Atkins et al., 2002
NIST, 2002
Sila, 2007

رضایت کارکنان

نسبت جابهجایی کارکنان، میزان وفاداری کارکنان یا میل به ماندن در سازمان، تعداد پیشنهادهای دریافتی از کارکنان، نمرات عملکردی کارکنان

GAO, 1991
Adam et al., 1997
Paauwe and Richardson, 1997
McAdam and Bannister, 2001
NIST, 2002
Sila, 2007

اثربخشی سازمان

هزینه تمام شده محصول، شاخصهای بهره وری، مدت زمان انجام کار در سازمان، تعداد ضایعات، نمرات عملکرد تأمینکنندگان.

Deming, 1986
GAO, 1991
Hendricks and Singhal, 1990
Kim et al., 2002
Rust et al., 2002
Sila, 2007

نتایج مالی و بازار

سهم بازار محصولات ارائه شده به وسیله سازمان، سود کسب شده، نرخ بازگشت سرمایه، موقعیت کلی رقابتی سازمان، تعداد محصولات جدید معرفی شده به بازار.

Shetty, 1987
Juran, 1992
GAO, 1991
Hendricks and Singhal, 1990
Gunasekaran, 2002
NIST, 2002
Sila, 2007

اصول اندازه گیری عملکرد
اصول اندازه گیری عملکرد بهطور خلاصه شامل موارد ذیل میشود:
اندازه گیری عملکرد نیاز به تطبیق شدن با استراتژی سازمان دارد.
نقطه شروع، مشخص نمودن آنچه که شما میخواهید اندازه گیری نمایید میباشد. ایجاد نمودن پهنه وسیعی از اندازه ها که همه فعالیتهای سازمان را میپوشاند، کافی نمیباشد و این عمل بیشتر مصرف نمودن منابع است و میتواند گیجکننده باشد و بیشتر باید بر روی آن چیزهایی که واقعاً مهم هستند تمرکز شود. اندازهگیریهای انجام شده باید انتخاب کننده باشند، این عمل بستگی به دید، رسالت و استراتژی سازمان دارد.
اندازه گیری زیرواحدها باید به طور پیوسته در پهنه اندازهگیریهای انجام گیرد.
بهطور مشابه هیچ قسمتی از سازمان نباید از روش اندازه گیری خارج شود. اگر روش با برنامه و استراتژی سازمان تطبیق داده شود، این عمل یک سیگنال میفرستد که قسمتهایی از سازمان که مرکزی و یا مهم در دستیابی به رسالت سازمان نیستند، را جدا مینماید. اگر این چنین است پس چرا آنها وجود دارند؟
روش اندازه گیری باید الزامآور باشد.
ابتدا ضروری است که مدیران ارشد سازمان بهطور کامل روش اندازه گیری را پشتیبانی نماید. آنها این عمل را به وسیله ارائه اطلاعاتی که واقعاً مفید هستند انجام خواهند دارد. اطلاعات به دستآمده باید در تعیین سیاست و گرفتن تصمیات مفید باشد. این روش اندازه گیری در صورتی که بهطور دقیق با رسالت و استراتژی سازمان مطابقت داشته باشد، باید حفظ و نگهداری شود. موفقیت این روش در صورتی است که مدیران سازمان با طبیعت و اهداف روش اندازه گیری ارتباط برقرار نمایند.
اندازه گیری باید روی عملکرد اثرگذار باشد.
لازم است تجزیه و تحلیل بهطور کامل انجام گیرد و حلقه بازخور برای مطمئن ساختن از آنکه اندازه گیری عملکرد تجزیه و تحلیل شده است و تبدیل آن به عمل و رفتاری که طبیعت فعالیت و عملکرد را تغییر میدهد وجود داشته باشد. اندازه گیری باید عملکرد را بهبود دهد. بعضی وقتها پیوند و ارتباط میان اندازه گیری و تغییر رفتار کاملاً مستقیم است. برای مثال وقتی که اندازه گیری به عنوان پایه ارزیابی و ارزشیابی یا برنامه پاداش مالی کار گروهی/شخصی مورد استفاده قرار میگیرد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

اندازه گیری باید قابل اطمینان باشد.
منفعت اندازه گیری اغلب وابسته به قابلیت اطمینان و مقایسه پیشبینیهاست. بنابراین مشخصنمودن پیشبینیهایی که میتوانند قابلیت اطمینان در دوره های زمانی مطلوب ایجاد نمایند، مهم است (Kaplan,R.S. and Norton, 1997).
اجزاء اصلی و مراحل اجرای مدیریت عملکرد
الگوی مدیریت عملکرد که در شکل زیرنشان داده شده است، شامل سه جزء اصلی می باشد:
طرحریزی عملکرد: شامل تعیین اهداف عملکردی در سطوح مختلف سازمانی، شناسایی فعالیتهای لازم در راستای دستیابی به نتایج مورد انتظار و انجام سازماندهی مناسب.
اندازه گیری عملکرد: فرآیندی که میزان پیشرفت را درجهت کسب اهداف تعیین شده ارزیابی میکند و شامل اطلاعات مربوط به کارایی منابع تبدیل شده به خروجی ها ( کالا و خدمت )، کیفیت این بروندادها، و نتایج میباشد.
بهبود عملکرد: مجموعهای از یک یا چند فعالیت یا پروژه هماهنگ که جنبه اصلاحی و یا پیشگیرانه دارد.
شکل ۱۰-۲: اجزای اصلی مدیریت عملکرد ( پرویز راد، ۱۳۸۱: ۴۵)
در این راستا برای اجرای مدیریت عملکرد دریک سازمان معمولاً مراحل زیر انجام میگیرد:

«بزرگان جهان معرفت و شهود، کشفی را اطمینان‌آور می‌دانند که به کشف معصوم منتهی شود. میزان ارزیابی همه کشف‌ها، کشف انسانِ کامل معصوم است چون انسانِ کاملِ معصوم با متن واقع ارتباط دارد و کشف او مَلَکی یا رحمانی است… .»^[۱۰۰]
«نکته» باید توجّه داشت که کیفیت ارجاع شهود مشوب به کشف سره و معصوم، برای همگان آسان نیست»
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲- حکمت متعالیه نیز یکی دیگر از میزان‌های تشخیص و تمییز کشف صحیح از کشف سقیم است.
یعنی گرچه سالک شاهد هنگام شهود احتمال خلاف نمی‌دهد، پس از تنزّل از منزلت شهود دل و هبوط به جایگاه فکر، احتمال می‌دهد شهودش نادرست باشد. در این حال، اگر بتواند به نشئه شهود برگردد و کشفِ نابِ معصوم۷ را معیار شهود خاصّ خویش قرار دهد آرامش یابد، نوسان و اضطراب فکری نخواهد داشت، وگرنه بهترین راه برای تشخیص سره از ناسره، استمداد از مبانی متقن حکمت متعالیه است… .»^[۱۰۱]
۳- میزان بودن معرفت وحیانی – یعنی هر گونه کشف و شهودی که با وحی و معرفت حاصل از آن مخالفت داشته باشد و یا در تعارض باشد غیر واقعی و سقیم است.

د) راه وحی (معرفت و ادراک وحیانی)

راه دیگر شناخت حقایق و رسیدن به ادراک و معرفت آن هم از نوع نابِ آن، دریافت از راه وحی است که این راه فقط برای انبیاء الهی مفتوح بوده است. و عنایتی از جانب ربّ ذوالجلال به سوی بندگان خاصّ خودش بوده است. دستیابی به معرفت وحیانی برای بندگان عادی خداوند مقدور نمی‌باشد و راه وحی بعد از رحلت رسول مکرّم اسلام۶ که ختم رُسُل الهی بوده است، منقطع شده است.
البته باید توجّه داشت که مقصود ما از وحی در اینجا به معنای خاصّ آن است نه از آن گونه وحی که بر حضرت مریم۳ یا مادر موسی۳ و یا وحی بر نمل که در آیات الهی آمده است.
وحی عبارتست از آگاه شدن پیامبران الهی: از واقعیّت، چه به طور مستقیم به وسیله شعور و گیرندگی خاصی که خداوند به پیامبر۶ عنایت نموده است، و چه به وسیله فرشته‌ای که مأمور ایصال وحی به شعور و استعداد گیرندگی پیامبر است. «اگر ما نتوانیم درباره حقیقت این شناخت از مفاهیم کاملاً روشن و مستقیم بهره‌برداری نمائیم، می‌توانیم با تحقیق و بررسی در شناخت‌های اشراقی و اکتشافی و شهودی و الهامی که ساده‌تر و روشن‌تر از هویت وحی می‌باشند، تا حدودی به شناخت وحی نزدیک شویم».^[۱۰۲]
خداوند به سه گونه با پیامبران خویش سخن می‌گفته است.
قرآن در این زمینه می‌فرماید:
﴿وَ ما کانَ لِبَشَرٍ أَنْ یُکَلِّمَهُ اللَّهُ إِلاَّ وَحْیاً أَوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ أَوْ یُرْسِلَ رَسُولاً فَیُوحِیَ بِإِذْنِهِ ما یَشاءُ﴾^[۱۰۳].
یعنی سخن خداوند و اتصال عالم بالا با انسان به سه گونه است:
۱- الهامات و القائات درونی و روحانی مستقیم و بدون واسطه بر قلب پیامبر، چنان که حضرت رسول۶ در این باره می‌فرمایند:
«إنَّ روحَ القدسِ ینفث فی روعی»؛ «روح القدس بر درون من می‌دَمَد».
۲- خلق صوت با رسیدن وحی به گوش پیامبر۶ به گونه‌ای که کسی جز او نشنود. این گونه شنیدن صوت، مانند آن است که کسی از پس پرده سخن می‌گوید و به همین دلیل با تعبیر «من وراء حجاب» از آن یاد شده است. وحی بر حضرت موسی۷ به ویژه در کوه طور، چنین بود.
۳- وحی به وسیله فرشته که جبرئیل پیام الهی را بر روان پیامبر اکرم۶ فرو می‌آورد؛ چنان که در قرآن آمده است:
﴿نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ﴾ ﴿عَلى قَلْبِکَ…﴾^[۱۰۴].
﴿فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلى قَلْبِکَ﴾^[۱۰۵].
برای آشنایی دقیق‌تر با این مباحث به مجله معرفت شماره ۶۰ مراجعه نمائید.^[۱۰۶]
«وحی سلطان علوم و معارف است و «لایُقاس به علمٌ». الهام در مورد امامان معصوم: نیز که همین منزلت را دارند، «لا یقاس به احدٌ» نه می‌توان علمی را با وحی و الهام مذکور سنجید و هم‌سنگ و هم‌رتبه آن دانست و نه هیچ حکیم و عارف و متکلمی را می‌توان با معصومان: مقایسه کرد؛ چون وحی و وحی‌یاب از نعمت ﴿لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ﴾^[۱۰۷] برخوردارند. هیچ علم و عالم غیر معصوم چنین نیست؛ پس هیچ علم و هیچ عالمی با آنها مقایسه نمی‌شود»^[۱۰۸].
بخش دوّم:
فضائل و رذایل در قرآن و روایات معصومینE
فصل اوّل:
مفهوم‌شناسی فضایل و رذایل

الف) لغت

واژه فضائل:

فضائل، جمعِ فضیلت است. فضیلت از ماده ف ض ل به معنای درجه بلند در فضل، مزیت و افزونی در علم و معرفت آمده است. مصدر آن اَلْفَضْل که به معنای زیاد بودن می‌باشد.
پس فضیلت به معنای صفت نیکو و پسندیده می‌باشد بر خلاف رذیلت.
(فضیلت: / ezcellence/ virtue superiority / attainment)

واژه رذایل:

رذایل جمع رذیلت است. از ماده رَذل که بر دو وزن رَذِلَ یَرْذَلُ و رَذُلَ یَرْذُل آمده است. به معنی پست و حقیر و زشت و ناپسند. رذیلت به معنایِ صفتِ پستی و فرومایگی و هرزگی می‌آید که ضد فضیلت است.^[۱۰۹]
( رذیلت: mean wickedact) (گناه= معصیّت crime /sin)

ب) در اصطلاح

در اصطلاح هر آنچه انسان را به هدف حقیقی خلقت – که عبادت و بندگی خداوند و رسیدن به مقامِ قرب و وصول به قلّه یقین است – نزدیک نماید فضیلت نام دارد و در مقابل هر آنچه که انسان را از آن باز دارد رذیلت به شمار می‌آید.
برخی فضیلت را همان حدّ اعتدال قوای نفسانی انسان می‌دانند که به طرف افراط و تفریط تمایل نداشته باشد. در چنین دیدگاهی عدالت، رأس همه فضائل برشمرده می‌شود و در مقابل هر آنچه که در مقابلِ عدالت است یعنی ظلم و گناه که حرکت بر خلاف نظام احسن هستی می‌باشد، رذیلت می‌باشد.
پس به این معنا، مراد از رذایل در این رساله مطلق گناه می‌باشد که معادل عربی آن «معصیت» می‌باشد که به معنای سرپیچی و خلاف اطاعت از فرامین الهی می‌باشد. و الفاظی نظیر سیئه، اثم، ذنب، خطاء، فسق و… از مرادف‌های آن محسوب می‌شوند.
ارسطو نیز فضلیت را این می‌داند که انسان به وظیفه خود، یعنی آنچه که ایشان آن را فعالیّت نفس در موافقت با عقل در بهترین وجه می‌داند، عمل نماید. از منظر او انسانی که می‌خواهد به فضایل اخلاقی و سجایای انسانی نائل گردد باید از دستور خِرَد اطاعت نموده، وظیفه‌شناس باشد و از افراط و تفریط بپرهیزد و فعالیت‌های نفسانی خویش را با موافقت عقل انجام دهد.^[۱۱۰]

ملاک و معیار تشخیص فضائل و رذایل اخلاقی

یکی از مسائل مهم و اساسی در مباحث اخلاقی، چگونگی تمییز فعل اخلاقی از سایر افعال، و به تعبیر دیگر، ملاک و معیار بازشناسی فعل اخلاقی است. در طول اعصار و در مکتب‌های مختلف، پاسخ‌های گوناگون و گاه متضادی به این پرسش پایه‌ای داده شده است که ناهمگونی در برخی پاسخ‌ها به اختلاف در مبانی معرفت‌شناسی و جهان‌بینی‌ها برگشت می کند؛ در ذیل به طور بسیار خلاصه به برخی از این دیدگاه‌ها اشاره می‌نمائیم و سپس دیدگاه اسلام (قرآن و روایات) را در این باره مورد بررسی قرار می‌دهیم.

«سودگرایی»

عده‌ای ملاک فضیلت اخلاق را دیگرخواهی و رساندن منفعت و سود به دیگران دانسته‌اند. این عده معتقدند که هر فعلی که هدفِ و غرضِ از آن منفعت و نگاه به خود باشد، غیر اخلاقی و در صورتی که از روی خودخواهی انجام نپذیرد و هدفش فقط سود رساندن بیشتر به دیگران باشد اخلاقی است. پس از این منظر ملاک فضیلت به مقدار سودی است که به دیگران می‌رسانیم.

«قصد انجام وظیفه»

برخی دیگر، اعتقاد بر این دارند که ملاک در فعل اخلاقی، آن است که از وجدان سرچشمه گیرد، لذا آن تکالیفی که وجدان بر عهده‌ی انسان می‌گذارد و غرض در انجام آنها، ادای تکلیف میباشد نه چیز دیگر، فعل اخلاقی است. و هر فعلی که اغراض دیگر در آن مدخلیّت داشته باشد فعل اخلاقی به شمار نمی‌آید. در این دیدگاه، ملاک فضیلت‌مندی فعل به انبعاث آن فعل از وجدان برمی‌گردد.

«نوع دوستی»

بعضی دیگر، فعلی را اخلاقی می‌دانند که ناشی از «احساسات نوع‌دوستانه» باشد؛ و با توجّه به این که در انسان غریزه‌ی نوع‌دوستی و عاطفه‌گرایی بسیار نمود و ظهور دارد، ضامن اجرای فعلی اخلاقی در خود انسان است. پس از منظر این گروه فضیلت‌مندی فعل، سرچشمه از احساس نوع‌دوستی انسان می‌گیرد.
عدّه‌ای نفع‌طلبی هوشمندانه و دوراندیشانه، برخی دیگر عقلی بودن، گروهی زیبایی روحی و عده‌ای هم عدالت را ملاک فعل اخلاقی دانسته‌اند. البته رویکردهای متعدّدی در این مسأله وجود دارد که ما مجال پرداختن به همه آنها را در این رساله کوتاه نداریم.^[۱۱۱]
از نظر شهید مطهری;، بیشتر این نظریه‌ها، در صورتی درستند که یک اعتقاد مذهبی پشت سر آنها باشد. ایشان اعتقاد مذهبی را، پشتوانه اصلی مبانی اخلاقی می‌داند.
آنچه که از کلام این بزرگوار بدست می‌آید این است که خداوند سرسلسله‌ی همه معنویات و پاداش دهنده‌ی تمام کارهای خوب است. و احساسات نوع‌دوستانه (که عدّه‌ای آن را ملاک فضیلت‌مندی فعل می‌دانستند) خود یک امر معنوی است و زمانی در انسان ظهور و بروز پیدا می‌کند که انسان در جهان قائل به معنویتی باشد؛ یعنی انسان، با اعتقاد به خداست که می‌تواند انسان‌های دیگر را دوست داشته باشد و این احساساتِ نوع‌دوستانه در او ظهور و بروز می‌یابد. و یا آن کس که اخلاق را از مقوله‌ی زیبایی و زیبایی را هم، زیبایی معقول و معنوی می‌داند، درست می‌اندیشد. ولی، اگر ما به یک حقیقت و زیبایی مطلق معقول و معنوی به نام خدا قائل نباشیم، نمی‌توانیم به زیبایی معنوی دیگری معتقد گردیم. یعنی زیباییِ معنوی روح، یا زیبایی معنوی فعل، زمانی معنی می‌یابد که ما به خداوند اعتقاد داشته باشیم.
در نظریه نفع‌طلبی هم اگر انسان به خداوند معتقد باشد و اعتقاد به عدلِ الهی داشته باشد، برای خود ضمانت اجرایی خوبی را مفروض می‌دارد ( به این معنی که سود او تضمین شده خواهد بود). ولی اگر این اعتقاد به خدا و عدلِ الهی و پاداش عمل خیر و جزاء عمل شرّ نباشد آنگاه هر آنچه هست در همین دنیا خواهد بود.
وقتی همه نظریات را مطالعه و بررسی می‌کنیم درمی‌یابیم که نتیجه نهایی زمانی به دست می‌آید که اعتقاد به خداوند در کار باشد، یعنی پشتوانه اعتقاد مذهبی را به همراه داشته باشد.^[۱۱۲]

