۴-اثر فعالیت مظنون به نقض بر بازار یا ارزش کار مورد حمایت کپیرایت^[۱۶۶]
در پروندههای طرح شده در دادگاههای ایالات متحده، عامل اول و چهارم مهمترین معیارها به شمار میروند. لیکن عوامل سوم و چهارم با توجه به عصر اطلاعات مهم تلقی میشوند و به نظر میرسد که قضایای سنجش از دور این گرایش را تقویت کنند. به طور کلی، آثاری که از درجه خلاقیت کمتری برخوردارند، بیشتر مستعد دفاع استفاده منصفانه در برابر نقض میباشند^[۱۶۷].گمان میرود داده های فضایی چون سنجش از راه دور منعکس شده در قالب عکسی که دقیق آنها را به تصویر کشیده است دارای خلاقیت کمتری نسبت به یک کتاب، مجسمه و آثار موسیقایی میباشد در نتیجه با احتمال بیشتری نسبت به سایر آثار، مورد استفاده منصفانه توسط مصرفکنندگان ثانویه قرار خواهد گرفت.
با این وجود، به دلیل وجود عوامل دیگر مورد نیاز در بررسی استفاده منصفانه صرف وجود یک عامل موثر نخواهد بود. چنانچه استفاده ثانویه^[۱۶۸] از اثر حمایت شده کاملا تجاری باشد چون نقشه های توپوگرافی پرینت شده که نمایانگر راه های باریک کوهستانی یا جنگلی است چنین استفادهای از شانس کمتری در تلقی شدن به عنوان استفاده منصفانه بهرهمند خواهد شد.
ت-حوزه عمومی^[۱۶۹]
دیگر مشکل کلی در این حوزه، عدم امکان ایجاد اثر قابل حمایت کپیرایت توسط دولت فدرال ایالات متحده میباشد. چند برنامهی تهیه داده های سنجش از راه دور توسط سازمان فضایی و هوانوردی ملی آمریکا (ناسا) که نهادی دولتی است انجام گرفت به گونهای که ماهواره با ۶ ابزار مشاهده زمین با دریافت ۸۹ گیگابایت داده در هر روز، مورد استفاده واقع شد. این پروژه مشترک با NOAA و GOES بود. (ماهواره های زیست محیطی عملیاتی زمین شناسی بود که ترکیبات اتمسفر را به منظور بررسی شرایط شدید آب و هوایی مورد بررسی قرار میدادند)
ماهواره landsat از سال ۱۹۷۲ اطلاعات و داده های ارزشمندی را در خصوص زمین با گرفتن عکسهای دیجیتال از قارهها و نواحی ساحلی آنها، فراهم کرده است. با این حال، کارهای صورت پذیرفته توسط دولت ایالات متحده هیچ نوع حمایتی را دربر نمیگیرد، چرا که آثار حاصله در حوزه عمومی قرار میگیرند.
در قانون کپیرایت آمریکا به صراحت عدم حمایت کپیرایت از کارهای صورت پذیرفته توسط دولت بیان شده است و آثار دولتی به عنوان آثار ایجاد شده توسط متصدی و کارمند دولت ایالات متحده به عنوان بخشی از وظایف اداری و استخدامی او تعریف شده است^[۱۷۰]. به هر حال، دولت ایالات متحده از مالکیت آثار انتقال شده به آن از طریق اهدا، واگذاری یا طرق دیگر منع نشده است در نتیجه پیمانکاران دولتی قادر به ایجاد آثار قابل حمایت به صورت خصوصی و سپس واگذاری آن آثار به دولت، به عنوان شرط قرارداد میباشند. نهادها به طور معمول بر توانایی پیمانکاران و نسبت به داده های قابل حمایت کپیرایت محدودیتی وارد نمیکنند مگر اینکه این امر در راستای تحقق الزامات قانونی و اهداف نهاد ضروری باشد. در نتیجه، یک اثر کپیرایت مانند مجموعه داده های فضایی توسط پیمانکار خصوصی حاصل شود و سپس به دولت واگذار یا مجوز بهرهبرداری از آن داده شود، حمایت کپیرایت از آثار صورت خواهد گرفت و مانع از ورود آنها به حوزه عمومی میشود.
