نجات از دست ستمگران
﴿ وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبّ‏ِ ابْنِ لىِ عِندَکَ بَیْتًا فىِ الْجَنَّهِ وَ نجِّنىِ مِن فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نجِّنىِ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ﴾ (تحریم/۱۱)
و خدا برای کسانی که ایمان آورده‌اند، همسر فرعون را مثل آورده، آنگاه که گفت: پروردگارا! برای من نزد خویش در بهشت خانه‌ای بساز و مرا از (شر) فرعون و عمل او نجات ده و مرا از مردم ستمکار برهان.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

﴿ قَالَ رَبّ‏ِ إِنَّ قَوْمِى کَذَّبُونِ*فَافْتَحْ بَیْنىِ وَ بَیْنَهُمْ فَتْحًا وَ نجِّنىِ وَ مَن مَّعِىَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ﴾ (شعراء/۱۱۷-۱۱۸)
گفت: پروردگارا! قوم من مرا تکذیب کردند * پس میان من و آنها فیصله ده، و من و مؤمنان همراه مرا نجات بخش.
﴿‌رَبّ‏ِ نجِّنىِ وَ أَهْلىِ مِمَّا یَعْمَلُونَ﴾ (شعراء/۱۶۹)
پروردگارا! من و کسان مرا از آنچه‌ می‌کنند نجات بخش.
‌﴿ فخَرَجَ مِنهْا خَائفًا یَترَقَّبُ قَالَ رَبّ‏ِ نجِّنىِ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ﴾ (قصص/۲۱)
پس‌ترسان و نگران از آن (شهر) بیرون شد و گفت:‌ای پروردگار من! مرا از قوم ستمکار رهایی بخش.
نجات از غم
﴿‌ وَ ذَا النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَیْهِ فَنَادَى‏ فىِ الظُّلُمَتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَکَ إِنىّ‏ِ کُنتُ مِنَ الظَّلِمِینَ﴾‌ (انبیاء/۸۷)
و صاحب ماهی (یونس) را (یادکن)، آنگاه که خشمگین (از میان مردم خود) برفت و پنداشت که ما هرگز بر او تنگ نمی‌گیریم، (که ماهی او را بلعید، ) پس درون تاریکی‌ها ندا در داد که معبودی جز تو نیست. منزهی تو. به راستی که من از ستمکاران بودم.
نبودن با ستمگران
﴿ وَ إِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصحْابِ النَّارِ قَالُواْ رَبَّنَا لَا تَجعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ﴾ (اعراف/۴۷)
و چون چشمشان به جانب دوزخیان گردانده شود، گویند: پروردگارا! ما را با ستمکاران قرار مده.
﴿ قَالَ رَبّ‏ِ إِنىّ‏ِ لَا أَمْلِکُ إِلَّا نَفْسىِ وَ أَخِى فَافْرُقْ بَیْنَنَا وَ بَینْ‏َ الْقَوْمِ الْفَسِقِینَ﴾ (مائده/۲۵)
موسی گفت: پروردگارا! من جز اختیار خود و برادر خویش را ندارم؛ پس میان ما و این قوم نافرمانی جدایی افکن.
نفرین بر بدکاران
﴿ وَ قَالَ نُوحٌ رَّبّ‏ِ لَا تَذَرْ عَلىَ الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا*إِنَّکَ إِن تَذَرْهُمْ یُضِلُّواْ عِبَادَکَ وَ لَا یَلِدُواْ إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا﴾ (نوح/۲۶-۲۷)
و نوح گفت: پروردگارا! احدی از کافران را بر روی زمین باقی مگذار * که اگر تو آنها را باقی گذاری، بندگانت را گمراه‌ می‌کنند و جز پلید کار نا سپاس نمی‌زایند.
نجات از جهنم
﴿ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا ءَامَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ﴾ (ال عمران/۱۶)
کسانی که‌ می‌گویند: پروردگارا! ایمان آوردیم پس گناهان ما را بیامرز و ما را از عذاب آتش در امان دار.
﴿ وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا کَانَ غَرَامًا﴾ (فرقان/۶۵)
و کسانی‌اند که‌ می‌گویند:‌ای پروردگار ما! عذاب جهنم را از ما بگردان که عذابش سخت و دائمی است.
نام نیک پس از مردن
﴿ وَ اجْعَل لىّ‏ِ لِسَانَ صِدْقٍ فىِ الاَخِرِینَ ﴾ (شعراء/۸۴)
و برای من در میان آیندگان زبان صدق و ثنا گو قرار ده.
هنگام سوارشدن برمرکب
﴿ لِتَسْتَوُاْ عَلىَ‏ ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْکُرُواْ نِعْمَهَ رَبِّکُمْ إِذَا اسْتَوَیْتُمْ عَلَیْهِ وَ تَقُولُواْ سُبْحَانَ الَّذِى سَخَّرَ لَنَا‌هاذَا وَ مَا کُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ *وَ إِنَّا إِلىَ‏ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ‌﴾ (زخرف۱۴-۱۳‌)
تا بر پشت آنها قرار گیرید، سپس چون بر روی آنها نشستید، نعمت پروردگار خود را یاد کنید و بگویید: پاک است خدایی که اینها را مسخر ما کرد و (گرنه) ما را توان رام کردن آنها نبود * و بی‌تردید ما به سوی پروردگارمان باز خواهیم گشت.

