۰۹/۳

۰۰۲/۰

خودکارآمدی

۶۰/۲۵

۶۱/۴

۴۳/۲۶

۸۴/۵

۴۳/۱

N.S

فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه جهت گیری هدف، خودکارآمدی و خلاقیت دانش آموزان بود. بدین منظور سوالاتی طرح و سپس مورد آزمون قرار گرفتند. در این فصل نتایج ارائه و سپس مورد بحث قرار می گیرند. در این راستا ابتدا به تفسیر نتایج با توجه به سوالات تحقیق پرداخته می شود و در ادامه کاربردهای نظری و عملی پژوهش، محدودیت های پژوهش و پیشنهاداتی جهت تحقیقات آتی ارائه می گردد.
۵-۱-۱- جهت گیری هدف و خلاقیت
در این پژوهش جهت گیری تسلطی- گرایشی رابطه مثبت و معنی داری با خلاقیت و ابعاد آن نشان داد. و به صورت معناداری این متغیرها را پیش بینی نمود. این یافته با تحقیق شیخ الاسلامی و رضویه (۱۳۸۴)، پیر(۲۰۰۷) و واندی وال (۲۰۰۱) همسو می باشد. همچنین جهت گیری عملکردی- اجتنابی رابطه معنی داری با خلاقیت و ابعاد آن دارد و این متغیرها را به صورت منفی پیش بینی نموده است. این یافته با تحقیق وانگ لینگ ( ۲۰۱۰ ) همسو می باشد.
در تبیین این نتایج می توان گفت در جهت گیری هدف تسلطی دانش آموزان در صدد افزایش تسلط بر موضوعات جدیدند و بر فهم موضوعات تاکید دارند. آنها حتی زمانی که عملکردشان ضعیف است نیز می خواهند یاد بگیرند و در کارهای دشوار پشتکار دارند و به دنبال وظایف چالشی می روند. بنابر این از ورود به حوزه های جدید هراسی ندارند. لذا احتمال بروز ایده های خلاقانه و نو در آنها افزایش می یابد. بر اساس نتایج پژوهشهای پیشین افرادی که از جهت گیری هدف تسلطی برخوردارند، تکالیف پیچیده تری را انتخاب نموده و در انجام تکالیف از فرآیندهای شناختی عمیق تری استفاده می نمایند (پیر، ۲۰۰۷). این افراد انگیزش درونی بالایی دارند و از تکمیل یک تکلیف و تسلط بر آن احساس رضایت درونی می کنند. بنا بر این از آنجا که خلاقیت به میزان زیادی وابسته به انگیزش درونی است (شیخ الاسلامی و رضویه ، ۱۳۸۴) انتظار می رود جهت گیری های هدفی که بر انگیزش درونی مبتنی هستند به خلاقیت بیشتری منجر شوند.
در مقابل در جهت گیری هدف عملکردی- اجتنابی، دانش آموزان توانایی هایشان را با دیگران مقایسه می کنند و در صدد آن هستند که خودشان را باکفایت تر از دیگران جلوه دهند (مرزوقی، شیخ الاسلامی و شمشیری، ۲۰۰۹)، بنابراین از ترس از عدم موفقیت از وظایف چالشی پرهیز می کنند و از ورود به حوزه های ناشناخته و غیر قابل پیش بینی خودداری می کنند. مجموعه ی این ویژگی ها موجب می شود این دانش آموزان ایده ها و عملکردهای ابتکاری کمتری از خود بروز دهند. همچنین یافته دیگر این تحقیق حاکی از عدم ارتباط معنی دار بین جهت گیری هدف عملکردی-گرایشی و جهت گیری تسلطی-اجتنابی با خلاقیت می باشد. این یافته با نتایج تحقیقات شیخ الاسلامی و رضویه (۱۳۸۴)، لینگ (۲۰۱۰)، پیر (۲۰۰۷) همسو است. در تفسیر این یافته می توان گفت دانش آموزانی که جهت گیری هدف عملکردی-گرایشی دارند بیشتر از انگیزه بیرونی برخوردارند. با توجه به آن که در