برخی از محققان فواید برنامه های تجارب کشاورزی سرپرستی شده را شامل رشد، افزایش مسئولیت پذیری، توسعه مهارت های کاری و پیشرفت فراگیر ذکر نموده ( Binkely & Hammond, 1970) و برخی این فواید را شامل بهبود مسئولیت پذیری و موفقیت در تولید محصولات و پرورش حیوانات ذکر کرده اند ( Rawls, 1982).
فواید آموزش عملی کشاورزی از دیدگاه دانشجویان ایجاد فرصت یادگیری. قبول مسئولیت، استقلال و اتکا به خود، احساس مالکیت و یادگیری ارزش قائل شدن برای کار، توسعه ارتباطات و حل مسئله ذکر شده است ( Plas, 1988). نتایج مطالعه دیگر حاکی از این است که کیفیت برنامه آموزشی از نظر دانشجویان در زمینه هایی چون همکاری و آمادگی آموزشگران، توانایی علمی دانشجویان، آمادگی دانشجویان برای اشتغال، آماده نمودن دانشجویان برای ادامه تحصیل و اعتبار در حد متوسط به

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بالا بوده است و آموزش عملی کشاورزی به طور معنی داری باعث اشتغال در زمینه کشاورزی شده
است ( Mick et al., 1984: Osborn & Dyer, 2000). از دیدگاه دانشجویان، مربیان در مقایسه با والدین نقش بیشتری در موفقیت، هدف گذاری و ارزشیابی تجارب شغلی آنان دارند و آن دسته از والدین دانشجویان که به کار کشاورزی اشتغال دارند در مقایسه با والدینی که به کار کشاورزی اشتغال ندارند، در زمینه برنامه های تجارب کشاورزی سرپرستی شده کمک بیشتری به فرزندان خود ارائه می دهند
( Rawls,1981 :Williams,1980). نتایج یک مطالعه بیانگر این است که ویژگی های مربیان، بودجه و ویژگی های محیط آموزشی بر کیفیت آموزش حرفه ای کشاورزی تأثیر گذارند. همچنین رابطه مثبت و معناداری بین کیفیت آموزش حرفه ای کشاورزی و درصد دانشجویان شهری حاضر در این آموزش، مقدار منابع موجود به ازای هر مربی، تعداد مربیان در گروه آموزشی، تعداد دانشجویان در برنامه آموزش حرفه ای کشاورزی و میزان تجارب مربیان در زمینه آموزش حرفه ای کشاورزی وجود داشته
است ( Straquadine, 1987) . نتایج مطالعات دیگر از حاکی از وجود رابطه معنی دار بین موقعیت اقتصادی و اجتماعی دانشجو، علاقه وی به کشاورزی، میزان تجربه وی در زمینه کشاورزی، میزان تجربه وی در زمینه کشاورزی و موفقیت وی در آموزش کشاورزی است ( Cheek et al., 1994). عواملی چون میزان حمایت از برنامه آموزش کشاورزی، محیط آموزش، تجربه، آموزش قبل از خدمت معلم و محیط اجتماعی بر اثربخشی معلمان حرفه ای کشاورزی تأثیرگذارند (Harper et al., 1990) همچنین ویژگی های مربیان آموزش حرفه ای کشاورزی چون روابط مثبت بین شخصی، مسئولیت های حرفه ای، ویژگی های شخصی، استفاده آنها از روش های آموزشی کارا و مدیریت نظام مند کلاس را در اثربخشی آنها موثر یافته اند ( Larsen, 1992: Miller & Rheault, 1988).