در خصوص حوزه عمومی در داده های سنجش از راه دور حاصله از فعالیت ماهواره ها، دو سوال مطرح میشود. نخست اینکه، حتی اگر داده توسط دولت فدرال ایجاد شود، همواره امکان اینکه مجموعه داده توسط موسسه خصوصی، پیمانکار دولتی یا هیئت دولتی در ارائه تصویر نهایی یا ارائه به عموم گزینش و چینش شود، وجود دارد. در نتیجه، مجموعه داده به عنوان حوزه عموم، سطوحی از قابلیت کپیرایت را چون بسیاری از پایگاه داده های آراء قضایی به دست میآورد و به طور کل، بارقهای از حمایت کپیرایت هنوز باقیست^[۱۷۱]. دوم اینکه اگر ماهواره های ایجادکننده داده، نهادهای دولتی باشند، این سوال ایجاد میشود که در زمان انتقال و خصوصی شدن ماهواره چه نتیجهای حاصل خواهد شد و در پاسخ به این سوال گفته شده است از آنجا که کپیرایت به بیان تسری مییابد و نه به سازمان، در نتیجه، چنین انتقالی میتواند قابلیت حمایت کپیرایت به اثر را به دنبال داشته باشد^[۱۷۲].
ث-حقوق مالکیت فکری مالک شیء سنجش شده
از زمانیکه قانون حمایت از آثار معماری در ۱۹۹۰ در امریکا لازم الاجرا شد ساختارهایی چون ساختمانها، ساختار کلی شان به همراه عناصر طراحی آن، چون ترتیب و ترکیب فضاها، جداگانه تحت حمایت کپیرایت قرار دارند اما هر شخص تا آنجا که ساختمان در فضای عمومی واقع شده باشد و به صورت عادی و بدون هر گونه تلاشی از یک نقطه عمومی قابل مشاهده باشد، میتواند از آن تصویربرداری و توزیع کند^[۱۷۳]. لیکن در تصویربرداری ماهوارهای زمین، چنانچه شیء مشاهده شده به طور معمول در دسترس نباشد، جمعآوری داده های سنجش از دور، میتواند با مالک کپیرایت یک اثر معماری تعارض پیدا کند^[۱۷۴].
مبحث چهارم-تاثیر حمایت از داده ها در تجاریسازی آنها
گفتار اول-سناریو نخست: حمایت بیشتر
گسترده کردن حمایت کپیرایت، روندی است که با به رسمیت شناخته شدن حمایت از برنامههای رایانه ای آغاز شد و با تصویب معاهده کپیرایت وایپو و به وجود آمدن قوانین ملی پیرو آن، ادامه یافت. به دنبال آن، حمایت خاص از پایگاه داده ها در اروپا مطرح شد^[۱۷۵] . در این بخش به تحلیل موضوع که چنین رویکردی به استفاده تجاری داده های سنجش از راه دور و تولیدات اطلاعاتی کمک کننده خواهد بود یا خیر میپردازیم.
بند اول-اعطای حقوق بیشتر
لیسانس داده های سنجش از راه دور و تولیدات اطلاعاتی توسط بازیگران تجاری، آنها را به حفظ مالکیتشان بر داده های لیسانس شده، ترغیب میکند. جدا از تسری حقوق مالکیت فکری به چنین دادههایی، لیسانسدهندگان به طور معمول مالکیت کپیهای فیزیکی از تولیدات لیسانس شده را نیز حفظ میکنند و در این مجوزهای استفاده، حقوق غیر قابل انتقال و غیر انحصاری در استفاده از داده های سنجش از راه دور و اطلاعات اعطا میشود. در برخی دیگر از لیسانسها، داده ها به صورت اسرار تجاری هستند و لیسانسگیرنده متعهد به حفاظت از آنها میشود. در برخی دیگر از لیسانسها، عبارتی، تحت عنوان استفادههای مجاز، وجود دارد که لیسانس گیرنده تنها مجاز به اجرای موارد مشخص شده خواهد بود^[۱۷۶].