«تبیین دیدگاه اسلام درباره معیار فضایل و رذایل»

از نظر اسلام (قرآن و روایات) چه چیزی وصف فضیلت و یا رذیلت است؟
ملاک فضیلت‌مندی و یا رذیلت‌مندی چیست؟
در پاسخ باید گفت که: از نظر اسلام، فضیلت فعل اخلاقی، به تأثیرگذاری آن فعل در رسیدن به کمال انسانی بستگی دارد، از این رو هر فعلی که در بازسازی روح آدمی و وصول به کمال نهایی تأثیر بگذارد، «فضیلت» و در غیر این صورت «رذیلت اخلاقی» شمرده می‌شود. (البته آن فعلی که با اراده و اختیار آدمی انجام می‌پذیرد). بر طبق این دیدگاه ما فعل «خنثی» نداریم، یعنی هر فعلی یا مقرّب است و یا مبعِّد. یعنی افعالی وجود ندارند که از این مجموعه بیرون باشند.
البته باید به این نکته توجّه داشت که این اثربخشی یا به طور مستقیم صورت می‌پذیرد و یا زمینه را برای کمال و یا سقوط فراهم می‌سازند.
مرحوم ملاّمهدی نراقی; فضائل اخلاقی را همان حدّ وسط و اعتدال در خُلق و صفت‌ها می‌داند و در حقیقت رذائل نزد ایشان همان جنبه‌های افراط و تفریط می‌باشد. ایشان در کتاب شریفِ جامع السعادات می‌فرمایند:
«فضائل اخلاق (= برجستگی‌های نیک اخلاق» سبب نجات و رستگاری انسان است و رساننده‌اش به سعادت جاوید، رذایل اخلاق (= فرومایگی‌های زشت اخلاقی» نیز مایه شقاوت همیشگی‌اش، پس تخلیه نفس از رذائل و تحلیه و آراستن نفس به فضائل، از واجبات پراهمیّت است و دست‌یابی به زندگی حقیقی، بدون این دو مهم، کوشش بی‌ثمر و بی‌حاصل است».