مقایسه با انگیزه درونی، انگیزه بیرونی اثر چندانی بر خلاقیت ندارد(شیخ الاسلامی و رضویه،۱۳۸۴) عدم رابطه بین جهت گیری هدف عملکردی-گرایشی و خلاقیت قابل انتظار است. همچنین دانش آموزانی که جهت گیری تسلطی-اجتنابی دارند به دلیل نگرانی از عدم تسلط بر مفاهیم ممکن است تمایلی به ورود به حوزه های جدید و ناشناخته نداشته باشند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۵-۱-۲- خودکارآمدی وخلاقیت
در این پژوهش خودکارآمدی رابطه مثبت و معنی داری با خلاقیت و ابعاد آن نشان داد و به صورت مثبت پیش بینی کننده خلاقیت دانش آموزان است. این یافته با نتایج پژوهش های قبلی همسو می باشد (برای مثال تلا و آیین، ۲۰۰۶؛ مک مانوز، ۲۰۰۵؛ زارع زاده، ۱۳۸۵و شوارزر و اسمیتز، ۲۰۰۵). در توجیه این یافته می توان گفت افراد خودکارآمد به دلیل باوری که به توانایی های خود دارند در مقابل موانع و شکست ها از خود مقاومت نشان می دهند. در مقابل بدون باورهای خودکارآمدی، تلاش در جهت رسیدن به هدف کاهش پیدا می کند، تصمیمات خود محدود کننده ای گرفته می شود که فرصت پیشرفت را از انسان
می گیرد حتی اگر از مهارتهای ضروری برای گام برداشتن در یک مسیر برخوردار باشد (بندورا، ۱۹۹۷). علاوه بر این، باورهای خودکارآمدی بالا افراد را قادر می کند در محیط تغییر ایجاد کنند و شرایط جدیدی را به وجود آورند. لذا انتظار می رود افراد برخوردار از باورهای خودکارآمدی بالا خلاقیت بیشتری نشان دهند.
۵-۱-۳-تفاوت های جنسیتی در متغیرهای پژوهش
نتایج این تحقیق حاکی از آن است که دانش آموزان دختر در مقایسه با دانش آموزان پسر از جهت گیری هدف عملکرد گرایشی بیشتری برخوردارند. در سایر جهت گیری ها تفاوت معناداری مشاهده نشد. لازم به ذکر است که پژوهش های متعددی به مقایسه جهت گیری های هدف دانش آموزان دختر و پسر پرداخته (برای مثال جوکار و لطیفیان، ۱۳۸۵؛ شیخ الاسلامی و همکاران، ۱۳۸۸؛ بوفارد و همکاران، ۱۹۹۸و ایتنر و همکاران، ۲۰۰۴)، و به نتایج متفاوتی دست یافته اند. برخی از پژوهش ها حاکی از وجود تفاوت و برخی بیانگر عدم تفاوت می باشند. ناهمسانی در یافته ها نشانگر آن است که عوامل دیگری به غیر از تفاوتهای جنسیتی بر اتخاذ جهت گیری های هدف تأثیر گذار است. برای مثال عوامل فرهنگی- اجتماعی، تأکیدات هدفی معلم و یا حتی ویژگی های جمعیت شناختی و شخصیتی نیز می توانند در این زمینه اثرگذار باشند. به هر حال می توان در خصوص جهت گیری هدف عملکردی بیشتر دختران در پژوهش حاضر عنوان کرد که به دلیل وجود برخی نگرش های جنسیتی مبنی بر توانمندی کمتر دختران، به نظرمی رسد دانش آموزان دختر به این نتیجه رسیده اند که از طریق رقابت و نشان دادن شایستگی های تحصیلی خود به دیگران می توانند با این نگرش مقابله نمایند.
