لَنَــا مَعَ اللهِ حَــالاتَــهْ مَــا چِان
اَوْمِــن وَمِــن اَوْ، اَوْ وَ مِـن بِـزَان

۱) ترجمه بیت: برای من با خداوند حالتی است که من با او و او با من است و از آن حالت هیچ فرشته مقرب درگاه خداوند و پیامبری خبر و اطلاع نداشت، یعنی دستورات من را از خداوند بدان و مرا فرستادی خداوند بدان.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۲) نکات بلاغی: اشاره دارد به حدیث معروف پیامبر: «لِی مَعَ اللهِ وَقْتٌ لَا یَسَعُنِی فِیهِ مَلِکٌ مُقَرِّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ»، مرا با خداوند ـ تعالی ـ وقتی است که درآن هیچ ملک مقربی نگنجد و نه پیغمبرمرسلی و اشاره به سوره القصص آیه(۸۸)که می فرماید: (وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُکْمُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ). (ر. ک، همان، ۱۳۸۹: ۱۰۷و۱۱۸)، تلمیح به حدیث فوق داشت، چَان وبِزان قافیه، واج آرایی(ن، م و الف)، اَوْ مِنْ مِنْ اَوْ: صنعت قلب و تکرار.

لِـی مَـعَ اللـه وقت بـود آن دَم مــرا

لایَسَــعْ فِیـــه نَبــــیٌّ مُجتبـــی^[۱۱]

(مثنوی۴/۲۹۸۱)

گِشْتِ سَایِه یِ حَقِن سَایِه مَثْنَوِی
نَـه سَـایِه یِ بـَدَن غَلـَط نَشـْنَوِی

۱) ترجمه بیت: تمام اشعار این سروده نشانه هایی ازحق است و زیر نظر خداوند است، آن را به اشتباه نشانه هایی از این جسم مادی ندانی بلکه آن سروده عقل و فطری است که مادی نیست.
۲) نکات بلاغی: مَثْنَوی با نَشْنَوی قافیه، مثنوی کنایه از دیوان خود شاعر ملاپریشان است، تصدیر و تکرار. تلمیح به آیات سوره یس آیه (۶۹)که می فرماید: (وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا یَنبَغِی لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ وَقُرْآنٌ مُّبِینٌ) و سوره شعرا آیه(۲۲۴): (وَالشُّعَرَاء یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ) و«حضرت رسول می فرمایند: «أنَّ مِنْ ألْبَیَانِ لَسِحْراً، وَ إِنَّ الشِّعْرِ لَحِکَماً، وَ إِنَّ مِنَ الْقَوْلِ عَیاً، وَ إِنَّ مِنْ طّلَبِ الْعِلْمِ جَهْلاً»». (فتح الهی و سپه وندی، ۶۰:۱۳۸۹)

گفت پیغمبــرکـــه: اِنَّ فـیِ الْبَیــان

سِحْراً وحق گفت آن خوش پهلوان

(مثنوی ۳/ ۴۰۸۲)

۳) شرح مفاهیم عرفانی: در آیات و احادیث وحی را از شعر مبرا میداند، امّا در فرموده های پیامبر از شعر حکیمانه و متعهدانه تجلیل شده است. و شاعران متعهد اشعار خود را با آیات و ادحادیث متبرک
کردهاند. و مولانا استفاده از آیات را آمیخته شدن به روان انبیاء میداند، و شاعران عارف مسلک ایرانی به خوبی از روایات و احادیث استفاده نموده اند و مایه فخر خود دانستهاند. (ر. ک، فتح الهی علی وسپه وندی، ۱۳۸۹: ۵۹-۶۲)

سایــه ی حــق بـر سـر بنـده بــود

عــاقبت جــوینـده یـابنـده بـود