همانا فقط خداوند عز وجل ابراهیم را خلیل خود نمود به خاطر زیاد صلوات فرستادن او بر محمد و خاندانش – که درود خداوند بر آنان باد -.
هنگامی که انسان بر کسانی که «التامّین فی محبه الله» هستند، صلوات زیاد بفرستد، نورانیتی پیدا می‌کند که یکی از آثار آن می‌تواند فزونی محبت خدا باشد.
۱٫۲٫۱٫۳٫۳٫ اطعام کردن و نماز خواندن در شب هنگام خواب مردم
جابربن عبدالله انصاری می‌گوید:از رسول خدا۷ شنیدم که می‌فرموند:
مَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا إِلَّا لِإِطْعَامِهِ الطَّعَامَ وَ الصَّلَاهِ بِاللَّیلِ وَ النَّاسُ نِیامٌ^[۷۸]
خداوند ابراهیم را دوست خود نگرفت مگر به خاطر این که اطعام غذا می‌کرد و در شب هنگامی که مردمان در خواب بودند نماز می‌خواند.
این دو خصوصیت برجسته‌ی اخلاقی در صورت تداوم می‌تواند افزونی محبت آورد. کسی که بندگان خدا را -که عیال خدا هستند- از روزی خدا می‌خورانَد و کسی که در خلوت و تنهایی برای خداوند نماز می‌خواند، هر دو آماده‌ی پرواز در اوج مراتب معنویت و محبت خدا هستند. با توجه به اهمیت نماز شب و شب زنده‌داری در پیشرفت معنوی و بهره‌مندی از لذات معنوی، به چند آیه و روایت در این زمینه اشاره می‌کنیم:

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

امام حسن عسکری۷ می‌فرمایند:
إِنَّ الْوُصُولَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ- لَا یُدْرَک إِلَّا بِامْتِطَاء اللَّیْل^[۷۹]‏
رسیدن به خداوند عزیز، سفرى است که درک نمیشود مگر با شب زنده دارى‏.
خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبر می‌فرماید:
إِنَّ رَبَّک یَعْلَمُ أَنَّک تَقُومُ أَدْنى‏ مِنْ ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَهٌ مِنَ الَّذینَ مَعَک^[۸۰]
در حقیقت، پروردگارت مى‏داند که تو و گروهى از کسانى که با تواند، نزدیک به دو سوم از شب یا نصف آن یا یک سوم آن را (به نماز و عبادت) برمى‏خیزید.
از امام صادق۷ در تفسیر قمی نقل شده است که فرمودند:
مَا مِنْ عَمَلٍ حَسَنٍ یَعْمَلُهُ الْعَبْدُ إِلَّا وَ لَهُ ثَوَابٌ فِی‏ الْقُرْآنِ إِلَّا صَلَاهَ اللَّیْلِ‏ فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ یُبَیِّنْ ثَوَابَهَا لِعِظَمِ خَطَرِهَا عِنْدَه‏^[۸۱]
هیچ عمل نیکی که بنده انجام می‌دهد نیست مگر این‌که ثوابی برای آن در قرآن هست مگر نماز شب؛ همانا خداوند ثواب آن را به خاطر بزرگی‌اش بیان ننموده است.
همچنین از امام جعفر صادق۷ روایت شده است که:
مَا مِنْ قَطْرَهٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ قَطْرَهِ دَمْعٍ فِی سَوَادِ اللَّیْلِ‏ یُقَطِّرُهَا الْعَبْدُ مَخَافَهً مِنَ اللَّهِ لَا یُرِیدُ بِهَا غَیْرَه‏^[۸۲]
هیچ قطره‌ای نزد خداوند محبوب‌تر نیست از قطره‌ی اشکی که بنده در دل شب از ترس خدا می‌ریزید که در آن غیر خدا را نمی‌خواهد.
۱٫۲٫۱٫۳٫۴٫ درخواست کسی را رد نکردن و از کسی جز خدا درخواست نکردن
از حضرت رضا۷ چنین نقل شده است:
إِنَّمَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا لِأَنَّهُ لَمْ یرُدَّ أَحَداً وَ لَمْ یسْأَلْ أَحَداً قَطُّ غَیرَ اللَّهِ تَعَالَی^[۸۳]
همانا فقط خداوند ابراهیم را خلیل خود نمود، چرا که او درخواست احدی را رد نکرد، و از احدی جز خدای تعالی درخواست نکرد.
کسی که بنده‌ای از بندگان خدا را بی پاسخ نگذارد و در حدّ توان حوائج آن‌ها و درخواست‌هایشان را برآورد و در عین حال توقع نکند که دیگران درخواست او را برآورند، بلکه اساساً از آنان که غیر خدا هستند، درخواستی ندارد، می‌تواند بذر محبت خدا را هرچه بهتر و بیش‌تر‌ در عمق وجود خویش پراکنده سازد. در روایتی که در تفسیر عیاشی نقل شده است، امام۷ علت گرفتاری حضرت یعقوب را رد‌ کردن یک سائل از در خانه‌ی خود بیان نموده اند^[۸۴].
۱٫۲٫۱٫۴٫ یاد خدا
یکی از راه‌های افزایش محبت به خداوند متعال یاد کردن خدا و نعمت‌های خداست. یکی از علامات حب خدا، دوست داشتن ذکر خداوند است. از رسول اکرم۷ نقل شده است که فرمودند:
عَلَامَهُ حُبِّ اللَّهِ حُبُّ ذِکرِهِ وَ عَلَامَهُ بُغْضِ اللَّهِ بُغْضُ ذِکرِهِ^[۸۵]
نشانه‌ی محبت خدا، محبت یاد اوست، و نشانه‌ی دشمنی با خدا، تنفر از یاد اوست.
در روایت دیگری رسول خدا۹می‌فرمایند:
مَنْ أَکثَرَ ذِکرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ ذَکرَ اللَّهَ کثِیراً کُتِبَتْ لَهُ بَرَاءَتَانِ بَرَاءَهٌ مِنَ النَّارِ وَ بَرَاءَهٌ مِنَ النِّفَاقِ^[۸۶]
هر که بسیار یاد خداوند عز وجل کند، خداوند دوستش خواهد داشت و هر که بسیار یاد خدا کند، برایش دو برائت نامه نوشته خواهد شد: برائتی از دوزخ و برائتی از نفاق.
از رسول اکرم۹ نقل شده است که خداوند متعال می‌فرماید:
ای محمد! اگر آفریدگان به ساخته‌های شگفت من می‌نگریستند، جز مرا نمی‌پرستیدند و اگر شیرینی یاد مرا در دل هایشان می‌چشیدند، ملازم درگاه من می‌شدند و ا گر به ظرائف نیکی‌های من می‌نگریستند، به چیزی جز من نمی‌پرداختند.^[۸۷]
ایشان در حدیث دیگری می‌فرمایند:
خداوند عزوجل می‌فرماید: هرگاه اشتغال به من بر بنده‌ام چیره گردد، خواسته و لذتش را در یاد خود قرار خواهم داد. پس چون خواسته و لذتش را در یاد خود قرار دادم، عاشق من می‌شود و من عاشق او می‌شوم. پس چون عاشق من شد و من عاشق او شدم، پرده میان خود و او را برخواهم داشت و این حالت را بر او مسلط خواهم کرد تا آن که چون مردم غافل شدند او غافل نشود « این کسان، سخنشان سخن پیامبران است آنان قهرمانان حقیقی هستند.»^[۸۸]
۱٫۲٫۱٫۵ تقوا
روشن است که یکی از آثار محبت خداوند، تقوا و تبعیت از فرمان‌های رسول خدا۹ است. قرآن کریم می‌فرماید:
(قُلْ إِنْ کنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یحْبِبْکمُ اللَّه^[۸۹])
(ای پیامبر) بگو: اگر خدا را دوست می‌دارید از من تبعیت کنید تا خداوند شما را دوست بدارد.
باید توجه داشت که چون یکی از آثار محبت خداوند تقوا است، اگر کسی در مسیر تقوا و خداترسی قدم بردارد، محبتش به خداوند افزایش پیدا می‌کند.
این حدیث زیبا که از امام باقر۷ خطاب به جابر نقل شده است، می‌تواند مفهِم این معنی باشد:
…‏ و اعْلَمْ یا جَابِر أَنَّ أَهْلَ التَّقْوَی أَیسَرُ أَهْلِ الدُّنْیا مَئُونَهً وَ أَکثَرُهُمْ لَک مَعُونَهً تَذْکرُ فَیعِینُونَک وَ إِنْ نَسِیتَ ذَکرُوک قَوَّالُونَ بِأَمْرِ اللَّهِ قَوَّامُونَ عَلَی أَمْرِ اللَّهِ قَطَعُوا مَحَبَّتَهُمْ بِمَحَبَّهِ رَبِّهِمْ وَ وَحَشُوا الدُّنْیا لِطَاعَهِ مَلِیکهِمْ وَ نَظَرُوا إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِلَی مَحَبَّتِهِ بِقُلُوبِهِمْ وَ عَلِمُوا أَنَّ ذَلِک هُوَ الْمَنْظُورُ إِلَیهِ لِعَظِیمِ شَأْنِهِ^[۹۰]
… ای جابر! بدان که باتقوایان، برایت کم هزینه ترین مردم دنیا و بیش‌تر‌ین یاری رسان هستند، (خدا را) یاد می‌کنی و آنان یاری‌ات می‌کنند و اگر فراموش کنی، به یادت می‌آورند. فرمان خدا را همواره بر زبان می‌آورند و پایبند به فرمان خدا و اجرا کننده‌ی آن هستند. دوستی خود را برای دوستی پروردگارشان بریده‌اند و از دنیا برای پیروی از فرمانروایشان روی گردانده‌اند و با دل‌های خود به خداوند عز و جل و دوستی‌اش نگریسته‌اند و دانسته‌اند که همو به سبب جایگاه بزرگش شایسته نگریستن است!
قرآن کریم سرانجام متقین را چنین گزارش می‌فرماید:
قُلْ أَ أُنَبِّئُکمْ بِخَیْرٍ مِنْ ذلِکمْ لِلَّذینَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ أَزْواجٌ مُطَهَّرَهٌ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ بَصیرٌ بِالْعِباد^[۹۱]
بگو: «آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم؟ براى کسانى که تقوا پیشه کرده‏اند، نزد پروردگارشان باغ هایى است که از زیر (درختانِ‏) آنها نهرها روان است؛ در آن جاودانه بمانند و همسرانى پاکیزه و (نیز) خشنودى خدا (را دارند) و خداوند به (امور) بندگان (خود) بیناست.»
۱٫۲٫۱٫۶٫ مناجات دل شب