جدول شماره ۴-۵- میزان صادرات و واردات ایران و آذربایجان
نمودار شماره ۴-۳- میزان صادرات و واردات ایران و آذربایجان
ارمنستان
ارمنستان هرچند از جهت وسعت، جمعیت و طول مرز مشترک با ایران بسیار کوچک است و تاکنون نیز در میان نخبگان و مردم کشورمان کمترین شناخت و حساسیت نسبت به آن به وجود آمده است. اما واقعیت این است که این کشور همسایه ایران با خصوصیاتی چون محصور بودن در خشکی، محاصره توسط کشورهای دشمن یا حداقل غیردوست، دارا بودن مذهبی متفاوت با کشورهای منطقه و تنها همسایه مسیحی ایران، دارا بودن مهاجران فراوان در سراسر جهان از جمله ایران دارای اهمیت بالایی برای کشور ایران است که لزوم تدوین سیاست خارجی و روابط همه جانبه متناسب با اهمیت آن با لحاظ نمودن منافع ملی را کاملاً ضروری می نماید. (صفری، ۶۴)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ارمنستان با توجه به معضلات ژئوپلیتیک به شدت به مواد سوختی و کالاهای ایران و نیز مسیر ایران برای واردات و صادرات کالا نیازمند است و مسیر ایران برای دسترسی آن کشور به آبهای آزاد تقریباً حالتی استثنایی پیدا کرده است. استفاده مناسب از این فرصت و در اختیار گرفتن بازارهای ارمنستان به عنوان اقدامی دارز مدت و پایدار- و نه اقدامی سودجویانه و کوتاه مدت – می تواند تامیین کننده منافع جمهوری اسلامی ایران تلقی شود.
گرجستان
گرجستان با برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب، دارای اهمیت استراتژیک ویژه ای می باشد. این کشور در مرکز و غرب منطقه قفقاز واقع شده است. این جمهوری به علت برخورداری از موقعیت کلیدی در منطقه قفقاز، مرکز ثقل ارتباط شرق و غرب و جنوب-شمال منطقه به شمار می رود. این کشور از دیرباز تاکنون پل ارتباطی آسیای صغیر با قفقاز، ایران و آسیای مرکزی به ایفای نقش پرداخته است و گرجستان دروازه قفقاز به سوی غرب است. در ایجاد ارتباط بین شمال و جنوب، جمهوری اسلامی ایران نقش مهم و کلیدی دارد که با موقعیت ژئوپلیتیکی بسیار حساس و ارزشمند،ارتباطات منطقه ای و ثبات سیاسی و اقتصادی منطقه را تضمین می کند.
وجود اختلافات سرزمینی و شکاف های قومی-مذهبی و اقتصادی از عوامل اصلی تهدید نسبت به امنیت کشورهای منطقه قفقاز می باشد. بیشترین تهدید مستقیم و واقعی نسبت به امنیت این منطقه که شرایط را برای دیگر تهدیدات امنیتی فراهم می سازد، وجود درگیری های قومی نظیر مناقشه های آبخازیا و اوستیای جنوبی در گرجستان و بحران قره باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان است. این درگیری ها تأثیر زیادی بر رقابت قدرتهای ذینفوذ در این منطقه داشته است.
همچنین بی ثباتی ناشی از درگیری های قومی سبب ضعف دولت های منطقه شده و نهایتاً این دولت ها را به سمت جذب حمایت های سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای سوق داده است به طوری که تأمین امنیت با توسل به قدرت های ذینفوذ استراتژی مشترک میان کشورهای منطقه قفقاز است. دخالت قدرت های خارجی نیز به نحوی که برای پیدا کردن مناطق تحت نفوذ در منطقه حساس قفقاز تلاش دارند. تأثیر زیادی در بی ثباتی این منطقه داشته است. نتیجه چنین روندی باعث شده که جمهوری قفقاز به تدریج برای داخل شدن در قطب بندی های موجود، یا در حال تکوین و یا پیوستن به پیمان های امنیتی راغب شوند.
برای جمهوری اسلامی ایران، تحولات قفقاز به ویژه در ابعاد امنیتی آن در طول تاریخ همواره حائز اهمیت بوده است. جنگ روسیه و گرجستان به دلیل تحول در نقش و موقعیت روسیه، ترتیبات سیاسی و امنیتی منطقه و سیاست خطوط انتقال انرژی، فرصت ها و چالش هایی را نصیب ایران کرده است. ایفای نقش جمهوری اسلامی ایران را در مسائل منطقه در جهت تأمین امنیت با توجه به منافع و نگرانی هایی که در خصوص بی ثباتی منطقه وجود دارد بسیار مؤثر و حائز اهمیت است.
۴-۴-۲- رابطه ایران و کشورهای آسیای مرکزی
آسیای مرکزی به دلیل موقعیت جغرافیایی اش جایگاه مهمی در سیاست جهانی بدست آورده است و در موقعیت مهمی در قلب قاره اوراسیا قرار دارد. این منطقه نه تنها به عنوان منطقه حائل بین آسیا و اروپا محسوب می گردد بلکه به عنوان راه ترانزیت مناطق اصلی دیگر را به یکدیگر متصل می کند. آسیای مرکزی و حوزه کاسپین جمعا منابع عظیمی از نفت و گاز طبیعی جهان را در خود جای داده است. برآورد ذخایر اثبات شده و احتمالی در منطقه تقریبا دویست میلیارد بشکه نفت می باشد که حدود ۳۰ میلیارد بشکه آن ذخایر اثبات شده می باشد. برآوردی که برابر با ذخایر دریای شمال است. گرچه ذخایر