نمودار ۲- ۱- چرخه عملکرد
بنابراین با توجه به نمودار بالا می توان اینگونه نتیجه گرفت که اگر یک سازمان می خواهد از عملکرد مناسبی برخوردار باشد باید کارکردش را مورد ارزیابی قرار دهد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۲-۱-۳- انواع سطوح ارزیابی عملکرد
از لحاظ سطح ارزیابی می توان ارزیابی عملکرد را به چهار سطح تقسیم نمود:
سطح استراتژیک ^[۲۱]: ارزیابی عملکردی که بر اساس استانداردهای خاصی در حوزه های مختلف اعم از سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و نظامی در سطح ملی و بین المللی به مقایسه و سنجش عملکرد کلان کشورها با هم می پردازد، ارزیابی عملکرد در سطح استراتژیک می گویند .
سطح سازمانی ^[۲۲]: ارزیابی عملکرد در سطح سازمان به عنوان یک مجموعه واحد و مقایسه کردن با دیگر سازمانها را ارزیابی عملکرد در سطح سازمان می گویند . در این ارزیابی با توجه به منابع و محدودیتها ، میزان تحقق اهداف سازمانی را مدنظر قرار می گیرد .
سطح عملیاتی ^[۲۳] : عملکرد هر یک از واحدهای سازمانی را مورد سنجش قرار گرفته و با هداف و یا عملکرد سایر واحدها مقایسه می گردد .
سطح فردی ^[۲۴] : به ارزیابی رفتار و نتایج حاصل از فعالیت فرد با اهداف سازمانی، که معیاری برای اعمال تشویق یا تنبیه است، می پردازد (تاستین^[۲۵] ،۱۹۹۶) .
۲-۲-۱-۴- دیدگاه‌های سنتی و نوین در ارزیابی عملکرد
مباحث ارزیابی عملکرد را می‌توان از زوایای متفاوتی مورد بررسی قرار داد. دو دیدگاه اساسی سنتی و نوین در این باره وجود دارد.
دیدگاه سنتی، قضاوت و یادآوری عملکرد و کنترل ارزیابی شونده را هدف قرار داده و سبک دستوری دارد. این دیدگاه صرفاً معطوف به عملکرد دوره زمانی گذشته است و با مقتضیات گذشته نیز شکل گرفته است.
دیدگاه نوین ، آموزش، رشد و توسعه ظرفیت‌های ارزیابی شونده ، بهبود و بهسازی افراد و سازمان و عملکرد آن، ارائه خدمات مشاوره‌ای و مشارکت عمومی ذینفعان ، ایجاد انگیزش و مسئولیت‌پذیری برای بهبود کیفیت و بهینه‌سازی فعالیت‌ها و عملیات را هدف قرار داده و مبنای آن را شناسایی نقاط ضعف و قوت و تعالی سازمانی تشکیل می‌دهد. خاستگاه این دیدگاه مقتضیات معاصر بوده و به ارزیابی سیستمی عملکرد با بهره گرفتن از تکنیک‌ها و روش‌های مدرن، توسعه پیدا می‌کند .
با توجه به دیدگاه های مطروحه ، حوزه تحت پوشش اندازه‌گیری عملکرد می‌تواند سطح کلان یک سازمان، یک واحد، یک فرایند و کارکنان باشد. سازمان ، افراد و یا واحد سازمانی گرچه به ظاهر انجام‌دهنده کار هستند اما تنها جزئی از سیستم کل می‌باشند و باید شرایط اجزای دیگر آن نیز مد نظر قرار گیرد. توجه به معیارهای همه‌جانبه و استراتژی‌ها و آرمان‌های سازمان از لوازم یک سیستم مدیریت عملکرد جامع می‌‌باشد. چنین رویکردی در ارزیابی عملکرد، یک ارزیابی واقعی، عدالت‌محور، قابل اعتماد و اتکا و پیش‌برنده و پویا خواهد بود.
قابل بیان می باشد که مسئله ارزیابی عملکرد سالیان زیادی است که محققان و کاربران را به چالش وا داشته است. سازمان‌های تجاری در گذشته تنها از شاخص‌های مالی به عنوان ابزار ارزیابی عملکرد استفاده می‌کردند ، تا اینکه “کاپلان و نورتن^[۲۶] ” در اوایل دهه ۱۹۸۰ پس از بررسی و ارزیابی سیستم‌های حسابداری مدیریت، بسیاری از ناکارایی‌های این اطلاعات را برای ارزیابی عملکرد سازمان‌ها نمایان ساختند که این ناکارایی ناشی از افزایش پیچیدگی سازمان‌ها، پویایی محیط و رقابت بازار بود ) کاپلان ، نورتون ، ۱۹۹۲) .
لذا براین اساس ،امروزه غالب مدیران سیستم‌ها و ممیزی در سازمان‌ها معتقدند که علیرغم تغییرات سریع صورت پذیرفته در رشته حسابداری و حسابرسی جهت جامع نمودن سیستم‌های ارزیابی عملکرد در سازمان‌ها از جمله شناسایی و بکارگیری اطلاعات در حسابرسی عملکرد، مدیریت حسابرسی، حسابرسی جامع و … روش و شیوه استفاده ازسیستم‌های ارزیابی عملکرد^[۲۷] که تنها بر شاخص‌های مالی متکی هستند می‌تواند موجب بروز مشکلاتی برای سازمان شود که برخی از این مشکلات به شرح زیر است:
از آنجا که شاخص‌های مالی با استراتژی‌های سازمان ارتباط پیدا نمی‌کنند ممکن است با اهداف استراتژیک سازمان تضاد داشته باشند و موجب پدید آمدن مشکلاتی در تدوین استراتژی شوند. به عنوان مثال افراط در استفاده از “نرخ برگشت سرمایه” می‌تواند تنها به بهبودهای کوتاه‌مدت منجر شود.
معیارهای سنتی نظیر کارایی هزینه و مطلوبیت، ممکن است باعث فشار آمدن به مدیران در جهت توجه به نتایج کوتاه‌مدت شده و در نتیجه هیچگونه حرکتی به سمت بهبود صورت نگیرد.
شاخص‌های مالی قادر به تشخیص هزینه‌های کیفی به شکل دقیق و مناسب نیستند و تنها تولید بیشتر را تشویق می‌کنند(نوبلیا ، کرو^[۲۸]،۱۹۹۷ ) .
بنابراین نواقص و کمبودهای سیستم‌های سنتی ارزیابی عملکرد به انقلابی در مدیریت عملکرد منجر شد به طوری که محققان و کاربران به سمت خلق سیستم‌های نوین ارزیابی عملکرد حرکت کردند که اهداف و محیط فعلی را مورد توجه قرار دهند و بدین‌ترتیب فرآیندها و مدلهای ارزیابی متعددی برای استفاده سازمان‌های مختلف ایجاد گردید که در ادامه برخی از مدل های شناخته شده در زمینه ارزیابی عملکرد را معرفی کرده و محدودیتها و مزیتهای هر یک را بر می شمریم.
۲-۲-۱-۵- مدلهای ارزیابی عملکرد
مدل سینک و تاتل
یکی از رویکردها به سیستم ارزیابی عملکرد مدل «سینک و تاتل»^[۲۹] است که در سال ۱۹۸۹ که طراحی شده است . همانطور که در نمودار (۲-۲) نشان داده شده است ، در این مدل ، عملکرد یک سازمان ناشی از روابط پیچیده بین هفت شاخص عملکرد به شرح زیر است:
اثر بخشی^[۳۰] که عبارت است از «انجام کارهای درست ، در زمان مناسب و با کیفیت مناسب». در عمل اثر بخشی با نسبت خروجی‌های واقعی بر خروجی های مورد انتظار معرفی می‌شود.
کارایی^[۳۱] که معنای ساده آن «انجام درست کارها» است و با نسبت مصرف مورد انتظار منابع بر مصرف واقعی تعریف می‌شود.
کیفیت^[۳۲] که مفهومی گسترده دارد و برای ملموس تر کردن مفهوم کیفیت ، آن را از شش جنبه مختلف بررسی و اندازه گیری می کنند.
بهره وری^[۳۳] که با تعریف سنتی نسبت خروجی به ورودی معرفی شده است.
کیفیت زندگی کاری که بهبود آن کمک زیادی به عملکرد سازمان می کند.
نوآوری ^[۳۴] که یکی از اجزای کلیدی برای بهبود عملکرد است.
سودآوری که هدف نهایی هر سازمانی است.
۳- کیفیت
سیستم بالادست
ستاده
داده
سیستم پایین دست
فرایند تبدیل
۱- اثر بخشی ۶- نوآوری ۲- کارایی
۵- کیفیت زندگی کاری
۴- بهره وری
۷- سودآوری
نمودار ۲-۲- هفت شاخص عملکرد
اگرچه نسبت به زمان ارائه این مدل تغییرات بسیاری در صنعت رخ داده است ، اما همچنان این هفت شاخص از اهمیت بالایی در عملکرد سازمان برخوردارند. با وجود این، این مدل دارای یکسری محدودیتهای اساسی نیز هست. به عنوان مثال در این مدل به «انعطاف پذیری» که یکی از ضروریات بازارهای دهه اخیر است توجهی نمی شود . همچنین محدودیت دیگر مدل بی توجهی به مشتریان سازمان است (تانگن^[۳۵] ، ۲۰۰۴) .
مدل ماتریس ارزیابی عملکرد
«کیگان» ^[۳۶] در سال ۱۹۸۹ ماتریس عملکرد را معرفی کرد که این ماتریس در نمودار(۲-۳) نشان داده شده است. نقطه قوت این مدل آن است که جنبه های مختلف عملکرد سازمانی شامل جنبه های مالی و غیر مالی و جنبه های داخلی و خارجی را به صورت یکپارچه مورد توجه قرار می دهد.اما این مدل به خوبی و به صورت شفاف و آشکار روابط بین جنبه های مختلف عملکرد سازمانی را نشان نمی دهد
(نلی ، کنّرلی^[۳۷] ، ۲۰۰۰) .
غیرمالی مالی
– وضعیت هزینه های رقابتی
– هزینه های مربوط R$D
تعداد تکرار خرید-
تعداد شکایتهای مشتریان-

