۲- حسابداری ذهنی:

حسابداری ذهنی نیز قسمتی از تئوری چشم انداز است که گرایش افراد را به قراردادن رویدادهای مخصوص به حساب های ذهنی متفاوت ‌بر اساس ویژگی های ظاهری نشان می‌دهد. حسابداری ذهنی

می‌تواند به توضیح این نکته کمک کند که چرا سرمایه گذاران از تجدید تطبیق نقطه عطف خود برای یک سهام جدید خودداری می نمایند (رضا راعی ۱۳۸۳، ۲۱).

۳- خود کنترلی:

تئوری کنترل شخصی در واقع ‌به این نکته می پردازد که سرمایه گذاران گزینه هایی را برای سرمایه گذاری انتخاب می‌کنند که بتوانند شخصاً و در مواقع لزوم محدودیت ها و) کنترل های لازم را روی آن اعمال نمایند (یوسفی ۱۳۸۶، ۷۵).

۴- افسوس گریزی:

افراد پس از درک اشتباهاتی که انجام داده‌اند معمولاً دچار درد و پشیمانی می‌شوند و این احساس پشیمانی و ندامت به خاطر نتیجه احتمالی بدی است که یک تصمیم گیری نادرست به بار آورده است و افراد در فرایند دوری و اجتناب از این احساس پشیمانی ممکن است رفتارهایی را از خود نشان دهند که خیلی منطقی نباشد. این تئوری همچنین می‌تواند پدیده ضررگریزی را توضیح دهد چون افراد به خاطر اینکه احساس می‌کنند در تصمیم گیری خرید سهام دچار اشتباه شده اند در مرحله فروش سهامی که از قیمت شان کاسته شده تعامل می ورزند چون که می خواهند تا حد امکان این احساس پشیمانی دیرتر به واقعیت تبدیل شود (یوسفی ۱۳۸۶، ۷۵).

۲-۳-۳ رفتارشهودی

واژه (Heuristics) در فرهنگ لغت به معنی رفتار و تصمیم گیری ‌بر اساس تجربه ها و مستندات گذشته است. تعریف دیگری که از این واژه شده ‌به این صورت است: »فرآیندی است که ‌بر اساس آن افراد رفتارهایی را بر اساس آزمون و خطا « توسعه می‌دهند از آن جایی که ظرفیت پردازش اطلاعات در بشر محدود است اشخاص به روش های تصمیم گیری ناقص یا روش­های ابتکاری روی می آورند که به تصمیم گیری های نسبتاً خوبی نیز منجر می‌شوند. ‌به این مختصرسازی که در فرآیندهای تصمیم گیری صورت
می‌گیرد، ساده سازی ابتکاری گفته می شود (شهرآبادی ۱۳۸۶، ۵۸).

در واقع روش های ابتکاری یک سری قواعد سرانگشتی هستند که موجب سهولت در فرایند تصمیم گیری می‌شوند. ‌بنابرین‏ روش­های ابتکاری ابزاری مفید در حل مسائل هستند. با این وجود برخی رویدادها و الگوهای رفتاری وجود دارند که باعث می‌شوند استفاده از روش های ابتکاری به خطا و تورش در تصمیم گیری بینجامد. ‌بنابرین‏ استفاده از روش­های ابتکاری همیشه به یک تصمیم گیری صحیح منجر نمی شود. بازارهای مالی به طور روزافزونی در حال پیچیده تر شدن است و این باعث افزایش رفتارهای مبتنی بر تجربه وآزمون و خطا (ابتکاری) می شود. اما این رفتارها همیشه در بازارهای مالی سودمند نیست. این پدیده ممکن است بتواند توضیح دهد که چرا گاهی بازار غیرعقلانی و غیرمنطقی عمل می‌کند. یکی از اشکال این نوع رفتار در بازار مالی »رفتار توده وار «است. از شکل های دیگر رفتارهای مبتنی بر تجربیات و آزمون و خطا و… بیش واکنشی – کم واکنشی می توان نام برد (یوسفی ۱۳۸۸، ۶۰).

۲-۳-۴ بیش واکنشی و کم واکنشی

برخی معتقدند نحوه تلقی سرمایه گذاران از میزان اعتبار اطلاعاتی که در تصمیمات سرمایه گذاری از آن استفاده می‌کنند، منبع وجود این پدیده است. به بیان دیگر اگر سرمایه گذاران اعتبار اطلاعات کم اعتبار را بیش از حد تخمین بزنند، پدیده بیش واکنشی روی خواهد داد و بالعکس اگر اعتبار اطلاعات معتبر را کمتر از حد تخمین بزنند، پدیده کم واکنشی روی خواهد داد (گرفین و همکاران ۱۹۹۲، ۲۷).