به عقیده بسیاری چنین رویکردی در تضاد با حمایت سنتی قانون کپیرایت میباشد و قانون کپیرایت هرگز با مالکیت فیزیکی کپی آثار حمایت شده، پیوند برقرار نمیکند حتی در برخی از قوانین ملی، کشورها بین مفاهیم حقوق اثر و حقوق نسبت به کپی اثر تمایز قائل شده اند و قرار دادن چنین شروطی در قراردادهای لیسانس، در تضاد با اصول اساسی حمایت کپی رایت و روح این نوع از قوانین میباشد^[۱۷۷].
بند دوم-حمایت بیشتر از محتوا
یکی دیگر از مشکلات به کارگیری حمایت کپیرایت در داده های سنجش از راه دور، خواست تولیدکنندگان این داده ها علاوه بر حمایت از بیان داده ها ، حمایت از خود محتوا یعنی اطلاعات راجع به زمین میباشد^[۱۷۸]. تولیدکنندگان بر اساس معاهده کپیرایت وایپو به منظور حمایت از محتوا میتوانند از اقدامات حفاظتی تکنولوژیکی که استفادهکنندگان را از هر استفادهای غیر از موارد اجازه داده شده توسط مولف یا صاحب حق منع میکنند، استفاده نمایند. علاوه بر این اقدامات قانونی، قراردادهای لیسانس، توزیع آثار اشتقاقی^[۱۷۹] ایجاد شده توسط لیسانس گیرنده را محدود میکنند. به طور مثال، لیسانسهای تصویر spot لیسانس گیرنده را از توزیع مستقیم یا غیر مستقیم آثار در سرزمین کانادا منع میکند. در اروپا، موضوعات بیشتری در رابطه با حمایت از محتوا در دستورالعمل اتحادیه اروپا و ماده ۷ آن بیان شده است. در بند ۱ ماده ۷ آمده است که استفاده کننده پایگاه داده از هر استخراج و استفاده مجدد از کل یا بخش عمده محتوا منع شدهاند.
به نظر میرسد اتخاذ چنین رویکردی در قانونگذاری و قراردادهای لیسانس به محدود شدن راههایی که داده سنجش از راه دور و اطلاعات میتوانند استفاده شوند و توسعه آهسته فعالیتهای تجاری منجر میشود^[۱۸۰].
گفتار دوم-حمایت کمتر
گرایشهای قانونگذاری در تنگنا قراردادن حمایت کپیرایت در راستای توسعه حوزه عمومی و در دسترس قرار دادن اطلاعات به عموم به منظور برطرف سازی نیازمندیهای آنان با موضوعاتی چون نرم افزار آزاد منبع و لیسانسهای کپیلفت آغاز شد^[۱۸۱].در ذیل به بررسی کارایی استراتژیهای فوق، در توزیع و استفاده از داده سنجش از راه دور میپردازیم.
بند اول-حوزه عمومی
حوزه عمومی به فضایی که حقوق مالکیت فکری یا به دلیل منقضی شدن حمایت یا به دلیل اینکه موضوع، قابل تملک نبوده است و در آن حوزه به کار نمیرود، اطلاق میشود. همچنین صاحب حق نیز میتواند به منظور استفاده مجدد اثر توسط عموم، از حق خویش اعراض نماید. یک نمونه رویه دسترسی آزاد در رابطه با اطلاعات و داده های سنجش از راه دور، سیاست دولت ایالات متحده در دسترس قرار دادن بدون محدودیت داده های سنجش از راه دور ایجادشده توسط نهادهای دولتی در راستای تحقق نیازمندیهای استفادهکنندگان میباشد^[۱۸۲]. گروه های امریکایی اعلام کردهاند که داده های لندست باید با چنین شرایطی در سراسر جهان در دسترس قرار گیرند. این مسئله دارای اهمیت زیادی است چرا که بیشتر ماموریتهای سنجش از راه دور و تجاری سازی این داده ها با قیمت پایین یا مجانی صورت میگیرد که همین امر در بلند مدت میتواند توسعه بازار چنین فعالیتهایی را منجر میشود^[۱۸۳] .