این نکته که افراد انسانی بیش از هر چیز نیازمند این هستند که به آرامش خاطر برسند و از تنشهای درون خود رهایی یابند و از احساسهای مهرآمیز لبریز شوند، فکر و اندیشهی اصلی حاکم بر داستان است. هدف نویسنده بیان این مطلب است که انسانها بر اثر زندگی پر هیجان و پر دردسر و غرق شدن در گیرودارهای مادی آن، فرصت پرداختن به درون و تزکیهی آن را نمییابند و این عدم توجه به خواسته های معنوی، بلای روح و شخصیت آنها میشود؛ تا جایی که حتی با پیشرفت در زمینه های مادی، به آن احساس آرامش واقعی نخواهند رسید.
«زاویهی دید»
زاویهی دید داستان، زاویهی دید بیرونی، عینی و نمایشی است که با ضمیر سوّم شخص و به شیوهی دانای کل به کار رفته است. این دانای کل ِ بی طرف، مستقیماً و از جانب خود، در دفاع از شخصیتها یا انتقاد از آنها دخالتی نمی کند؛ اما این فرصت را برای شخصیتهایش فراهم میکند تا در موقعیتهای گوناگون، هر آنچه که میخواهند در دفاع از خود یا انتقاد از دیگری بگویند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

«موضوع»
فیلمنامه ی «مادر» از دو موضوع اصلی برخوردار است:

1. 1. ماجرای فرزندانی که بزرگ شدهاند و فرصت آن را مییابند تا بار دیگر، در واپسین لحظات عمر مادر پیرشان، در کنار او باشند و پس از سالها بیزاری از یکدیگر و تحمل رنجهای ناشی از کمبودهای گوناگون، لذت خوش روزهای کودکی را تجربه کنند و کینهها را به فراموشی بسپارند.

1. 1. مرگ عارفانه و عاشقانهی مادری که بر اثر مکاشفهای درونی، از زمان مرگ خود باخبر میشود. نگرش مطرح شده در فیلمنامه نسبت به مرگ، نگرش شرقی است؛ این نکته که مرگ جسمانی، نیستی مطلق نیست بلکه آغاز نوعی هستی است. این گونه اعتقاد را در سخنان مادر دربارهی مرگ میبینیم؛ در جایی مرگ را به سفر تشبیه میکند و در جایی دیگر به عروسی و وصال.

«صحنه و صحنه پردازی»
در کتاب «عناصر داستانی»، صحنه، به دو گونهی «فراخ منظر» و «نمایشی» تقسیم شده است. بر اساس تعاریفی که دربارهی این دو شیوهی صحنهپردازی ارائه شده است، صحنهی به کار رفته در این فیلمنامه، صحنهی «نمایشی» است.
در صحنهپردازی سه عنصر «زمان»، «مکان» و «توصیف» از اهمیت ویژه برخوردارند که در زیر به بررسی هریک از آنها میپردازیم.

1. 1. زمان: حوادث داستان در فصل تابستان اتفاق افتادهاند. اشارات جزئی به این زمان از سال در جای جای داستان مشاهده میشود. در جایی از زبان مادر متوجه این مطلب میشویم؛ آنجا که شروع به تعریف خاطرات زمان گذشته میکند:

* «مادر: … بعد از تمرّد پدرتون از حکم تیر در قضیه مسجد گوهرشاد، چهل سال پیش از این، شبی بر خلاف همچین شبهای گرم تابستون، چله زمستون، پدرتونو به بهانه حموم بردن، به خونه آوردن.» (مجموعه آثار علی حاتمی: ۱۱۱۷)
علاوه براین، صحنههایی نظیر صحنهی دور هم نشستن اعضای خانواده در حیاط، صحنهای که «توبا» همسر «محمد ابراهیم» به همراه دو نوهاش در قایق بادی کوچکی در استخر نشستهاند و صحنهی پنبه زنی که در اوقات سرد سال انجام نمیپذیرد، اشاره به فصل گرمی از سال دارد.
همچنین خوراکیهایی نظیر «کاهو سکنجبین»، «هندوانه» و «بستنی» که افراد خانواده تناول میکردند، همه دلیل بر مدعا میشوند.
علاوه بر اشارات زمانی ذکر شده، در قسمتی از فیلمنامه که مادر برای ذکر خاطره به گذشته رجعت میکند، زمان تبعید همسرش را در فصل زمستان بیان میکند. این مطلب برای نمایش دادن بیشتر رنج مادر در بهتنهایی اداره کردن منزل است. نویسنده با نشان دادن حوضچههای مسینی که مادر به خاطر چکه کردن سقف خانه دایر کرده بود، سعی دارد تدبیر زنی دست تنها را برای مقابله با مشکلاتی که در روزگار بیهمسری برایش پیش میآیند، به نمایش در آورد.
* «سارا: تا من هستم این سقفها جرأت زمین ریختن ندارند. سارا ستون سنگی سختیست، ایستاده زیر این طوفانهای باران خورده، به این حوضچههای مسین هم اعتنا نکنید، اسمشونو گذاشتم حوضهای زمستونی.» ( مجموعه آثار علی حاتمی:۱۱۱۸)

