عرضه جداول زمانی مربوط به فعالیت‌های مختلف(فراهانی، ۱۳۷۹: ۴۶۸).
۲-۲۰- تور و اجزاى آن
تور در لغت به معنی گشت و سیاحت است و در اصطلاح صنعت گردشگری عبارت است از: مجموعه‌ای از عناصر سفر شامل: اقامت، حمل و نقل، تغذیه، گشت و … که از سوی یک بنگاه برنامه‌ریز سفر(که آن را تورگردان می‌خوانند) برای فرد یا افراد گروه گردشگران در قالب یک بسته سفر عرضه می‌شود. در چارچوب این مجموعه، فعالیت‌های روزانه گروه، مسیر و برنامه سفر طراحی و تنظیم می‌گردد(رنجبریان، ۱۳۸۷: ۸).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

مجموعه‌های مسافرتی(پکیج) سفرهای تنظیم‌شده‌ای هستند که با توجه به برنامه‌های از پیش تعیین‌ شده و مشروح، در ارتباط با خدمات گردشگری متعدد به وجود می‌آیند. این مجموعه‌ها از پیش و با قیمت ثابتی به فروش می‌رسند(ولا، ۱۳۹۱: ۱۳۲).
عناصر چنین بسته‌ای از سفر به طور متعارف شامل موارد زیر می‌گردد:
حمل و نقل خود می‌تواند شامل انواع مختلفی از حمل و نقل هوایی، ریلی، دریایی، جاده‌ای باشد. بسته به تقاضای مسافران امکانات محلی و شرایط بسته سفر گونه‌های مختلف از اسباب‌های حمل و نقل در بسته پیشنهادی جای می‌گیرند. گاه بسته سفر شامل ترکیبی از اسباب حمل و نقل می‌باشد.
اقامت این جزء شامل اسکان گردشگران در انواع تأسیسات اقامتی از هتل، متل، زائرسرا، مهمانپذیر، استراحتگاه، کشتی‌های مسافربری تا کمپ‌ها، اردوگاه‌ها و حتی خوابگاه‌های دانشجویی را شامل می‌شود.
تغذیه مشتمل بر انواع خدمات پذیرایی از رستوران‌های مجلل، سنتی و متعارف تا سلف‌سرویس‌ها، رستوران‌های غذای سریع، تریاها، کافی‌شاپ‌ها و بوفه‌ها است.
گشت شامل ارائه خدمات بازدید از مجموعه بازدیدهای گردشگری مقصد و کسب اطلاع در خصوص آن‌ها است. این جاذبه‌ها می‌توانند فرهنگی- تاریخی، قومی، طبیعی و یا حتی رویدادی خاص باشند. این خدمات شامل تأمین سرویس حمل و نقل در مقصد، به کارگماری راهنمایی حرفه‌ای برای تور و اجرای برنامه بازدیدهای تور از سوی بنگاه عرضه‌کننده آن در محل است.
جاذبه‌ها: منظور از جاذبه‌ها به عنوان عنصری مستقل از بسته سفر، عبارت از آن چیزی است که بابت بازدید از آن، گردشگران ناگزیر از تهیه بلیط می‌باشند. برای روشن شدن تفاوت میان جاذبه‌ها و گشت از منظر بنگاه‌های تورگردان می‌توان گفت، یک تور محلی در اصفهان می‌تواند شامل حمل و نقل با اتوبوس، بازدید از خیابان چهارباغ، قدم زدن در کنار زاینده‌رود و تماشای پل‌های تاریخی و گشت و گذار در میدان نقش‌جهان باشد؛ در حالی که وقتی از یک جاذبه به مفهوم خاص آن سخن می‌گوییم، خرید بلیط و بازدید از کاخ عالی‌قاپو در همین میدان را مدنظر داریم.
خرید گردشگری با موضوع خرید گره خورده است و خرید به جزئی جدایی‌ناپذیر از برنامه‌های سفر مبدل شده است. یادگاری و سوغات اقلام عمده خرید از سوی گردشگران هستند. دلیل آن که مراکز خرید را از جاذبه‌ها تفکیک می‌نماییم عمدتاً آن است که بابت ورود به این مراکز از گردشگر وجهی به عنوان ورودیه مطالبه نمی‌شود(رنجبریان، ۱۳۸۷: ۹).
۲-۲۱- راهنمای تور
راهنمایان؛ اصلی‌ترین رابط جامعه‌ی میزبان و بازدیدکنندگان هستند. آن‌ها اطلاعات ویژه‌ای را درمورد تاریخ، باستان‌شناسی، یادمان‌ها و آثار هنری، محیط فرهنگی، طبیعت و جاذبه‌ها، اماکن دیدنی و هر موضوع عمومی که بازدیدکنندگان علاقمند باشند در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند. هر بازدید یا هر تور برنامه‌ریزی شده بستگی بسیار زیادی به راهنمای تور دارد و مطلوبیت نهایی تور انجام شده، وابسته به توانایی‌های راهنمای تور است. هر راهنمای تور نماینده‌ی یک ملت، یک کشور و سازمان برگزارکننده تور به حساب می‌آید. امکان دارد اعضای تور اصلاً فرصت ارتباط با مردم یک کشور را در مدت بازدید پیدا نکنند و در نتیجه، راهنما، شخصیت، منش و اطلاعات او را محکی برای شناسایی کشور میزبان به عنوان فردی که در تمام مدت سفر با گروه است می‌دانند. راهنمایان تور می‌توانند به طور ثابت در یک دفتر مسافرتی شاغل شوند یا به صورت موردی توسط مدیر تور و مسئول تورگردانی دعوت به کار شوند(حیدری، ۱۳۸۹: ۴۴).
۲-۲۲- اهمیت راهنمایان در تورهاى گردشگرى
در میان نیروهای شاغل در بخش گردشگری، راهنمایان تورهای گردشگری که اصطلاحاً «تور لیدر» نامیده می‌شوند، نقش مؤثری در هدایت و تأمین نیازمندی‌های مادی و معنوی و غنای روحی گردشگران دارند. عموماً راهنمایان تور می‌بایست اطلاعات جامع و وسیعی در زمینه‌های مختلف مربوط به حرفه خود داشته باشند و افق دید آن‌ها بسیار وسیع و به عبارتی کلی‌گرا باشند(حیدری، ۱۳۸۹: ۴۴۰).
۲-۲۳- مسئولیت‌ها و وظایف راهنما
هر راهنمای گشت دارای وظایف و مسئولیت‌های در تور است که ملزم به انجام آن در تور می‌باشد. انجام صحیح وظایف او را در نظر گردشگران و یا افراد گروهی که وی راهنمایی آنان را برعهده دارد، صاحب شخصیت و محبوبیت خاصی می‌کند. این وظایف به شرح زیر می‌باشد:
آمادگی برای تور،
مدیریت گروه(برنامه‌ریزی، سازماندهی و هدایت)،
استقبال و بدرقه مسافران،
برقراری ارتباطات مناسب،
به عنوان واسط و نماینده،
پذیرایی‌کننده و میزبان،
حل مشکلات مسافران،
اجرای برنامه‌های تور،
شناخت مقصد گردشگری،
کنترل امور مالی،
انجام امور اداری لازم،
کنترل منظم تعداد افراد تور در هر برنامه،
کمک به افراد دارای نیازهای خاص،
ارائه توضیحات کلی و جزئی در خصوص انواع جاذبه‌ها و ویژگی‌های مقصد،
انجام همکاری و هماهنگی لازم در اجرای تور،
دانستن زبان محلی،
کمک در نگهداری اموال و اشیای قیمتی و مدارک حیاتی مسافرین،
دریافت پیشنهادات و پاسخگویی به سؤالات،
ارائه گزارش به دفتر مرکزی اعزام‌کننده،
اعلام برنامه‌های تور آتی دفتر خدمات مسافرتی،
هماهنگی برای جمع‌ آوری انعام برای راهنما و راننده محلی در مقصد.
۲-۲۴- فرایند اجراى تور
اجرای یک تور، فرایندی است که راهنما با هماهنگی دفتر مجری تور از ابتدا تا پایان تور مراحل آن را طی می‌کنند و در تمام مراحل تور ارتباط راهنما با دفتر باید حفظ شود. مراحلی را که در زیر به آن اشاره می‌شود روند کلی اجرای هر توری می‌باشند که معمولاً با تغییرات کمی در جریان می‌باشند.
معارفه و آشنایی با مسافرین در سفرهای طولانی و دارای شرایط خاص قبل از سفر در محل دفتر یا مکان مناسب دیگر،
دریافت مدارک سفر از قبیل(لیست مسافرین، لیست اتاق‌بندی، بیمه و برنامه سفر، آرم و تابلو و…)،
آماده‌سازی و جمع‌ آوری اطلاعات در خصوص مقصد از راهنمای گوناگون،
کنترل مسیر، بلیط‌ها، رزرو هتل و انجام هماهنگی با وسیله نقلیه، کنترل سیستم صوتی، میکروفون، آب آشامیدنی و امکانات پذیرایی، تأیید و تأییدیه مجدد رزروها،
ملاقات با مسافرین و اسقبال از آنان در محل تعیین شده از سوی دفتر مسافرتی،
شمارش مسافرین، کنترل بارهای آنان، معرفی خود و تیم پذیرایی‌کننده در طول سفر،
ارائه اطلاعات ضروری و لازم به مسافرین از قبیل شرایط و قوانین خاص مقصد، موقعیت هتل، امکانات، تبدیل ارز، برقراری ارتباط تلفنی، نکات ایمنی و بهداشتی، تاکسی و سایر امکانات حمل و نقل، شیوه‌های برقراری تماس و ارتباط با راهنما و معرفی اجمالی برنامه‌های تور،
تحویل اتاق و اقامت مسافرین طبق اتاق‌بندی اعلام شده و کمک به افراد دارای نیازهای خاص(سالمندان و یا افرادی که دارای فرزند خردسال می‌باشند)، اعلام زمان و مکان حرکت تورها،
معرفی جاذبه‌های مورد بازدید، اعلام مدت زمان توقف و مکان سوار شدن، کنترل تعداد گردشگران بعد از هر بازدید(حیدری، ۱۳۸۹، ۹۳).
۲-۲۵- انواع سفرهاى گروهى که در داخل کشور برگزار مى‌شود

واپاشی محصول برهم کنش ضعیف یا نیروی هسته ای ضعیف است که در آن الکترون با بهره گرفتن از انرژی موجود در لحظه واپاشی از هسته خارج می شود. طیف پیوسته الکترون ها نشان دهنده تولید ذره دیگری در این واپاشی است که فرمی آن را نوترینو نامید. پایستگی بار الکتریکی ایجاب می کند که نوترینو خنثی باشد و ضمنا اسپین آن است. از آنجا که برهم کنش نوترینو با ماده ضعیف است، وجود آن از طریق واپاشی بتای معکوس مشاهده شد. فرمی دریافت که اگر نوترینو جرم در حال سکون داشته باشد می تواند شکل طیف بتا و مکان نقطه نهایی در طیف را تغییر دهد. بهترین حد بالا که توسط Mainz در سال ۲۰۰۵ بدست آمده ۲٫۳است. در فصل اول، مقدمه، به شرح کلی مطالب پرداخته شده است، مطالب مورد مطالعه در این موارد در فصل دوم آمده است.
روش دیگر در تعیین جرم نوترینو واپاشی دو بتایی بدون نوترینو یا محاسبات کیهان شناسی است که در آن به فرضیات تئوری زیادی نیاز است. واپاشی دو بتایی فرایند نادری است که درآن عدد اتمی دو واحد تغییر می کند در حالی که عدد جرمی ثابت می ماند. به علت نیمه عمر طولانی از مرتبه ۱۰^۲۰ تا ۱۰^۲۳ سال آشکار سازی این واپاشی های نادر بسیار دشوار است، مدهای واپاشی دو بتایی و هستند. مشاهده واپاشی دو بتایی بدون نوترینو، ، بی درنگ بیانگر آن است که نوترینوها ذرات مایورانا هستند و مقیاس جرمی تعیین می شود. اما بدون محاسبه عناصر ماتریس هسته ای که میزان واپاشی را تعیین می کند در مورد جرم به طور کمی نمی توان به نتیجه ای رسید.
از نظر تئوری سعی بر آن است که از روش های بس ذره ای استفاده شود تا امکان چنین محاسباتی را میسر کند. برای اینکه محاسبات تئوری محک زده شوند از مشاهدات واپاشی و و واپاشی دو بتایی با دو نوترینو، ، جهت مقیاس بندی آنها استفاده می شود.جهت محاسبه عناصر ماتریسی، ، از دو روش استفاده می شود: تقریب فضای فاز تصادفی و مدل پوسته ای هسته ای . در کسر بزرگی از نوکلئون ها “فعال” در نظر گرفته شده و بنابر این نوکلئون ها در فضای تک ذره ای بزرگی حرکت دارند در حالی که در کسر کوچکی از نوکلئون ها در فضای تک ذره ای کوچکی هستند و نوکلئون ها می توانند همبسته باشند. در فصل سوم واپاشی دو بتایی همراه با جزئیات مورد نیاز و روش های محاسبه عناصر ماتریسی ارائه شده است. فصل چهارم به بیان روش های آزمایشی بکار رفته جهت تعیین نیمه عمر واپاشی ها پرداخته شده است. نتایج حاصله در خصوص نیمه عمرهای اندازه گیری شده و نتایج محاسبات مختلف عناصر ماتریس هسته ای در فصل پنجم و نهایتا نتایج در فصل ششم بیان شده است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل دوم
واپاشی تک بتایی
۲- ۱ تاریخچه نوترینو
واپاشی ، انتشار الکترون از هسته است. تصویر ساده ای از واپاشی تبدیل نوترون به پروتون همراه با تولید الکترون است. در دهه ۱۹۲۰ فیزیک دانان از مشاهده طیف پیوسته انرژی الکترون متعجب شدند. درسال ۱۹۳۱ پائولی[۱] پیشنهاد کرد که انرژی مفقود شده باید توسط ذره دوم تولید شده دراین واپاشی حمل شود. به خاطر پایستگی بار این ذره باید خنثی باشد و علاوه بر این اسپین ذره باید باشد. بعدا فرمی این ذره را نوترینو نامید.
۲-۱- ۱انواع واپاشی
واپاشی در هسته ها به فرم زیر است:
(۲-۱)
در سال ۱۹۳۴، Joliot – Curieseواپاشی را مشاهده کردند:
(۲-۲)
مقدار Q برای واپاشی از رابطه زیر بدست می آید.
(۲-۳)
که این مقدار براساس جرم هسته ای است و براساس جرم اتمی:
(۲-۴)
و برای براساس جرم اتمی داریم:
(۲-۵)
گیراندازی الکترون هم به فرم زیر است:
(۲-۶)
برای محاسبه باید توجه کنیم که اتم بلافاصله پس از تسخیر الکترونی در یک حالت برانگیخته اتمی قرار دارد. بنابراین جرم اتمی بلافاصله پس از انجام فرایند به اندازه انرژی بستگی الکترون گیر افتاده پوسته n ام از جرم اتمی حالت پایه بیشتر است.
(۲-۷)
گیراندازی الکترون از یک پوسته داخلی مانند K انجام می شود و بنابراین یک جای خالی الکترون در آن پوسته به وجود می آید. جای خالی با گذارهای نزولی الکترون پوسته های بالاتر به سرعت پر می شود، در نتیجه پرتوهایی مشخصه گسیل می شوند. در این صورت انرژی کل یک یا چند پرتو گسیل شده با انرژی بستگی الکترون گیر اندازی شده برابر خواهند بود.
در واپاشی و گیراندازی الکترون هسته به تبدیل می شود. هسته هایی که برای آن واپاشی از نظر انرژی امکان پذیر است می توانند الکترون را هم گیر اندازی کنند ولی عکس آن امکان ندارد. برای واپاشی حداقل انرژیMeV022/1=لازم است.
در واپاشی انرژی دارای توزیع پیوسته ای از صفر تا است. اما در گیر اندازی الکترون حالت نهایی دو جسمی سبب می شود که مقدار انرژی پس زنی و منحصر به فرد باشد و با چشم پوشی از انرژی پس زنی، نوترینوی تک انرژی با انرژی گسیل می شود. اگر حالت هسته نهایی یک حالت برانگیخته باشد مقدار با در نظر گرفتن انرژی برانگیختگی هسته کاهش می یابد.
فرمی تئوری واپاشی را در سال ۱۹۳۴ ارائه کرد [۱]. با بهره گرفتن از تئوری فرمی Bethe و Peierls نشان دادندکه نوترینو بایستی بر هم کنش بسیار کوچکی با مواد انجام دهد. تا دهه ۱۹۵۰ تنها شواهد مبهم آزمایشگاهی وجود داشت که موجودیت نوترینوها را تأیید می کرد. در سال ۱۹۵۱، Reins و Cown آزمایشی را پیشنهاد کردند که مستقیماً توسط پروتون تسخیر می شود. نهایتا در سال ۱۹۵۶ مخزن بزرگی از آب را تهیه و واپاشی معکوس را مشاهد کردند [۲] :
(۲-۸)
تقریبا بلافاصله پوزیترون توسط الکترون اتمی نابود و دو اشعه با انرژی KeV511 تولید می شوند. در ms10 نوترون توسط هسته کادمیوم حل شده در آب تسخیر می شود، تعداد زیادی اشعه هم تولید می کند. با آشکارسازی گاماها توسط آشکارساز سوسوزن برهم کنش ذکر شده تائید گردید.
بدنبال این موفقیت، نوترینوی میونی() در سال ۱۹۶۲ توسط Lederman ، Schwarz و Steinberger در آزمایشگاه بین المللی Brookhaven کشف شد. آنها ازAlternating Gradient Synchrotron برای تولید بیم های پر انرژی پروتون ها، استفاده می کردند. این پروتون ها به هدف بریلیوم پرتاپ می شوند تا پایون ها و کائون ها تولید شوند. این ذرات واپاشی کرده و نوترینوها و ذرات باردار تولید می کنند. ذرات باردار در ۱۲ متری از حفاظ فولادی جذب می شدند، در حالی که نوترینوها تا اتاقک جرقه زن ده تنی آشکار ساز ادامه می دهند که شامل صفحات آلومینیومی بود. هنوز نکته ناشناخته ای وجود داشت که آیا نوترینوی تولید شده از برهم کنش میوانی از نوترینوی تولید شده از برهم کنش الکترونی متفاوت است؟ در این آزمایش گمان می کردند که اگرنوترینوها متمایز باشند، آن نوترینوهای که از واپاشی پایون ها و کائون ها تولید شده اند باید با آلومینیوم برهم کنش کند و باریکه طولانی میونی تولید کند. نتایج آنها نشان داد که آنهایی که از میون ها تولید می شوند از آنهایی که از الکترونها تولید می شوند متمایز هستند. پس از آن عبارت نوترینوی الکترونی و نوترینوی میونی استفاده شد [۲]. در سال ۲۰۰۰ اعلام شد که نوترینو توسط گروه DONUT در آزمایشگاه فرمی [۳] بررسی شده است. DONUT سیستم آشکار سازی است که شامل سری از هدف های امولسیون است که بعد از آنها طیف سنج قرار دارد. بیم GeV800 از پروتون ها در شتابدهنده آزمایشگاه بین المللی Tevatrom Fermi تولید و به بلوکی از تنگستن برخورد می کند و مزون چارم به وجود می آید که ترکیبی از کوراک Charm و کوارک Strang است. به لپتون و واپاشی می کند. نیمه عمر لیتون ، ۱۰^۲۳×۹٫۲ است.
لپتون با نسبت ۵۸٫۱۷به و e و واپاشی می کند و با نسبت ۳۶٫۱۷ به و و واپاشی می کند. در بقیه موارد از طریق هادرون ها و واپاشی می کند.
ها در خورشید با تبدیل هیدروژن به دوتریوم ( که باعث می شود پروتون به نوترون تغییر کند) از طریق برهم کنش ضعیف به فرم زیر تولید می شوند:
(۲-۹)
پوزیترون تولید شده در این واکنش به همراه یک الکترون به سرعت نابود می گردد و MeV021. انرژی آزاد می سازد. دوتریم به تبدیل می شود:
(۲-۱۰)
که آن هم به گداخته می شود:
(۲-۱۱)
بنابراین نتیجه نهایی این واکنش ها که زنجیره گفته می شود تبدیل هیدروژن به هلیوم به همراه آزادسازی MeV 7326. انرژی به ازای هر هسته هلیوم تشکیل شده است. نوترینوهای گسیل شده در واکنش هر کدام بطور متوسط MeV 260. انرژی با خود می برند. این انرژی در فضای لایتناهی گم می شود و در درخشندگی مشاهده شده خورشید سهمی ندارد.
برای مشاهده های خورشیدی که توسط Davis و Bahcall در دهه ۱۹۵۰ و دهه ۱۹۶۰ کوشش هایی انجام شد. اولین نتایج از آشکار ساز Homestake در ۱۹۶۸ منتشر شد. نتایج آنها از شار نوترینوی خورشید کاملاً با مقدار پیش بینی شدهبراساس مدل خورشیدی متفاوت بود. این اختلاف معروف به مسئله نوترینوی خورشیدی شد. نسل بعدی آشکار ساز نوترینوی خورشیدی که وابسته به تسخیر نوترینو توسط گالیوم بود، این اختلاف را تأیید می کرد. نوسانات نوترینویی که اولین بار توسط Pontecorvo در ۱۹۵۸ پیشنهاد شد تفسیرهایی را ارائه می کرد. به محض تأیید این اختلاف توسط Super-Kamiokande در ۱۹۹۸ نوترینو جرم دار دانسته شد.
۲-۱-۲ مدل استاندارد نوترینو
درمدل استاندارد ذرات بنیادی اسپین را به ۶ کوارک و ۶ لپتون دسته بندی می کند که کوارک ها و لپتون ها جزء اصلی تمام مواد هستند. لپتون ها شامل ، و و نوترینوهای خنثی می باشند که نوترینوها در سه طعم ، و هستند. کوارکها کسری از بار را حمل می کنند. کوارک، و بار و ،وبار را حمل می کنند. مدل استاندارد همچنین بر همکنش بین ذرات را شرح می دهدکه به واسطه بوزن ها است. کوارک ها از طریق نیروهای قوی و با تبادل گلوآنها برهم کنش می کنند. برهم کنش الکترو مغناطیسی به واسطه تبادل فوتون ها است و برهم کنش ضعیف به واسطه و است ( و بوزن هستند). واسط نیروی گرانشی گراویتون است. لپتون ها و کوارک ها در سه نسل بر اساس جرم هایشان قرار گرفته اند.
(۲-۱۲)
توجه کنید که هرکدام شامل دوتا لپتون و دوتا کوارک است. نسل اول شامل سبکترین
کوارک ها و لپتون بار دار و سبکترین نوترینو است. از جمله خصوصیات مدل استاندارد پایستگی عدد لپتونی و عدد باریونی است. مدل استاندارد شامل جرم نوترینوها نیست. برخی پیشگویی های مدل استاندارد شامل پایداری پروتون ها و ممنوعیت واپاشی دو بتایی بدون نوترینو است.
جدول (۲-۱) خلاصه ای از جرم ذرات بنیادی در مدل استاندارد

نسل سوم

نسل دوم

نسل اول

(همگروه, ۱۳۷۱)
ضرورت نگرش سیستمی و جامع نگری
« توسعه صنعتی » همواره با « توسعه شهری » ملازم و همراه بوده است، به نحوی که می توان گفت این« ملازمت شهر و صنعت» مهم ترین و موثرترین عامل در شکل گیری نظام کالبدی- فضایی شهرها و حومه ها محسوب می شود که عوارض متنوع و مختلفی به بار آورده است. از این نظر موضوع مکانیابی و ساماندهی صنایع است که از ماهیت روابط پیچیده، متعارض و گاه متضاد صنعت و شهر می شود. برخی از مهم ترین آثار این روابط به قرار زیر است:
میان عملکرد صنعتو محیط زیست
میان اهداف اقتصادی توسعه صنعتی و اهداف رفاه اجتماعی
میان منافع خصوصی و منافع عمومی در توسعه صنعتی
میان اهداف نهادها و گروه های مختلف ذی نفع
میان توسعه کالبدی صنایع و کیفیت سیمای شهر(معلمی, ۱۳۸۲)
بنابراین فرایند مکانیابی و ساماندهی صنایع و خدمات شهری، موضوعی اقتصادی، زیست محیطی یا کالبدی و فنی نیست، بلکه نوعی برنامه ریزی شهری و فضایی محسوب می شود که با عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیطی و کالبدی بستگی نزدیک دارد. در واقع فرایند مکانیابی و ساماندهی، پدیده ای چند بعدی است که تابع عوامل و متغیرهای متعدد می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

خلاصه اهم این عوامل و متغیرها عبارتند از :
عوامل فنی و تکنولوژی
عوامل اقتصادی – اجتماعی
عوامل زیست- محیطی
عوامل کالبدی- فضایی
بر همین اساس، به منظور نظارت و هدایت توسعه صنایع و ساماندهی آنها، مقرار و نهادهای مختلف، با اهداف و وظایف گوناگون به وجود آمده که ثبت نهایی شکل گیری و نحوه استقرار صنایع به عملکرد آنها بستگی دارد. در یک جمع بندی کلی، می توان مقررات و تشکیلات مربوط به توسعه و استقرار صنایع را به چهار عرصه اصلی تقسیم کرد:
۱- مقررات و تشکیلات ساماندهی صنایع از نظر مدیریت توسعه صنعتی
۲- مقررات و تشکیلات ساماندهی صنایع از نظر مدیریت محیط زیست
۳- مقررات و تشکیلات ساماندهی صنایع از نظر مدیریت شهری
۴- مقررات و تشکیلات ساماندهی صنایع از نظر مدیریت شهرسازی
با توجه به ملاحظات فوق، شناخت مسائل و مباحث مکانیابی، ساماندهی صنایع و خدمات شهری و جستجوی معیارها و ضوابط مربوط به آن، ضرورتاً مستلزم نوعی دیدگاه کل نگر و راهکارهای چند جانبه است. در واقع، مهم ترین نتیجه ای که از بررسی تجارب ساماندهی صنایع در ایران و جهان، به دست می آید این « راهبرد » اصلی است که : هر نوع دخالت آگاهانه و هدفمند در روند مکانیابی و ساماندهی صنایع و خدمات شهر، نیاز مبرم به یک « نگرش سیستمی » یعنی رویکرد جامع نگر، برنامه ریزی فرابخشی و مدیریت اجرایی مشترک دارد(سلطانی, ۱۳۷۱).
پیوستگی متقابل شهر و صنعت
صنایع و خدمات فنی، از یکسو، مورد نیاز شهروندان هستند و برای تحرکو توسعه شهر مفیدند، و از سوی دیگر، صدمات و خسارات نسبتاً جدی به شهر و شهروندان وارد می سازند. بنابراین رابطه صنعت و شهر، موضوعی پیچیده و چند بعدی استو تعیین این که چه صنایعی باید و یا می توانند در شهر مستقر شوند ( صنایع مجاز)، و چه صنایعی نباید و نمی توانند در شهر حضور داشته باشند ( صنایع غیر مجاز) امری بحثانگیز و مورد اختلافنظر است(مظفر et al.).
به طور کلی، سه دیدگاه عمده در زمینه نحوه نگرش به استقرار صنایع و خدمات در شهر وجود دارد که در زیر خلاصه شده است. دیدگاه های عمده در زمینه استقرار صنایع در شهر :
الف- نظریه جذب صنایع ( دیدگاه اقتصادی ) : مکانیابی و استقرار در شهرها و مراکز جمعیتی به منظور
برخورداری از زیرساخت های ارزان شهری بر اساسقانون حداکثر سود و حداقل هزینه
ب- نظریه طرد صنایع ( دیدگاه زیست محیطی ) : دفع و نفی هر گونه فعالیت صنعتی از مناطق مسکونی و مراکز جمعیتی بر اساس ملاحظات افراطی زیست- محیطی با نظرات ضد تمدن صنعتی
پ- نظریه گزینش صنایع ( دیدگاه توسعه پایدار ) : تلفیق صنعت و شهر بر اساس برنامه ریزی و ساماندهی بهینه، به منظور ایجاد سازگاری میان صنعت و شهر در راستای توسعه پایدار و همه جانبه در شرایط کنونی جهان معاصر، همراه با تکامل نظریه ها و روش های برنامه ریزی و توسعه، دیدگاه های صرف توسعه اقتصادی و رشد بی رویه صنایع، و یا نفی و طرد یک سویه صنعت از مراکز جمعیتی جای خود را به دیدگاه سومی داده و تلاش مجامع ملی و بین المللی توسعه، در این راستا بسیج شده است. بر پایه این نگرش، نظام بخشی به مناسبات کالبدی- اجتماعی شهر و پاسخگویی به نیازهای همه جانبه جامعه، نه با قبول بی چون و چرای توسعه صنعتی و نه با نفی و طرد صنعت میسر است. برای دستیابی به ،« توسعه پایدار » ، « رفاه اجتماعی » و « اعتلای کیفیت زندگی » راهی جز آشتی صنعت و شهر و جستجوی راه های بهتر برای تحقق آن وجود ندارد.
از دیدگاه « توسعه پایدار شهری » امروزه به جای تأکید بر جداسازی صنایع از شهر، بیشتر توصیه می شود که زمینه ها و پیش شرط های لازم برای ایجاد هماهنگی میان صنعت و محیط شهر (کالبدی و اجتماعی)، از طریق تکامل تکنولوژی، توسعه تمهیدات کالبدی، گسترش طراحی شهری و ساماندهی فضایی، افزایش آگاهی و نظارت زیست محیطی، تقویت برنامه ریزی و مدیریت شهری و غیره فراهم گردد که این امر، به نوبه خود، مستلزم بازنگری در روش های شهرسازی و پذیرش انعطاف پذیری و پویایی در ضوابط منطقه بندی و مقررات ساماندهی صنایع است(ب. سلطانی, ۱۳۷۱).
مرزبندی صنایع و خدمات شهری و غیرشهری
نکته بسیار مهم از نظر برنامه ریزی و مدیریت شهری این است که همه فعالیت های صنعتی و خدماتی ارتباط ضروری و مستقیم با نظام کالبد فضایی شهر ندارند. در واقع بسیاری از فعالیت های تولیدی و خدماتی، اگرچه به طور غیر مستقیم با حیات شهر مرتبط هستند، ولی می توانند و گاه می یابد در خارج از حوزه کالبدی شهر مستقر شوند. این گونه صنایع مشمول ضوابط عام مکانیابی صنایع و مراکز خدماتی قرار می گیرند که معمولاً مقیاس ملی و فراشهری دارند و بنابراین از حوزه مسئولیت و دخالت مدیریت شهری خارج می شوند. اما مکانیابی و ساماندهی آن دسته از صنایع و خدمات فنی که ارتباط تنگاتنگ و ضروری با حیات و کالبد شهر دارد، وظیفه خاص برنامه ریزی و مدیریت شهری محسوب می شود که هدف نهایی آن انطباق دادن عملکرد صنعت با محیط شهر و نیازهای شهروندان است. از این نظر لازم است که نوعی مرزبندی و تفکیک میان « صنایع غیر شهری » و « صنایع شهری » صورت گیرد، تا چارچوب مسئولیت، حوزه عمل و مداخل برنامه ریزی و مدیریت شهری در زمینه ساماندهی صنایع معلوم و مشخص گردد.
بر پایه ملاحظات فوق، در این مطالعات، قلمرو تعاریف مربوط به فعالیت های تولیدی و خدماتی و دایره شمول پیشنهادات مربوط به ساماندهی آنها، به صورت زیر تدقیق و منظور شده است(فروزانفر, ۱۳۸۵).
طبقه بندی صنایع به دو گروه کلی شهری و غیر شهری :
این تفکیک و دسته بندی، از یکسو، نوع ویژگی های صنایع و خدمات لازم و مفید برای شهر را مشخص می سازد و معیارهای دقیق تری برای تعیین صنایع مجاز و غیرمجاز به دست می دهد و از طرف دیگر وظایف خاص مدیریت شهری در زمینه ساماندهی صنایع و خدمات و نحوه همکاری با دیگر نهادهای مسئول را معلوم می کند. بدیهی است که تأکید اصلی پیشنهادات و توصیه ها معطوف به صنایع و خدمات شهری است.
ترکیب صنایع تولید و خدماتی فنی
بخشی از خدمات مورد نیاز شهروندان به خدمات تعمیراتی و فنی بر می گردد که عملکردی شبیه صنایع وابسته به آن دارند، و از این نظر مشمول ضوابط مکانیابی و ساماندهی صنایع شهری قرار می گیرند. از این گونه خدمات با عناوین مختلف مثل «صنایع خدماتی»، « خدمات صنعتی» و «خدماتی فنی » نام برده می شود که مترادف یکدیگرند. بنابراین اصطلاح کلی «صنایع و خدمات»در این گزارش ها، به طور اعم در معنای «صنایع و خدمات فنی » به کار رفته است(خیرخواه, ۲۰۱۳).
تفکیک سایر فعالیت ها و مشاغل شهری
به جزء صنایع تولیدی شهری و خدمات فنی شهری، سایر فعالیت های شهری ( مشاغل غیر تولیدی و خدمات غیر فنی)، خارج از وظایف این مطالعات به حساب آمده و بنابراین مشمول ضوابط و توصیه های پیشنهادی در این طرح قرار نمی گیرند. بدیهی است که ساماندهی این گونه مشاغل و خدمات، بنا به ماهیت و عملکرد خاص خود، تابع عوامل و ضوابط دیگری است که به نظامات و مطالعات دیگر نیاز دارد(خیرخواه, ۲۰۱۳).
صنایع مجاز و غیر مجاز
معیارهای تفکیک صنایع مجاز و غیر مجاز :
با توجه به مبانی توسعه پایدار شهری، امروزه اصل پذیرش صنایع در شهر و انطباق دادن آن با منافع عمومی شهر و شهروندان، مورد قبول عموم برنامه ریزان قرار گرفته، ولی این امر به گزینش صنایع مناسب و نظارت دقیق نیاز دارد. صنایع اصولاً بسیار متنوع هستند و اثرات گوناگونی برای شهر و شهروندان ایجاد می کنند. بنابراین برای تعیین صنایعی که می توانند در شهر مستقر شوند ( صنایع مجاز)، و تفکیک صنایعی که نمی توانند در محدوده شهر حضور داشته باشند ( صنایع غیر مجاز) باید از معیارها و شاخص های گوناگون مدد گرفت. از دیدگاه برنامه ریزی و مدیریت شهری، رویکرد تک بعدی و استفاده از معیارهای صرفاً اقتصادی یا زیست محیطی، برای تشخیص و تفکیک صنایع مجاز و غیر مجاز کافی نیست و به شاخص های ترکیبی و معیارهای چندگانه نیاز دارد. به طور کلی، می توان معیارهای لازم و مناسب برای تعیین صنایع مجاز و غیر مجاز را به سه دسته تقسیم کرد :
الف- معیارهای زیست محیطی
ب- معیارهای اقتصادی – اجتماعی
پ- معیارهای کالبدی – فضایی
در حال حاضر سازمان حفاظت محیط زیست ایران مجموعه مقرراتی زیر عنوان « ضوابط و معیارهای استقرار صنایع و مراکز خدماتی» تدوین کرده که بر اساس آن انواع گروه های مجاز و غیر مجاز صنایع تعیین شده است. در این مقررات، مجموعه صنایع و مراکز خدماتی به گروه تقسیم گردیده و برای هر کدام از آن ها ضوابط مکانیابی ارائه شده است. طبق این ضوابط ۳ گروه از ۶ گروه می توانند با رعایت حریم و فاصله در « محدوده مصوب شهری» یا « حریم زیست محیطی » مستقر شوند. ضوابط سازمان محیط زیست، اصولاً بر مبنای شاخصهای صرفاً زیست محیطی تهیه شده و بنابراین ملاحظات اقتصادی- اجتماعی و کالبدی- فضایی در آن ها ملحوظ نگردیده است.
بنابراین در مطالعات حاضر، با توجه به اهداف مورد نظر، علاوه بر پذیرش ضوابط اعلام شده از طرف سازمان حفاظت محیط زیست، سعی شده است که معیارهای جامع تری برای تفکیک صنایع مجاز و غیر مجاز ارائه گردد، به نحوی که در آن ها علاوه بر شاخص های زیست محیطی، معیارهای اقتصادی- اجتماعی و کالبدی نیز رعایت شده باشد(فرنهاد, ۱۳۸۱).
گروه بندی صنایع مجاز و غیر مجاز
با توجه به ملاحظات، اقدام به هر نوع مکانیابی و ساماندهی صنایع شهری، مستلزم به کار گرفتن معیارهایی است که وظیفه تدوین آن ها به عهده نهادهای مختلف شهرسازی، محیط زیست و مدیریت شهری می باشد. در حال حاضر، علاوه بر ضوابط و مقرارت موجود، لازم است که با تکمیل و اصلاح مقررات محیط زیست، شهرسازی و شهرداری، معیارها و شاخص های دقیق تر و جامع تری برای شناسایی و تفکیک صنایع مجاز و غیر مجاز، تدوین گردد.
با وجود این، با در نظر گرفتن اهداف این مطالعات، می توان بر اساس معیارهای سه گانه ( زیست محیطی، اقتصادی- اجتماعی) انواع و گروه های اصلی « صنایع غیر مجاز » و « صنایع مجاز » را به صورت جدول پیوست دسته بندی و معرفی کرد. البته در بخش معرفی الگوها و معیارهای ساماندهی برای گروه های مختلف صنایع، شاخص های ویژه هر گروه در حد ممکن معرفی شده است(مهدیزاده, ۱۳۷۹).
شاخص های استقرار صنوف در شهر
در مورد صنایع دیگری که امکان حضور آنها در شهر وجود دارد، لازم است با توجه به شاخص های خاص و وضعیت شهر، تصمیم گیری و برنامه ریزی نمود. شاخص های تعیین صنایع قابل استقرار در شهر شامل موارد زیر است:
فضای مورد نیاز
نوع تولیدات
نوع صنعت
میزان بهره برداری از تأسیسات شهری
میزان دامنه برد تولیدات
تعداد کارگاه واحد صنعتی در شهر

۷

تعیین افراد مشمول بازخریدی و اخراج

۲۲ الی ۲۳

اجزاء اصلی این پرسشنامه ­ها عبارتند از:
الف) نامه همراه: که در آن هدف از گردآوری داده ­ها به وسیله پرسشنامه و ضرورت همکاری پاسخ دهنده و اطمینان دادن به آنها در جهت محرمانه ماندن اطلاعات تهیه شده است.
ب) دستورالعمل: در ابتدای هر پرسشنامه نحوه پاسخ دادن به سئوالات قید شده است.
ج) سئوالات پرسشنامه ­ها: تمامی سئوالات پرسشنامه ­ها از نوع پاسخ بسته و دارای چند گزینه است تا پاسخ ­دهندگان از میان آن یکی را انتخاب نمایند. پاسخ­ها به گونه ­ای است که پاسخگو با سرعت و سهولت جواب مورد نظر را انتخاب و پاسخ دهد و از طرفی استخراج داده ­ها نیز به راحتی انجام شود. ضمناٌ نمونه فرم خام پرسشنامه در پیوست شماره یک موجود می باشد.
۳-۶- روش اجرا
پژوهشگر در این تحقیق به منظور جمع آوری اطلاعات مورد نیاز خود و تکمیل پرسشنامه ها از شیوه پیمایشی استفاده نموده است. پژوهشگر در این پژوهش جهت کنترل متغیرهای مداخله گر زمان جمع آوری پرسشنامه ها محقق سعی کرده است تا آزمودنی ها هنگام پاسخگویی در زمان کاری خویش نباشند و از وقت های آزاد استفاده شده است. برای کنترل طول زمان، پرسشنامه ها در مدت یک هفته توزیع و جمع آوری گردید. در این تحقیق همچنین برخی از متغیرهای مداخله گر مربوط به عکس العمل آزمودنی ها نسبت به شرایط و روش جمع آوری اطلاعات مانند اطمینان از محرمانه بودن اطلاعات که ممکن بود در میزان برگشت پرسشنامه ها اثر بگذارد به افراد نمونه آماری تضمین اخلاقی داده شد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳-۷- روایی
مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری بتواند خصیصیه مورد نظر را اندازه بگیرد. به بیان دیگر، وقتی اندازه گیری از اعتبار و روایی لازم برخوردار است که همه متغیرهای تاثیرگذار در مدل مورد توجه قرار گیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه گیری های نامناسب و ناکافی می تواند پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد (خاکی، ۱۳۸۷).چون در این تحقیق ابزار جمع آوری اطلاعات و اندازه گیری متغیرها پرسشنامه است، روایی پرسشنامه از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. روایی تحقیق میزان سازگاری پرسشنامه را با اهداف نشان می دهد. مسئله روایی محتوا (پرسشنامه) این است که آیا پرسش ها جنبه مهمی از هدف تحقیق را اندازه گیری می کنند یا خیر (پاشا شریفی، ۱۳۷۲).در پژوهش حاضر اقداماتی برای تعیین میزان روایی پرسشنامه انجام شد که خلاصه آن ها به شرح زیر است:
ابتدا مطالعات زیادی از طریق مطالعه کتاب ها، پایان نامه ها و مقالات به عمل آمد تا بطور کامل مفاهیم و متغیرهای مهم مورد استفاده در تحقیق و چگونگی اندازه گیری آن ها روشن گردد تا بتوانیم سوالات مناسبی برای بررسی فرضیات طراحی نماییم.
با توجه به استاندارد بودن پرسشنامه و اینکه این پرسشنامه قبلاٌ در تحقیقات مختلف داخل و خارج مورد استفاده قرار گرفته و از پایایی مناسب برخوردار بوده ، لذا روایی آن مورد تائید است.
در یک نمونه مقدماتی ۳۰ تایی ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه و مولفه های آن محاسبه که نتایج در حد مطلوب بدست آمد.
۳-۸- پایایی (اعتبار درونی)
هدف و منظور از پایایی پرسشنامه این است که چنانچه این تحقیق توسط فرد دیگری یا توسط همان محقق در زمان و مکان های مختلف دوباره انجام شود به نتایج مشابهی دست یابد. به عبارت دیگر پایایی یا اعتبار که به دقت و اعتماد پذیری نیز تعبیر می شود، معین می کند یک ابزار اندازه گیری تا چه حد میزان سازگاری مفهوم مورد نظر را اندازه می گیرد. پایایی و یا اعتبار با پایداری و سازگاری اندازه گیری سروکار دارد . این مفهوم بیان می کند که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد. دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه، ابزار اندازه گیری ویژگی های با ثبات آزمودنی و یا ویژگی های متغیر و موقتی را می‏سنجد. از آن جمله می توان به روش های اجرای دوباره آزمون (روش بازآزمایی)، روش موازی (همتا)، روش تنصیف (دو نیمه کردن)، روش کودر ریچاردسون^[۲۹] و روش آلفای کرونباخ^[۳۰] اشاره کرد. ( خاکی، ۱۳۸۷). در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ که در بیشتر پژوهش ها مبنای سنجش پایایی قرار می گیرد استفاده شده است. در این روش، اجزاء یا قسمت های آزمون برای سنجش پایایی آزمون به کار می روند. زمانی که این ضریب بزرگتر از ۷/۰ باشد باشد، آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است .
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیر مجموعه سوالات پرسشنامه (یا زیر آزمون) و واریانس کل را محاسبه کرد.سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفای کرونباخ را محاسبه کرد.که در آن :

J : تعداد زیرمجموعه سوال های پرسشنامه یا آزمون
:واریانس زیر آزمون j‌ام : واریانس کل آزمون
از آنجایی که آلفای کرونباخ معمولاً شاخص کاملاً مناسبی برای سنجش قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری و ‌هماهنگی درونی میان عناصر آن است. بنابراین قابلیت اعتماد پرسشنامه مورداستفاده در این تحقیق به کمک آلفای کرونباخ ارزیابی شده است.
جدول شماره ۳-۳ : ضرایب آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق در نمونه نهایی

ردیف

سرفصل سوالات

ضریب آلفای کرونباخ

۱

ارتقاء سطح عملکرد کارکنان

۹۰۹۱/۰

۲

بهینه سازی نظام پرداختها

۸۹۵۲/۰

۳

تشخیص کارکنان مستعد برای ارتقا

۸۹۵۴/۰

محاسبات انرژی مصرفی در سیستم برودتی ساختمان و بررسی آن هم باعث میگردد که در انتخاب سیستم مناسب کار کارشناسی صورت پذیرد و هم امکان صرفه جویی در مصرف انرژی را فراهم می آورد. مقایسه اقتصادی پروژه ها با اهمیت ترین نوع تصمیم گیری برای هر مدیر است یک مدیر باید با انتخاب یکی از تکنیک های اقتصاد مهندسی و کاربرد آن ، اقتصادی ترین پروژه را معرفی نماید.