کم واکنشی : آباربانل و برنارد(۱۹۹۲)با مطالعه روی این اثر آن را حالتی دانستند که در آن بازار و تحلیل گران عکس العمل کمتری نسبت به انتشار اعلامیه و اخبار مختلف از جمله اعلامیه سود در خود نشان می‌دهند. آنان بر خلاف اثر واکنش بیش از حد بازار این اثر را اثر مستقیم نامیدند (رضا راعی ۱۳۸۷، ۱۸). شواهد تجربی کم واکنشی عبارتند از: (سعیدی ۱۳۹۰، ۵۹)

۱-توالی حرکت قیمت ها ۲-حرکت تدریجی قیمت پس از اعلان سود

اثر بیش واکنشی: در بازار سهام بیش از حد سهام‌داران به اخبار جدید از جمله اعلان سودهای آتی بسیار به چشم می‌خورد (شیلر ۱۹۸۱، ۷۳) و یولونگ، تنگ وتانویر (۲۰۰۵) ضمن ارائه این اثر بیان کردند که معمولاً قیمت سهام پس از تجربه یک افزایش یا کاهش شدید، در جهت عکس حرکت می‌کند که این اثر را اثر معکوس نیز نامیدند (رضا راعی ۱۳۸۷، ۱۸).

شواهد تجربی بیش واکنشی عبارتند از (سعیدی، ۱۳۹۰)

۱-بازگشت در بلند مدت ۲-نوسانات شدید

۳-مدل درآمد مازاد السن ۴-آزمون عملیات و عملکرد سهام پس از اعلان اخبار

۵- بازده کوتاه مدت غیر عادی سهام در عرضه های اولیه ۶-شواهد تجربی واکنش نامتناسب

به طور کلی قدرت محدود در محاسبات، پیچیده بودن مسائل تصمیم گیری وجود برخی خطاهای سیستماتیک در قضاوت ها باعث می شود که گاهی انسان ها به صورت کاملاً عقلایی عمل نکنند. در این زمینه عوامل روان شناختی یکی از مهم ترین مواردی هستند که می‌توانند بر روی رفتار سرمایه گذاران و واکنش آن ها در مثال اطلاعات تأثیر بگذارند (قالیباف اصل ۱۳۸۵، ۹۸).

واکنش بیش از حد یا بیش واکنشی یکی از استثنائات یا ناهنجاری های بازار سرمایه محسوب
می شود. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که قیمت سهام با توجه به اطلاعات جدید بیش از آن چه باید تغییر کند. این پدیده معمولاً با برگشت قیمتی همراه است. تحلیل ها نشان می‌دهد که اوراق بهادار اغلب چرخه هایی از واکنش کمتر از حد و بیش از حد را در نتیجه پردازش اطلاعات سرمایه گذاران تجربه می‌کنند (قالیباف اصل ۱۳۸۵، ۹۸).

به طور کلی میزان واکنش بیش از حد یا کمتراز حد بستگی ‌به این داردکه چه طور سرمایه گذاران،اصول (اطلاعات)اولیه را درک کنند؛‌اگر این اصول به راحتی توسط بسیاری از افراد قابل درک باشد هر دو واکنش بیش از حد و کمتر از حد نهایی کوچک خواهد بود (قالیباف اصل ۱۳۸۵، ۹۸).

۲-۴- رفتار توده وار

رفتار توده وار یکی از تورش های رفتاری در بین سرمایه گذاران است و به عنوان یک عنصر مهم در بازارهای مالی به شمار می رود. این عامل گاهی باعث به وجود آمدن تلاطم در شرایطی که اطلاعات در آن پخش می شود، می‌گردد (یوسفی و دیگران ۱۳۸۸، ۵۷).

رفتار توده وار عبارت است از الگوی رفتاری همبسته بین افراد(دونو،۱۹۹۶). در تعریفی دیگر، توده واری عبارت است از پذیرش ریسک زیاد بدون اطلاعات کافی که توان آن را قصد ونیت آشکار سرمایه گذاران جهت کپی کردن رفتار سایر سرمایه گذاران و تبعیت از آنان تعریف نمود (سعیدی ۱۳۹۰، ۳۳).