-عهدنامه ۶ فوریه ۱۹۲۲ در زمینه تحدید سلاح‌های دریایی و محدود نمودن تعداد کشتی‌های جنگی و عدم استفاده از زیر دریایی.
-پروتکل ۲۷ ژوییه ۱۹۲۵ ژنو در زمینه منع استعمال گازهای خفقان آور، سمی و یا میکروبی.
-عهدنامه ۲۷ ژوییه ۱۹۲۹ ژنو در مورد رفتار با مجروحان یا بیماران و سرنوشت اسیران جنگی، که این عهدنامه مجددا عهدنامه ۱۸۶۴ ژنو را مورد تجدید نظر قرار داد.
-پروتکل ۲۲ آوریل ۱۹۳۰ لندن در زمینه قواعد جنگ دریایی.
-قرارداد ۱۵ آوریل ۱۹۳۵ واشنگتن در زمینه حفاظت از بناهای تاریخی و فرهنگی.
-پروتکل ۶ نوامبر ۱۹۳۶ لندن در خصوص ممنوعیت حمله به کشتی‌های بازرگانی توسط زیردریایی ها.
-عهدنامه اول ژنو به تاریخ ۱۲ اوت ۱۹۴۹ ژنو در خصوص بهبود سرنوشت مجروحین و بیماران نیروهای مسلح در هنگام اردوکشی.
-عهدنامه دوم ژنو به تاریخ ۱۲ اوت ۱۹۴۹ ژنو در خصوص بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران و غرق شدگان نیروهای مسلح در دریاها.
-عهدنامه سوم ژنو به تاریخ ۱۲ اوت ۱۹۴۹ ژنو در خصوص رفتار با اسیران جنگی. این عهد نامه جانشین عهدنامه ۲۷ ژوییه ۱۹۲۷ ژنو گردید.
-عهدنامه چهارم ژنو به تاریخ ۱۲ اوت ۱۹۴۹ ژنو در خصوص حمایت از افراد غیرنظامی در زمان جنگ.
-قرارداد ۱۴ مه ۱۹۵۴ لاهه در زمینه حفظ میراث فرهنگی در زمان جنگ.
-پروتکل‌های ۱۰ ژوئن ۱۹۷۷ ژنو که به همت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، به کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو الحاق گردید. پروتکل اول مربوط به نبردهای مسلحانه بین‌المللی و پروتکل دوم در زمینه نبردهای مسلحانه غیربین‌المللی می‌باشد.
-قرارداد ۱۸ ماه مه سال ۱۹۷۷ در زمینه منع استفاده خصمانه از تکنیک‌های تغییر محیط زیست طبیعی.
-عهد نامه ۱۰ آوریل ۱۹۸۱ در خصوص منع و یا محدودیت استفاده از برخی سلاح‌های کلاسیک که قادرند منجر به صدمات جبرن ناپذیر و یا آثار نا مشخص گردند. این عهدنامه متضمن سه پروتکل در زمینه تشعشعات هسته‌ای در بدن انسان، کار گذاشتن مین‌ها و تله‌های انفجاری، و استفاده از سلاح‌های آتش زا می‌باشد.
-قراردادهای مربوط به منع سلاح‌های هسته‌ای.
مبحث دوم : قابلیت اعمال حقوق بین‌الملل بشردوستانه
در این مبحث ابتدا مالیت داده‌های رایانه‌ای را از نظر حقوقی بررسی نموده و تخریب این‌گونه داده‌ها را در حملات سایبری مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و سپس سعی خواهیم کرد با کمک قواعد مندرج در کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و پروتکل‌های الحاقی، ابتدا محدوده قلمرو حاکمیت این اسناد را مستقل از ابزارها و شیوه‌های به‌کار رفته تعیین و پس از آن، جایگاه حملات سایبری را به‌عنوان یکی از شیوه‌های جنگی در این محدوده تعیین نماییم. و در نهایت قابلیت اعمال این اصول در حملات سایبری را محک بزنیم.
بند اول: تخریب و مالیت داده‌های رایانه‌ای
با توجه به رشد روزافزون استفاده از فناوری اطلاعات، بحث از مال بودن داده‌های رایانه‌ای و انطباق آن بر مبانی مال بودن اشیاء بسیار اهمیت دارد. مفهوم مال از جهات مختلفی مورد مداقه حقوق‌دانان قرار گرفته است مانند مثلی و قیمی بودن، کلی یا معین بودن و…
در این پژوهش لازم می‌باشد به منظور ارزیابی قابلیت کاربرد قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه در مواجهه با حملات سایبری، ابتدا مالیت داده‌های رایانه‌ای مورد بررسی قرار گیرد.
الف : مبانی حقوقی مالیت داده‌های رایانه‌ای
در فرهنگ فارسی معین در تعریف مال آمده است: آنچه در ملک کسی باشد و آنچه ارزش مبادله داشته باشد “.^[۳۳۶] در ترمینولوژی حقوق آمده است: ” مال از فعل ماضی مِیل است به معنی خواستن “.^[۳۳۷]
در عرف نیز به هر چیزی که در تملک کسی باشد یا در تصرف و ید کسی باشد مال گفته می شود.^[۳۳۸] بنابراین طبق تعاریف فوق، مال دارای مفهومی نسبی است و برحسب زمان، مکان و یا نوع استفاده، مفهوم آن متغیر خواهد بود.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به عنوان مثال به نظر برخی از حقوق‌دانان، به چیزی مال گفته می شود که دارای دو شرط اساسی باشد:
اول اینکه مفید باشد و نیازی برآورده نماید، خواه آن نیاز مادی باشد یا معنوی و دوم اینکه قابلیت اختصاص یافتن به شخص را داشته باشد.^[۳۳۹] نتیجه اینکه در عالم حقوق، شاخصه هایی برای تشخیص مال بودن اشیاء تعیین گردیده که برخی از آن‌ها به قرار ذیل می باشد:
۱٫داشتن ارزش اقتصادی؛
۲٫داشتن منافع حلال؛
۳٫برآوردن نیازها؛
۴٫پرداخت پول در مقابل آن؛
۵٫مبنای عرف و عقلا.
“برای تشخیص مالیت داده‌های رایانه‌ای لازم است که ویژگی‌های این داده‌ها را بررسی نمائیم.
۱٫داشتن ارزش اقتصادی: این ویژگی از بدیهیات داده‌های رایانه‌ای می باشد.

1. 1. برآوردن نیازها: اکثر داده‌های رایانه‌ای به قصد رفع نیازهای مادی و معنوی تولید گردیده‌اند.

۳٫قابلیت اختصاص داشتن: همین که می گوئیم “نرم افزار فروش محصولات ایران خودرو”، به این معناست که این نرم افزار اختصاص به شخص خاص و معینی دارد.
۴٫منقول بودن: از آنجایی‌که داده‌های رایانه‌ای بدون ایجاد خسارت از مبدأ به محل دیگری قابل انتقال می‌باشند، بنابراین در حکم مال منقول محسوب می گردند.
۵٫عینیت داشتن: برخی بر این عقیده هستند که داده‌های رایانه‌ای در گروه حقوق قرار می‌گیرند نه اموال، اما با استناد به ” قانون مجازات پیشه‌وران و کسانی که کالای خود را مخفی می‌کنند یا گران می‌فروشند” مصوب ۱۳۲۲، می توان گفت که داده‌های رایانه‌ای نیز همانند نیروی برق، مال محسوب می‌گردد.
۶٫مبنای عرف وعقلا: داده‌های رایانه‌ای در نظر عرف و عقلا مالیت داشته و دارای ارزش اقتصادی هستند و معامله بر آنها صحیح است.”^[۳۴۰]
ب : رویکرد حقوق بین‌الملل بشردوستانه در مواجهه با تخریب داده‌های رایانه‌ای
جرم تخریب داده‌های رایانه‌ای یکی از انواع مهم جرایم رایانه‌ای است که به علت تفاوت قابل توجه آن با تخریب سنتی توانسته است به عنوان معضلی نوین توجه صاحب‌نظران عرصه حقوق را به خود جلب نماید و از آنجایی‌که در این پژوهش در مبحث حقوق بین‌الملل بشردوستانه لازم است که تخریب داده‌ها را با تخریب فیزیکی مقایسه نمائیم لذا در اینجا به بررسی قوانین برخی کشورها در نحوه تجزیه و تحلیل جرایم تخریب داده‌های رایانه‌ای می‌پردازیم .
“تخریب مصدر باب تفعیل و به معنای ویران کردن و خراب کردن است و در اصطلاح حقوقی به معنای تباه نمودن ابنیه و خراب کردن اموال است”^[۳۴۱]. در قانون جرایم رایانه‌ای ایران نیز همین تعریف تکرار گردیده است .
البته در تبیین و تعریف جرم تخریب داده‌های رایانه‌ای، تفاوت هایی وجود دارد که در قوانین اکثر کشورهای خارجی به آن اشاره گردیده است .
شورای اروپا در توصیه نامه ۹(۸۹)R این جرم را بدین شرح تعریف نموده است : ” محو کردن، خسارت زدن، کم ارزش کردن یا متوقف کردن داده‌های رایانه‌ای به طور غیرقانونی “^[۳۴۲]
کنوانسیون ۲۰۰۱ بوداپست نیز در ماده ۴ خود، جرم تخریب داده‌ها را به همین شکل تعریف کرده است.^[۳۴۳]
قانون جرایم رایانه ای جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۳۸۸نیز در ماده ٨ خود تخریب داده‌های رایانه‌ای را چنین تبیین نموده است:”هر کس به طورغیر مجاز داده‌های دیگری را از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده حذف‌یا تخریب یا مختل یا غیر قابل پردازش کند به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
حال ازآنجایی‌که در قوانین اکثر کشورها از طرفی جرم تخریب را از انواع جرایم ملموس و فیزیکی دانسته‌اند و ازسوی دیگر تخریب داده‌های رایانه‌ای، ماهیتی ناملموس دارد لذا اجرای مقررات مربوط به تخریب داده‌ها در بسیاری از این کشورها دچار مشکل گردیده است.
“برای حل این چالش اکثر کشورهایی همچون اتریش، کانادا، آلمان،‌ایتالیا، انگلستان و نروژ خسارت عمدی به داده‌های رایانه‌ای را، خسارت به اموال و از نوع تخریب سنتی دانسته‌اند.^[۳۴۴]
به نظر می‌رسد که امروزه اکثر کشورها به سمت روش تدریجی اصلاح قوانین روی آورده و چنین خسارت هایی را نیز مشمول تخریب فیزیکی دانسته‌اند.
بنابراین نتیجه‌ای که ازاین بحث می‌توان گرفت این است که:

متغیر

ابعاد

سوالات

اثر بخش ارتباطات سازمانی
ارتباطات اثربخش
۹،۸،۷،۶،۵،۴،۳،۲،۱
بازخور
۱۵،۱۴،۱۳،۱۲،۱۱،۱۰
تعداد کانالهای ارتباطی
۲۵،۲۴،۲۳،۲۲،۲۱،۲۰،۱۹،۱۸،۱۷،۱۶

۱-۷- قلمرو زمانی و مکانی:

قلمرو موضوعی: تحقیق حاضر بررسی رابطه مدیریت تحولگرا و اثر بخش ارتباطات سازمانی در ادارات ورزش و جوانان می­باشد.
قلمرو زمانی :این تحقیق ازبهمن ماه ۱۳۹۳ آغاز و تا اوایل تیرماه ۱۳۹۴ ادامه داشت.
قلمرو مکانی: اداره ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی می باشد.

۱-۸-خلاصه فصل

با توجه به آنچه بیان شد در یک سازمان، عوامل مدیریتی بیش از سایر عوامل در بهبود اثربخشی ارتباطات سازمانی و تحقق مأموریت های سازمان نقش دارد و ارتقای کیفیت و بهره وری، رشد و تحول سازمانی به نحوه مدیریت عوامل انسانی آن بستگی دارد، لذا سرمایه گذاری در جهت شناخت استعدادها، انتخاب و بکارگیری نیروهای انسانی شایسته سطوح مختلف مشاغل سازمانی، پایش عملکرد، افزایش مهارت و هدایت صحیح نیروی انسانی ضروری است. در این فصل ابتدا مقدمه ای برای تحقیق مدیریت تحولگرا که منجر به اثر بخشی ارتباطات سازمانی کارکنان می گردد بیان گردید و نیز بیان مسئله مطرح شده است سپس به اهمیت و ضرورت تحقیق پرداخته ایم مدل مفهومی تحقیق، اهداف کلی و جزئی، فرضیه های اصلی و جزئی تحقیق آورده شده است. در ادامه این فصل قلمرو زمانی که مربوط به زمستان ۱۳۹۳ تا تابستان سال ۱۳۹۴ می باشد و قلمرو مکانی که اداره ی کل ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی می باشد آمده است. ودر انتها تعریف مختصری از واژگان کلیدی جامعه آماری و روش تحقیق بیان گردیده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۹- چارچوب فصول آتی

در فصل دوم به بررسی ادبیات موضوعی و ادبیات نظری پژوهش پرداخته می شود. بدین ترتیب که در بخش اول به تعریف مفهوم مدیریت تحولگرا، تاریخچه ی ؛ و نظریه ها ی آن پرداخته می شود و سپس مؤلفه های آن ارائه می گردد.در بخش دوم به تعریف اثر بخشی ارتباطات سازمانی پرداخته می شود .
و در بخش سوم، نتایج برخی از تحقیقات انجام شده در این زمینه در داخل و خارج کشور ارائه می گردد.
در فصل سوم به روش شناسی و تعیین روش تحقیق و تعیین حجم نمونه پرداخته شده و اهداف و فرضیه های تحقیق ارائه می گردد. و سپس روش های جمع آوری اطلاعات و نحوه ی تجزیه و تحلیل آنها مورد بحث قرار می گیرد .درفصل چهارم اطلاعات حاصله در وهله ی اول با بهره گرفتن از آمار توصیفی و سپس آمار استنباطی با با بهره گرفتن از نرم افزار spss₁₉ مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.
در فصل پنجم به چگونگی نحوه ی شکل گیری سؤال ها و فرضیه های پژوهش پرداخته می شود و سپس نتایج حاصله در فصل چهارم مورد بحث و نتیجه گیری قرار می گیرد و در نهایت پیشنهاداتی ارائه می گردد
تعیین موضوع کلی
تهیه چهارچوب تئوریکی نخستین
جمع آوری اطلاعات و منابع
نخستین برنامه ریزی کار
طرح فرضیه ها و سوالات
تحقیقات مقدماتی نخستین
تحدید موضوع و مسئله
دومین برنامه ریزی کار

4-4 نتیجه گیری و پیشنهادات 94
منابع مورد استفاده 96
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول1-1 سطح زیر کشت ، متوسط عملکرد و میزان تولید گندم در دنيا، کشور و استان لرستان در سال زراعی 8
جدول2-1: مقایسه سه زنگ قهوه­ای، سیاه و زرد گندم 15
جدول2-2: شرایط محیطی مورد نیاز برای زنگ­ قهوه­ای گندم 18
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جدول2-3: اهمیت کنونی و تاریخی زنگ برگ، ساقه و زرد برای مناطق اپیدمولوژیکی 19
جدول 2-4: ژن های شناسایی شده برای مقاومت به بیماری زنگ قهوه ای در گندم 33
جدول 3-1 مشخصات و شجره ارقام مورد مطالعه 43
جدول 3-2 نمره دهی شرح واکنش ارقام و تیپ آلودگی مورد استفاده در مطالعات زنگ قهوه­ای گندم 49
جدول3-3 ساختمان­های تولید شده به وسیله قارچ پس از جوانه زنی بر اساس مشاهدات اولیه توسعه قارچی 52
جدول3-4 امید ریاضی تجزيه واريانس طرح بلوک کامل تصادفي 55
جدول3-5 امید ریاضی تجزيه واريانس مرکب طرح بلوک کامل تصادفي 56
جدول4-1 تجزیه واریانس صفات تیپ آلودگی و دوره کمون برای ارقام تجاری گندم نسبت به بیماری زنگ قهوه­ای 59
جدول 4-2 مقایسه میانگین تیپ آلودگی و دوره کمون در ارقام گندم 60
جدول 4-3 برآورد ضریب همبستگی بین صفات تیپ آلودگی و دوره کمون در ارقام تجاری گندم نسبت به بیماری زنگ قهوه­ای 61
جدول 4-4: تجزیه واریانس مراحل مختلف رشد اسپور بر روی برگ اول ارقام گندم 63
جدول 4-5 متوسط درصد کنیدی­ها در مراحل مختلف رشد در نمونه­های برگ اول و تیپ آلودگی در ارقام گندم نسبت به جدایه لرستان زنگ قهوه­ای 64
جدول 4-6: نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و سایر صفات زراعی در ارقام گندم در شرایط عدم تنش بیماری زنگ قهوه­ای 66
جدول 4-7: نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و سایر صفات زراعی در ارقام گندم در شرایط تنش بیماری زنگ قهوه­ای 67
جدول 4-8: مقایسه میانگین عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و سایر صفات زراعی در ارقام گندم در شرایط عدم تنش 68
جدول 4-9: مقایسه میانگین عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و سایر صفات زراعی در ارقام گندم در شرایط تنش 71
جدول4-10: نتایج تجزیه صفات زراعی در ارقام گندم در تجزیه مرکب دو محیط تنش و عدم تنش بیماری زنگ قهوه­ای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی 79
جدول 4-11: کمینه، بیشینه، میانگین، وراثت پذیری و درصد کاهش صفات زراعی و اجزای عملکردارقام گندم در شرایط عدم تنش و تنش بیماری 81
جدول 4-12: همبستگی فنوتیپی برای صفات اندازه گیری شده در شرایط عدم تنش بیماری زنگ قهوه­ای 84
جدول 4-13: همبستگی فنوتیپی برای صفات اندازه گیری شده در شرایط تنش بیماری زنگ قهوه­ای 85
جدول 4-14: همبستگی ژنتیکی برای صفات اندازه گیری شده در شرایط عدم تنش بیماری زنگ قهوه­ای 86
جدول 4-15: همبستگی ژنتیکی برای صفات اندازه گیری شده در شرایط تنش بیماری زنگ قهوه­ای 87
جدول 4-16: نتایج تجزیه رگرسیون مرحله­ ای برای تعیین سهم نسبی اجزای عملکرد دانه ارقام گندم در شرایط عدم تنش90
جدول 4-17: نتایج تجزیه رگرسیون مرحله­ ای برای تعیین سهم نسبی اجزای عملکرد دانه ارقام گندم در شرایط تنش 90
جدول4-18: تجزیه ضرایب مسیر برای ارقام گندم در شرایط عدم تنش بیماری زنگ قهوه­ای 92
جدول4-19: تجزیه ضرایب مسیر برای ارقام گندم در شرایط تنش بیماری زنگ قهوه­ای 92
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل 2-1: یوردینیوم(A) ویوردینیوسپور(B) Puccinia triticina (زنگ برگ) بر روی برگ پرچم گندم 16
شكل 2-2: تلیوم(A) و تلیوسپور(B) زنگ قهوه­ای گندم 17
شكل 2-3: چرخه زندگی قارچ عامل زنگ قهوه­ای (puccinia recondita) 24
شکل3-1 پودر پاش ساده جهت مایه­زنی گیاهچه­های گندم با مخلوط اسپور و پودر تالک 47
شکل 3-2) تیپ­های آلودگی Puccinia triticinia بر روی لاین­های بک کراس رقم تاچر با یک ژن مقاوت به زنگ برگ. تیپ­های آلودگی 0 تا 2 به عنوان مقاوم و تیپ­های آلودگی 3 تا 4 به عنوان حساس در نظر گرفته شده ­اند 50
شکل 3-3: ساختمانهای تولید شده به وسیله قارچ بر روی گندم 52
شکل 4-1 دندوگرام ارقام تجاری گندم برای صفات تیپ آلودگی و دوره کمون نسبت به بیماری زنگ قهوه­ای 62
شکل 4-2: دیاگرام تجزیه علیت صفات اجزای عملکرد بر عملکرد دانه گندم در شرایط عدم تنش بیماری زنگ قهوه­ا 93
شکل 4-3: دیاگرام تجزیه علیت صفات اجزای عملکرد بر عملکرد دانه گندم در شرایط تنش بیماری زنگ قهوه­ای 93
چکیده:
این آزمایش به منظور بررسی تعیین مقاومت ارقام گندم نان نسبت به بیماری زنگ قهوه­ای (Puccinia recondita f. sp. tritici) و تاثیر تنش بیماری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد و برخی صفات زراعی گندم در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان واقع در 12 کیلومتری جاده خرم­آباد– اندیمشک در سال زراعی 92-1391 انجام شد. نتایج آزمایشات گلخانه­ای و تعیین مقاومت ارقام نشان داد که ارقام مورد بررسی از لحاظ صفات تیپ آلودگی و دوره کمون اختلاف معنی­داری با هم داشتند. ضریب همبستگی بین این دو صفت منفی و معنی­دار بود. تجزیه خوشه­ای بر اساس دو صفت تیپ آلودگی و دوره کمون ارقام را به سه گروه مختلف تقسیم کرد. نتایج آزمایشات مزرعه­ای نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه از نظر همه صفات اندازه ­گیری شده بجز طول ریشک اختلاف معنی­داری وجود دارد که حاکی از تنوع بالای بین ارقام است. تنش بیماری بر همه صفات بجز طول ریشک تاثیر معنی­داری داشت. ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی نشان داد که در هر دو شرایط تنش و عدم تنش صفات تعداد پنجه، تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه با عملکرد همبستگی مثبت و معنی­داری داشتند. نتایج تجزیه رگرسیون در شرایط عدم تنش سه صفت تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه و در شرایط تنش چهار صفت تعداد تعداد پنجه، سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه وارد مدل شدند که به ترتیب 2/99 و 3/98 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. تجزیه ضرایب مسیر صفت عملکرد نشان داد که در هر دو شرایط عدم تنش و تنش صفت تعداد سنبله به ترتیب با 769/0 و 8051/0 بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد داشتند.

۲-۸ ارتباط جمعی
وسایل ارتباط جمعی مولود و محصول اندیشه های انسانند. این رسانه ها بطور معمول با زمان فراغت انسانها برخورد می نمایند. وسایل ارتباط جمعی،‌ چنانچه به درستی بکار آیند، همچون مدرسه ای بزرگ بر تمامی حیات انسانی پرتو می افکنند. حتی به هنگام فراغت و آنگاه که این وسایل برای تفنن و سرگرمی انسانها بکار می آیند ، باز هم خواه ناخواه می آموزند .(ساروخانی، ۱۳۷۲)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از میان تمام رسانه ها بی شک تلویزیون رسانه ای است جذاب و گیرا در ترویج و ترغیب افراد به امر کتاب و کتابخوانی. این رسانه، به آسانی بینندگان را به خود جلب می کند و بیننده لازم نیست که حتما باسواد باشد تا پیام را درک کند. تلویزیون در مقایسه با رادیو، از جهت بعد بصری دارای مزیت مضاعفی است. تلویزیون رسانهای با اعتبار و توانمند است. تلویزیون رسانه ای است صاحب مرجعیت و مخاطبان برای اطلاعاتی که توسط آن پخش می شود، اعتبار قابل توجهی قائلند (بورن آد، ۱۳۷۹).
با این تفاسیر بایدگفت صدا و سیما وظیفه خطیری در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی بر عهده دارد .
۲-۸-۱ تعریف وسایل ارتباط جمعی
مـفـهـوم (وسـایـل ارتـبـاط جـمـعى ( Cation Communi Mass of Media ) از آن دسته مفاهیمى است که دانش پژوهان علم ارتـبـاطـات تـعـریـف هـایـى پـرشـمـار بـرایـش بـه دسـت داده انـد و کـثـرت تعریفهاى موجود، عـمـل گـزیـنـش را بـسـى دشوار ساخته است ، امّا تشابه مفهومى میان تعریفهاى موجود حکایت از گـونـه اى تـوافـق ضـمـنـى مـیـان صـاحب نظران این رشته دارد. پیش از تعریف اصطلاحى این دانـشـواژه ذکـر ایـن نـکـتـه سـودمـند است که همانند بیشتر واژگان کلیدى دانش ارتباطات، واژه (وسـایـل ارتـبـاط جـمـعـى ) را داراى ریـشـه اى لاتـیـنـى دانـسـتـهانـد کـه بـه مـجـمـوعـه لغوى انـگـلوساکسون وارد شده است(ساروخانی). از میان تعریف هاى موجود درباره دانشواژه ارتباط جمعى، تعریف زیر کاملتر به نظر مى رسد:
وسـیـله ارتـبـاط جـمـعـى مـشـخـص کـنـنـده آن نـوع از وسایل ارتباطى است که هدف آن برقرارى رابطه با یک مخاطب یا گروه کوچکى نیست، بلکه جمع را در نظر دارد و مورد توجّه جماعتى پرشمار است(ساروخان).
۲-۸-۲ وسایل ارتباط جمعی
وسایل ارتباطی یا انجام وظایف تفریحی وتبلیغی بیشتر از لحاظ روانی روی افراد تاثیر می گذارد، در صورتی که باعث سرگرم شدن افراد و پر کردن اوقات آنان گردند، نقش تفریحی دارند و هرگاه به منظور جلب توجه یا ایجاد اعتقاد و اطمینان مورد بهره وری قرار گیرد، دارای نقش تبلیغی هستند(معتمدنژاد،۱۳۸۶).
۳-۸-۲ اهمیت وسایل ارتباط جمعی
وسایل ارتباط جمعى پدیده اى شگرف و مظهر ارتقاى فنّى و صنعتى انسان محسوب مى شوند. ایـن پـدیده داراى بیشترین تاءثیر فرهنگى بر زندگى انسان ها است .در آستانه ورود جامعه بـشـرى بـه قـرن ۲۱، وسـایـل ارتباط جمعى سهمى تعیین کننده تر در حیات فرهنگى بشر در مـقـایـسـه بـا دوره هـاى پـیـشـیـن بـر عـهـده گـرفـتـه انـد. ایـن وسایل در پدید آمدن عادات نو، تغییر در رفتار و خلق و خوى انسان ها و سرانجام ، کوچک شدن کـره زمـیـن و هـمـسـایـگى ملل دوردست ، سهمى شگرف بر عهده دارند(ساروخانی،۱۳۷۲)، زیرا اخبار وقـایـع و رویـدادهـاى طـبـیعى، علمى، سیاسى و اقتصادى با سرعتى برق آسا در وسعتى به پـهـنـاى کـره زمـیـن مـنـتـشـر مـىگـردنـد. بـدیـن سـان ، بـا پـیـشـرفـت وسـایـل ارتـبـاط جـمـعى ، فاصله هاى مکانى از میان برداشته شده اند و دروازه فرهنگ ملّت ها از گذر رسانه بر روى یکدیگر گشوده شده است .
اهـمـیـّت وسایل ارتباط جمعى از تاثیر ژرف آن ها بر افکار عمومى ناشى مى گردد. تاثیر پـیـام وسـایـل ارتباط جمعى همیشه ارادى و آگاهانه نیست ، بلکه در بیشتر اوقات انسان بى آن که بخواهد چیزى بیاموزد و اثرى پذیرد، از محتواى پیام ها متاءثّر مى گردد(ساروخانی،۱۳۷۲).
از سـویـى دیـگـر، اهـمـیّت کاربرد رسانه ها در سیاستهاى داخلى و خارجى کشورها نیز بسیار چشمگیر اسـت. در عصر کنونى، که جنگ افکار جاى جنگ ابزار را گرفته است، دولت ها مى کـوشـنـد بـا بـهـره گـیـرى از فـنـّاورى پـیـشـرفـته ارتباطات ـ مانند بهره جستن از شبکه هاى رادیـویـى ، تـلویـزیـونـى، خـبـرگـزارى ها، بنگاه هاى سخن پراکنى ، ماهواره ها و مطبوعات ـ الگوهاى ارزشى و مصرفى و طرز تفکّر و علایق ملت ها را دگرگون سازند و الگوهاى مورد نظر خود را بر جایشان بنشانند. بدین سان ، ملاحظه مىکنیم که در عرصه ارتباطات ، دنیاى امـروزى بـه مـیـدان کـارزارى تـبـدیل شده است که توپخانه و سلاح هاى آتشین تنها ابزارهاى پـیـکـار مـحـسـوب نـمـى شـونـد، بـلکـه مـهـم تـریـن سـلاح هـاى پـیـکـار، رسـانـه هـاى جـمـعـى اند…(قوام،۱۳۸۰).
بـه هر حال، اهمیّت رسانه ها از جنبه هاى فردى ، اجتماعى ، ملّى و بین المللى و در مواقع آرامش و بـحـرانـى بسیار چشمگیر و تعیین کننده است. ولى باید توجه کرد که به لحاظ پیچیدگى کـارکـرد رسـانـه ها، تشخیص ‍ جنبه سازنده آن ها از جبنه هاى زیانبار چندان آسان نیست و شناخت آثار و پیامدهاى این وسایل نیازمند به مطالعه و بررسىهاى کارشناسانه است .
۲-۹ رادیو
رادیـو یـکـى از وسـایـل ارتـباط جمعى است که به لحاظ کارآیى شگف انگیز و فراگیرى دامنه تاثیرش آن را یکى از سه غول ارتباطى خوانده اند( متولى،۱۳۸۰). رادیو وسیله اى کلامى و گـروهـى است و در فرایند ارتباطات اجتماعى در جوامع سهمى چشمگیر بر عهده دارد. با اختراع رادیـو و گـسـترش سریعش ، کمتر رویداد سیاسى، علمى، فرهنگى و… است که بى درنگ به آگاهى مردم نرسد. پس از اختراع ترانزیستور و کوچک شدن حجم رادیو، این وسیله بیش از پیش هـمـگـانـى شد. امروزه انسان ها اعم ، از پیر و جوان ، زن و مرد، کوچک و بزرگ و باسواد و بى سـواد، خـواه نـاخواه در ساعاتى از شبانه روز، به برنامههاى رادیو و پیام هایش گوش فرا مىدهند و بدین سان ، رادیو مى تواند در شعاعى گسترده افکار عمومى را در تاثیر پیامهاى خود قرار دهد..(متولی،۱۳۸۰).
۲-۱۰ هویت رادیو
از میان رادیوهای مختلف که صدای آنها را میتوانید بشنوید، کدامیک را انتخاب میکنید؟ چرا؟ چگونه ایستگاه مورد نظر را میشناسید؟
فضای جهانی مملو از صدای رادیوهای گوناگون است. آیا میان آنها تفاوتی وجود دارد؟ آیا میتوان به راحتی ایستگاه مورد نظر را یافت؟ تفاوت میان دو ایستگاه رادیویی و یا میان یک ایستگاه با دیگر ایستگاهها در چیست؟ چه عناصری سبب شناخت یک ایستگاه رادیویی در میان سایر ایستگاهها میشود؟ آنچه موجب شناسایی و تشخیص و تمایز شیئی در میان دیگر اشیا میشود هویت^[۸] آن است(خجسته،۱۳۸۰).
به طور کلی هویت در علوم انسانی و اجتماعی معطوف به آن است که هر فرد خود را چگونه تعریف میکند. این امر به سئوال اساسی برمیگردد:
الف) “من که هستم؟” رویکردی روان شناختی به تعیین هویت فردی است.
ب) “ما که هستیم؟” رویکردی اجتماعی به سمت هویت جمعی است.
ریجارد جنکینز در کتاب هویت اجتماعی به نقل از فرهنگ لغات انگلیسی آکسفورد مطرح میکند که هویت یا Identity ریشه زبان لاتین دارد.Identitas از Iden یعنی مشابه و یکسان آمده است و دو معنای اصلی دارد: مورد اول بیانگر مفهوم تشابه مطلق است و معنای دوم به تمایز اشاره دارد که به مرور زمان سازگاری و تداوم را فرض میگیرد.
بورک^[۹] نیز هویت را مجموعهای از معانی میداند که چگونه بودن را در خصوص نقشهای اجتماعی به فرد القا میکند و یا وضعیتی است که به فرد میگوید او کیست و مجموعهای از معانی را برای فرد تولید میکند که مرجع میستی و چیستی را تشکیل میدهد. به تعبیر گیدنز^[۱۰] هویت مربوط به فهم افراد درباره این است که چه کسی هستند و چه چیزی برای آنها مهم است.
هویت فردی و اجتماعی عناصری دارد، عناصر هویت ساز رادیو نیز متنوع است، با این فرض که درجه اهمیت آنها یکسان نیستند. حتی گاهی در دو رادیو درجه اهمیت این عناصر میتوانند کاملاً متفاوت باشند.
شرح این تفاوت ها و علل آن بسیار مهم است. مدیران و برنامهریزان رادیو باید به این وضعیت تاثیرگذار بسیار توجه کنند تا بتوانند هویت مطلوبی از شبکه یا ایستگاه رادیویی مورد نظرشان در میان مخاطبان ایجاد نمایند، و یا در تجربه و تحلیل هویت، نقاط قوت و ضعف رادیو به خوبی شناخته شود؛ زیرا هویت مطلوب و یا درک هویت مطلوب به معنای داشتن انبوهی از مخاطبان ثابت و همچنین امیدوار به جذب مخاطبان جدید است. این همان چیزی است که غایت همه مدیران و برنامهریزان و تهیهکنندگان رادیوست.
بنابراین شناخت عناصری که موجب هویت یک رادیو میشوند و درجه اهمیت هر کدام از آنها در فرایند هویتیابی یک رادیو نیازمند کار علمی و تحقیقی است که نباید از آن غفلت شود. عناصری که موجب هویت سازی و یا هویتیابی رادیو هستند را میتوان در دو گروه ظاهری یا شکلی و محتوایی یا عمقی تقسیم کرد.
عناصر نهگانه هویتساز رادیو عبارتند از:

• • نوع باند یا نوع فرستنده

• • مکان رادیو

• • آرم و شعار ویژه رادیو

• • شکل و غرم و نحوه پخش برنامهها

• • برنامههای ویژه

• • گویندگان خاص

• • اطلاعات خاص

این عناصر نه گانه در دو گروه شکلی و محتوایی نیز قرار میگیرند که “نام” به طور مشترک در هر دو گروه قرار دارد(خجسته، ۱۳۸۰).

گروه شکلی عناصر هویت ساز رادیو
گروه محتوایی عناصر هویت ساز رادیو

• • باند

• • فرکانس

• • مکان

• • شکل برنامه و نحوه پخش آن

• گوینده خاص

علی (ع) می فرماید : زیور دانش برای انسان، جمالی است که پوشانده نمی شود و نسبی است که مورد جفا قرار نمی گیرد»^[۱۰۳]

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۴ تجمل گرایی در قرآن کریم
در حقیقت یکی از مظاهر بی عدالتی و نابرابری که قرآن روی آن تکیه نموده، و به مبارزه با آن پرداخته است ، اشرافی گری و تجمل گرایی است .
قرآن کریم از تجمل گرایی به عنوان« اتراف »یاد می کند و در آیات مختلف آن را موردنکوهش قرار می دهد. ازجمله در سوره هود می خوانیم: «وَ اتَّبَعَ الَّذینَ ظَلَمُوا ما أُتْرِفُوا فیهِ وَ کانُوا مُجْرِمین^[۱۰۴] و آنان که ستم می‏کردند، از تنعّم و کامجویی پیروی کردند و گناهکار بودند. »
«ترف» تنعم و در رفاه و آسایش بودن معنا می دهد.^[۱۰۵] مترف به کسی می گویند که نعمت فراوان و غرق شدن در شهوات و خوش گذرانی ها ، او را به فسادو طغیان کشانده است .^[۱۰۶] صاحب قاموس می گوید: «مترف» به معنی «ثروتمند » است ، یعنی کسی که به او نعمت زیاد شده است و در صورت عدم ایمان ، سبب طغیان و سرکشی می شود.^[۱۰۷]
واژه ترف و مشتقات آن هشت مورد در قرآن مجید آمده است.واژه «اتراف» سه بار و واژه «مترفین» پنج بار در قرآن به کار رفته است.^[۱۰۸] اصل این واژه در کلام خدای سبحان و اولیای خدا یاد نشده مگر با ملامت و مذّمت. با عنایت به موارد ذکر شده، متوجه می شویم که ماده «ترف» در قرآن در تمامی موارد در مقام ذم و نکوهش به کار رفته است و دارای بار ضد ارزشی است.
علامه طباطبایی می گوید: وقتی گفته می‌شود: فلانی مترف است یعنی فلانی نعمتش از حد گذشته است تا آنجا که می‌گوید مراد از مترفین در جمله « امرنا مترفیها» همان کسانی‌اند که این آیه به آنها اشاره دارد: « فَأَمَّا الْإِنْسانُ إِذا مَا ابْتَلاهُ رَبُّهُ فَأَکْرَمَهُ وَ نَعَّمَهُ^[۱۰۹] ؛ «خدا وقتی انسان را آزمایش کند او را اکرام نموده غرق در نعمتش می‌سازد»^[۱۱۰].
تفسیر نمونه مترفین را «ثروت‌مندان مستِ شهوت» معنی کرده است ^[۱۱۱].
علامه طبرسی در توضیح لفظ مترف آورده است:مترف از ترفه به معنای نعمت گرفته شده و توضیح می‌دهد : مترف آزاد است و هر آنچه بخواهد انجام می دهد و چیزی جلودارش نیست. ^[۱۱۲]به باور سید قطب مترفین همان طبقه‌ی متنعم هستند که مال و منال و رفاه بدست می‌آورند و اگر قدرتی بالای دست آنها نباشد در زمین فساد می‌کنند و ارزشهای والا را خار می‌کنند، ارزشهای حیاتی ملت‌ها‌ را که بدون آن ارزشها جوامع هلاک می‌شوند .^[۱۱۳]
پس با این بیان و معنی ، «مترفان» همان متنعمین ، متمکنین ، اغنیا، اشراف و ثروتمندان از خدا بی خبر هستند که سرمایه های مادی کلان و زیاد در اختیار دارند و آن سرمایه ها آن ها را غرق در لذات و هوس های دنیوی و عیاشی و ولخرجی و «اتراف » و «تجمل» و «اسراف و تبذیر» کرده است و پیوسته دنبال لذت پرستی ،هوسرانی و درپی ناز و نعمت و عیش و نوش و عشرت بوده که دست به هر نوع گناه و ظلم و تجاوز می زنند . آنان همیشه علیه حق و حقگویان و تعالیم الهی و انبیای به حق بوده اند و در حقیقت همان رها شدگان از بندگی خدا و روی آورندگان به بندگی نفس و ماده و شهوات می باشند .
بنابراین «مترفین» به کسانی می گویند که از نعمتهای فراوان مادی و اموال زیاد و زندگی مرفهی در دنیا برخوردار هستند.مرفهین و ناز پرورده هایی که نعمتها و مادیات زیاد و لذات فراوان آنان را مست و مغرور و غافل کرده و به طغیانگری و عصیان و گناه و تجاوز و اسراف و انحراف و عدم اطاعت خدا واداشته باشد.
اتراف از جمله فرهنگ‌ها و هنجارهایی است که قرآن آن را باعث هلاکت حتمی جوامع معرفی می‌کند و «مترفین» همیشه باعث نابودی جوامع بوده‌اند:
«وَ إِذَا أَرَدْنَا أَن نهُّْلِکَ قَرْیَهً أَمَرْنَا مُترَْفِیهَا فَفَسَقُواْ فِیهَا فَحَقَّ عَلَیهَْا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِیرًا^[۱۱۴]؛«و چون خواهیم شهری را نابود کنیم نازپروردگان آن را فرمان [و میدان] دهیم و سرانجام در آن نافرمانی کنند و سزاوار حکم [عذاب] شوند آنگاه به کلی نابودشان کنیم».
قرآن دراین آیه شریفه به یکی از سنت‌های الهی و قطعی اشاره می‌کند و آن سنت الهی این است که هر گاه ثروت‌مندان مست شهوت، فسق و فجور شوند و یا آنکه تظاهر به ثروت و تجمل در جامعه‌ای زیاد گردد و جامعه با آن مقابله نکند قطعاً آن جامعه هلاک خواهد شد. هرگاه ثروت‌مندان جامعه رو به تفریحات غیر متعارف؛ شهوترانی و تجمل‌گرائی آورند و این تبدیل به یک فرهنگ در جامعه شود بطوری که مؤمنان نتوانند جلوی آن را بگیرند این جامعه حتماً هلاک خواهد شد، چرا که خداوند بارها برای طغیان انسان وعده‌ی عذاب دردناک داده است. و اتراف از سوی ثروت‌مندان و مرفهینِ بی‌درد یکی از خطرناک‌ترین طغیان‌های بشری است. « الَّذِینَ طَغَوْاْ فی الْبِلَدِ فَأَکْثَرُواْ فِیهَا الْفَسَاد فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّکَ سَوْطَ عَذَاب إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَاد^[۱۱۵]؛آنها در بلاد طغیان کردند، و در آنها به فساد در افزودند.و پروردگار تو تازیانه عذاب را بر سرشان فرود آورد.زیرا پروردگارت به کمینگاه است. »
و خطر بزرگ این طغیان آن است که هر گاه «اتراف» در یک جامعه تبدیل به فرهنگ شود و گفتمان برتر جامعه، ثروت‌اندوزی برای تجمل و شهوت‌رانی باشد ناخداگاه مردم در مسابقه‌ی رفاه‌طلبی تجمل‌گرائی خواهند افتاد که پایان ابن مسابقه هم چیزی جز هلاکت همه جامعه نخواهد بود چرا که: « رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَهٍ حُبُّ الدُّنْیَا ^[۱۱۶] ؛حب دنیا سر هر خطا کاری است .»
بدین سان ، مرز شناسی و تشخیص زندگی اترافی نیز روشن می گردد: ثروت زیاد در کنارمصرف گرایی ، رفاه زدگی و تجمل گرایی همراه با غرور و طغیان ناشی ازآن و اختلاف فاحش سطح زندگی عمومی و متعارف مردم، از معیارهای تشخیص اتراف است.
ثروت و مکنت زیاد و امکان هرگونه تصرف بی حد و مرزی چنین انسان هایی را به انسان های متکبر در باطن و مستکبر نسبت به دیگران تبدیل می کند^[۱۱۷]. احساس از مصونیت از عذاب الهی^[۱۱۸] و روحیه تجاوزگری^[۱۱۹] ، اعراض از حق و حقانیت^[۱۲۰] ، تفاخر^[۱۲۱] ،شادمانی غرور آمیز^[۱۲۲] ، از اخلاق چنین افرادی است.
خداوند توضیح می دهد که چنین اخلاق زشت و نابهنجاری در مترفان موجب می شود که ایشان رفتارهای ضد اخلاقی و ضد هنجاری خویش را نیک و زیبا بانگارند و در چشم دیگران زشت را زیبا جلوه دهند^[۱۲۳]. این گونه است که تباهی و رفتارهای ضد اخلاقی و هنجاری را در جامعه گسترش داده و دامن می زننند.
رفاه زدگی و اتراف در انسان ها موجب می شود تا نه تنها خود اهل فساد و تباهی باشند بلکه دیگران را به فساد بکشانند و در زمین افساد و تباهی کنند.^[۱۲۴] این گونه است که شیوه نادرست مصرف و تصرفات ایشان در اموال ، هر گونه پیشرفت و سازندگی را منع می کند و زمینه تباهی و فساد جامعه را فراهم می آورد. از این روست که خداوند ، این الگوی مصرف را نابهنجار و ضد اخلاقی و کمالی ارزیابی کرده و به شدت از آن منع می کند؛ زیرا از نظر خداوند ، این گونه تصرفات موجبات فروپاشی جامعه و عذاب الهی می شود.^[۱۲۵]
رفاه‌طلبی، لذت‌جویی، هواپرستی، خوشگذرانی و تجمل‌گرایی چنان انسان را سرمست می‌کند که نه تنها برای مسائل انسانی و اخلاقی ارزشی قائل نمی‌شود، بلکه در برابر کسانی که مردم را به ارزش‌های انسانی و اخلاقی دعوت می‌کنند، به مخالفت برمی‌خیزد.
از این‌رو، در همه دوران‌ها «مترفان (خوشگذران‌ها)» در صف مقدم مخالفان پیامبران الهی بودند: « وَ مَا أَرْسَلْنَا فی قَرْیَهٍ مِّن نَّذِیرٍ إِلَّا قَالَ مُترَْفُوهَا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُم بِهِ کَفِرُونَ وَ قَالُواْ نحَْنُ أَکْثرَُ أَمْوَالًا وَ أَوْلَادًا وَ مَا نحَْنُ بِمُعَذَّبِین:^[۱۲۶] و [ما] در هیچ شهری هشداردهنده‌ای نفرستادیم، جز آنکه خوشگذرانان آنها گفتند: «ما به آنچه شما بدان فرستاده شده‌اید، کافریم» و گفتند: «ما دارایی و فرزندانمان از همه بیشتر است و ما عذاب نخواهیم شد»
«ابن فهد حلی» از علمای بزرگ شیعه می نویسد:«همواره کسانی که در صدد انکار برآمدند و آفریننده جهان را انکار می‌کردند ثروتمندان و اشراف متکبر بودند»^[۱۲۷].
با مروری اجمالی به تاریخ گذشتگان و بررسی عوامل انحطاط آنان این حقیقت قرآنی به خوبی آشکار می گردد که چه بسیار تمدن ها و جوامعی که بر اثر رفاه زدگی و تجمل گرایی به گناه و معصیت گرفتار آمدند و بنیاد بقایشان زایل گشت.
از این‌رو، برای پیشگیری از خطری که مترفان در طول تاریخ، گرفتار آن شدند، دوری گزیدن از رفاه‌طلبی و تجمل‌گرایی ضروری است.
خداوند در قرآن، برای ما مثال می زندتا ببینیم کسانی که از مال و مکنت خود برای آخرتشان استفاده نکردند سرانجامشان چه شد:
قارون کسی بود که به قدری از گنج های فراوان در اختیارش قرار داده شده بود که عده ای پهلوان نیرومند باید فقط کلیدهای گنج هایش را حمل می کردند: «إِنَّ قَرُونَ کَانَ مِن قَوْمِ مُوسی‏ فَبَغَی‏ عَلَیْهِمْ وَ ءَاتَیْنَاهُ مِنَ الْکُنُوزِ مَا إِنَّ مَفَاتحَِهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَهِ أُوْلی الْقُوَّهِ إِذْ قَالَ لَهُ قَوْمُهُ لَا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لَا یحُِبُّ الْفَرِحِین؛^[۱۲۸] او تمام دارایی اش را در برابر قومش به نمایش گذاشت. عده ای از پیروان حضرت موسی (ع)با خود گفتند: ای کاش، ما هم از این نعمت ها بهره ای داشتیم. کار خلافی نکردند مرتکب حرامی نشدند، فقط وقتی این همه جواهرات و دارایی را دیدند به هوس افتادند; « قَالَ الَّذِینَ یُرِیدُونَ الْحَیَوهَ الدُّنْیَا یَالَیْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتی‏َ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِیم.»^[۱۲۹]
وقتی قارون از اطاعت حضرت موسی (ع)سرپیچی کرد و با عذاب خداوند، خودش و تمام دارایی اش در زمین فرو رفت، آن ها که آرزو می کردند که دارایی او را داشته باشند، به خود آمدند و گفتند: عجب اشتباهی کرده بودیم، اگر ما هم اموالی مثل او داشتیم امروز به همین وضع مبتلا می گشتیم; گویی خدا بر هر که بخواهد رزقش را گشاده می گرداند و گویی خدا کافران را سعادتمند نمی کند; «وَ أَصْبَحَ الَّذِینَ تَمَنَّوْاْ مَکاَنَهُ بِالْأَمْسِ یَقُولُونَ وَیْکَأَنَّ اللَّهَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ یَقْدِرُ لَوْ لَا أَن مَّنَّ اللَّهُ عَلَیْنَا لَخَسَفَ بِنَا وَیْکَأَنَّهُ لَا یُفْلِحُ الْکَافِرُون^[۱۳۰] ؛روز دیگر آن کسان که دیروز آرزو می‏کردند که به جای او می‏بودند، می‏گفتند: شگفتا که خدا روزی هر کس را که خواهد فراوان کند یا تنگ سازد. اگر خدا به ما نیز نعمت فراوان داده بود، ما را نیز در زمین فرو می‏برد. نمی‏بینی که کافران رستگار نمی‏شوند؟»
این گونه داستان ها را قرآن مجید برای این نقل می کند که ما تامل کنیم و بفهمیم نعمت هایی را که خدا در اختیار دیگران قرار می دهد چنان ارزش ندارد که بخواهیم به آن ها خیره شویم و دل ببندیم. بله، اگر انسان از راه صحیح مالی به دست آورد و در راه خدا هم مصرف کند خوب است. اما خود مال ارزش دل بستن ندارد، بلکه صرفا یک وسیله آزمایش است، یک برگ امتحان است. ارزش آن بستگی به این دارد که در آن چه پاسخی بنویسیم.
گاهی انسان چون چشمش باز است، برای دیدن اطراف یا برای رفع حاجت بهره هایی را که دیگران در زندگی دارند می بیند، اما این نگاه گذراست، ولی گاهی انسان به چیزی خیره می شود و تحت تاثیر واقع می گردد. خداوند در قرآن کریم می فرماید: « وَ لا تَمُدَّنَّ عَیْنَیْکَ إِلی‏ ما مَتَّعْنا بِهِ أَزْواجاً مِنْهُمْ زَهْرَهَ الْحَیاهِ الدُّنْیا لِنَفْتِنَهُمْ فیهِ وَ رِزْقُ رَبِّکَ خَیْرٌ وَ أَبْقی‏ ^[۱۳۱]؛ و هرگز چشمان خود را به نعمتهای مادّی، که به گروه‏هایی از آنان داده‏ایم، میفکن! اینها شکوفه‏های زندگی دنیاست تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگارت بهتر و پایدارتر است! »
و در آیه ی دیگری می فرماید: « وَ یَوْمَ یُعْرَضُ الَّذِینَ کَفَرُوا عَلَی النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَیِّباتِکُمْ فِی حَیاتِکُمُ الدُّنْیا وَ اسْتَمْتَعْتُمْ بِها فَالْیَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما کُنْتُمْ تَسْتَکْبِرُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ وَ بِما کُنْتُمْ تَفْسُقُونَ ^[۱۳۲]؛آری شما غرق در لذات بودید، و جز تمتع از مواهب مادی این جهان چیزی نمی‏فهمیدید، و به خاطر آزادی بی‏قید و شرط در این قسمت« معاد» را انکار کردید تا دستتان کاملا باز باشد، و هر گونه ظلم و ستم برای بدست آوردن این مواهب بر دیگران روا داشتید، امروز کیفر آن همه هوسبازیها، و هواپرستیها، و استکبار و فسق خود را می‏بینید. »
جمله« أَذْهَبْتُمْ طَیِّباتِکُمْ» به معنی بهره‏گیری از لذائذ دنیاست و تعبیر به« اذهبتم» (بردید) به خاطر آن است که این لذائذ و مواهب با بهره‏گیری نابود می‏شوند و از بین می‏روند.
مسلما تمتع از مواهب الهی در این جهان کار نکوهیده‏ای نیست، آنچه نکوهیده است غرق شدن در لذات مادی و فراموش کردن یاد خدا و قیامت، یا بهره‏گیری گناه آلود و بی‏قید و شرط از این لذات و غصب حقوق دیگران در این رابطه است.
« طیبات» معنی وسیع و گسترده‏ای دارد و همه مواهب دنیا را شامل می‏شود هر چند بعضی از مفسران آن را فقط به معنی نیروی جوانی تفسیر کرده‏اند ولی حق این است که جوانی تنها یک مصداق می‏تواند باشد.^[۱۳۳]
(وَ اسْتَمْتَعْتُمْ بِها) یعنی: در لذّات دنیا فرو رفته از آنها بهره‏مند شدید، بعضی گفته‏اند: این لذات که از آن بهره برده‏اند رزقهای نیکو است که خداوند میفرماید: آن را در راه بر آوردن خواسته‏های نفسانی و لذت های زودگذر دنیا صرف نمودید، و آن را در راه رضای الهی صرف ننمودید.^[۱۳۴]
۲-۵ ویژگیهای مترفین در قرآن:
۱- انکار توحید و معاد:
قرآن کریم در این باره می‌فرماید:
«وَ قَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِهِ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِلِقَاء الْآخِرَهِ وَ أَتْرَفْنَاهُمْ فِی الْحَیَاهِ الدُّنْیَا مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُکُمْ یَأْکُلُ مِمَّا تَأْکُلُونَ مِنْهُ وَ یَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ^[۱۳۵]؛ ولی اشرافیان (خودخواه) از قوم او (نوح) که کافر بودند، و دیدار آخرت را تکذیب می‌کردند، و در زندگی دنیا به آنان ناز و نعمت داده بودیم، گفتند: این بشری است مثل شما از آنچه می‌خورید می‌خورد و از آنچه می‌نوشید می‌نوشد! (پس چگونه می‌تواند پیامبر باشد؟!)»
از استدلال آنها که گفتند: او مانند سایر مردم است چون مثل انسان میخورد و می‌نوشد، معلوم می‌شود که برای انسان غیر از خوردن و نوشیدن که از خواصّ حیوانات است کمال و فضیلت دیگری سراغ نداشتند. تنها خوشبختی بشر را در این می‌دانستند که همانند حیوانات در بهره‌وری از انواع لذّات آزاد باشد.^[۱۳۶] هم چنان که قرآن کریم در وصف این گونه مردم فرموده: «أُوْلَـئِکَ کَالأَنْعَامِ؛^[۱۳۷] آنان همچون چهارپایانند » و نیز فرموده:
«وَ الَّذِینَ کَفَرُوا یَتَمَتَّعُونَ وَ یَأْکُلُونَ کَمَا تَأْکُلُ الْأَنْعَامُ .. ؛^[۱۳۸] کافران از متاع زودگذر دنیا بهره می‌گیرند و همچون چهارپایان می‌خورند…»
۲- تقلید کورکورانه از آئین گذشتگان خود:
مترفین جوامع به هنگام خطر افتادن اسباب عیش و نوش و خوشگذرانی خویش بدون توجه به منطق و براهین وحیانیِ پیامبران الهی از سنّت‌های متحجّر گذشتگان خود دم می‌زدند:
«وَ کَذَلِکَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ فِی قَرْیَهٍ مِّن نَّذِیرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَى أُمَّهٍ وَ إِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ ^[۱۳۹]؛ و این گونه در هیچ شهر و دیاری پیش از تو پیامبر انذار کننده‌ای نفرستادیم مگر اینکه ثروتمندان مست و مغرور گفتند: ما پدران خود خود را بر آیینی یافتیم و به آثار آنان اقتدا می‌کنیم.»
در آیه موردِ بحث، این گفتارِ “اِنّا وَجَدْنا علی امّه…” را از توانگران اهل آبادیها نقل کرده و آن بدان جهت است که طبع تنّعم و ناز پروردگی انسان را وادار می‌کند از بار سنگین تحقیق، شانه خالی نموده، دست به دامن تقلید کورکورانه شود.^[۱۴۰] همچنین از گفتار ذکر شده معلوم می‌شود گرایش به مادّی گری و دنیا طلبی قدرت اندیشه (خرد) را تضعیف، و آدمی را به سمت تقلید کورکورانه سوق می‌دهد.^[۱۴۱]
از اینکه در جوامع شرک پیشه، تنها سخن مرفّهان ذکر گردیده با آنکه اندیشه شرک مختص آنان نبوده است می‌توان استفاده کرد که آنان، نقش اصلی را در تعیین گرایشهای جامعه داشته‌اند.^[۱۴۲] همچنین از آیه استفاده می‌شود اشراف گرایی در نسل آدمی تأثیر می‌گذارد و اخلاق و اعتقاد آنان را طوری می‌سازد که در مقام مخالفت با جریانهای برخاسته از عقل و وحی برمی‌آیند و هر سخن حقی را که با هواهای نفسانی آنان همسویی نداشته باشد نمی‌پذیرند.
۳- ملاک و معیار قرار دادن ثروت و امکانات مادّی:
«وَ قَالُوا نَحْنُ أَکْثَرُ أَمْوَالًا وَ أَوْلَادًا وَ مَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِینَ ^[۱۴۳]؛ و (آنها که مَستِ ناز و نعمت بودند) گفتند اموال و اولاد ما (از همه) بیشتر است و ما هرگز مجازات نخواهیم شد!»
۴- ظلم و جرم:
«وَ اتَّبَعَ الَّذِینَ ظَلَمُواْ مَا أُتْرِفُواْ فِیهِ وَ کَانُواْ مُجْرِمِینَ ^[۱۴۴]؛ و آنان که ستم می‌کردند، از تنّعم و کامجویی پیروی کردند و گناهکار بودند (و نابود شدند)!»