۲ – ۰۲ دعا از منظر روایات

بنا بر روایاتی که از معصوم (ع) رسیده است دعا به عنوان عبادت بیان گردیده و از بهترین عبادت به حساب آورده شده است تا جایی که رسول مکرم اسلام (ص) آن را به منزله مغز و روح پرستش خداوند دانسته‌اند.
و توصیه فرموده‌اند که: در شدائد و گرفتاری‌های زندگی انسان به آن تمسک جسته و به درگاه خداوند تضرع نماید. (غفاری سارویی؛‌۱۳۵۷:‌۶۱) و تعابیر فراوان و بلند دیگری که از زبان روایات از دعا بعمل آمده است که در ادامه به بخشی از آن‌ می‌پردازیم.

۲-۲- ۱-۰ عناوین دعا از لسان روایت

.۱-۱-۲-۲دعا برترین عبادات
پیامبر اسلام (ص) فرمودند: « اَفْضَلُ الْعِبادَهِ اَلدّعاء». برترین عبادت‌ها دعا است (ری شهری؛۱۳۸۹: ۴/۱۵ ح ۵۷۴۲)
۲-۲-۱-۲ . دعا محبوب‌ترین کارها نزد خداوند در زمین
امیر المؤمنین على بن ابى طالب (علیه السّلام) فرمود:« ‌أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ فِی الْأَرْضِ الدُّعَاءُ وَ أَفْضَلُ الْعِبَادَهِ الْعَفَافُ قَالَ وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام رَجُلًا دَعَّاء‌«. محبوبترین کارها در روى زمین، نزد خداوند متعال، دعاست. و برترین عبادت، عفاف مى‏باشد. بعد حضرت صادق- علیه السّلام- فرمود: امیر المؤمنین (ع) بسیار اهل دعا بود. (حلی؛ ۱۴۰۷ ق: ۳۹) و (ری شهری؛ ۱۳۸۹: ۴/۱۶ ح ۵۷۴۹)