1. 1. مکان: صحنهی اصلی رخ دادن حوادث، منزل مادر، واقع در شهر تهران است. نخستین بار که به شهر تهران اشاره میشود، صحنهی ورود «ماه منیر» به شهر است.

* «میدان آزادی.
ماه منیر سوار بر وانت به طرف شهر میآید.» ( مجموعه آثار علی:۱۱۰۹)
علاوه بر منزل مادر، مکانهای فرعی دیگری نیز در فیلمنامه به تصویر کشیده میشوند؛ مکانهایی نظیر «دکان نجاری»، «بانک ملی ایران»، «بیمارستان»، «منزل محمدابراهیم»، «منزل جلال الدین». نام مکانهایی چون «مسجد گوهر شاد»، «فرنگ»، «شمال» و «بندر»، نیز در حین خاطرهگویی شخصیتها در داستان مطرح میشود.

1. 1. توصیف: در مورد توصیفات موجود در فیلمنامهی مادر، نکات زیر قابلتوجه هستند:

۱-۳- توصیف چهرهی اشخاص: اینگونه توصیف، تنها به صورت اشارات جزئی و کاملاً غیر مستقیم انجام پذیرفته است. از میان صحبتهای برخی شخصیتها به وجوهی از چهرهی افراد پی میبریم.
۲-۳- توصیف مکان یا منظره ها: از آنجائیکه نویسندهی اثر در نظر دارد، توصیفات مورد نظر خود را در مقابل چشمان مخاطب و از طریق ارتباط دیداری، به صورت واضح و کامل به نمایش در آورد، دقیق و جزئی به آنها نپرداخته است. یکی دو مورد از توصیفات قابل ذکر را در زیر میآوریم:
* «حیاط خانه مادر.
محمدابراهیم بر روی تخت در حیاط لمیده است و غلامرضا مشغول مالیدن پاهای اوست….
جلال الدین نیز به حیاط آمده به دیگران می پیوندد….
ماه منیر مشغول خوردن کاهو با سرکه است» ( مجموعه آثار علی:۱۱۱۳-۱۱۱۲)
جملات بالا توصیفی از صحنهی گرد هم نشستن اعضای خانواده در حیاط خانه را به دست میدهد. همچنین جملات زیر از زبان مادر، توصیفی از اتاق و محل زندگی او و فرزندانش است:
* «سارا: تا من هستم این سقفها جرأت زمین ریختن ندارند. سارا ستون سنگی سختیست، ایستاده زیر این طوفانهای باران خورده، به این حوضچههای مسین هم اعتنا نکنید، اسمشونو گذاشتم حوضهای زمستونی.» ( مجموعه آثار علی حاتمی:۱۱۱۸)
۳-۳- توصیف حالات درونی اشخاص: توصیف حالات درونی اشخاص به خوبی انجام شده است، به نحوی که مخاطب احساسات شخصیتهای مختلف را درک و با آنها همدلی می کند. توانایی نویسنده در این امر تا به حدی است که مخاطبان خود را با شخصیتهای ناسازگار و خشن نیز به همدلی وا میدارد؛ چنانکه مخاطبی که لحظهای با «غلامرضا» و «ماه منیر» همدردی میکند، در جایی دیگر نسبت به «محمد ابراهیم» نیز احساس ترحم میکند.
«لحن»
در فیلمنامهی «مادر»، عنصر لحن از تنوع برخوردار است و این تنوع، به تنوع شخصیتها مربوط میشود؛ زیرا لحن هریک از افراد داستان، به ویژگیهای اخلاقی و اجتماعی هر یک از آنها بستگی دارد. نویسنده در پرداختن به عنصر لحن و سازگاری آن با ویژگی اخلاقی و اجتماعی افراد، بسیار موفق عمل نموده است. برای مثال:
لحن مادر
لحن مادر، لحنی آرام و همراه با اطمینان خاطر است. چنین لحنی به خاطر ویژگی شخصیتی او است، زیرا همواره اعتماد به نفس و آرامش خاطر را با خود دارد. او آرامش خود را حتی با دانستن این مطلب که زمان مرگش نزدیک است، از دست نمیدهد.
او در برخورد با فرزندانش، لحنی نسبتاً آمرانه دارد؛ گویی فرزندانش هنوز کودکند و به توصیههای او نیازمند.
* «مادر: سر شام گریه نکنین، غذا رو به مردم زهر نکنین. سماور بزرگ و استکان نعلبکی هم به قدر کفایت داریم، راه نیفتین دوره در و همسایه پی ظرف و ظروف. آبروداری کنین بچه ها، نه با اسراف. سفره از صفای میزبان خرم میشه، نه از مرصع پلو. حرمت زنیت مادرتون رو حفظ کنین. محمدابراهیم، خیلی ریز نکن مادر، اونوقت میگن خورشتشون فقط لپه داره و پیاز داغ.» ( مجموعه آثار علی حاتمی:۱۱۴۳)
* «حیاط خانه مادر.
محمد ابراهیم بر روی تخت در حیاط لمیده است و غلامرضا مشول مالیدن پاهای اوست.
مادر: بسه مادر. از مچ افتاد پسره.
محمدابراهیم: سنجدی یه صدی شیتیل گرفته که پای خان داداششو مالش بده. جخ الان یه هاف تیمم نشده. باشه، به خاطر گل روی ترنجبین بانو لوطی خورش کن.
غلامرضا دست از مالش پاهای محمد ابراهیم بر میدارد و شروع به باقالی خوردن میکند.
مادر: مادر، غلامرضا، امون بده. باقالی سنگینه سر دلت میمونه. نبات داغتو بخور ثقل سرد نکنی.
محمد ابراهیم: این تخم و ترکه که دربست تصادفیان.
مادر: جلال الدین، بیا ننه. تو هم بشو هم پالکی قافله چلا، دوری نکن مادر. دوره فرقت نزدیکه.
محمد ابراهیم: شکر خدا ما یکی خاکشیر مزاج در اومدیم از آب. اونم از دولتی سر دایی خدابیامرزمونه. والا، سردی گرمی حالیمون نیست.

(ص۸۱،ب۱۴)
بیـــدلان را چاره از روی دلارامی نبـاشــد هرکه عاشق گردد، او را در دل آرامی نباشد
(ص۱۶۵،ب۱۷)
ضــرورتست که هــم سـایهای بر انـدازنـد در آن دیـــار کـه همــسایهای فقیــر بـود
(ص۲۰۸،ب۲۲)
توآن گم کرده را مشنو که بی زاری پدید آید چو پیــدا شد ز غیر اوت بیزاری پدید آید
(ص۲۱۲،ب۱۱)
درون خـود نـپـســندم که از تــو بــازآرم بدیــن قدر که: تــو بیــرون کنـی بآزارم
(ص۲۷۴،ب۲۳)
شطــرنج تـو مـا را بـه شـط رنـج سـپــرد لجـلاج لجــاج بـا تـو نـتـوانــد کـــرد
(ص۴۳۹،ب۱۴)
۴-۲-۲-۱۰- جناس ناقص یا محرّف
«و آن چنان است که متجانسین متوافق الحروف و مخالف الحرکات باشند»(واعظ کاشفی، ۱۳۶۹: ۸۷)
نــزدیک او چـو رَفتم، خاکـش بـه دیده رُفتم دیگـر ز سـر گـرفتم آییـن سـوگـواری
(ص۴۰،ب۵)
از دل مــن شـــاخ امــیــدی بــرُســت جــان من از داغ جــدایـی بــرَسـت
(ص۵۴،ب۶)
تا کی خلی درین دل پیوسته خـار هجــران؟ مُردم زجورت، آخر مَردم نه سنگ خارا
(ص۷۳،ب۱۳)
مـــوی بــرُســت از کــف امـیــد مــــا وز کـــف مــوی تـو نخــواهیــم رَسـت
(ص۱۰۰،ب۱۵)
تُـرک مـن تَـرک من خسـته دل زار گـرفت شد دگر گونه بمهر و دگری یار گرفت
(ص۱۳۰،ب۱۱)
هـــزار بــار مـــرا سـوختــی و دم نــزدم که مِهر در جگر و مُهر بر زبانـم بود
(ص۲۰۰،ب۲۱)
گر او پیـدا شـود بر من بشیدایی کِشد کارم وگر من زو شوم پنهان بپیدایی کُشد زارم
(ص۲۷۵،ب۱۸)
درد دل را بـــــــه دُرد بـســــتـانــم دُرد بــهتــــر که دَرد بــــر جـــانـم
(ص۵۰۲،ب۱۸)
خُـلــق خــوش خَلــق را شکـــار کنـد صفـــتی بیـــش ازین چـــه کــار کند
(ص۵۸۶،ب۲۱)
فصل پنجم
موسیقی معنوی
۵-۱- موسیقی معنوی
«همه ارتباط های پنهانی عناصر یک بیت یا یک مصراع و از سوی دیگرهمه عناصر معنوی یک واحد هنری، اجزای موسیقی معنوی آن اثرند، و اگر بخواهیم از جلوههای شناخته شده این گونه موسیقی چیزی را نام ببریم بخشی از صنایع معنوی بدیع از قبیل تضاد و طباق، ایهام و مراعات نظیر از معروف ترین نمونههاست». (شفیعی، ۱۳۷۶: ۳۹۳) اوحدی مراغهای به موسیقی معنوی در اشعارش توجه خاصی داشته است و بدون تکلف و به زیبایی از این صنایع بهره برده است.
۵-۲- موسیقی معنوی در اشعار اوحدی
موسیقی معنوی در اشعار اوحدی چشمگیر و از تنوع خاصی برخوردار است. وی از انواع صنایع معنوی( تلمیح، ایهام، تضاد، مراعات نظیر و…) برای زیبایی و تاثیرگذاری اشعار خود بهره برده است که در زیر به این موارد اشاره می شود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۵-۲-۱- ارسال المثل(تمثیل)
ارسال المثل یا تمثیل آن است که شاعر ضرب المثل در کلام خود بیاورد و بدین وسیله معنای وسیعی را در لفظ اندک بگنجاند ارسال المثل موجب آرایش و تقویت بنیه سخن می شود و گاهی تاثیرش در پروراندن مقصود و جلب توجه شنونده بیش از چندین بیت منظوم و چند صفحه مقاله و رساله است (همایی، ۱۳۸۶: ۲۹۹-۳۰۰)، این صنعت بدیعی مورد توجه اوحدی بوده و در اشعار وی در مواردی نمود پیدا کرده است که در زیر به آنها اشاره می شود:
کج نشستن و راست گفتن:
ایدل تویی ومن بنشین کژ بگوی راست^[۸] تا ز آفرینش تو جهان آفرین چه خواست
ضرب المثل ترکی است (ص۳،ب۱۴)
مشک داند حکایت عطار:
آب دانــــد شــکــایــت نــاجـنــس مـشــک دانـــد حکــایــت عــطـــار
(ص۲۴،ب۱)
آن بدرویی که کاری:
گفتم ز کـار غیبی مـا را یکی خبـر کـن گفت: اوحدی چه گویم آن بدروی که کاری
(ص۴۰،ب۱۲)موی و ماست: