به عبارت دیگر بغازها و تنگه ها نقش بازرگانی بنادر کناره خود را در نهایت شدت تقویت می کند، چرا که بر خلاف اقیانوسها، کشتیرانی در این آبها در دو جهت طول و عرض انجام گرفته و بر رشد سریع بنادر کمک می کند، بنادر اطراف تنگه کاله، جبل الطارق، دریای سرخ،مالاکا، پاناما، و سوئز از همچون موقعیتی برخوردارند(فرید، ۱۳۷۵، ۳۷۵-۳۷۴).
۲-۴-۳ انواع بنادر
بنابراین بنادر بر اساس عملکرد به بنادر صیادی،صنعتی، بازرگانی، جهانگردی و نظامی تقسیم بندی می شوند.
۲-۴-۳-۱ بنادر صیادی
انواع صید سنتی دریایی را می توان به دو شاخه اصلی منسوب دانست، ولی بروز انقلاب تکنیکی موجب پیدایش نوع سومی شده که با توفیق بیشتری رو به رو بوده است. تا آنجا که یکی از دو شیوه صید مرسوم را از رواج انداخته است. دو نوع سنتی، عبارت بوده اند از صید ساحلی و صید دوردست. بروز انقلاب در فنون، گسترش صید در اعماق دریاها را در پی داشت و این گسترش، به جای صید ساحلی، به صید دوردست قدیم زیان وارد آورد و آن را واداشت تا به شرایط جدید صید گردن نهاد و چهره ای نو به خود بپذیرد(ماکس در وئو، ۱۳۷۴، ۳۴۶).
صید در دریاهای بزرگ، وجود یک سازماندهی کم و بیش گسترده را به منظور حفظ فرآورده ها و صدور آن ایجاب می کند زیرا تولید را فساد به شدت تهدید می کند. شیوه های کهن خشکاندن، نظیر نمک سود کردن و دود دادن، ناکافی است و همیشه با ذوق و سلیقه مشتزیان سازگار نیست، از این رو لازم می آید تا ماهیهای صید شده را در حوضچه هایی در عرشه زنده نگه دارند و این امر میزان صید را به ناچار تقلیل می دهد، زیرا این حوضچه ها، سنگین و دست و پاگیر هستند؛ شیوه دیگر حفظ محصول در یخ است. برای انتقال ماهیهای صید شده به بازارهای مصرف، لازم است آن را به کمک کامیونها و قطارهای مجهز به دستگاه های سردکننده، به بازار مصرف رساند.
مشاهده ناوگان ژاپنی و یا کره ای که طی ماه های طولانی در آبهای بخش حاره ای اقیانوس اطلس به صید اشتغال می ورزند و سپس در جزایر کالاری پهلو می گیرند و محصول خود را در بنادر اروپای غربی به فروش می رسانند، به صورت امر عادی درآمده است(ماکس در وئو، ۱۳۷۴، ۳۵۱).
۲-۴-۳-۲ بنادر صنعتی
بنادر صنعتی از امتیازی دوگانه برخوردار است: نخست آن که مواد اولیه را به سبب هزینه نازل حمل و نقل دریایی نسبت به حمل و نقل زمینی به بهای ارزان دریافت می دارد و دوم آن که ارگانیسم بندری، عموماً برای تدارک یک بازار، از جمعیت کافی برخوردار است. بندر به لحاظ نیروی کار، از کادرهای فعال و مسئوولانی مجرب و پرتحرک در اداره موسسات اقتصادی سود جسته است. در مورد بنادر مستعمراتی، روابط با متروپل، یعنی کشور استعمارگر، طبعاً آسان تر از هر جای دیگر صورت می گیرد و جمعیت، به سبب تمایل مهاجران به استقرار دایم در آن، بسیار است. این بیان در مورد کشورهای نو نیز صادق است، بطوری که این عامل نقش موثری در صنعتی شدن شهر نیوریورک ایفا کرده است. بنادر همه نوع صنایع، اعم از سبک و یا سنگین را در خود گرد می آورند: از آن جمله صنایع ذوب فلزات، صنایع ویژه تولید مواد نیمه ساخته شده، تهیه مواد غذایی از فرآورده های مناطق گرمسیری و صنایع گوناگون تبدیلی و از این میان از همه مهم تر پالایشگاه های نفت است که منحصراً به بنادر وابسته اند. این مراکز در آن بخش از بندر که فضا از همه بیشتر در اختیار قرار دارد استقرار می یابند بدین سبب بوده است که پالایشگاه ها در انگلیس به جای ساوتهمپتون در فارلی و در فرانسه به جاری مارسی در بردو و یا در فوس متمرکز شده اند تا بتوانند مواد اولیه مورد نیاز خود را از طریق بندر و یا لنگرگاه، به وسیله لوله دریافت کنند. با این وجود، از سال ۱۹۶۰ به بعد، صنایع پالایش نفت به درون خشکی ها کشانده شده اند و سبب آن نیز بوده است که لوله های نفتی حمل و نقل مواد اولیه را در داخل خشکی ها آسان تر به انجام می رسانده اند، در حالی که مواد پالایش شده را به سهولت نمی توان با لوله حمل کرد. از سویی به لحاظ اقتصادی به صرفه پالایشگاه است که در مجاورت بلافصل بازارهای بزرگ مصرف کننده فرآورده های خود استقرار یابد. بالاخره بنادر واقع در مجاورت منابع مولد نیرو، در عین حال به گروهی که می آید نیز وابسته است چنین است مثلاً وضع مجموعه های صنعتی، واقع در خلیج مکزیک در جنوب ایالات متحده آمریکا(ماکس در وئو، ۱۳۷۴، ۳۸۸-۳۸۷).
۲-۴-۳-۳ بنادر بازرگانی
داد وستد مقام بلندی را در بخش خدمات به خود اختصاص می دهد و سبب آن نه تنها اهمیت شمار شاغلان در جمعیت فعال است بلکه گوناگونی و پیچیدگی اشکالی است که این مقوله شغلی به خود می پذیرد.
در یک بازار واقعی، کالاها به طرز عینی عرضه می شوند و در یک بازار تجدیدی، به عکس، معاملات بر اساس سفارش و بر روی کالاهای نا موجود صورت می گیرد. بازار قصبات و شهرهای کوچک بازارهای واقعی هستند و یک مرکز بورس که در آن اوراق بهادار و یا کالاهایی نظیر مقداری پنبه از نوعی معین مورد معامله قرار می گیرد که می باید در نیمکره ای دیگر تحویل مشتری شود، بازار تجدیدی به حساب می آید.
در مورد اول، بازار دارای انبارها و مخازنی در مجاورت خویش است و در مورد دوم میان بازار و انبار گسستگی، و انفصال مکانی وجود دارد. یک نوع بینابینی، بازاری است که در آن معامله براساس نمونه ها صورت می گیرد.
در این مورد، کالایی که واقعاً حمل می شود، غالباً بخش ناچیز از کالایی است که بر اساس قرارداد باید تسلیم مشتری شود (ماکس در وئو، ۱۳۷۴، ۳۹۶).
و حمل کالاهایی که باید به مقصد برسد با توجه به مسافت و هزینه – فایده کالا به سود صادر کننده باشد. از این رو به دلیل ارزان بودن حمل کالا با کشتی، بنادر در این راستا نقش اساسی برای صادرات بازی می کند و در این مورد با تجهیز بنادر به انواع امکانات و تسهیلات می توان صادرات را تسهیل بخشید.
۲-۴-۳-۴ بنادر جهانگردی
جهانگردی که جغرافیا از دیرباز به آن به دیده بی التفاتی می نگریست، به چنان وسعت و غنایی دست یافته است که درآمدهای حاصل از آن در پاره ای موارد از عمده ترین شاخه های فعالیت های صنعتی نیز آشکارا فراتر می رود. فعالیت های ویژه جهانگردی از سویی موجب جابجایی انبوهی از جمعیت در اوقات فراغت می شود و از سویی دیگر آفریننده مشاغل و پدیده آورنده تجهیزات جدید است. جهانگردی چه به صورت خود جوش و چه بر اثر تدابیری که از سوی دولت اتخاذ می شود، جغرافیای بسیاری از کشورهای جهان را با دگرگونی های بنیادی مواجه کرده است.
دو صورت از متداول ترین اشکال جهانگردی، ورزش های آبی و ورزش های کوهستانی است. رواج ورزش های آبی، موجب تعداد امکانات و تجهیزات رام آبها شده است. ولی عزیمت به مراکز ساحلی به منظور استفاده پلاژها، بیش از همه سبب تجمع مسافران بوده است. در کشور فرانسه، بیش از نیمی مسافران را در تعطیلات تابستانی کسانی تشکیل می دهند که به کنار دریا می روند و شمار این گونه مراکز در این کشور، از ۳۰۰ محل تجاوز می کند. در پاره ای موارد، فعالیت های بندری و جهانگردی می توانند در جوار هم به حیات خود ادامه دهند. برخی از این مراکز مانند آتلانتیک سیتی، به کانون های جمعیتی بزرگ چون فیلادلفیا وابسته مانده اند.
۲-۴-۳-۵ بنادر نظامی
گونه دیگری از بنادر که در حفظ و نقش و موقعیت خود می فشرند، بنادر جنگی است. چرا گه بنادر و پایگاه های دریایی به سبب شرایط جغرافیایی مساعد با پناه دادن ناوگان عظیم کشورهای دریادار، نقش نظامی به خود می گیرند.
نباید تصور کرد که همه بنادر جنگی در شرایط کاملاً مشابه در کنار آبها تکوین یافته اند، چرا که بعضی از این بنادر همانند لهاور بر سینه خشکی های پیشرفته در آب می نشیند و برخی دیگر کناره خلیج بزرگی را به عنوان مکان جغرافیایی برمی گزیند و به مدد سرمایه و تکنیک و ایجاد موج شکنی حفظ و بقای خود را تضمین می کند (شربورگ). ولی مناسب ترین بنادر جنگی بر کنار خلیج هایی است که به طور کامل در خشکی ها پیشرفته اند و استقرار عارضه طبیعی (جزیره یی) بر دهانه خلیج در تحکیم موقعیت نظامی و دفاعی بندر موثر افتاده است: بندرعباس از لحاظ موقع جغرافیایی برای انتخاب بندر نظامی وضع مناسبی دارد، جایگزینی آن در کنار تنگه هرمز و امکان نظارت بر آبهای پهناور و دریای عمان و خلیج فارس از سویی و استقرار جزایر هرمز و قشم ولارک در دهانه تنگه به عنوان به عنوان پایگاه های دفاعی بندر از سویی دیگر بر موقعیت نظامی استحکام بخشیده است و اما بندرعباس نتوانسته در کنار خلیج پیشرفته در خشکی که مناسب ترین مقر برای پهلو گرفتن ناوگان جنگی است، مکان یابی کند و اضطراراً در کنار ساحل بزرگی نشسته و عدم همپایی و سازگاری نشستگاه بندر^(۱) با موقع جغرافیایی آن^(۲) از ارزش ممتاز نظامی بندر کاسته است.
بنادر نظامی به مانند سایر شهرها تابع تحول و توسعه اند، چرا که بندر نظامی در کنار عملکرد ویژه خود، فعالیت های دیگری دارد که می تواند در گسترش بندر نظامی موثر باشد: کارگاه های ساخت و تعمیر کشتی، کارخانجات اسلحه سازی و انبار تسلیحات از آن جمله است. پیش از آن که حملات هوایی در نظام جنگی نقشی موثر و گهگاه تعیین کننده کنونی را به عهده بگیرد، سر حدات هوایی به ویژه بنادر جنگی از مراکز بسیار مناسب برای ایجاد و نصب کارخانجات اسلحه سازی به شمار می آمد، چرا که ایجاد کارخانجات نظامی نزدیک به مرزهای خشکی کشورهای همجوار دور از حزم و احتیاط نظامی و جنبه سوق الجیشی است (فرید، ۱۳۷۵، ۲۴۹-۲۴۸)
بنادر نظامی اغلب به صورت زراد خانه در می آیند و بنابراین کارکردی صنعتی می یابند. کارخانه اسلحه سازی بندر ۲۰۰ هزار نفری برست، برای شهر ثروت و رفاه به همراه آورده است. ولی شهری که در بادی امر بنا به انگیزه نظامی و دفاعی احداث شد، از آن پس می تواند کارکرد خود را تغییر دهد: ازجمله بندر لوهاور که در ۱۵۱۷ به وسیله فرانسوای اول پادشاه فرانسه به دلایل نظامی ایجاد شد، اکنون به یک بندر مسافربری و تجاری و به یک مرکز صنعتی تبدیل شده است(ماکس در وئو، ۱۳۷۴، ۵۰۲).
Site
Position geographique
۲-۴-۴- پیـشینـه بنـادر در ایران
ایران به عنوان کشوری دریایی در سواحل و جزایر خود دارای بنادر متعددی است. این بنادر به چهار دسته تجاری، ماهیگیری، نفتی و نظامی تقسیم می شوند که تعداد آنها از مرز ۴۰۰ بندر می گذرد. ساخت و نگهداری زیربنا و عملیات کامل بنادر تجاری در تملک و قیمومیت سازمان بنادر و کشتیرانی قرار دارد.

بطوریکه بیان شد انطباق ساختار شرکت های مورد واگذاری دولتی با ساختار شرکت های سهامی، تقسیم سرمایه این شرکت ها به سهام را موجب می شود و طبیعی است که نقل و انتقال مالکیت در این شرکت ها نیز از طریق انتقال سهام این شرکت ها صورت می گیرد و این انتقال به ترتیبی است که در بخش بعدی به آن پرداخته می شود.
۳: واگذاری سهام به ترتیب از طریق بورس، مزایده، مذاکره و یا حتی صلح
بطوریکه بیان شد بعد از انتخاب شرکت یا بنگاه اقتصادی دولتی برای واگذاری و انطباق ساختار آن با مقررات اصلاحی قانون تجارت، در موارد غیر از واگذاری های موضوع سهام عدالت، به تشخیص هیات واگذاری امر واگذاری از طریق بورس یا مزایده و یا در شرایطی خاص مذاکره و یا حتی در شرایطی استثنائی از طریق هبه و صلح بلاعوض به مخاطبین خاص صورت می پذیرد. اتخاذ هر یک از این شیوه ها به شرایط از پیش تعین شده ای بستگی دارد که هیات واگذاری مقید به رعایت آن خواهد بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مطابق ماده ۱۹ قانون اصلاح مقررات برنامه چهارم توسعه و سیاست های اصل ۴۴ موسوم به قانون خصوصی سازی، هیأت واگذاری مجاز است تا متناسب با مقررات این قانون حسب مورد از تمام راه کارهای ممکن برای واگذاری بنگاه ها و مالکیت آن از طریق اجاره به شرط تملیک، فروش تمام یا بخشی از سهام و واگذاری اموال و یا واگذاری مدیریت به صورت اجاره، پیمانکاری عمومی ‌و پیمان مدیریت اقدام نماید.
در مواردی هم که واگذاری شرکت در چهارچوب مقررات بند ۱۲ ماده ۱ این قانون موقعیت انحصاری شرکت دولتی را به بخش‌های غیردولتی منتقل می کند، هیأت‌ در جهت کاهش سهم بازار بنگاه قابل واگذاری و یا افزایش بهره ‌وری آن، می بایست بدواً نسبت به تفکیک و تجزیه شرکت اتخاذ تصمیم نماید آنگاه نسبت به واگذاری آن حکم کند. در عین حال این امکان هم وجود دارد تا دولت نسبت به ادغام چند شرکت قابل واگذاری اقدام نموده و سپس به واگذاری آن اقدام نماید و یا سهام چند شرکت قابل واگذاری را بدون محو شخصیت حقوقی هرکدام از این شرکت ها، به یک شرکت قابل واگذاری دیگر منتقل کند و سپس نسبت به واگذاری شرکت تحصیل کننده اقدام نماید.
هیات همچنین مجاز است تا چنانچه بازسازی ساختار بنگاه قابل واگذاری مقدور نباشد و واگذاری آن پس از سه بار آگهی ممکن نشود و یا ارزش خالص دارایی های شرکت منفی باشد و یا به هر دلیل موجه دیگر انحلال آن مناسب تشخیص داده شود، به انحلال شرکت رای دهد.
هبه یا صلح غیرمعوض بنگاه اقتصادی دولتی نیز در صورتی که شرکت مورد هبه جزء شرکت های موضوع گروه دو ماده ۲ این قانون و غیر قابل عرضه در بورس باشد، صرفاً به مؤسسات عمومی‌ غیر دولتی فعال در زمینه فعالیت بنگاه مورد واگذاری ممکن خواهد بود و بدیهی است که در مورد اخیر نیز لزوم رعایت مقررات چند شریکی در شرکت مورد واگذاری نیز غیر قابل اجتناب خواهد بود.
۴: اولویت بندی شیوه های واگذاری در خصوصی سازی
به موجب ماده ۲۰ این قانون، اولویت شیوه های واگذاری هیأت واگذاری به این ترتیب است که واگذاری از طریق عرضه عمومی‌ سهام در بورس های داخلی یا خارجی در اولویت بوده و در صورت بفروش نرفتن سهام در بورس، شیوه فروش بنگاه یا سهام بلوکی آنها از طریق مزایده عمومی ‌در بازارهای داخلی یا خارجی قابل اجرا می باشد. در صورت نبود خریدار پس از دو نوبت مزایده، فروش بنگاه یا سهام بلوکی از طریق مذاکره آن هم انحصاراً به تعاونی‌های فراگیر ملی در قالب سهام عدالت و یا در مورد شرکت های مشاور و دانش پایه که دارای دارایی های فیزیکی و مالی محدودی بوده و ارزش شرکت عمدتاً دارایی های نامشهود آن باشد و نیز شرکت های سهامی‌عام که در آنها به استفاده از تخصص های مدیریتی نیاز باشد به مدیران و یا گروهی از مدیران و کارشناسان متخصص همان بنگاه صورت گیرد.
بخش چهارم: سهام عدالت
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۲۱/۸/۱۳۸۵ به پیشنهاد وزارت اقتصاد، به استناد اصل ۱۳۸ قانون اساسی و ماده ۹ قانون برنامه چهارم توسعه مصوب ۱۳۸۳ آیین نامه اجرایی «افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون بر اساس توزیع سهام عدالت» را تصویب کرد.
در بند ۶ ماده ۱ این آئین نامه از «سهام عدالت» بعنوان سهام شرکت «کارگزاری سهام عدالت» نام برده شده که در راستای واگذاری سهام شرکت های دولتی به اقشار کم درآمد جامعه به عنوان واسط تشکیل و سهام آن به تدریج به «شرکت های سرمایه گذاری استانی» واگذار شود تا اقشار کم درآمد در قالب عضویت در «شرکت های تعاونی عدالت هر شهرستان» بعنوان تشکیل دهندگان «شرکت های سهامی سرمایه گذاری استانی» از این واگذاری ها منتفع شوند.
طبق بند ۸ ماده یک این آئین نامه «شرکت کارگزاری سهام عدالت» نقش تبدیل سبد انواع سهام واگذار شده به یک سهم واحد و سپس واگذاری سهام خود بعنوان شرکت واسط به شرکتهای سرمایه گذاری استانی و انجام دیگر کارهای اجرایی مرتبط با واگذاری سهام عدالت را بعهده دارد و وزارت اقتصاد طبق ماده ۳ این آئین نامه ملزم شد تا با رعایت قوانین و مقررات مربوط به بند «ج» سیاستهای کلی ابلاغی رهبری در رابطه با اصل ۴۴ قانون اساسی و پس از تشکیل شرکت واسط، نسبت به واگذاری سهام قابل واگذاری دولتی و متعلق به دولت به شرکت واسط اقدام نماید و متعاقباً نسبت به واگذاری سهام شرکت واسط به شرکت های سهامی خاص «سرمایه گذاری استانی» به نسبت مشمولین سهام عدالت اقدام نماید و بموجب ماده ۱۱ آئین نامه نیز سازمان خصوصی سازی به قائم مقامی سهامدا
ران دولتی موظف است با انعقاد قراردادی با «شرکت واسط» و «شرکتهای سرمایه گزاری استانی» با لحاظ ضمانت اجرایی لازم پس از طی دوره تقسیط حداکثر ۱۰ ساله متناسب با میزان سود دریافتی از شرکت واسط و بلافاصله پس از آن نسبت به تسویه حساب اقساط سهام واگذاری اقدام کند .
۱: شرکت کارگزاری سهام عدالت
هیات وزیران با توجه به انتقال صد در صد سهام شرکت کارگزاری صبا به وزارت اقتصاد، بموجب تصویبنامه شماره ۱۰۶۵۶۴/ت ۳۶۲۵۴ هـ مورخ ۱/۹/۱۳۸۵ اساسنامه اصلاحی شرکت یاد شده را با تغییر نام به نام «شرکت کارگزاری سهام عدالت» به تصویب رساند.
«شرکت کارگزاری سهام عدالت» به هدف گسترش مالکیت واحدهای تولیدی و خدماتی در بین اقشار کم درآمد و کاهش خطرات ناشی از تمرکز مالکیت دولت و تجهیز سرمایه های کوچک و تشویق مردم به سرمایه گذاری و بهبود توزیع ثروت و درآمد، در قالب شرکت «سهامی خاص» و با موضوع دریافت و اداره هر گونه سهام و حقوق مالکانه متعلق به دولت جهت افزایش ثروت خانوارهای ایرانی و توسعه مشارکت عمومی از طریق گسترش سهم بخش تعاون بر اساس توزیع سهام عدالت در اجرای وظایف شرکت واسط و … آغاز به کار نمود!
سرمایه اولیه شرکت مبلغ پانصد میلیون ریال تعین که به پانصد هزار سهم «با نام» یک هزار ریالی تقسیم شده و شامل تعداد چهار صد و نود و نه هزار و نود و هشت سهم متعلق به «سازمان خصوصی سازی» و یک سهم متعلق به «وزارت اقتصاد» و یک سهم متعلق به «سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران» می باشد. سهام اولیه این شرکت در اختیار وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان خصوصی سازی و سازمان سرمایه گذاری وکمک های اقتصادی وفنی ایران در هر حال به عنوان سهام طبقه «الف» و «ممتاز» محسوب می شود و هر مقدار از سهام شرکت که به شرکت های سرمایه گذاری استانی واگذار گردد از طبقه «الف» خارج و به طبقه «ب» و «سهام عادی» تبدیل می شود.
نمایندگی سهام طبقه «الف» در مجامع عمومی مربوطه مشترکاً به عهده نمایندگان وزیر امور اقتصادی و دارایی، مدیر عامل سازمان خصوصی سازی و رئیس سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران خواهد بود.
سهام این شرکت منحصراً بر اساس مصوبات ستاد مرکزی توزیع سهام عدالت متناسب با تعداد اعضا شرکت های تعاونی عدالت شهرستانی به صورت اقساط بلند مدت حداکثر۱۰ ساله به شرکت های سرمایه گذاری استانی واگذار می گردد.
در این شرکت تصمیمات از طریق مجامع عمومی عادی و فوق العاده و مطابق مواد ۸۴، ۸۵ ،۸۷ و ۸۸ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت اتخاذ می شود و اعتبار تصمیمات این مجمع عمومی مشروط به حضور و موافقت صاحبان سهام طبقه «الف» اصالتاً یا وکالتاً خواهد ‌بود و کلیه صاحبان سهام یا نمایندگان آنها قطع نظر از تعداد سهام خود می توانند در کلیه مجامع عمومی حضور بهم رسانند و برای هر یک سهم یک رأی خواهند داشت.
هرگاه سهامداران اولیه شرکت سهام خود را به دیگران انتقال دهند، سهامداران بعدی وقتی واجد شرایط جهت حضور و رأی در مجامع عمومی شناخته می شوند که حداقل ده روز قبل از انعقاد مجمع، انتقال سهام به آنها در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت رسیده باشد.
۱٫۱: نحوه انتخاب مدیران در شرکت کارگزاری سهام عدالت
نصب و عزل مدیران شرکت و انتخاب مجدد آنها بعهده مجمع عمومی عادی سهامداران است. اعتبار تصمیمات مجمع عمومی در رابطه با انتخاب هیات مدیره نیز مانند دیگر تصمیمات مجامع، منوط به حضور و موافقت صاحب سهام طبقه «الف» که دولت است ، خواهد‌ بود! در صورت انقضا مدت مأموریت هیأت مدیره، هیأت مدیره قبلی تا زمان انتخاب هیأت مدیره جدید کماکان مسئولیت امور شرکت و اداره آن را عهده دار خواهد بود.
شرکت به وسیله هیأت مدیره ای مرکب از حداقل ۳ و حداکثر ۵ نفر که از طرف مجامع عمومی عادی برای مدت حداکثر دو سال و از بین دارندگان سهام انتخاب می شوند، اداره خواهد شد. هر یک از اعضای اصلی هیأت مدیره باید در مدت تصدی خود حداقل یک سهم از سهام شرکت را به عنوان وثیقه در‌مقابل خسارات وارد شده که ممکن است از تقصیرات مدیران منفرداً یا مشترکاً به شرکت وارد شود طبق قوانین مربوط نزد شرکت به ودیعه بسپارند. سهام یاد شده غیر قابل انتقال است و مادام که مدیر مربوط مفاصا حساب دوره تصدی خود را دریافت نکرده است سهام مذکور در صندوق شرکت باقی خواهد ماند.
برای تشکیل جلسات هیأت مدیره حضور بیش از نصف اعضا هیأت مدیره لازم است. تصمیمات هیأت مدیره با اکثریت آرای اعضای حاضر در جلسه اتخاذ می شود. مدیر عامل نیز در جلسات هیأت مدیره شرکت حضور می یابد و در صورتی که عضو هیأت مدیره نباشد، حق رأی ندارد.
هیأت مدیره درحدود مقررات اساسنامه شرکت نماینده قانونی و تام الاختیار شرکت خواهد بود و برای هر گونه اقدامی به نام شرکت و انجام هر نوع عملیات و معاملاتی که مربوط به شرکت بوده و اتخاذ تصمیم درباره آنها صریحاً در صلاحیت مجمع عمومی قرار نگرفته باشد دارای اختیارات تام و نامحدود است.
نمایندگی شرکت در برابر اشخاص ثالث و کلیه ادارات و مؤسسات دولتی و غیر دولتی اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی و عقد هر گونه قرارداد و تغییر و تبدیل آن راجع به خرید و فروش و معاوضه اموال منقول و غیرمنقول و ماشین آلات و سرمایه گذاریها و مناقصه ومزایده وغیره که جزو موضوع شرکت باشد از جمله حدود اختیارات هیات مدیره می باشد و هیأت مدیره مجاز است قسمتی از اختیارات خود را به یک یا چند نفر از اعضای هیأت مدیره واگذار نماید اختیار
ات محوله توسط هیأت مدیره قابل انتقال و یا واگذاری به دیگری نیست مگر با تصویب هیأت مدیره و هیأت مدیره باید یک نفر شخص حقیقی را از بین اعضا خود یا از خارج به عنوان مدیر عامل شرکت انتخاب کند و حدود اختیارات و مدت تصدی و حقوق و سایر شرایط استخدامی او را تعیین نماید. هیأت مدیره می تواند قسمتی از اختیارات خود را با حق توکیل و توکیل با حق عزل وکیل به مدیر عامل تفویض نماید.
در صورتی که مدیر عامل عضو هیأت مدیره باشد، دوره مدیر عاملی او از مدت عضویت او در هیأت مدیره بیشتر نخواهد بود.
۱٫۲: نقش سهام در انتخاب مدیران شرکت کارگزاری سهام عدالت
بطوریکه بیان شد در شرکت کارگزاری سهام عدالت تصمیمات از طریق مجامع عمومی عادی و فوق العاده و مطابق با مواد ۸۴، ۸۵ ،۸۷ و ۸۸ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت اتخاذ می شود. طبق مقررات اساسنامه این شرکت که مصوبه هیات وزیران می باشد، اعتبار تصمیمات این مجامع مشروط به حضور و موافقت صاحبان سهام طبقه «الف» که دولت محسوب می شود، خواهد ‌بود. در عین حال کلیه صاحبان سهام یا نمایندگان آنها قطع نظر از تعداد سهام خود می توانند در کلیه مجامع عمومی حضور بهم رسانند و برای هر یک سهم یک رأی در نظر گرفته شده است.
بنابراین از آنجا که مطابق مقررات قانونی موجود، انتخاب هیات مدیره این شرکت بعهده مجمع عمومی عادی است و در عین حال اعتبار مصوبات مجمع عمومی در مورد انتخاب مدیران نیز مانند سایر مصوبات این مجمع منوط به حضور و موافقت صاحبان سهام طبقه «الف» که دولت محسوب می شود، خواهد ‌بود، لذا نمی توان در انتخاب مدیران این شرکت، نقش مؤثری برای سهام سایر سهامداران این شرکت قائل شد. این امر در حالی است که بصراحت ماده ۳۸ قانون اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی دولت مکلف شده تا واگذاری سهام عدالت را به گونه ای انجام دهد که موجبات افزایش یا تداوم مالکیت و مدیریت دولت در شرکت های مشمول واگذاری فراهم نیاید و در این رابطه حتی دولت از اخذ وکالت از شرکت های سرمایه گذاری استانی بعنوان شریک دولت در شرکت کارگزاری سهام عدالت در انتخاب مدیران این شرکت نیز منع شده است. اما در عین حال دولت با درج شرطی در اساسنامه این شرکت، در این رابطه حقی برای خود اختصاص داده که عملاً خلاف مقررات صریح قانونی و نظر مقنن است که قطعاً با ارجاع موضوع به مراجع ذیربط از جمله دیوانعدالت اداری این بخش از مقررات اساسنامه به لحاظ مغایرت با نص صریح قانون قابل ابطال خواهد بود.
۲: شرکت تعاونی عدالت شهرستان
این شرکت در قالب «تعاونی» و در هر شهرستان و با اهداف کلی «شتاب بخشیدن به توسعه اقتصادی مبتنی بر عدالت اجتماعی» و «فقر زدایی» و «گسترش مالکیت عموم مردم جهت تأمین عدالت اجتماعی» و «کاستن از بار مالی و مدیریتی دولت در تصدی فعالیت های اقتصادی» و «مشارکت در مدیریت شرکت های سرمایه گذاری استانی جهت ارتقاء کارایی بنگاه های اقتصادی و بهره وری منابع مادی، انسانی و فناوری» و … و بیشتر در جهت «عرضه سهام عدالت به اقشار کم درآمد هر شهرستان» تشکیل می شود.
سرمایه اولیه تعاونی به ازای هر عضو تعین می شود و پس از دریافت سهام عدالت، میزان سهام اعضای تعاونی متناسب با سهام جدید افزایش می یابد و سهم اعضاء در تأمین سرمایه تعاونی برابر است.
سهام تعاونی با نام و غیر قابل تقسیم است و انتقال آن به اعضاء خود تعاونی با موافقت هیأت مدیره و با رعایت سقف از پیش تعین شده مجاز است. تعاونی برای هر یک از اعضاء به میزان سهام متعلقه ورقه سهم صادر و تحویل خواهد نمود. ورقه سهم باید متحدالشکل، چاپی و دارای شماره ترتیب بوده و نام تعاونی و شماره ثبت آن و مبلغ اسمی هر سهم و تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است، باید در آن قید شود. مادام که اوراق سهام صادر نشده باشد، به اعضاء گواهینامه موقت سهم که معرف تعداد و مبلغ اسمی آن است تحویل می شود. نام و نشانی و تعداد سهم هر یک از سهامداران و موارد نقل و انتقال سهم بین اعضاء باید در دفتر سهام تعاونی به ثبت برسد. هر نقل و انتقالی که بدون رعایت تشریفات فوق به عمل آید، از نظر شرکت فاقد اعتبار است.
عضویت در تعاونی برای کلیه اشخاص حقیقی واجدالشرایط که اهلیت دریافت سهام عدالت را داشته باشند آزاد است و شرط اختصاصی عضویت، مشمولین سهام عدالت براساس مصوبه ۴۲۳۸۹ مورخ ۲۳/۸/۸۴ هیأت وزیران و اصلاحات بعدی آن است. چنانچه یکی یا تعدادی از افراد یک خانواده مشمول دریافت سهام عدالت باشند ولی شرایط عضویت را نداشته باشند، سرپرست خانواده یا قیم قانونی، آنها را دریافت و نیابت خواهد داشت.
مسئولیت مالی اعضاء در تعاونی محدود به میزان سهم آنان می باشد و کلیه اعضاء مکلفند به وظایف و مسئولیت هایی که در حدود قوانین و مقررات تعهد کرده اند عمل کنند. خروج عضو از تعاونی، اختیاری است و نمی توان آن را منع کرد و با خروج اختیاری عضو از تعاونی سهام وی با موافقت هیأت مدیره به سایر اعضاء واگذار می شود و از دست دادن هر یک از شرایط عمومی یا اختصاصی عضویت موجب خروج از تعاونی خواهد بود.
ارکان تعاونی شامل «مجمع عمومی» و «هیأت مدیره» و «بازرسان» است. مجامع عمومی تعاونی به صورت «عادی» و «فوق العاده» تشکیل می شود.
کلیه اعضای تعاونی می توانند در انتخاب نمایندگان مرحله اول مشارکت نموده و یا داوطلب نمایندگی شوند و هر عضو حاضر صرفنظر از تعداد سهامی که داراست فقط حق یک رأی دارد. تعداد نمایندگان به نسبت اعضاء خواهد بود که در هر حال از ۵۰ نفر نب
اید کمتر باشند.
هر یک از اعضای شرکت می تواند استفاده از حق خود را برای حضور و دادن رأی در مجمع عمومی در یکی از حوزه های رأی گیری به یک نماینده تام الاختیار از میان اعضاء واگذار کند و هر کس می تواند علاوه بر رأی خود دو رأی با وکالت داشته باشد. حضور نمایندگان در مجمع عمومی، اصالتی است و حضور توأم عضو و نماینده تام الاختیار در مجمع عمومی ممنوع است. رأی گیری در کلیه مجامع عمومی فوق العاده و نیز انتخاب هیأت مدیره و بازرسان در مجامع عادی، بصورت کتبی خواهد بود ولی رأی گیری برای اتخاذ سایر تصمیمات مجامع عادی می تواند با قیام و قعود بعمل آید تصمیمات مجمع عمومی عادی با اکثریت نصف بعلاوه یک آرای حاضر در جلسه اتخاذ می شود.
۲٫۱: حدود اختیار مدیران در شرکت های تعاونی عدالت شهرستان ها
در شرکت تعاونی عدالت شهرستان ها، هیئت مدیره جز در مواردی که اساسنامه اتخاد تصمیم در مورد آن را در صلاحیت مجامع عمومی قرار داده، در سایر موارد برای تحقق اهداف موضوع و عملیات تعاونی با رعایت قوانین و مقررات جاری و اساسنامه و مصوبات مجامع عمومی و رعایت صرفه و صلاح تعاونی و اعضا دارای اختیارات لازم جهت اداره امور تعاونی می باشد.
هیئت مدیره نماینده قانونی تعاونی محسوب می شود و می تواند مستقیماً و یا با وکالت با حق توکیل، این نمایندگی را در دادگاه ها و مراجع قانونی و سایر سازمان ها اعمال کند. مسئولیت هیئت مدیره در مقابل تعاونی، مسئولیت وکیل در مقابل موکل است.
جلسات هیئت مدیره با حضور بیش از نصف اعضای اصلی هیئت مدیره تشکیل و رسمیت می یابد و برای اتخاذ تصمیم رأی اکثریت اعضاء حاضر در جلسه ضروری است. هیئت مدیره وظایف خود را بصورت جمعی انجام می دهد و هیچیک از اعضاء هیئت مدیره حق ندارد از اختیارات هیئت، منفرداً استفاده کند مگر در موارد خاص که وکالت یا نمایندگی کتبی از طرف هیئت مدیره داشته باشد. هیئت مدیره می تواند قسمتی از اختیارات خود را با اکثریت سه چهارم آراء به مدیر عامل تفویض کند.
پس از انقضای مدت مأموریت هیئت مدیره، در صورتیکه هیئت مدیره جدید انتخاب نشده باشد هیئت مدیره موجود تا انتخاب و قبولی هیئت مدیره جدید کماکان به وظایف خود در تعاونی ادامه داده و مسئولیت اداره امور تعاونی را بر عهده خواهد داشت و تحویل و تحول و انتقال مسئولیت از هیئت مدیره سابق به هیئت مدیره بعدی باید بلافاصله بعد از تاریخ قبولی سمت هیئت مدیره و تأئید صحت انتخابات توسط وزارت تعاون صورت گیرد. استعفا هر یک از اعضای هیئت مدیره تا تعیین عضو جدید و قبولی سمت آن رافع مسئولیت نسبت به وظایف نخواهد بود.
هیئت مدیره مکلف است برای مدیریت تعاونی و اجرای تصمیمات مجامع عمومی و هیئت مدیره، فرد واجد شرایطی را که از بین اعضاء یا از خارج تعاونی برای مدت دو سال بعنوان مدیر عامل تعاونی انتخاب کند که زیر نظر هیئت مدیره انجام وظیفه نماید.
۲٫۲: نحوه انتخاب مدیران
در این شرکت ها هیئت مدیره از ۵ یا ۷ نفر عضو اصلی و ۲ نفر عضو علی البدل تشکیل می شود که از میان اعضا و برای مدت سه سال انتخاب می شوند. انتخاب اعضاء هیأت مدیره در حیطه وظایف مجمع عمومی عادی است که با رای مخفی و کتبی اکثریت نسبی اعضاء حاضر در مجمع صورت می پذیرد. ملاک اکثریت نسبی اعضاء حاضر در مجمع عمومی برای انتخاب مدیران تعاونی عدالت شهرستان ها، دلالت بر بی تاثیری نقش سهام در رای گیری دارد اگرچه این امر با توجه به برابری سهم اعضاء در تأمین سرمایه تعاونی، قابل توجیه است.

در فرهنگ اصطلاحات مدیریت دانش(۱۹۹۸) اینطور آمده که، مدیریت دانش فرایند سیستماتیک جستجو، انتخاب، سازماندهی، پالایش و نمایش اطلاعات است؛ به طریقی که درک کارکنان در زمینه خاص بهبود و اصلاح شود و سازمان بصیرت و درک بهتری از تجربیات خود کسب کند. فرایندهای مدیریت دانش در حل مسئله، یادگیری پویا، برنامه ریزی، استراتژیکی، تصمیم گیری و محافظت دارایی هوشی از فرسودگی و تباهی، به سازمان کمک میکند و منجر به انعطاف پذیری فزاینده و افزایش هوش سازمانی میشود(عدلی،۱۳۸۴: ۴۴).
از نظر هاینس^[۲۴](۲۰۰۱)، مدیریت دانش فرایندی است مبتنی بر چهار رکن:

1. 1. محتوا: که به نوع دانش (آشکار یا نهفته بودن) مربوط می شود.

1. 1. مهارت: دستیابی به مهارت هایی جهت استخراج دانش.

1. 1. فرهنگ: فرهنگ سازمان ها باید مشوق توزیع دانش و اطلاعات باشد.

1. 1. سازماندهی: سازماندهی دانش های موجود(ابطحی و صلواتی، ۱۳۸۵: ۳۴).

ویگ(۲۰۰۲) معتقد است که مدیریت دانش یعنی ایجاد فرایندهای لازم برای شناسایی و جذب داده، اطلاعات و دانش مورد نیاز سازمان از محیط درونی و بیرونی سازمان و انتقال آنها به درون تصمیم ها و عملیات سازمان.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هالس^[۲۵](۲۰۰۱) اظهار می دارد مدیریت دانش فرایندی است که سازمان ها به واسطه آن توانایی تبدیل داده به اطلاعات و اطلاعات به دانش را پیدا کرده و همچنین قادر خواهند بود دانش کسب شده را به
گونهای مؤثر در تصمیم های خود به کار گیرند (به نقل از ابطحی و صلواتی، ۱۳۸۵: ۳۴).
کیکابدس^[۲۶](۲۰۰۳) مدیریت دانش را، یک استراتژی آگاهانه در کسب به موقع دانش و کمک به مشارکت افراد و به کارگیری اطلاعات در عمل می داند. به نحوی که به بهبود سازمان بینجامد.
از نظر هولوتزکی^[۲۷](۲۰۰۲) مدیریت دانش فرایندی است که به وسیله آن، سازمان ها دانش جمعی و سازمانی خود را از طریق در هم آمیختن یادگیری سازمانی تولید و توزیع دانش، خلق و به کار میگیرند.
بویتز^[۲۸](۲۰۰۰) مدیریت دانش عبارتست از: تبدیل اطلاعات به دانش، شناسایی و بازیابی دانش، کسب و دریافت دانش، سازماندهی دانش، بازیابی و کاربرد دانش، ترکیب، خلق، انتشار و فروش دانش(به نقل از کاظمی، ۱۳۸۹).
مدیریت دانش یک رویکرد چندرشتهای، برای دستیابی به اهداف سازمان، به وسیله ایجاد بهترین راه استفاده از دانش است که شامل ایجاد طرح، بررسی و اجرای دو فرایند تکنیکی و اجتماعی برای بهبود کاربرد دانش (به نفع همه افراد) است(استرالیا^[۲۹] ، به نقل از کوچکزاده،۱۳۸۶).
گوپتا و مک دونیل^[۳۰] (۲۰۰۲) اعتقاد دارند، مدیریت دانش دارای دو بعد است: اداره دانش و توانایی خلق دانش جدید. در مورد اول مدیریت دانش، اطلاعات مورد نیاز را برای فرد نیازمند در زمانی که نیاز دارد، فراهم میکند. مورد دوم شامل فعالیت های اکتساب، تلفیق، توزیع، کاربرد و خلاقیت دانش برای بهبود عملیات سازمان است که نهایتاً مزیت رقابتی برای سازمان ایجاد می کند. در این زمینه داقفوس^[۳۱](۲۰۰۳) مدیریت دانش را ترکیب فرایندهای اداره، کنترل، خلاقیت، کدگذاری، اشاعه و اعمال قدرت دانش در سازمان میداند که هدف اصلی آن اطمینان از این است که شخص نیازمند به دانش مورد نیاز خود در زمان مقتضی دسترسی یابد، به گونه ای که توانایی تصمیم گیری به موقع و درست برای او ممکن می شود(عدلی، ۱۳۸۴: ۴۵).
از نظر هنری و هدیپث^[۳۲] مدیریت دانش سیستمی است که دارایی دانش جمعی- دانش صریح و تلویحی- تولید شده در سراسر سازمان را اداره می کند و یک فرایند مارپیچی است که شامل شناسایی، اعتبار سنجی، ذخیره و پالایش دانش برای دسترسی کاربران به آن است، این فرایند مارپیچی سه نتیجه در پی دارد:

1. 1. استفاده مجدد دانش توسط دیگران برای نیازهای مشابه.

1. 1. حذف دانش به دلیل فقدان اعتبار.

1. 1. تغییر شکل دانش و خلق آن در شکل جدید(عدلی، ۱۳۸۴: ۴۵).

به نظر مالهوترا^[۳۳] (۲۰۰۴)، مدیریت دانش انجام دادن کارهای درست به جای درست انجام دادن کارها است. تأکید روی اثر بخشی است نه کارایی، وجود کارایی بدون اثر بخشی به شکست سازمان منتهی میشود و در بلند مدت سازمانی موفق است که کار درست بعدی را بفهمد و از قبل برای سوار شدن بر موج بعدی آماده باشد.
حسنزاده (۱۳۸۸) اعتقاد دارد که مدیریت دانش عبارتست از اعمال مدیریت و زمینه سازی برای تبدیل دانش (نهان به عیان و بالعکس) در داخل یک سازمان از طریق گردآوری، به اشتراک گذاری و استفاده از دانش به عنوان یک سرمایه سازمانی در راستای دستیابی به اهداف سازمان است.
از نظر سوشین^[۳۴](۲۰۰۴) مدیریت دانش عبارتست از آسان سازی فرایند ایجاد و تسهیم دانش، توأم با فراهم آوردن محیط های کاری مثبت و سیستم پاداش های اثر بخش(سبحانی نژاد و همکاران، ۱۳۸۵: ۲۱۱).
جی لیبوویتز^[۳۵] مدیریت دانش فرایند خلق ارزش از داراییهای نامحسوس سازمان میباشد. دارایی های نامحسوس همچنین به عنوان سرمایه معنوی، شامل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی می گردد(به نقل از علوی،۱۳۸۷: ۱۴).
همان طور که کانتر (۱۹۹۸) بیان می کند گستردگی، پیچیدگی و تعدد تعاریف مدیریت دانش ناشی از دانش تلویحی و مستتر جای گرفته در ذهن یشر است که در پایگاه داده های هیچ سازمانی قرار ندارد(عدلی،۱۳۸۴: ۴۶). در مجموع با عنایت به تعارف فوق می توان گفت که موضوع مدیرت دانش، پدیده های اجتماعی هستند، رایانه، فناوری اطلاعات و نظایر اینها تضمین کننده موفقیت مدیریت دانش سازمان نیستند، مدیریت دانش پایان ناپذیر است زیرا حرکت از داده به اطلاعات و اطلاعات به دانش هیچ گاه به پایان نمیرسد، کارکنان و مدیران سازمانی (محیط درونی) ارباب رجوع و سایر ذینفعان (محیط بیرونی) هم در قلمرو دانش قرار میگیرند.
۲-۲-۳. اصول مدیریت دانش
مدیران همواره در پی مجموعه قواعدی هستند که راهنمای عمل آنها باشد، مدیران دانش نیز از این قاعده مستثنی نیستند و اصول آن باید به گونه ای به اجرا در بیاید که مناسب آن موقعیت باشد در غیر این صورت هر سازمانی در پیاده سازی مدیریت دانش با مشکل روبرو میگردد.
اصول مدیریت دانش حاکی از آن است که مدیریت دانش، خود به خود در سازمانها شکل نمیگیرد و زمینه و مهارت های خاصی را میطلبد. بعضی از سازمان ها ممکن است وظیفه اجرای مدیریت دانش را به بخشی از مدیران یا کارکنان خود تفویض کنند. تجارب نشان داده است که تنها سازمان هایی موفق بوده اند که سطوح مختلف سازمانی خود را در این امر درگیر کرده اند(ابطحی و صلواتی،۱۳۸۵: ۳۷).
داونپورت (۱۹۹۸) ده اصل را به عنوان اصول مدیریت دانش ارائه داده است:

1. 1. مدیریت دانش مستلزم سرمایه گذاری است.

1. 1. مدیریت اثر بخش دانش، نیازمند پیوند انسان و تکنولوژی است.

1. 1. مدیریت دانش، سیاسی است.

1. 1. مدیریت دانش به مدیران دانش نیازمند است.

1. 1. مزایای مدیریت دانش، سرچشمه گرفته از ترسیم دانش است.

1. 1. تسهیم و به کارگیری دانش ذاتی نیست.

1. 1. مدیریت دانش به معنی بهبود فرایندهای کار دانش است.

1. 1. دستیابی به دانش تنها شروع کار است.

1. 1. مدیریت دانش هیچگاه به پایان نمی رسد.

1. 1. مدیریت دانش نیازمند یک قرارداد دانشی است (به نقل از ابطحی و صلواتی،۱۳۸۵: ۳۵).

هاتفی (۱۳۸۵) بیان میدارد، برای موفقیت هر سازمان در نیل به اهداف خود از مجموعه دانشی استفاده میشود که در اذهان افراد انباشته شده است. در صورت عدم استفاده از این دانش، می توان شکست سازمانها یا بالا بودن هزینه ها در نتیجه تکرار برخی فرایندهای تصمیمگیری و عدم استفاده مطلوب از سوابق تجربی را انتظار داشت به همین دلیل سازمان های پیشرو، اقدام به جمع آوری دانش نهفته نزد گروه های کاری کرده اند که به آن سرمایه دانش گفته می شود و یکی از علوم توسعه یافته در این حوزه مدیریت دانش است. بطورکلی می توان گفت: مدیریت دانش عبارتست از تلاش برای کشف دارایی نهفته در ذهن افراد و تبدیل این گنج پنهانی به دارایی سازمانی به طوری که مجموعه وسیعی از افرادی که در تصمیم گیری های سازمان دخیل هستند، بتوانند از آن استفاده کنند.
خلاصه این که به کارگیری اصول و روال مدیریت دانش همانند برداشتن گامهایی است که ما را قادر
میسازند تا کمی فراتر و عمیق تر فکر کنیم یکی از اولین گامها و مراحل شامل آگاهی بیشتر از ساختارهای اطلاعات میشود که ما در آن کار میکنیم. گامهای بعدی فرصت هایی برای پیش رفتن با ساختارهای بازسازی شده و روابط و تأثیرهای جدید که پدید میآیند. افراد بیشتری اطلاعات را تقسیم و کسب میکنند و دانش به وسیله روابط متقابل و تجربه دارای اطلاعات پدید میآید(پتریدز و نودین،۲۰۰۳، به نقل از نامداری، ۱۳۸۶).
۲-۲-۴-اهمیت و مزایای مدیریت دانش
باتوجه به آنچه در مورد دانش در مدیریت سازمان گفته شد اهمیت وجود یک روش سازمان یافته علمی مشخص می شود. می توان اهداف و منابع مدیریت دانش در سازمان را به شرح زیر برشمرد. این موارد برای سازمان هایی که دانش محور هستند مانند سازمانهایی که امور پروژه ای در آنها جریان دارد از اهمیت بالایی برخوردار است.

• • اعطای دانش مناسب در زمان مناسب به فرد متقاضی

• تعیین اینکه چه کسی در سازمان چه چیزی را می داند و در چه جایگاهی قرار دارد.