با توجه به اینکه هزینه اولیه سیستم ها به تنهایی نمی تواند معیار انتخاب سیستم برودتی بهینه باشد.حتی هزینه سالانه مصرف انرژی نیز معیار مناسبی نیست . بلکه بایستی معیار سیستم بهینه بگونه ای تعریف گردد که بسیاری از پارامترهای اقتصادی را شامل شود[۱۹] . به عنوان مثال نرخ تورم^[۲۲] ، نرخ بهره یا نرخ تنزیل^[۲۳] ، نرخ افزایش قیمت حامل های انرژی و آب ، قیمت اسمی سیستم ها، هزینه حمل نقل و نصب، طول عمر مفید سیستم ها ، هزینه نگهداری و تعمیر و ارزش اسقاطی آنها همگی بایستی در تعیین سیستم بهینه مورد توجه قرار گیرند. البته معیار بهینه به دیدگاه اقتصادی نیز بستگی دارد. بطور کلی سه دیدگاه برای ارزیابی اقتصادی وجود دارد:(۱) دیدگاه مصرف کننده انرژی،(دیدگاه تولید کننده انرژی،(۳) دیدگاه ملی.
در این بخش ابتدا به تکنیک های اقتصاد مهندسی در خصوص ارزیابی اقتصادی پروژه پرداخته سپس کاملترین سیستم ارزیابی که می توان در پروژه های برآورد اقتصادی سیستم های برودتی ساختمان استفاده نمودرا توضیح خواهیم داد.
۳-۲ تکنیک های اقتصاد مهندسی و کاربرد آنها
تکنیک های اقتصاد مهندسی که می توان در اریابی اقتصادی پروژه ها بکار برد عبارتند از[۱۹]
۳-۲-۱ روش ارزش فعلی
یکی از تکنیک های اقتصاد مهندسی روش ارزش فعلی^[۲۴] میباشد این روش کاربرد تکنیکهای دیگری است . محاسبه ارزش فعلی یک فرایند مالی،تبدیل ارزش آینده کلیه دریافت ها و پرداخت ها به ارزش فعلی در زمان حال یا مبداء پروژه می باشد . اگر عمر پروژه ها برابر باشند، محاسبه روش ارزش فعلی ساده ترین حالت خود را دارد. چنانچه ارزش فعلی خالص به ازای حداقل نرخ جذب کننده برای یک پروژه کوچکتر از صفر باشد آن پروژه غیر اقتصادی خواهد بود.
مقایسه اقتصادی پروژه ها از طریق ارزش فعلی بستگی به عمر مفید پروژه ها دارد. سه حالت مختلف برای استفاده از این روش موجود است که عبارتند از
حالت اول ،عمر پروژه ها برابرند
حالت دوم، عمر پروژه ها نابرابرند
حالت سوم، عمر پروژه ها نامحدودند- بسیاری از پروژه ها دارای عمر نامحدودند .
۳-۲-۲ روش یکنواخت سالیانه
در این روش درآمد ها و هزینه ها به دریافت یا پرداخت سالیانه یکنواخت تبدیل می شوند. این تکنیک با توجه به اطلاعات طرح تحت عنوان هزینه یکنواخت سالیانه^[۲۵] شناخته می شود. یکی از مزایای این روش بر خلاف روش ارزش فعلی، این است که عمر پروژه ها تغییری در محاسبات نمی دهد و در حقیقت نیازی به تعیین عمر مشترک برای زمانی که پروژه ها دارای عمر نابرابرند نیست.
۳-۲-۳ روش نرخ بازگشت سرمایه
یکی از روش هایی که امروزه در تعیین و انتخاب اقتصادی ترین پروژه ها متداول است می باشد . در این روش ضابطه قبول یا رد یک پروژه ، بر اساس معیاری بنام نرخ بازگشت سرمایه می باشد. در حقیقت تعادل درآمد ها(درآمد های سالیانه،ارزش اسقاطی و …)و هزینه ها(سرمایه اولیه،هزینه های سالیانه و …) تحت یک نرخ امکان پذیر است( البته نه همیشه با یک نرخ) و آن نرخ(یا نرخ ها) نرخ بازگشت سرمایه میباشد. بدیهی است نرخ بازگشت سرمایه باید شرایط لازم را جهت انتخاب یک پروژه به عنوان اقتصادی ترین پروژه داشته باشد.
در مقایسه ی اقتصادی پروژه ها با بهره گرفتن از روش نرخ بازگشت سرمایه باید مراحل زیر به ترتیب اجرا شود
الف- پروژه ها بر حسب هزینه اولیه به ترتیب صعودی مرتب شوند.
ب- نرخ بازگشت سرمایه هر پروژه محاسبه شود.
ج- اگر نرخ بازگشت سرمایه پروژه ای از حداقل نرخ جذب کننده کمتر بود، آن پروژه از مقایسه حذف گردد.
د- پروژه ها با بهره گرفتن از روش تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری اضافی، دوبدو با هم مقایسه شوند تا اقتصادی ترین پروژه شناخته شود.
۳-۲-۴ روش نسبت منافع به مخارج
یکی دیگر از تکنیک های اقتصاد مهندسی برای مقایسه اقتصادی طرح ها، روش نسبت منافع به مخارج یا سود به هزینه^[۲۶] میباشد. این روش علاوه بر بررسی اقتصادی طرح های سرمایه گذاری خصوصی، یک روش کاربردی و معروف در ارزیابی طرح های دولتی میباشد.لازم به توضیح است طرح های دولتی از آنجا که عام المنفعه هستند و نتایج آن عاید مردم می گردد پیش بینی نتایج و بیان آن بر حسب پول، از پیچیدگی خاصی برخوردار است که از این روش استفاده می گردد
۳-۲-۵ روش دوره بازگشت سرمایه
دوره بازگشت سرمایه یک روش تقریبی برای مقایسه اقتصادی پروژه هاست، تحلیلگر با بهره گرفتن از این روش در جستجوی دوره یا مدت زمانی است که سرمایه اولیه بتواند توسط درآمدهای سالیانه جبران شود. به عبارت ساده تر مجموع درآمدهای سالیانه در آن دوره برابر با هزینه های سررمایه گذاری گردد.
۳-۲ -۶ روش ارزش آینده
روش ارزش آینده، ارزش کلیه هزینه ها و درآمدها با توجه به نرخ بهره یا حداقل نرخ جذب کننده معین، در آینده محاسبه شده و مبنایی برای انتخاب یک طرح اقتصادی و مقایسه چند طرح خواهد بود.
۳-۳ روش پیشنهادی محاسبه ارزیابی اقتصادی سیستم های برودتی ساختمان
ارزیابی اقتصادی براساس هزینه چرخه عمر کاملترین تحلیل اقتصادی می باشد و روشی است که برای بررسی کاربرد های سود ده و تجاری بکار می رود. هزینه چرخه عمر^[۲۷] شامل تمام هزینه های سیستم در طول مدت بکار گیری یا عمر آن بر حسب قیمت همان روز میباشد.
۳-۳ -۱ محاسبه ارزش واقعی هزینه ها
در این روش نه تنها هزینه های سرمایه ای اولیه، بلکه تمامی هزینه های بعدی که در طول کار سیستم ایجاد می شوند در نظر گرفته می شوند. طول این دوره مطالعه بایستی بیشترین طول عمر سیستم های مورد بررسی باشد. به عنوان مثال به هنگام مقایسه یک سیستم سرمایش مرکزی یا چیلر تراکمی با طول عمر ۲۰ سال و کولر آبی با عمر مفید ۱۰ سال، بایستی دوره مطالعه را معادل ۲۰ سال درنظر گرفت. در این مورد هزینه جایگزینی یک کولر آبی مشابه پس از ۱۰ سال و نیز ارزش آب مصرف شده در طول ۲۰ سال جزء هزینه های محاسبه شونده خواهند بود. پس از آنکه هزینه های سرمایه ای اولیه و هزینه های نگهداری و تعمیرات نیز درنظر گرفته شود می توان با محاسبه دقیق مشخص نمود کدامیک از منابع مورد بررسی ارزانتر کار می کنند.
برای آنکه مقایسه معنی دار انجام گیرد، تمامی مخارج یا هزینه ها و منافع یا درآمدها بایستی به ارزش های معادل روز یا ارزش فعلی تبدیل شوند. برای این امر از نرخ بهره یا نرخ تنزیل به صورت روابط زیر استفاده می شود[۱۹]
.PW یا .FW (۳-۱)
که در آن PW ارزش فعلی،d نرخ بهره سالانه، n تعداد سالها و FW ارزش آینده^[۲۸] مربوط به هزینه ها یا درآمد ها میباشد. نرخ بهره یا تنزیل سالانه (d) عبارت است از درصد کاهش ارزش پول سرمایه گذاری شده در مدت یکسال و غالبا بین ۸ تا ۱۲ درصد می باشد.
در بررسی اقتصادی هزینه های چرخه عمر، برای محاسبه ارزش فعلی هزینه ها یا درآمدها از دو روش استفاده می شود. روش نخست برای محاسبه ارزش فعلی پرداخت هایی است که یکبار صورت می گیرند(مانند هزینه تعویض باتری پس از پنج سال) . روش دوم نیز برای محاسبه ارزش فعلی پرداخت هایی است که به دفعات صورت میگیرند. مانند هزینه های سوخت و نگهداری سالانه. روش دوم در واقع مجموع ارزش فعلی پرداخت هایی است که بصورت جداگانه در طول دوره بررسی صورت میگیرد. ارزش فعلی تمامی هزینه ها و درآمد ها بسته به مورد به یکی از روش های یاد شده با ضرب کردن در ضرایب مربوطه محاسبه می شوند.
۳-۳-۱-۱ یکبار پرداخت
ارزش فعلی هزینه ای که قرار است پس از n سال و به صورت یکجا پرداخت شود از رابطه زیر بدست می آید
PW=Pr.Cr (3-2)
Pr = 3-3))
که در آن PW ارزش فعلی، Cr هزینه یکبار پرداخت، dنرخ بهره،تعداد سالها و Prضریب ارزش فعلی یکبار پرداخت^[۲۹] است. در این رابطه نرخ تورم^[۳۰] (i) نیز منظور شده است.
۳-۳-۱-۲ پرداخت سالانه
ارزش فعلی هزینه ای که قرار است به صورت سالانه طی n سال پرداخت شود از رابطه زیر محاسبه می شود
PW = Pa . Ca (3-4)
Pa = -1) (3-5)
که در آن Ca هزینه سالانه،d نرخ بهره، i نرخ تورم،n تعداد سال ها و Pa ضریب ارزش فعلی سالانه است. به عنوان مثال ارزش فعلی هزینه سالانه نگهداری تجهیزات که طی ۲۰ سال با نرخ بهره ۱۰ درصد و نرخ تورم ۵ درصد پرداخت شود معادل ۷/۱۲ برابر هزینه نگهداری سالانه آن با قیمت های امروز میباشد(۷/۱۲= Pa)
۳-۳-۲ محاسبه هزینه چرخه عمر سالانه سیستم های برودتی ساختمان
برای تعیین سیستم بهینه بایستی با در نظر گرفتن عوامل مختلفی نظیر هزینه اولیه سیستم ها، طول عمر مفید آنها، نرخ تورم، هزینه های حامل های انرژی و نرخ افزایش آنها، هزینه تعمیر و نگهداری، ارزش اسقاطی و یارانه دولتی تحلیل اقتصادی کاملی انجام شود. همچنین بایستی تحلیل اقتصادی بر مبنای دیدگاه مصرف کننده انرژی ، دیدگاه تولید کننده انرژی و یا دیدگاه ملی صورت گیرد.
برای دستیابی به معیار بهینه، بایستی هزینه چرخه عمر سالانه شده^[۳۱] از دیدگاه های مختلف محاسبه شده و سیستمی که دارای کمترین هزینه چرخه عمر سالانه می باشد به عنوان سیستم بهینه انتخاب شود. با توجه به رابطه قبلی می توان ضریب ارزش فعلی سالانه را برای حامل های انرژی و آب نیز محاسبه نمود