بند دوم-آزادی ایجاد آثار اشتقاقی
به منظور استفاده وسیع از داده های سنجش از راه دور و دستیابی به دیدی درست از ارزش واقعی آن، توسعه بازارهای ثانویه فعالیتهای تجاری ضروری است. توسعه لیسانسهای کپیلفت^[۱۸۴]به خصوص در بخشهای تجاری و استفاده از این اطلاعات میتواند این امر را تسهیل کند.
شرط کلیدی در این لیسانسها، مجوز تولید و توزیع بیشتر آثار اشتقاقی ایجاد شده از طریق پردازش داده های منتقل شده میباشد. چنین رویکردی قوانین کپیرایت موجود در زمینه آثار اشتقاقی را تقویت میکند. این آثار به شرط داشتن مجوز از صاحب اثر، مستقل از اثر اصلی حمایت میشوند. در نتیجه، اطلاعات تولید شده به کمک داده های انتقال یافته از طریق لیسانس، اثر اشتقاقی محسوب میشوند و لیسانسگیرنده از حق توزیع آنها به عنوان حق مادی بهرهمند میشود.
امروزه نمونه های مشابهای در رویه وجود دارد چون داده های ایجاد شده توسط ماهواره های منابع زمینی چین_برزیل که میتوانند توسط ایستگاههای مجاز دریافت شوند و بدون هیچ محدودیتی توزیع شوند^[۱۸۵].
به نظر میرسد اتخاذ چنین رویکردی با توجه به این موضوع که حقوق مصرف کننده در حمایت کپیرایت بایستی از اهمیت یکسانی نسبت به حقوق مولف برخوردار باشد و اینکه بازار داده های سنجش از راه دور بر اساس رابطه با مصرفکننده شکل میگیرد، نامناسب خواهد بود. در نتیجه، استفادهکنندگان این داده ها باید از حمایت کپیرایت به منظور توسعه این صنعت بهره ببرند^[۱۸۶].
به طور کلی، امروزه داده های سنجش از راه دور در انجام بسیاری از فعالیتها دخیل هستند، بنابراین باید به شکل مناسب مورد حمایت قرار گیرند. کپیرایت، بهترین روش برای حمایت از داده های خام نمیباشد اما، داده های پردازش شده و اطلاعات تحلیل شده را میتواند مورد حمایت قرار دهد. ذکر این نکته ضروری است که کپیرایت از محتوای اثر حمایت نمیکند بلکه به حمایت از بیان مولف که محتوا را شکل داده میپردازد. در راستای توسعه سیستمهای ماهوارهای تجاری سنجش از راه دور، نیز باید تعادلی بین منافع بازیگران متنوع این بخش صورت پذیرد. به منظور تحقق این هدف، حمایت بیش از حد داده ها باعث بسته شدن راه استفاده از داده ها میشود لیکن حمایت کمتر و دادن حقوق بیشتر به استفادهکنندگان حیاتی به نظر میرسد چرا که چنانچه استفادهکنندگان از خرید داده، منصرف شوند دیگر توسعه فعالیتهای سنجش از راه دور غیر قابل تحقق میشود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

همانطور که در فوق بیان شد، در اعطای حقوق انحصاری مالکیت فکری به داده های سنجش از راه دور بایستی تامین منافع دیگر بازیگران این عرصه چون عموم مردم و استفادهکنندگان لحاظ شود. در همین راستا و بررسی شیوه های توزیع این داده ها، به موضوع داده و انتشار اطلاعات میپردازیم.
مبحث اول-داده و انتشار اطلاعات
گفتار اول-اصول سنجش از راه دور سازمان ملل
هیچ از یک موافقتنامههای موجود دو جانبه و چند جانبه در خصوص سنجش از راه دور اشارهای به وضعیت داده و اطلاعات ننمودهاند و این موضوع را به سیاستهای دول و سازمانها واگذار نمودهاند. همچنین مکانیسمهای مدیریت داده که در سطح سازمانهای بین المللی ایجاد شدهاند، به نوع خاصی از داده یعنی داده های هواشناسی و مرتبط با تغییرات آب و هوایی محدود شدهاند. در نتیجه، این موارد راهنمایی مناسبی را در ایجاد اصلی کارامد در انتشار داده های سنجش از راه دور فراهم نمیکند^[۱۸۷]و همانطور که در فصل پیشین عنوان شد تنها مقرره با ویژگی جهانی در رابطه با گردش این نوع اطلاعات، اصول سازمان ملل میباشد. گرچه این اصول فیالنفسه منبع الزام آور حقوق بین الملل نمیباشند لیکن از منابع حقوق عرفی محسوب خواهند شد^[۱۸۸] و بیانکننده همکاری بین دولتهای سنجشگر و سنجش شده را میباشد.
البته این اصول، خود، دارای نواقصی هستند و به موضوع تعادل منافع و تبادل داده ها اشاره نکردهاند و شرایط دسترسی منصفانه به داده ها، مبهم میباشد و به موضوع الزامات خاص شرکتهای خصوصی فعال در این حوزه نپرداختهاند. در واقع، این ابهامات به مشکلات به کارگیری اصول، دامن میزند^[۱۸۹]. در اصول، در خصوص همکاری بین دولتها از عباراتی چون هر جا امکان پذیر است و رابطه متقابل استفاده میکند در نتیجه فاقد ویژگی کارامدی میباشد. کلیگویی این اصول، نیاز به ایجاد چارچوب اجرایی الزام آور در سطح بینالملل را نشان میدهد. از جمله ایدهها در این زمینه وارد کردن اصول در یک کنوانسیون خاص میباشد.
گفتار دوم-نمودهای کنونی انتشار اطلاعات
بررسی رویه های کنونی اتخاذ شده دسترسی به داده های سنجش از راه دور در سازمانهای خصوصی و بین المللی، در دستیابی به یک رویکرد جدید در این مسیر کمککننده خواهد بود.
بند اول-سیستم انتشار اطلاعات داده های هواشناسی سازمان جهانی هواشناسی
سازمان جهانی هواشناسی (WHO) قطعنامهای را در خصوص تبادل داده های هواشناسی و داده های مرتبط با آن چون محصولات دربردارندهی راهنمایی در فعالیتهای تجاری هواشناسی را تصویب نموده است که شامل ۳ مرحله ذیل میباشد:
۱-اصل دسترسی نامحدود و رایگان به داده های ضروری که در توصیف دقیق وضعیت آب و هوا، ضروری هستند.
۲-تبادل آزاد داده و تولیدات مورد نیاز در تثبیت برنامههای جهانی این سازمان در سطح جهانی مشروط به حفظ توانایی دولتها در قرار دادن شرایط توجیهپذیر در صورت صادرات مجدد به غیر از کشور دریافتکننده و با اهداف تجاری
۳-دسترسی آزاد و بدون محدودیت به تمام داده های تبادل شده تحت نظر و حمایت سازمان جهانی هواشناسی در راستای اهداف آموزشی و پژوهشی و بدون استفاده تجاری^[۱۹۰]
اهداف و چشمانداز متفاوت اعضای سازمان جهانی هواشناسی در رابطه با انتشار اطلاعات به همراه نوع جمله بندی استفاده شده در قطعنامه منجر به تفسیرهای متفاوتی از این مواد شده است به گونهای که در حال حاضر، تنها اطلاعات اساسی در اختیار گذاشته میشود. دولتها از اختیار تام در خصوص در دسترس قرار دادن اطلاعات بهرهمند هستند و همین امر منجر به رفتارهای متفاوتی مثل قیمتهای متنوع داده ها از سوی کشورهای مختلف میشود^[۱۹۱].