۲-۵- اثربخشی آموزشی
مفهوم اثربخشی در درون مفهوم کارایی جا دارد، البته اثربخشی لزوما در چارچوب برنامه خاصی که تحت ارزشیابی است باید تعریف شود. منظور از اثربخشی^[۱] درواقع بررسی میزان موثربودن اقدامات انجام شده برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده است. به عبارتی ساده تر در یک مطالعه اثربخشی، میزان تحقق اهداف اندازه گیری می شود. اما به نظر می رسد برای تعریف مفهوم اثربخشی می‌بایست گامی فراتر نهاد، به این معنا که اثربخشی هنگامی در یک دوره آموزش حاصل خواهد شد که اولا نیازهای آموزشی به روشنی تشخیص داده شود. ثانیا برنامه مناسبی برای برطرف ساختن نیازها طراحی شود. ثالثا برنامه طراحی شده به درستی اجرا گردد و رابعا ارزیابی مناسبی از فرایند آموزش و درنهایت دستیابی به اهداف انجام شود.نکته مهم و اساسی درمورد اثربخشی آموزشی آن است که قبل از آنکه درصدد بررسی نحوه اندازه گیری اهداف باشیم، می بایست درپی انجام صحیح فرایند آموزش و اطمینان از تحقق آن در هر مرحله از این فرایند باشیم. با مطالعه تاریخچه کیفیت درمی یابیم که در گذشته ای نه چندان دور، تولیدکنندگان برای اطمینان از کیفیت به بازرسی محصول نهایی توجه داشتند و درواقع بازرسی زمانی انجام می شد که محصول تولیدشده بود و فرصتی برای رفع خطاهای احتمالی وجود نداشت درحالی که با طرح موضوع تضمین کیفیت بحث ایجاد کیفیت و اطمینان از وجود آن طی مراحل مختلف تولید مطرح گردید.
درمورد اثربخشی آموزشی نیز دقیقا وضع به همین گونه است. بدین معنا که اندازه گیری اثربخشی به صورت مطلق و در پایان یک دوره آموزشی رویکرد کاملی نیست. اثربخشی و کیفیت آموزش، می بایست در طول فرایند آموزش ایجاد و تضمین گردد و در پایان این فرایند برای اطمینان از صحت اقدامات و تحقق اهداف موردبررسی و اندازه گیری قرار گیرد.
ارزشیابی یکی از مهمترین مراحل برنامه ریزی آموزشی است که انجام صحیح آن اطلاعات بسیار مفیدی را درباره چگونگی طرح ریزی و اجرای برنامه های آموزشی دراختیار می گذارد و مبنای مفیدی جهت ارزیابی عملکرد آموزشی مراکز آموزشی به دست می دهد.
تعابیری که باتوجه به مفاهیم بالا می توان برای اثربخشی آموزشی ابراز داشت عبارتند از:
تعیین میزان تحقق اهداف آموزشی؛
تعیین نتایج قابل مشاهده از کارآموزان در آموزشهای اجراشده؛
تعیین میزان درست انجام دادن کار که موردنظر آموزش بوده است؛
تعیین میزان توانایی ایجادشده در اثر آموزشها برای دستیابی به اهداف (سلطانی،۱۳۸۰).
در مورد مفهوم اثر بخشی آموزش تعریف جامع و مشخصی وجود ندارد زیرا فرایند دستیابی به آن،کار دشواری است.ارزیابی اثربخشی آموزش یعنی اینکه تا حدودی تعیین کنیم آموزش های انجام شده تا چه حد به ایجاد مهارت های مورد نیاز سازمان به صورت عملی و کاربردی منجر شده است.
ارزیابی اثربخشی آموزش یعنی:
تعیین میزان تحقق اهداف آموزشی، تعیین نتایج قابل مشاهده از کارآموزان در اثر آموزشهای اجراشده، تعیین میزان انطباق رفتار کارآموزان با انتظارات نقش سازمانی، تعیین میزان درست انجام دادن کار که موردنظر آموزش بوده است، تعیین میزان توانایی های ایجادشده در اثر آموزشها برای دستیابی به هدفها.
باتوجه به مباحث بالا باید گفت که اثربخشی آموزش ازطریق بررسی کارایی درون و برونی نظام آموزش سازمانی تعیین می گردد. یعنی اگر بتوانیم کارایی درونی و برونی سیستم آموزش سازمانها را اصلاح کنیم تقریبا اثربخشی آموزش تضمین می شود (سلطانی، ۱۳۸۰).
۲-۵-۱-هدف و ضرورت اثربخشی
باتوجه به گسترش برنامه ها و مراکز آموزشی وزارت نیرو که مستلزم صرف منابع انسانی، مالی و مادی فراوانی است که تامین این منابع موجب حساسیت بیشتر مدیران و شرکت کنندگان در دوره ها نسبت به آموزش شده است. بررسی میزان اثربخشی دوره ها و ارائه بازخورد اطلاعاتی به افراد پاسخی منطقی به این حساسیت است.
یک نمونه از روشها و ابزار ارزیابی اثربخشی عبارت است از:
پرسشهای ارزیابی اثربخشی(حجازی،۱۳۸۴): هدف ارزیابی اثربخشی در راستای پاسخ به پرسشهای زیر است:
آیا حضور در دوره های آموزشی و ارتقای دانش شرکت کنندگان، موثر بوده است؟
آیا ارتقای دانش شرکت کنندگان در دوره های آموزشی، در طول زمان پایدار بوده است؟
آیا شرکت در دوره های آموزشی در دوره های آموزشی در ارتقای سطح مهارت شغلی یا انجام وظایف محوله موثر بوده است؟
آیا ارتقای مهارت شغلی شرکت کنندگان در دوره های آموزشی در طول زمان پایدار بوده است؟
اجرای دوره های آموزشی علمی – کاربردی تا چه میزان در تحقق اهداف آموزشی فوق بوده است؟
آیا دوره های آموزشی نیاز شرکت کنندگان را تامین کرده است؟
آیا شرکت کنندگان در دوره ها از امکانات و نحوه برگزاری دوره های آموزشی رضایت دارند؟
نتایج برخی تحقیقات نشان داد که انگیزش دانشجویان،توانایی تشخیص نیازهای دانشجویان و تشویق دانشجویان برای پیشرفت،جدیت در تدریس و یادگیری،در نظر گرفتن الگوهای مناسب برای دانشجویان،کمک به یادگیری دانشجویان،عضویت در سازمان های معلملن،علاقه به تدریس ،اعتماد به نفس،وقت شناسی و حضور به موقه در کلاس و آراستگی،روابط انسانی و عمومی قوی،انگیزه قوی،حل اختلاف و تعارضات،مقبولیت نزد همکاران ،دارای حس تعاون و رهبری،رعایت آداب معاشرت از ویژگی های معلمان اثربخش است (Lockaby&Vaughn,1999;Newcombetal.,1993;Luft&Thompson.1995;Foster&Finaley;1995Young;1990) علاوه بر این برخی محققان در مطالعه خود مهمترین ویژگی ها برای اثربخشی یک آموزشگر کشاورزی را را شامل مشوق و مشاور دانشجویان،دانش درست و صحیح در مورد موضوع مورد تدریس،آشنا با نیازهای دانشچویان،طراح آموزش،ارزشیاب ماهر،سازمان دهنده خوب و مدیر عالی در مورد زمان،آشنا به روش های متنوع و یادگیری،روابط خوب اجتماعی،اختصاص زمان بیشتر به دانشجویان،دانش مناسب در زمینه کار عملی کشاورزی،دارای تعامل مناسب با دیگران، حضور موثر در سازمان ها و تشکل های حرفه ای و تخصصی کشاورزی،مایل به یادگیری در طول عمر،مدیر در زمینه مالی و سرمایه،اخلاق مدار و درستکار،جدی و علاقه مند به تدریس و آموزش علاقه مند به کار کشاورزی،تلفیق دهنده برنامه کلاس با برنامه عملی کشاورزی،نوآور در زمینه تدریس و آموزش ذکر کرده اندRoberts) &Dyer,2004).
۲-۶-برنامه ریزی و ارزشیابی آموزشی
۲-۶-۱- برنامه ریزی آموزشی
در فرایند برنامه ریزی آموزشی، شناسایی نیازهای آموزشی و ارزشیابی آموزشی یکی از مراحل مهم است. هدف از تعیین نیازهای آموزشی یا نیازسنجی، عبارت است از تعیین دانش و مهارت هایی که فرد یا افراد مورد نظر باید بیاموزند. یا این که نگرش آنان تغییر و اصلاح شود تا به رشد و تعالی برسند. نیازسنجی منحصر به تعیین نیاز نبوده، بلکه اولویت بندی نیازها را نیز شامل می شود. در رابطه با ارزشیابی تعاریف گوناگونی مطرح شده است. امروزه ارزشیابی آموزشی را فرآیندی برای توافق در باره شایستگی یا ارزش چیزی به حساب می آورند. شایستگی به معنی خوبی ذاتی یک شیء می باشد. در حالی که ارزش به مفهوم سودمندی نسبی آن شیء برای یک نفر در زمینه ای خاص دلالت دارد. ارزشیابی فرایندی نظامند و مستمر، پیرامون تعیین ارزش ها و شایستگی های بالقوه یک برنامه یا فعالیت است که منجر به تصمیم گیری و قضاوت پیرامون آینده آن برنامه یا فعالیت می گردد. در فرایند برنامه ریزی آموزشی، ارزشیابی به منظور ایجاد زمینه های لازم، برای بهبود بخشیدن مداوم برنامه، بررسی میزان تحقق اهداف و جلوگیری از انحرافات و رفع نقایص و ارائه راه حل های مناسب صورت می گیرد. نیازسنجی در فرایند برنامه ریزی آموزشی، براساس دیدگاه های مختلف صورت می گیرد. در دیدگاه فراکنشی، نیازسنجی گام آغازین تعیین اهداف است. در دیدگاه واکنش، تعیین هدف را مقدم بر نیازسنجی می دانند. با توجه به تعاریف مختلفی که از نیاز به عمل آمده است، دو رویکرد در نیازسنجی آموزشی مطرح می شود: ۱- رویکرد اخلاقی ۲- رویکرد تشخیصی برخی از الگوهای نیازسنجی جزو رویکرد اختلافی محسوب می شوند. از جمله این الگوها می توان به الگوی قیاسی و استقرائی اشاره نمود. الگو نیازسنجی رویداد مهم، تکنیک دلفای، تکنیک تل استار، تکنیک فیش بول، تکنیک سه بعدی کافمن و تجزیه و تحلیل شغل، مربوط به رویکرد تشخیصی می باشند. الگوی عمومی طرح نیازسنجی یا ارزشیابی شامل چهار مرحله است. ۱- تعیین نوع اطلاعات ۲- جمع آوری اطلاعات ۳- نتیجه گیری ۴- تصمیم گیری در این الگو به انواع تصمیمات آموزشی به عنوان نقطه شروع ارزشیابی و نیازسنجی آموزشی، که در ان نوع اطلاعات مورد نیاز مشخص می شود تاکید
می گردد. علاوه بر نوع تصمیمات، دامنه و قلمرو ارزشیابی و نیازسنجی آموزش تعیین این عوامل مورد بحث قرار می گیرد. نوع تصمیمات، دامنه و قلمرو ارزشیابی در انتخاب روش، وسایل و نیروی انسانی کمک بسیار زیادی خواهد داشت و از اتلاف وقت و انرژی جلوگیری به عمل می آورد. از نکات برجسته دیگری که در الگوی عمومی نیازسنجی و ارزشیابی آموزشی مطرح می شود بحث برنامه ریزی، جمع آوری اطلاعات، تعیین اهداف و سؤالات ارزشیابی و بالاخره چهارچوب ارزشیابی است ( حجازی، ۱۳۸۴).
۲- ۶-۲-ارزشیابی
ارزشیابی در لغت به مفهوم یافتن ارزشهاست، درواقع ارزشیابی قسمتی از فرایند بقای انسان است به ترتیبی که پیوسته درصدد ارزشیابی اعمال و تجربه هایی است تا عملکرد آینده، رضایت بیشتری را به دست آورد.
ارزشیابی فرایندی پیچیده است که در جستجوی عوامل مربوط به عملکرد و اثربخشی یک طرح یا پروژه می پردازد تا انجام پذیری آن را تشخیص داده، راه حلهایی برای مشکلات اجرایی بیابد و پروژه ها و طرحهای مفیدتری برای آینده طراحی کند. (حجازی، ۱۳۷۳).ارزشیابی یکی از مهمترین مراحل برنامه ریزی آموزشی است که انجام صحیح آن اطلاعات بسیار مفیدی را درباره چگونگی طرح ریزی و اجرای برنامه های آموزشی در اختیار میگذارد و مبنای مفیدی جهت ارزیابی عملکرد آموزشی مراکز آموزشی بدست میدهد(زارعی،۲۰۰۶).در ارزیابی نظامهای آموزشی معمولا مفاهیم کیفیت، کارایی و اثربخشی موردتوجه قرار می گیرد. کیفیت با کارایی و اثربخشی رابطه مستقیم دارد. کیفیت نظام آموزشی عبارت است از میزان تطابق وضعیت موجود با هریک از حالتهای زیر:
۱ – استانداردها (معیارهای ازقبل تعیین شده)؛
۲ – رسالت، هدف و انتظارات (CRAFT, 1994)
کیفیت نظام آموزشی را می توان برمبنای هریک از عناصر (عوامل تشکیل دهنده) نظام آموزشی ارزیابی کرد.
عناصر آموزشی عبارتنداز:
درونداد؛
فرایند؛
محصول؛