۲-۲-۱-۰۳ دعا برترین عمل

فردى به نام سُدَیرِ بن حَنان مى‏گوید: به امام باقر علیه‌‏السلام عرض کردم:‌ اَیُّ الْعبادَهِ أفْضَلُ؟ فَقالَ: «ما مِنْ شَی‏ءٍ أَفْضَل عِنْدَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یَسْأَلُ وَ یُطْلَبُ ما عِنْدَهُ‌‌ ». کدام عبادت بهتر است؟ فرمود: چیزى نزد خداى ارجمند بهتر از این نیست که از او درخواست شود و از آنچه نزد اوست خواسته شود و بعد فرمودند: بدترین فرد نزد خدا کسى است که از عبادت او تکبّر ورزد و آنچه نزد اوست، درخواست نکند. (آشتیانی؛‌۱۳۶۳:‌۱‌/‌۴۳۲)
۲-۲-۱-۴ . دعا وسیله تقرب به خداوند‌
از امام صادق علیه‌السلام نقل شده که فرمود: بر شما باد به دعا؛ زیرا با هیچ چیز مانند آن، به خدا نزدیک نمى‏شوید و دعا را براى هیچ حاجت کوچکى به خاطر کوچکى‏اش رها نکنید، زیرا آن کس که حاجتهاى بزرگ را بر آورده مى‏کند، حاجت‌هاى کوچک هم به دست اوست. (الهامی‌نیا؛ بی‌تا:۱/‌۶۲)

۲-۲-۱-۰۵ دعا سلاح مؤمن، ستون دین و روشنی بخش آسمان و زمین‌

پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله)‌ می‌فرماید: «الدُّعَاءُ سِلَاحُ الْمُؤْمِنِ وَ عَمُودُ الدِّینِ وَ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ».
دعا اسلحه مؤمن و ستون دین و روشنی بخش آسمان‌ها و زمین است. و فرمود: «أَ لَا أَدُلُّکُمْ عَلَى سِلَاحٍ یُنْجِیکُمْ مِنْ أَعْدَائِکُمْ وَ یُدِرُّ أَرْزَاقَکُمْ قَالُوا بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ تَدْعُونَ رَبَّکُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ فَإِنَّ سِلَاحَ الْمُؤْمِنِ الدُّعَاء». می‌خواهید که شما را به سلاحی رهبری کنم که شما را از دشمنان محفوظ نگه دارد، و روزیتان را فراوان سازد؟ گفتند:آری یا رسول الله، فرمود آفریدگار خود را شب و روز بخوان که سلاح مؤمن دعا است.
از حسین بن علی (ع) نیز روایت شده است که: «کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَرْفَعُ یَدَیْهِ إِذَا ابْتَهَلَ وَ دَعَا کَمَا یَسْتَطْعِمُ الْمِسْکِین‏». پیامبر (ص) به هنگام گرفتاری و ناراحتی دست به دعا بر میداشت و مانند مسکین و گرسنه‌ای که از کسی طعام بطلبد دعا‌ می‌کرد و از خدا مسالت‌ می‌نمود. (طبرسی؛‌۱۳۷۰:‌۲۶۸)

۲-۲-۱-۰۶ دعا، بازگشایی در رحمت‌

حضرت علی (ع)‌ می‌فرمایند: «الدُّعَاءُ‌ترسُ الْمُؤْمِنِ وَ مَتَى تُکْثِرْ قَرْعَ الْبَابِ یُفْتَحْ لَک». دعا سپر مؤمن است، اگر باب رحمت الهی را زیاد بکوبی (ونا امید نشوی، عاقبت) آن در، به رویت گشوده خواهد شد. (کلینی؛ ۱۳۶۲: ۲/۴۶۸)
آن حضرت در بیان دیگری‌ می‌فرماید:‌ «الدُّعاءُ مِفْتاحُ الرَّحْمَهِ»‌.دعا کلید (نزول) رحمت است. (مشکینی؛۱۴۲۴‌ق:۱۵۸)

۲-۲-۱-۰۷دعا کلید کامیابی و رستگاری

امیر المومنین علی (ع) فرموده است: «الدُّعَاءُ مَفَاتِیحُ النَّجَاحِ وَ مَقَالِیدُ الْفَلَاحِ» دعا کلید کامیابی و رستگاری است.(ری شهری؛ ۱۳۸۹: ۴/۱۶، ح ۵۷۴۶) و یا آن حضرت در حدیث دیگری‌ می‌فرمایند: دعا کلید رستگاری و چراغ موفقیت است.‌(همان؛ ح ۵۷۴۷)