شکل ۲-۴: عوامل موثر بر بکارگیری استراتژی تجارت الکترونیک ۴۴
شکل ۳-۱ : مدل مفهومی تحقیق ۹۲
شکل۵-۱ نتایج به دست آمده براساس مدل مفهومی تحقیق ۱۱۹

چکیده

اعتماد مشتریان یکی از فاکتور های کلیدی و از عناصر اصلی موفقیت در تجارت الکترونیکی است. تا آنجا که بسیاری از صاحب نظران کلید موفقیت در تجارت الکترونیک را ایجاد و استقرار فراگرد مطمئن و مورد اعتماد برای خریدار می دانند .با وجود این معنا ومفهوم اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک و ابعاد و عوامل مؤثر بر آن در هاله ای از ابهام قرار دارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک در فروشگاه اینترنتی ایران تجارت در شهر تهران در سال ۹۲ است. روش تحقیق و جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و میدانی است و بدین منظور از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماریِ تحقیق، مشتریانی هستند که از فروشگاه الکترونیکی ایران تجارت به صورت الکترونیکی خرید کرده اند،که از میان آنان نمونه گیری تصادفی صورت گرفت. فرضیه های تحقیق در چارچوب عوامل فردی، شرکتی و زیرساختی مطرح واز طریق آمار توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که به جز فرضیه مربوط به عوامل فردی ،سایر فرضیه های تحقیق تأیید می شوند.
کلمات کلیدی: تجارت الکترونیک، اعتماد مشتری, عوامل فردی, عوامل شرکتی، عوامل زیرساختی.

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

تجارت الکترونیکی را خرید و فروش از طریق شبکه اینترنت تعریف میکنند(چفی^[۱]،۲۰۰۳: ۲۴). ریپورت و جاورسکی نیز با توجه به نقطه آغاز و پایان مبادله، ۴ نوعِ گوناگونِ تجارت الکترونیکی که شامل مبادله شرکت با مشتری، مبادله مشتری با شرکت، مبادله شرکت با شرکت و مبادله مشتری با مشتری است را در فضای سایبری شناسایی کرده اند.(ریپورت، جاورسکی^[۲]،۲۰۰۱: ۴۲)
دسترسی تعداد زیادی از مردم جهان به شبکه جهانی اینترنت و گسترش ارتباطات الکترونیک بین افراد و سازمانهای مختلف از طریق دنیای مجازی، بستری مناسب برای برقراری مراودات تجاری و اقتصادی فراهم کرده است. تجارت الکترونیک عمده ترین دستاورد به‌کارگیری فناوری ارتباطات و اطلاعات (ICT^[3]) در زمینه های اقتصادی است. (وانگ^[۴]،۲۰۰۵ :۲۷)
استفاده از این فناوری موجب توسعه تجارت، تسهیل ارتباطات عوامل اقتصادی، فراهم کردن امکان فعالیت برای بنگاههای کوچک و متوسط، ارتقای بهره وری، کاهش هزینه ها و صرفه‌جویی در زمان شده است. فناوری ارتباطات و اطلاعات امکان افزایش قابلیت رقابت‌پذیری بنگاهها را فراهم ساخته و همچنین به ایجاد مشاغل جدید منجر شده است. (کوربیت و برایان^[۵]، ۲۰۰۳: ۱۸)
بر اثر گسترش این فناوری حجم تجارت الکترونیک در جهان روز به روز در حال رشد است. طبق تحقیقات منتشر شده توسط موسسه فارستر پیش‌بینی می‌شود طی سالهای ۲۰۰۶-۲۰۰۲ حجم تجارت الکترونیک به طور متوسط سالانه بیش از ۵۸ درصد رشد کرده و از ۲۲۹۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۲ به بیش از ۱۲۸۳۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۶ بالغ شود.( کوربیت و برایان، ۲۰۰۳: ۲۵)
از طرف دیگر، به رغم گسترش روز افزون به کارگیری اینترنت در ایران، تجارت الکترونیک وخرید اینترنتی کمتر رواج یافته است و استقبال چندانی از سوی مردم ، برای خرید محصولات و خدمات به صورت اینترنتی صورت نگرفته است. شاید یکی از بزرگترین موانع استقرار تجارت الکترونیک در ایران، بی اعتمادی مردم از یک طرف و ناآشنایی موسسات فعال در این زمینه با ساز و کارهای اعتماد سازی باشد(فرنود، ۱۳۸۷: ۴۸). در این بررسی بر آنیم تا با بررسی عوامل موثر بر اعتماد مشتریان در تجارت الکترونیک و به طور خاص در فروشگاه ایران تجارت به عنوان بزرگترین فروشگاه الکترونیکی در کشور، به شناسایی این موانع پرداخته و در پایان راهکارهایی را برای فائق آمدن بر آنها ارائه کنیم.

۱-۱ بیان مساله

تقریبا در تمامی الگوهای تجارت الکترونیک نوین می‌توان زنجیره‌ای را متصور شد که از تامین‌کننده اولیه تا مصرف‌کننده نهایی را در بر می‌گیرد. این زنجیره توسط چرخه‌ای متشکل از سه عامل اساسی اطلاعات، مواد و پول برقرار می‌ماند. از منظر اطلاعات می‌توان برنامه، پاسخگویی، ظرفیتهای بازار و مشتریان، دانش ساخت و ارائه و از این قبیل را مورد ملاحظه قرار داد. از منظر مواد نیز می‌توان به مواد اولیه، سوخت، تجهیزات واسطه، محصولات و ابزار پشتیبانی اشاره کرد. پول نیز جنبه‌هایی چون سرمایه اولیه، اعتبارات و مبلغ مبادله را شامل می‌شود. آنچه تجارت الکترونیک را از دیگر روشها متمایز می‌کند، مداخله و نقش‌آفرینی آن در تمامی موارد یاد شده است. بنابراین، می‌توان شرایطی را متصور شد که در آن، تجارت الکترونیک منجر به افزایش ارزش، درآمد و سود می‌شود. (کوته و همکاران^[۶] ، ۲۰۰۵: ۸۴)
کاهش هزینه‌ها تنها یکی از نقشهای تجارت الکترونیک در ایجاد ارزش برای مشتریان و ذی نفعان دیگر از یک سو و افزایش درآمد و سود برای سازمان از دیگر سو است. تجارت الکترونیک با ایجاد ارزشهای جدید باعث افزایش درآمد و سود می‌شود. کارکردهای عمده تجارت الکترونیک در این راستا را می‌توان به‌صورت زیر برشمرد:
* دسترسی بهتر و سریعتر به مشتریان در اقصی نقاط دنیا که علاوه بر ایجاد جذابیت برای مشتریان در بهره‌برداری به موقع از محصولات و خدمات، باعث حذف واسطه‌ها و در نتیجه، کاهش هزینه‌های مربوط می‌شود.
* یکپارچگی اطلاعات و دنبال کردن پویای وضعیت باعث سیاست‌گذاری بهتر در زمینه قیمت می‌شود و شرایطی را فراهم می‌کند که سازمان بهتر بتواند از طریق انعطاف‌پذیری در قیمت به تثبیت خود در بازار کمک کند. (چفی،۲۰۰۲: ۹۸)
* هماهنگی فیزیکی و اطلاعاتی در ارائه محصول به بازار باعث تسریع در چرخه تامین و سرمایه می‌شود و زمینه را برای نوآوری و تحرک بیشتر فراهم می‌آورد. این امر بویژه درباره محصولاتی که چرخه عمر کوتاهتری دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
* انجام فعالیتها به‌صورت همزمان باعث تسریع زمان و کاهش هزینه‌های مربوط می‌شود. در این میان، طراحی مناسب فرایندها از اهمیت زیادی برخوردار است.
* افزایش امکان سفارشی شدن محصولات و خدمات که در این میان، همواره سازمان می‌تواند با رهگیری، عملکرد مشتری خود را متناسب با نیازها و خواسته‌های وی تنظیم کند. از طرف دیگر، مشتری می‌تواند با درک نحوه ارائه محصولات و خدمات و تبادل نظر با سازمان بین هزینه و نحوه دست‌یابی به آنها توازن ایجاد کند.
* استفاده بهتر از تمامی ساعات شبانه‌روز، به‌طوری‌که مشتری در هر زمان از امکان طرح درخواست خود به سازمان برای دریافت خدمات و محصولات برخوردار است.
* حجم وسیع اطلاعات ارائه شده از سوی سازمانهای عرضه‌کننده درباره محصولات و خدمات متنوع یک یا چندین تامین‌کننده باعث افزایش حق انتخاب مشتری، صرفه‌جویی در زمان و در نتیجه افزایش درآمد تمامی تامین‌کنندگان خواهد شد.
* تبادل سریع وجوه باعث گردش سریعتر پول و در نتیجه افزایش شانس سازمان برای استفاده از فرصتهای کسب درآمد خواهد شد. (گرابنر^[۷] ، ۲۰۰۲: ۵۵)
با وجود تمامی موارد یاد شده در بالا، انطباق نظام تجارت الکترونیک یک سازمان با کارکردهای آن بسیار تعیین‌کننده است. طراحی الگوی مورد استفاده برای هر سازمان باید بر اساس نیازها، ویژگیها و اهداف و نیز شناخت صنعت و محیط فعالیت آن باشد. نوع فن آوریها و ابزارهای مورد استفاده در سازمان از دیگر موارد قابل ملاحظه است. در جوامعی که بسترهای فیزیکی و فرهنگی مناسب وجود ندارد، می‌توان از تجارت الکترونیک بین سازمانهای تجاری یا مشتریان صنعتی شروع کرد و کم‌کم آن را در سطح مشتریان توسعه داد. (استانفورد و کید^[۸] ، ۲۰۰۰: ۶۷).

۱-۲ اهمیت و ارزش تحقیق

تجارت الکترونیک هنوز برای بسیاری از مردم مفهوم جدیدی است، اما در عصر اطلاعات، هدایت فعالیتهای کسب و کار از طریق اینترنت، به ویژه برای شرکت های کوچک و متوسط که می خواهند با شرکت های بزرگتر رقابت کنند، بخش جدا نشدنی از پیکر فعالیت های تجاری سازمان است.
امروزه تجارت بیش از ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی را در عرصه جهانی در بر می‌گیرد و بر اساس برآوردها پیش‌بینی می‌شود این مقدار در سال ۲۰۲۰ به بیش از ۵۰ درصد برسد. با توجه به این حجم عظیم از تعاملات تجاری، بهره‌گیری بهینه از ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات اجتناب ناپذیر است. طبق بررسی های آنکتاد ( کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل)^[۹] در سال ۲۰۰۶، اتلاف زمان یکی از مهمترین موانع غیر فیزیکی در تجارت است و هر روز صرفه‌جویی معادل نیم‌درصد تعرفه تجاری است و از طرف دیگر، هفت درصد تجارت بین‌المللی صرف هزینه اداری امور لجستیک می‌شود. در سال ۲۰۰۲ نیز اسکاپ (اجلاس کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل در آسیا و اقیانوسیه)^[۱۰]طی گزارشی اعلام کرد که به‌طور کلی، هفت تا ده درصد از ارزش تجارت روزمره بین‌المللی صرف تشریفات اداری می‌شود و هر معامله تجاری مشتمل بر ۳۰ فعالیت، ۴۰ سند و ۲۰۰ عنصر اطلاعاتی است که ۶۰ درصد از آنها حداقل یک بار بازنویسی می‌شوند. (فان^[۱۱] ، ۲۰۰۳: ۲۶).
فقدان شفافیت و دوباره‌کاری امور در تجارت سنتی باعث افزایش هزینه‌های عمومی بویژه در کشورهای در حال توسعه می‌شود. بر اساس بررسی های آنکتاد در سال ۲۰۰۶، می‌توان با بهره‌گیری از نظام های مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تجارت بین‌المللی هر ساله بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار صرفه‌جویی کرد. در مجموع، سه عامل تصمیم‌گیران، سیاست‌گذاران و ذی نفعان را بر آن داشته است تا در امور تجاری از فن آوری اطلاعات و ارتباطات استفاده کنند. این سه عبارتند از: پیشرفتهای فناوری، توسعه تجارت الکترونیک و دسترسی به روابط اقتصادی در گستره جهانی. دو عامل اول باعث کاهش چشمگیر هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری شده‌اند؛ در حالی که عامل سوم افزایش سطح دسترسی و هم نوایی بین بنگاههای اقتصادی در اقصی ‌نقاط دنیا را مورد توجه قرار می‌دهد(فان،۲۰۰۳: ۲۹).
با وجود تمام مزایای ذکر شده، تجارت الکترونیک به دلایل متعدد که شاید بتوان مهمترین انها را عدم اعتماد مشتری به این نوع معاملات دانست، در کشور ما هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. لذا ضرورت انجام تحقیقاتی از این دست که به شناسایی موانع موجود بر سر راه نهادینه شدن این تجارت پر سود هم برای طرف تولید کننده و هم مصرف کننده، بیش از پیش به چشم می خورد.
آنچه مشخص است، این حقیقت تلخ می باشد که در کشور ما موضوع تجارت الکترونیک هنوز به خوبی نهادینه نشده و استفاده از آن به اندازه کافی و هماهنگ با تحولات عظیم جهانی به پیش نمی رود. لذا نگارنده این مقاله با ارائه این موضوع تصمیم دارد تا قدم کوچکی در جهت شناسایی موانع موجود بردارد.
امروزه رقابت شرکتها به شدت به استفاده اثر بخش فن آوریهای اطلاعات و ارتباطات بستگی دارد. اکنون مدارک زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه شرکتهای اروپایی به میزان قابل توجهی، زیر ساخت فن آوریهای اطلاعات و ارتباطات و اتصال به اینترنت خود را بهبود داده اند. به منظور کسب منافع سرمایه گذاری در فن‌آوری های اطلاعات و ارتباطات، شرکتها نیاز دارند که گامهایی فراتر از صرفا دیجیتالی شدن بردارند. آنها هم باید مهارتها کارکنان و هم کارفرمایان را ارتقا دهند و هم فناوریهای اطلاعات و ارتباطات را وارد فرایندهای کسب و کارشان کنند. اکنون، تمرکز روی تغییر از مبادلات تجارت الکترونیکی به انجام الکترونیکی کسب و کار است. تاکید روی استفاده اثربخش از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در طول زنجیره ارزش با واژه کسب و کار الکترونیکی منعکس می شود (کمیسیون اروپا^[۱۲]، ۲۰۰۵).
از طرفی، از آنجا که کسب و کار الکترونیکی، با بهره گرفتن از ابزارهای الکترونیکی به مبادلات و انجام داد و ستدهای فعالیتها می پردازد، از این رو می توان دید که کسب و کار الکترونیکی، حیطه های بسیار و گوناگونی از فعالیت اقتصادی را پوشش می دهد که شامل طیف وسیعی از کاربردهای مالی و دیگر کاربردها از قبیل مبادله دیجیتالی داده، انتقالات الکترونیکی پولی، فعالیتهای تبادل الکترونیکی موجودی، مزایده های تجاری، همکاری در طراحی و مهندسی، پیشنهادات الکترونیکی، فروش مستقیم به مشتریان و خدمات پس از فروش است که هم در بخش فروش کالاها، هم ارائه خدمات و هم تولید کالاها و خدمات دیجیتالی از قبیل کتاب، سی دی، نرم افزار، خدمات بانکداری، برنامه های تلویزیونی و رادیویی و غیره، مورد استفاده قرار می گیرد. (استانفورد و کید، ۲۰۰۰: ۷۱).
از طرفی تجارت الکترونیکی به ابزاری حیاتی در انجام کسب و کار تبدیل شده است. فرصتهایی که ارائه می کند به نظر می رسد هیچ برگشت به عقبی به شکل های سنتی کسب و کار وجود ندارد.
(میلار و همکاران^[۱۳]، ۲۰۰۵: ۵۵)
بدین ترتیب و با توجه به آنچه که در مورد کسب و کار الکترونیکی گفته شد اما باید اذعان داشت که برای استفاده از تمام این پتانسیل کسب و کار الکترونیکی نیاز به شناسایی عواملی هست که موفقیت کسب وکار را به میزان زیادی می تواند بهبود دهد. از این رو لزوم انجام تحقیقی در زمینه شناسایی این عاملها وجود دارد و این تحقیق، گامی در راستای تحقق این هدف است.

۱-۳ اهداف تحقیق

بررسی میزان اعتماد مشتریان به فروشگاه الکترونیکی ایران تجارت
بررسی وضعیت برند و جایگاه فروشگاه در میان مردم
بررسی وضعیت تارنمای فروشگاه ایران تجارت
بررسی زیر ساخت های لازم در برقراری ارتباط در فروشگاه ایران تجارت
بررسی ویژگی های جمعیت شناختی مشتریان فروشگاه ایران تجارت

۱-۴ فرضیات تحقیق

۱-۴-۱ فرضیه اصلی اول:

بین متغیرهای فردی مشتریان و اعتماد مشتری درتجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.
فرضیه های فرعی :
بین عوامل شخصیتی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.
بین عوامل نگرشی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.
بین عوامل مهارتی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

۱-۴-۲ فرضیه اصلی دوم:

بین متغیرهای مربوط به شرکت و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.
فرضیه های فرعی :
بین متغیرهای مربوط به تارنما و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.
بین متغیرهای مربوط به آمیخته بازاریابی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

۱-۴-۳ فرضیه اصلی سوم: