«اتحادیه اروپا به عنوان یک قدرت هنجاری: چگونه میتواند این باشد؟^[۲۳]» مقالهای است از هلن سورسن (۲۰۰۶ a) در مجله سیاست عمومی اتحادیه اروپا^[۲۴] به چاپ رسیده است. نگارنده در این مقاله به بررسی قدرت هنجاری یا قدرت مدنی (غیرنظامی) اتحادیه اروپا در نظام جهانی میپردازد. نگارنده با ورود به مباحث سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با در نظر گرفتن قدرت هنجاری به تجزیه و تحلیل نقشی بین المللی اتحادیه اروپا میپردازد. از نظر مشاهدات تجربی سورسن، در مورد سیاست اتحادیه اروپا در ترویج دموکراسی، مقدمهای از جملات حقوق بشری در موافقتنامههای تجاری، تأکید بر تشویق همکاریهای منطقهای و تمرکز بر تقویت نهادهای بین المللی به خوبی نشان دهنده تمایز سیاست خارجی اتحادیه اروپا با سایر قدرتهای بزرگ است.
«قدرت هنجاری اتحادیه اروپا در یک جهان چندقطبی^[۲۵]» مقالهای است از دانیل فیوت^[۲۶] که در کنفرانس دوسالانه انجمن مطالعات اتحادیه اروپا^[۲۷] در سال ۲۰۱۱ در شهر بوستون ایالات متحده ارائه گردیده است. فیوت در این مقاله به بررسی تغییرات احتمالی که قدرت هنجاری اتحادیه اروپا در نظم آینده چندقطبی جهان میآورد، میپردازد. وی معتقد است اگر نظم جهان به سمت چند قطبی شدن با بازی دولتهایی چون ایالات متحده، چین، هند و برزیل و بازی بازیگرانی چون اتحادیه اروپا، چه عواقبی میتواند برای نظریه قدرت هنجاری اتحادیه اروپا داشته باشد.

دیمیتریس بوریس^[۲۸] مقالهای با عنوان «محدودیتهای قدرت هنجاری اتحادیه اروپا: بررسی رکن سوم مشارکت یورو ـ مدیترانه^[۲۹]» در سال ۲۰۱۱ در فصلنامه دیدگاه سیاسی^[۳۰] به چاپ رسانده است. هدف از این مقاله بررسی مفهوم قدرت هنجاری اتحادیه اروپا (NPE) که توسط مانرس در سال ۲۰۰۲ ارائه شده میباشد. نگارنده برای ارزیابی محدودیتهای قدرت هنجاری اروپا بر رکن سوم (اجتماعی و فرهنگی) مشارکت یورو ـ مدیترانه تأکید میکند. این رکن سوم از دو جنبه مورد بررسی قرار میگیرد. نگارنده معتقد است مفهوم قدرت هنجاری اتحادیه اروپا به اندازه کافی به فهم ماهیت اتحادیه اروپا کمک میکند.
«دیپلماسی ملایم (دوستانه) ما شنیده خواهد شد^[۳۱]» عنوان مقالهای از کاترین اشتون مسئول جدید سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا است که در سال ۲۰۰۹ و پس از انتخاب به این سمت در تایمز انگلیس به چاپ رسیده است. هدف اصلی از نگارش این مقاله توسط خانم اشتون در واقع تشریح برنامههای کاری و اهداف اتحادیه اروپا بوده است. اشتون در این مقاله اظهار داشته است که «اتحادیه اروپا به خاطر دفاع از ارزش‌هایی نظیر دموکراسی و حقوق بشر و تأکید بر حکومت قانون در سطح بین‌المللی از اعتبار فراوانی برخوردار است. در زمینه مسائل مهم جهانی مثل محیط زیست، مبارزه با فقر، بحران و جنگ‌های منطقه‌ای و تروریسم ما مواضع روشنی داریم و تعهدات خود را اثبات کرده‌ایم.» کاترین اشتون همچنین در مورد مضامین و محورهای سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌نویسد که «این اتحادیه باید در مناطق مهم بحران و جنگ نقش جدی ایفا کرده ولی در عین حال باید سیاست موثر و هوشمندانه‌ای نیز برای تأمین امنیت اروپا داشته باشد. او می‌افزاید که از روش‌های تازهای برای مهار و مدیریت بحرانها استفاده خواهد کرد و توانایی‌های نظامی و غیرنظامی (مدنی) اتحادیه اروپا را به شکل بهتری در خدمت این اهداف بکار خواهد برد.» این سخنان یک مقام عالیرتبه اتحادیه و همچنین تحولات صورت گرفته در نقشپذیری اتحادیه در مسائل و بحرانهای امنیتی بین المللی نشان از این واقعیت دارد که اتحادیه از طریق صلحبانی و از بین بردن عوامل ضد امنیت خارجی در بیرون از مرزهای خود به دنبال ایجاد امنیت در درون میباشد. این مقاله از این جهت که اولاً توسط یک مسئول با نفوذ در اتحادیه اروپا نوشته شده است و از طرفی به تشریح برنامههای اتحادیه اروپا در مقابله با بحرانهای بین المللی پیشرو میپردازد بسیار مفید است.
یکی دیگر از مقالات مرتبط با قدرت هنجاری^[۳۲] اتحادیه اروپا مقالهای است با عنوان «اتحادیه اروپا و اجلاس جهانی توسعه پایدار: قدرت هنجاری اروپا در عمل^[۳۳]» از سیمون لایتفوت^[۳۴] و جان بورچل^[۳۵] میباشد که در سال ۲۰۰۵ در مجله مطالعات بازار مشترک^[۳۶] به چاپ رسیده است. نگارندگان در این مقاله به دنبال بررسی مفهوم قدرت هنجاری اتحادیه اروپا در نقشی که این اتحادیه در اجلاس جهانی توسعه پایدار (که در سال ۲۰۰۲ برگزار گردید) هستند. نگارندگان در بررسی این موضوع دو دغدغه اصلی دارند؛ نخست بررسی تعهد اتحادیه اروپا به توسعه پایدار است و دوم، بالا بردن پرسشهای مهم نظری برای گسترش مرزهای مفهوم قدرت هنجاری اروپا مورد نظر ایان مانرس^[۳۷].
ایان مانرس از جمله نظریهپردازانی فعالی است که در خصوص قدرت هنجاری اروپا نظریهپردازی کرده است. او در مقالهای با عنوان «قدرت هنجاری اروپا: تناقض در شرایط^[۳۸]» که سال ۲۰۰۲ در فصلنامه مطالعات بازار مشترک^[۳۹] به چاپ رسیده است به بررسی قدرت هنجاری اروپا میپردازد. این مقاله در واقع پاسخی است به مقاله هدلی بول (۱۹۸۲) با عنوان «قدرت مدنی اروپا: تناقض در شرایط^[۴۰]» میباشد. در واقع مانرس در این مقاله بر خلاف بول که تأکید را بر قدرت نظامی قرار میدهد و قدرت مدنی (غیرنظامی) را ذیل قدرت نظامی دارای اهمیت میداند و نهایتاً نتیجه میگیرد که اروپا یک بازیگر در امور بین المللی نیست، بر قدرت هنجاری اتحادیه اروپا تأکید دارد و بدین منظور مباحث خود را ذیل لغو مجازات اعدام سازمان میدهد.
مانرس (۲۰۰۶ a) همچنین در مقالهای با عنوان «اتحادیه اروپا: قدرت هنجاری و سیاست خارجی اخلاقی^[۴۱]» که در کتاب بازاندیشی در سیاست خارجی اخلاقی: مشکلات، امکانات و پارادوکس^[۴۲] با ویراستاری دیوید چاندلر^[۴۳] و وولکر هینس^[۴۴] مباحث مربوط به قدرت هنجاری اتحادیه اروپا را پی میگیرد. وی در این مقاله به نوعی به دنبال فرار از آنچه که به عنوان قدرت اخلاقی یا قدرت نرم در برابر قدرت هنجاری مطرح است میباشد. مانرس با تشریح مفهوم قدرت هنجاری، در پی واکاوی این مفهوم در برابر سیاست خارجی اخلاقی میباشد.
«اخلاق هنجاری اتحادیه اروپا»^[۴۵] مقاله دیگری از ایان مانرس است که در سال ۲۰۰۸ در فصلنامه امور بین المللی^[۴۶] به چاپ رسیده است. مانرس در این مقاله مدعی است که اتحادیه اروپا همیشه یک قدرت هنجاری در سیاست جهانی خواهد بود. این ادعایی است که نویسنده در طول مقاله دنبال میکند. هدف کلی مانرس تجزیه و تحلیل قدرت هنجاری اتحادیه اروپا در سیاست جهانی است.
«رقابت قدرت هنجاری؟ اتحادیه اروپا، روسیه و مسئله کوزوو^[۴۷]» مقالهای است از جان استینکول^[۴۸] که در سال ۲۰۱۰ (مقالات دیپلماسی اتحادیه اروپا) نگارش شده است. یکی از نقاط قوت این مقاله بررسی قدرت هنجاری بر اساس چارچوب تئوریک سازهانگاری است. وی در این مقاله ضمن تجزیه و تحلیل مفهوم قدرت هنجاری، اینکه قدرت هنجاری منجر به رقابت بین بازیگران بین المللی میشود را فرض گرفته است. همچنین هنجارهای اتحادیه اروپا که امکان دارد منجر به درگیری شود نیز در این مقاله بررسی شده است. نگارنده با رویکردی سازهانگارانه به مطالعه تعامل میان اتحادیه اروپا و روسیه در مسئله کوزوو میپردازد و استدلال میکند که اتحادیه اروپا و روسیه در مسائلی مانند تفسیر حاکمیت، قوانین بین المللی و چندجانبهگرایی در تضاد هستند که همین منجر به رقابت قدرت هنجاری بیشتر در کوزوو شده است.
«اتحادیه اروپایی و سیاست خارجی هنجاری»، عنوان مقالهای است از خلیل شیرغلامی که در فصلنامه سیاست خارجی در سال ۱۳۸۶ به چاپ رسیده است. این مقاله در خصوص مفهوم سیاست خارجی هنجاری تأملاتی دارد. در این مقاله نگارنده سعی دارد با توجه به تعریفی که از بازیگر هنجاری و شاخصه های آن به عنوان بازیگری که اهداف، ابزارها و نتایج سیاستهای آن هنجاری است، ارائه میدهد، بگوید که اتحادیه اروپایی یک بازیگر هنجاری کامل نیست و در بسیاری از موضوعات و سیاستهای خود، نه تنها سیاست هنجاری را اتخاذ نکرده، بلکه در قالب سیاستهای کاملاً غیرهنجاری رفتار نموده است.
در حوزه آثار که به طور کتاب نگاشته شدهاند (بیشتر مجموعه مقالاتی هستند که ویراسته شدهاند) اتّحادیه اروپا؛ هویت، امنیت و سیاست است که به اهتمام دکتر سید عبدالعلی قوام و دکتر داوود کیانی در سال ۱۳۸۹ توسط پژوهشکده مطالعات راهبردی به چاپ رسیده است. این کتاب که یکی از آثار مهم داخلی در حوزه اتحادیه اروپاست، از آنجا دارای اهمیت است که مجموعه مقالاتی از اساتید مهم رشته روابط بینالملل است. بدون شک، اتحادیه اروپا توانسته است تا عناصری از هر دو دسته نهادهای بین‌الدولی و فراملی را در خود با هدف ایجاد وحدت در اروپا، ماندگاری سازگاری صلح حاصل پس از جنگ جهانی دوم در این قاره و تولید رفاه برای شهروندان اروپایی جای دهد. حیات سیاسی اتحادیه اروپا به دو دوره متمایز دوران جنگ سرد و پس از آن و یا قبل و پس از معاهده، ماستریخت قابل تقسیم‌بندی است. کتاب حاضر اثری مهم در زمینه معرفی، تحلیل و ارزیابی اتحادیه اروپا و فرایند همگرایی در آن به زبان فارسی است و تلاش کرده تا در سپهرهای مهمی چون هویت، امنیت، جامعه‌شناسی، حقوق و سیاست خارجی به واکاوی این اتحادیه بپردازد.
کتابی فارسی دیگری که رابطۀ اتحادیه اروپا و تحولات سیاست بینالملل را تبیین مینمایند؛ کتابی است با عنوان اتحادیه اروپا و سیاست بینالملل زیر نظر دکتر محمود واعظی و گردآوری دکتر داوود کیانی، محصول گروه پژوهشی سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات استراتژیک که جهتگیری مشخصی را برای پژوهش پیشرو میگشاید. از منظر نگارندگان این کتاب، در حقیقت، روند همگرایی اقتصادی و سیاسی موجود میان دول اروپایی عضو این اتحادیه، در مباینت با اصول و قواعد حاکم بر سیاست بین‌الملل که از بافت رئالیستی برخوردار هستند، به سر می‌برد. در بخش همگرایی اقتصادی، اتحادیه اروپا توانسته است در مقام یک قدرت جهانی ظاهر شده و به واسطه این جایگاه، نقش مؤثر و تعیین‌کننده‌ای در نظام تصمیم‌گیری بین‌المللی در قلمرو اقتصاد داشته باشد. اکنون اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین معامله‌گر تجاری جهانی است. بر اساس آمار ارائه شده این کتاب، در سال ۲۰۰۵، فروش خارجی محصولات این اتحادیه به ۲/۷۹۰ تریلیون دلار و کسری تجاری آن به ۱۳۴ میلیارد دلار رسید. این در حالی است که در همان سال، کل تجارت خارجی آمریکا ۲/۶۳۷ تریلیون دلار و کسری تجاری آن ۸۴۰ میلیارد دلار بوده است. در حقیقت، ۲۰ درصد از واردات و صادرات جهانی به اتحادیه اروپا تعلق داشته و بیش از ۷۰ درصد از کل مبادلات تجاری اتحادیه با اعضای آن صورت می‌پذیرد. علاوه بر این، اتحادیه اروپا در بیشتر مرزهای بین‌المللی نظیر صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی، نه تنها دارای حق وتو بوده بلکه در سیاست‌گذاری آنها نیز نقش تعیین‌کننده‌ای بر عهده دارد. از زمان ورود یورو به عرصه تجارت جهانی، این پول واحد اروپایی توانسته است به دومین ارز ذخیره رایج بین‌المللی تبدیل گردد و حتی تا اندازه‌ای از مزیت دلار در معاملات جهانی بکاهد.
همچنین در این کتاب بدین موضوع پرداخته میشود که به موازات توانمندتر شدن تدریجی نفوذ و قدرت اقتصادی اتحادیه اروپا در نظام بین‌الملل، این اتحادیه خصوصاً پس از معاهده ماستریخت در سال ۱۹۹۲، گام بلندی را برای تبدیل شدن به یک بازیگر سیاسی مؤثر در سیاست بین‌الملل برداشته است. اتحادیه اروپا در دوره جنگ سرد همواره نیم نگاهی به بازیگری در عرصه سیاست بین‌الملل داشته است، امّا شرایط دوقطبی جهان و قدرت بالای آمریکا مانع از بازیگری فعال آن اتحادیه در قلمرو سیاست بین‌الملل گردید. رویدادهای مهمی چون فروپاشی نظام دوقطبی، خروج کشورهای اروپای شرقی و مرکزی از حاکمیت سیاسی شوروی، وحدت دو آلمان و نیز بحران‌های منطقه‌ای همچون تحولات بالکان و جنگ دوم خلیج‌فارس، شرایط حاکم بر نظام بین‌الملل را دگرگون ساخت و بستری فراهم نمود تا زمینه فعالیت سیاسی اتحادیه اروپا در عرصه بین‌الملل بیش از پیش فراهم شود. به همین جهت اتحادیه اروپا در دهه ۱۹۹۰، گام‌های جدی‌ای را به سوی وحدت سیاسی برداشت. از آن زمان تاکنون اتحادیه اروپا در قالب چارچوب‌هایی نظیر سیاست خارجی و امنیتی مشترک (CFSP) و سیاست دفاعی و امنیتی اروپایی (ESDP)، تلاش نموده است تا علاوه بر هویت ژئواکونومیک و ژئوکالچرال خود، به یک هویت ژئوپولیتیکی نیز دست یابد. در مقالات این کتاب در خصوص رابطه اتحادیه اروپا با سایر قدرتها نیز مطالب مفیدی ذکر شده است؛ فصل سوم، چهارم و پنجم به ترتیب به روابط دوجانبه این اتحادیه با روسیه ، ایالات متحده امریکا و چین اختصاص یافته است که بر اساس آن، اتحادیه اروپا در چارچوب سیاست «مشارکتی» خود سعی دارد تا با کشورها و مناطقی که در محیط فوری و پیرامونی آن اتحادیه قرار ندارند، روابط دوجانبه‌ای را بر مبنای توسعه روابط اقتصادی و سیاسی برقرار نماید.
در ارتباط با مفهوم‌پردازی پیرامون جایگاه اتحادیه اروپا به عنوان یک بازیگر بین‌المللی و تعریف سرشت قدرت اروپا، اتفاق‌نظر چندانی بین نظریه‌پردازان روابط بین‌الملل به چشم نمی‌خورد. برخی از نظریه‌پردازان بر این باورند که مفاهیم قدرت مدنی و قدرت نرم‌افزارانه اروپایی نشان از ضعف بنیادی ژئوپولیتیک اتحادیه در صحنه بین‌الملل است. با وجود این، عده‌ای دیگر از تحلیل‌گران سیاست اروپایی معتقدند که خصیصه مدنی (غیرنظامی) قدرت اروپا عامل اصلی نفوذ و گسترش ارزش‌ها و هنجارهای اروپایی در صحنه سیاست جهانی می‌باشد. با این همه، بدیهی است که ماهیت قدرت اروپا تحت تأثیر همگرایی فراملی با ماهیت سنتی قدرت در نظام بین‌الملل، که دولت ملی محور است، تفاوت‌ها و تمایزاتی دارد. بر این اساس، اروپا هنوز بین دو قدرت سخت و نرم و نیز رهیافت‌های یکجانبه‌گرا و چندجانبه‌گرا در نوسان به سر می‌برد.
در این کتاب همچنین به یکی از مهمترین بحرانهای دهه اول هزاره سوم یعنی بحران عراق در سال ۲۰۰۳ و تأثیر آن بر اتحادیه اروپا را نیز بررسی نموده است. در این کتاب آمده است ایجاد دو دستگی میان دول اروپایی که منجر به مطرح شدن ایده اروپای جدید در مقابل اروپای قدیم گردید، یک نمونه آشکار در این رابطه می‌باشد. به طور کلی پژوهش حاضر قصد دارد تا ضمن بررسی ماهیت وحدت سیاسی و نظام تصمیم‌گیری اتحادیه اروپا، به تحلیل و ارزیابی جایگاه و وزن بین‌المللی این اتحادیه از رهگذر مطالعه روابط این اتحادیه با قدرت‌های برتر و بزرگ نظام بین‌الملل نظیر آمریکا، روسیه و چین بپردازد. در حقیقت، این پژوهش در پی آن است که دریابد اتحادیه اروپا در عرصه سیاست خارجی با چه تنگناهای حقوقی، سیاسی، اجتماعی و سازمانی روبروست؟ و اینکه رفتار ثبات خارجی اتحادیه اروپا در نظام بین‌الملل تابع یک الگوی مشخص، منسجم و یا واحدی است؟
سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحادیه اروپا عنوان کتاب دیگری از پژوهشکده تحقیقات استراتژیک در ارتباط با اتحادیه اروپا است. در این کتاب آمده است، تدوین یک سیاست خارجی و امنیتی مشترک توسط اتحادیه اروپا به دلیل ماهیت مناقشه‌برانگیز آن با دشواری‌های فراوان روبرو بوده است. حساسیت این مسأله بیشتر از آنجا ناشی می‌شود که این حوزه در ارتباط مستقیم‌تری با واگذاری حاکمیت قرار می‌گیرد. کسانی که در اروپا دیدگاه مساعدی نسبت به ایجاد یک فدراسیون اروپایی ندارند، شدیداً با ایده سیاست خارجی و امنیتی مشترک به مخالفت می‌پردازند. در واقع، رهبران اتحادیه اروپا در گام برداشتن در این مسیر از دو سو تحت فشار قرار دارند. از یکسو، برای دولت‌های عضو اتحادیه کاملاً روشن است که دستیابی به قدرت و نفوذ بیشتر در جهان تنها زمانی میسر خواهد بود که آنها نه به ‌طور مستقیم و جداگانه بلکه به صورت گروهی عمل کنند. از سوی دیگر، این نگرانی در میان دولت‌ها وجود دارد که اتخاذ سیاست مشترک در حوزه امور خارجی و امنیتی با آزادی عمل آنها برای اقدام در جهت منافع ملی تعارض پیدا می‌کند. در جریان همگرایی منطقه‌ای در اروپا به تدریج نیاز به تدوین سیاست‌های مشترک در حوزه اقتصاد خارجی احساس شد و منطق تسری، روند همگرایی را به سمت دیگر حوزه‌ها (جز اقتصاد) سوق داد. اما آنچه سبب شد تا همگرایی سیاسی اروپایی جان تازه‌ای بگیرد، بروز برخی مسائل مهم و بحران‌هایی بود که پس از پایان جنگ سرد در مناطقی به وجود آمد که به نوعی با منابع و امنیت اروپا مرتبط می‌شد و می‌توانست قاره اروپا را دستخوش بی‌ثباتی و ناامنی نماید. در ارتباط با بحران‌هایی مانند بالکان و جنگ آزادسازی کویت، ضعف سیاسی اروپا بیش از پیش آشکار شد. اتحادیه اروپا گرچه یک غول اقتصادی به شمار می‌رفت، اما فاقد سازوکارهای سیاسی لازم و نیز نیروی نظامی برای ایفای نقش در بحران‌ها بود. از سوی دیگر اجماع‌سازی در داخل اتحادیه برای پرداختن به مسائل خطیر سیاست خارجی و تصمیم‌گیری واحد در این زمینه بسیار دشوار بود. در هر حال این پژوهش که با هدف آشنا ساختن خوانندگان با زمینه‌های شکل‌گیری، سیر تکاملی، سازوکارها و تحولات مربوط به سیاست‌های خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا تدوین شده است، تلاش دارد تا چالش‌ها، موانع و نیز فرصت‌هایی را بررسی کند که پیش روی سیاست خارجی و امنیتی مشترک اتحایه اروپا قرار دارد. اروپایی که مایل است به عنوان یک قطب در صحنه معادلات بین‌المللی نقش ایفا کند، اما از یکسو ملاحظات خاص ملی و از سوی دیگر برتری‌طلبی ایالات متحده آمریکا به ویژه در دوران بوش و تأکید بر نقش ناتو موانعی عمده بر سر راه دستیابی به این هدف به وجود می‌آورند.
اتحادیه اروپا از آغاز تا امروز کتابی است از احمد نقیبزاده و اتحادیه اروپایی کتابی از دکتر سعید خالوزاده هست که این دو کتاب، تحولات، پیشینه، ساختار و مسائل پایهای اتحادیه اروپا را بررسی مینمایند.
علاوه بر کتاب و مقالات، نشستها و سیمنارهای مختلفی به بررسی نقش و جایگاه اتحادیه اروپا در نظام بینالملل پرداخته است. یکی از مهمترین این نشستها با عنوان “گسترش اتحادیه اروپا: پیامدهای آن برای سیاست بین‌الملل، قاره اروپا و ایران” در مرکز تحقیقات استراتژیک برگزار گردید که گروه مطالعات اروپا و آمریکا آن را ترتیب داده بودند و نتایج حاصل از آن به صورت مقالهای مجزا درآمد. این نشست گسترش اتحادیه اروپا را در چهار محور زیر مورد بررسی قرار داد:
– اثرات گسترش اتحادیه اروپا بر عرصه سیاست بین‌الملل و خصوصاً بر رقابت اروپا و آمریکا در عصر مابعد جنگ سرد؛
– گسترش اتحادیه اروپا از منظر چشم‌اندازهای درون اتحادیه‌ای؛
– نقش و منافع آمریکا در گسترش اتحادیه به دنبال گسترش ناتو؛
– پیامدهای گسترش اتحادیه اروپا بر روند مناسبات ایران و اتحادیه اروپا.
د) روش پژوهش و گردآوری داده ها:
روش پژوهش در این پایان نامه به صورت راهبرد قیاسی (فرضیه مشتق از نظریه قدرت هنجاری) خواهد بود و همچنین از طریق منابع کتابخانهای و استفاده از اسناد و متون تاریخی، منابع اینترنتی و مصاحبههای نیمهساختمند به گردآوری داده ها خواهیم پرداخت.
ذ) موانع، مشکلات و محدودیت های تحقیق:
گستردگی اتحادیه اروپا متشکل از ۲۷ عضو، اولین مانع و محدودیت اصلی پژوهش حاضر به حساب میآید به طوری که حجم وسیعی از داده ها را به دست میدهد. برقراری ارتباط معنایی مناسب میان دیدگاه های مختلف این اعضاء امری مشکل است. پژوهش حاضر ضمن توجه به این مهم باید ویژگیها و ارزشهای هنجاری این اتحادیه و اعضای آن را در گستره زمانی مشخص بررسی نماید که بر محذوریات تحقیق میافزاید. علاوه بر این با توجه به روز بودن عنوان تحقیق و همچنین گستردگی بحث در خصوص ویژگیهای فرهنگی و هنجاری این اتحادیه و بررسی تأثیر آن بر نقش و جایگاه جهانی این اتحادیه بر پیچیدگی و لزوم برقراری انسجام معنایی میان آنها افزوده است.
ر) سازماندهی تحقیق:
پژوهش حاضر علاوه بر کلیات مربوط به پژوهش، نتیجهگیری پایانی و فهرست منابع و مراجع کتابنامه، مشتمل بر پنج فصل