یافته ی دیگر این تحقیق نشان داد که در نمره کل خلاقیت در دانش آموزان دختر و پسر تفاوتی وجود ندارد. این یافته با نتایج پژوهش ماتود و گراند (۲۰۰۷) و شیخ الاسلامی و رضویه (۱۳۸۴) همسو می باشد. مقایسه ابعاد خلاقیت نشان داد که نمره مؤلفه ابتکار و بسط در دانش آموزان دختر بیش از دانش آموزان پسر است. این یافته نیز در راستای نتایج برخی از تحقیقات پیشین است (برای مثال جوکار و البرزی، ۱۳۸۹؛ شهرآرای و رشیدی،۱۳۸۷و بیر، ۱۹۹۹). به اعتقاد شهرآرای و رشیدی (۱۳۸۷) دانش آموزان دختر به لحاظ توانایی تکمیل یک فکر یا افزودن جزئیات وابسته به آن یا توانایی ذهنی در توجه به جزئی ترین اجزای مربوط به یک فعالیت، نسبت به دانش آموزان پسر نمرات بالاتری در بسط به دست می آورند.
در خودکارآمدی تفاوت معنی داری بین دو جنس مشاهده نشدکه با نتایج تحقیق میرسمیعی (۱۳۸۷) و فولادچنگ (۱۳۸۶) همسو است. به طور کلی همانگونه که نتایج این پژوهش نیز نشان می دهد در سال های اخیر تفاوت های جنسیتی رو به کاهش است. دختران به خودباوری رسیده و به توانایی خود در انجام موفقیت آمیز تکالیف اطمینان پیدا کرده اند.
۵-۲- کاربردهای پژوهش
یافته های این پژوهش را می توان از دو جنبه نظری و عملی مورد توجه قرار داد.
به لحاظ نظری این پژوهش منجر به افزایش دانش مفهومی در خصوص رابطه بین جهت گیری هدف، خوکارآمدی و خلاقیت می گردد.
در عرصه عمل نیز یافته های این پژوهش می تواند کاربردهایی برای آموزش و پرورش، معلمان و دانش آموزان داشته باشد که به ترتیب به این کاربردها اشاره می شود.
آموزش وپرورش: این پژوهش می تواند دست اندرکاران تعلیم و تربیت را در راستای بهبود و غنی سازی فرایند آموزش و پرورش در مدارس یاری نماید. نتایج این پژوهش نشان داد که جهت گیری هدف و خودکارآمدی پیش بینی کننده خلاقیت است. لذا نظام آموزشی باید به سمتی برود که در زمینه برنامه ریزی آموزشی به یادگیری افراد و ارائه ایده های نو اهمیت بدهند. کتابهای درسی به صورتی تنظیم شوند که بر تسلط دانش آموزان بر مفاهیم درسی و بیان نظرات متنوع و ابتکاری تأکید ورزند و در ارزشیابی از آموخته های دانش آموزان نیز این موارد مورد توجه قرارگیرد.
معلمان: معلم نقش مهمی را در تعلیم و تربیت ایفا می کند لذا اهمیت نقش معلم در پرورش جهت گیری هدف به عنوان عناصر تاثیرگذار بر خلاقیت از کاربردهای قابل تاکید این تحقیق می باشد. معلمین می توانند با تأکیدات هدفی یادگیری در کلاس، دانش آموزانشان را به سمت انتخاب جهت گیری های هدف تسلطی سوق دهند.
والدین: والدین نیز از طریق روش های تربیتی که به کار می گیرند می توانند باورهای خود کارآمدی را در فرزندان تقویت نمایند، آن ها را در جهت فهم عمیق مطالب درسی ترغیب کنند و از این طریق زمینه پرورش خلاقیت را در آنان فراهم آورند.
۵-۳- محدودیت های پژوهش
محدود بودن نمونه به دانش آموزان دوره راهنمایی منجر به کاهش تعمیم پذیری یافته ها می گردد.
۵-۴- پیشنهادات پژوهش
در این پژوهش از خودکارآمدی عمومی استفاده شده است. پیشنهاد می شود در پژوهش های دیگر رابطه انواع دیگر خودکارآمدی با متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش بررسی شود.
همچنین انجام پژوهش های مشابه بر روی دوره های تحصیلی و سنی دیگر نتایج این تحقیق را غنا می بخشد.