بند دوم-آزادی فعالیتهای اطلاعاتی و انتشار داده ها و اطلاعات سنجش از راه دور
یکی از منابع مهم که در زمینه دسترسی به داده سنجش از راه دور به خصوص داده های زیستی قانونگذاری کرده است، قانون ملی حاکم بر آزادی اطلاعات و دسترسی به داده های عمومی است. مقررات آن شامل شرایط دسترسی به داده و اطلاعات به دست آمده توسط دولت و نهادهای خصوصی از طرف دولت است. در هنگام بررسی مقررات این قانون مفاهیم مالکیت و استفاده در تعیین شرایط دسترسی به داده ها از اهمیت شایانی برخوردار میباشند، البته رویکرد نسبت به این موضوعات در کشورهای مختلف، متفاوت میباشد. موضوعات این قانون شامل اطلاعات، اسناد و مدارک میشود که هر کشوری تفسیر خاص خود از این موارد را دارد. به طور مثال، دامنه تعریف مدارک در کانادا وسیع و شامل کتاب، نقشه، طرح، ترسیمات، آثار گرافیکی و تصویری، عکس، فیلم،میکرو فیلم، آثار صوتی، آثار تصویری، مدارک خوانا توسط ماشین و نامههای غیر رسمی و دیگر اسناد، صرف نظر از شکل فیزیکی و خصوصیات آن و هر کپی از آنان میشود^[۱۹۲]. تمام این قوانین ملی دارای استثنائاتی در دسترسی به اطلاعات میباشند به طور مثال قانون ایالات متحده امریکا دارای ۹ استثناء میباشد. از جملهی این استثنائات میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
هنگامیکه امکان دسترسی به اطلاعات از طرق دیگر وجود داشته باشد، در صورت انتشار آینده اطلاعات، در موارد دفاع و امنیت ملی و نگرانی در خصوص دسترسی به اطلاعات شخصی دیگر افراد^[۱۹۳].
غیر از قوانین ملی قانونگذاریهایی در سطح اتحادیه اروپا در این زمینه وجود دارد:
الف-مقررات در رابطه با دسترسی به اسناد پارلمان، کمیسیون و شورای اروپا در سال ۲۰۰۱
ب-دستورالعمل استفاده مجدد از اطلاعات بخش عمومی سال ۲۰۰۳
ج-دستورالعمل پارلمان و شورای اروپا درخصوص زیرساخت برای اطلاعات فضایی در جامعه اروپا INSPIREسال ۲۰۰۷. این دستورالعمل تلاشی در راستای حفظ، ذخیرهسازی و در دسترس قرار دادن اطلاعات فضایی میباشد^[۱۹۴].
نتیجه مهمی که از بحث به دست میآید اینست که در بیشتر این مقررات، دسترسی نامحدود به اطلاعات کسب شده توسط دولت و نهادهای دولتی است و در بیشتر قوانین ملی، دسترسی به اطلاعات بخشهای عمومی به رسمیت شناخته شده است.
بند سوم-رویه در خصوص قراردادهای لیسانسهای بین سازمانها بین المللی و شرکتهای خصوصی
تعداد زیادی از نهادهای دولتی و سازمانهای بین المللی در کنار شرکتهای خصوصی ،شرایط خاص لیسانس در خصوص دسترسی و توزیع داده های سنجش از راه دور را دارا میباشند که لزوما منطبق با مقررات دولتی دسترسی به داده های عمومی نمیباشند^[۱۹۵]. به طور کل، روش توزیع داده میتواند به دو دستهی عمده تقسیم شود.
دسته نخست، انتخاب و انتساب توزیعکنندگان برای یک ناحیه و محصول خاص میباشد و دسته دوم، لیسانس داده و اطلاعات به صورت مستقیم با استفادهکننده نهایی میباشد^[۱۹۶]. در ذیل به بیان برخی از قراردادهای لیسانس از هر دو نوع دسته بندی پرداخته میشود.