• نشانگرهای سیتوژنتیکی
  • نشانگرهای پروتئینی
  • نشانگرهای فنوتیپی
  • نشانگرهای مولکولی

2-13-1 نشانگرهای مورفولوژیکی
تفاوت موجود بین ردیف دی. اِن. اِ کروموزوم­های هر ارگانیزم که از افراد به نتاج آن­ها منتقل می­گردد و می ­تواند به عنوان نشانه یا نشانگر ژنتیکی به کار گرفته شود. این تفاوت می ­تواند به طرق مختلفی تظاهر یابد برخی از این تفاوت­ها به صورت عرضی بوده و در صفات قابل رؤیت در آزمایشات مندلی تجلی می­نمایند این گونه نشانه­ها را نشانگرهای مورفولوژیکی می­نامند.
2-13-2 نشانگرهای فیزیولوژیکی
مطالعات مربوط به بعضی صفات نشان می­دهد که افزایش تولید با افزایش سطح برخی از هورمون­ها در پلاسما همراه است پس میزان این هورمون­ها می ­تواند به عنوان یک نشانگر فیزیولوژیک محسوب شود. اشکال نشانگرهای فیزیولوژیک این است که این نشانگرها (از جمله سطح هورمون­ها در پلاسمای خون) علاوه بر ژن­ها به شدت تحت تاثیر محیط داخلی، سن و جنس هستند.
2-13-3 نشانگرهای سیتوژنتیکی
در بسیاری موجودات زنده تفاوت­هایی در گستره کروموزومی مشاهده می­ شود که می­توانند به عنوان نشانگر به کار روند. تلوسنتریک­ها، جابجایی­ها و الگوهای نواربندی (G, C, R, Q و غیره) از جمله این نشانگرها می­باشند.
2–13–4 نشانگرهای مولکولی
نشانگرهای RFLP اولین نشانگرهای توسعه یافته و مطمئن­ترین روش برای تشخیص پلی­مورفیسم می­باشند. خاصیت اختصاصی بودن لوکوس، دسته­بندی دقیق ژنوتیپ­ها را امکان­ پذیر می­ کند. این ویژگی باعث کاربرد گسترده آن­ها در مطالعات نقشه­یابی مقایسه­ ای بین گونه­ های خویشاوند می­ شود. با این وجود آنالیز RFLP از نظر هزینه و وقت مقرون به صرفه نبوده و نیاز به مقدار نسبتا زیادی دی. اِن. اِ دارد. این محدودیت­ها به­وسیله معرفی نشانگرهای مبتنی بر پی. سی. آر مانند RAPD، ریزماهواره­ها و AFLP رفع شده است. هر چند که هیچکدام از این تکنیک­های جایگزین بدون عیب نیستند. به عنوان مثال نشانگر RAPDبرای تهیه نقشه­های پیوستگی ژنتیکی در گونه­ های گیاهی استفاده می­ شود، اما موارد استفاده این تکنولوژی به علت غیر­اختصاصی بودن آن­ها تنها به پروژه­ های نقشه­یابی وسیع محدود می­ شود. از طرف دیگر ریزماهواره­ها، نشانگرهای هم­بارزی هستند که سطوح بالاتری از تنوع آللی را نسبت به RAPD و RFLP شناسایی می­ کنند. ریزماهواره­ها برای ساختن نقشه­های متراکم ژنوم پستانداران مانند انسان و موش مورد استفاده قرار گرفته­اند. ریز­ماهواره­ها می­توانند سطوح بالاتری از تنوع آللی را در گیاهان شناسایی کنند اما به پرایمرهای اختصاصی آلل نیاز دارند. اخیرا تکنیک توسعه یافته AFLP مورد استفاده قرار می­گیرد که ظرفیت آزمایش تعداد بیشتری از لوکوس­ها را برای شناسایی پلی­مورفیسم نسبت به RAPD و ریز­ماهواره­ها دارد. این مزیت حتی در مورد مقایسه داخل گونه ­ای جایی که پلی­مورفیسم خیلی کمتر است نیز صدق می­ کند. به علاوه AFLP این مزیت را دارد که نیازی به اطلاعات توالی اولیه ندارد. روش جدیدتری از نشانگرهای (مارکرهای) مولکولی پلی­مورفیسم ناشی از نوکلئوتید­های منفرد (SNP) است که عمومی­ترین شکل پلی­مورفیسم دی. اِن. اِ محسوب می­ شود که می­توان در یک ژنوم پیدا کرد. گمان می­رود که یک SNP به­ طور متوسط در فواصل 1000-300 باز وجود داشته باشد. عبارت مترادف دیگری که می­توان به جای مفهوم SNP به کار برد کلمه نشانگر دو آللی است که به این صورت تعریف می­ شود: دو آللی که ممکن است در یک موقعیت نوکلئوتیدی مشخص در یک سلول دیپلوئید با هم متفاوت باشند. به SNP­ها می­توان به دید نشانگر­هایی نگاه کرد که احتمالاً در نسل آینده می­توانند باعث تکمیل و یا حتی جایگزین نشانگر­های موجود شوند که اکنون در آزمایشگاه­ها به طور معمول استفاده می­شوند. یکی از علل جذابیت SNPها امکان شناسایی آن­ها با بهره گرفتن از سیستم­های غیر مبتنی بر ژن است. موفقیت بالای این­ها همراه با سیستم­های اتوماسیون که در حال توسعه و پیشرفت هستند امکان استفاده از SNP را در سیستم­های مختلف فراهم می­سازد. اگرچه در مجموع داده ­های محدودی از SNP در گیاهان و جانوران وجود دارد ولی اخیراً مطالعات زیادی در این زمینه خصوصا در گیاه آرابیدوپسیس[27] انجام شده است (گله­داری و همکاران، 1385).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

2-13-4-1 انواع نشانگرهای دی. اِن. اِ
2-13-4-1-1 نشانگرهای مبتنی بر واکنش زنجیره­ای پلیمراز

  • تفاوت طول قطعات هضم شده محصولات پی. سی. آر[28]
  • تفاوت طول قطعات قابل تکثیر[29]
  • تفاوت فرم فضایی رشته­ های منفرد[30]
  • تکثیر تصادفی دی. اِن. اِ پلی­مورف[31]
  • ریز­ماهواره­ها[32]
  • انگشت­نگاری با دی. اِن. اِ تکثیر شده[33]
  • پلی­مورفیسم تک نوکلئوتیدی[34]
  • تفاوت طول قطعات حاصل از تکثیر[35]
  • موقعیت توالی نشاندار[36]
  • ردیف­های بیان شده نشاندار[37]

2–13-4-1-2 نشانگرهای غیر مبتنی بر واکنش زنجیره­ای پلیمراز

  • تفاوت طول قطعات حاصل از هضم دی. اِن. اِ توسط آنزیم محدودگر[38]
  • پویش ژنومی نشانه­ های هضم[39]
  • ماهوارک­ها[40]
  • تعداد متغیرهای تکرارهای متوالی[41] (فرهادی، 1392).

جدول 3-2 مقایسه کلی ویژگی انواع نشانگرها

SNP
AFLP
Microsatellite
RADP
RFLP
Minisatellite
ویژگی

عالی
عالی

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...