مطالعه رابطه بین جهت گیری هدف، خودکارآمدی و انواع دیگر خلاقیت از جمله خلاقیت عاطفی می تواند مکمل نتایج پژوهش حاضر باشد.
منابع و مآخذ
منابع فارسی
– اسبورن.الکس، اف .(۱۳۷۸). پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت. ترجمه حسن قاسم زاده، تهران: نشر دیبا، صفحه ۴۶- ۱۶.
– آقافیشانی، تیمور .(۱۳۷۷). خلاقیت و نوآوری در انسان ها و سازمان ها. تهران: انتشارات ترمه.
– آگاهی اصفهانی، بیتا؛ نشاط دوست، حمید و نائلی، حسین .(۱۳۸۱). بررسی رابطه سبک شناختی استقلال- وابستگی میدانی با خلاقیت. مجله روانشناسی، شماره ۲۹، صفحه ۲۳-۱۸.
– البرزی، محبوبه .(۱۳۸۶). تبیین واسطه گری باورهای انگیزشی در مدل خلاقیت کودکان با رویکرد به متغیرهای خانوادگی، مدرسه ای و باورهای اسنادی در دانش آموزان مقطع ابتدایی. پایان نامه دکتری رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه شیراز.
– پروار، حمیدرضا .(۱۳۸۲). تجزیه و تحلیل مولفه های جامعه پذیری و خلاقیت و تاملی بر پارادوکس بین این دو مفهوم در فرایند تعلیم و تربیت. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز.
– پروچاسکا، جیمز و نورکراس، جان .(۱۳۸۷). نظریه های روان درمانی، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: نشر رشد.
– پنتریچ، پال و شانک، دیل .(۲۰۰۲). انگیزش در تعلیم و تربیت. ترجمه مهرناز شهر آرای، نشر علم.
– جوکار، بهرام و لطیفیان، مرتضی .(۱۳۸۵). رابطه ابعاد هویت و جهت گیری هدف در گروهی از دانش آموزان پیش دانشگاهی شهرستان های شیراز و یاسوج. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره ۲۵، شماره۴، صفحه ۲۸.
– جوکار، بهرام و البرزی، محبوبه .(۱۳۸۹). رابطه ویژگی های شخصیت با خلاقیت هیجانی و خلاقیت شناختی. مطالعات روان شناختی، دانشگاه الزهرا، دوره ۶، شماره ۱، ۱۲-۱۱.
– حسینی، افضل السادات .(۱۳۷۸). ماهیت خلاقیت و شیوه های پرورش آن. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
– حسینی، فریده .(۱۳۸۸). پیش بینی جهت گیری هدف با بهره گرفتن از پنج عامل بزرگ شخصیت در میان دانشجویان دانشگاه شیراز. مطالعات روان شناختی، دوره ۵، شماره ۱، صفحه ۷۳.
– حقیقت، شهربانو .(۱۳۷۷). بررسی ویژگی های شخصیتی دانش آموزان خلاق و تعیین رابطه میان خلاقیت، پیشرفت تحصیلی، هوش طبقه اجتماعی و جنسیت در گروهی از دانش آموزان سال سوم راهنمایی در شهر شیراز. شورای تحقیقات آموزش و پرورش استان فارس.
– حیدری، داوود .(۱۳۷۹). بررسی جهت گیری هدف و رابطه آن با منزلت اجتماعی، پیشرفت تحصیلی و جنسیت در دانش آموزان پایه سوم متوسطه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
– خادمی، محسن و نوشادی، ناصر .(۱۳۸۵). بررسی رابطه بین جهت گیری هدف با خودتنظیمی یادگیری و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دوره پیش دانشگاهی شهر شیراز. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره ۲۵، شماره۴.