– توده هوای سودانی
توده های هوای سودانی از دیگر تودههای هوایی است که ازمرکز کم فشار سودانی جغرافیای کشور وارد می شود و در استان کردستان نیز بارندگی هائی را به وجود میآورد.
منطقه سودان در آفریقا به علت مجاورت با منطقه حاره به طور نسبی دارای یک موقعیت کم فشار است. در فصل سرد سال با نفوذ زبانه پرفشار به نواحی شمالی سودان و ریزش های هوای سرد در آن منطقه، کم فشار سودان تقویت شده و از دریای سرخ رطوبت جذب مینماید. در واقع این سیستم در ابتدا فاقد جبهه است و فعال نمی باشد، اما به تدریج که بر وری دریای سرخ کشیده می شود، با تودههای هوای آن منطقه برخورد نموده و فعال می شود که عموماً پس از شکل گیری یا از طریق خوزستان وارد ایران می شود و یا پس از عبـور از روی عربستان و کویت و توقف کوتاه بر روی خلیج فارس و کسب رطوبت کافی، استانهای جنوبی کشور و گاهی تا نواحی مرکزی ایران را تحت تاثیر قرار میدهد و پس از آن به طرف شرق وجنوب شرق کشیده می شود.
سیستم های کم فشار سودانی در فصول سرد سال گاهی تمامی استان های جنوبی و غربی و جنوبغربی و مرکزی کشور را تحت تاثیر قرارداده و موجب ریزش های جوی گرم نظیر باران می شود که طبعاً در ارتفاعات کردستان به صورت برف نازل می گردد.
– توده ی هوای مراکز پرفشار شمالی
– در ماههای سرد سال توده هوای برخاسته از مرکز پرفشار قطبی پس از ورود به منطقه غرب کشور، به علت پوشیده بودن ارتفاعات این منطقه و استان کردستان از برف ، برروی منطقه توقف نموده و تقویت می شوند ودر این حالت برخی از نقاز استان کردستان نظیر سقز و سنندج از سردترین نقاط کشور میگردند.
– در ماههای سردسال دشت پوشیده از برف و یخ سیبری با ارسال تودههای هوای سرد و سنگین از شمالشرق کشور به داخل جغـرافیای ایران موجب تغییرات مهـمی در رژیم های دمایی و بارندگی کشور می گردد.
– کم فشار حرارتی
بخشهای از غرب استان کردستان در ماههای گرم سال تحت تاثیر شرایط آب وهوایی گرم کشور عراق قرار میگیرد که موجب افزایش دمای هوا می شود. به جز توده های هوا و سیستمهای هواشناسی گفته شده که به طور موثر بر اقلیم استان کردستان تاثیر میگذارند، برخی از سیستمهای جوی دیگر نیز در مقاطعی از فصول سال بر ین استان تاثیر میگذارند که از اهمیت کمتری برخوردارند و دارای نقش تعیین کننده ای در شکل گیری اقلیم های استان کردستان نمیباشند.
– کم فشار های ایسلندی
در فصل های سرد سال کم فشارهای ایسلندی پس از عبور از اقیانوس اطلس، کشور انگلستان، جنوب اروپا، دریای مدیترانه و کشورهای عراق وسوریه، وارد فلات ایران شده و بر روی نوار غربی کشور و استان کردستان ایجاد بارندگی می نماید (اقلیم وگردشگری استان کردستان ).
۲-۲-۹-۲- اثرات ناهمواریها در تنوع آب و هوای استان
قسمت اعظم استان بر روی رشته کوه زاگرس قرار گرفته و به همین دلیل به لحاظ اقلیمی دارای شرایط ویژه ای می باشد و اشکال مختـلف اراضی شامل کوه های مرتفع و درههای عمیق ، دشتهای دامنهای ، فلات ها و اراضی پست در این استان وجود دارد . اقلیم های خشک تا خشک سرد در استان با متوسط بارندگی۲۵۰میلی متر (بیجار) تا اقلیم نیمه مرطوب معتدل در غرب استان با متوسط بارندگی حدود ۸۰۰ میلی متر (مریوان) در استان یافت می شود . نواحی شرقی و مرکزی استان متاثر از آب و هوای برخی نواحی مرکزی ایران و مناطق غرب متاثر از آب و هوای مدیترانهای است که حضور عناصر مدیترانهای همراه با بارندگی مناسب مؤید این نظر است. به طوری که شرایط مذکور سبب شده است که جنگلهای بلوط در این منطقه حضور داشته ولی نواحی شرقی استان دارای پوشش استپی میباشد .بیشتر نواحی غربی، کوهستانی و اغلب پوشیده از جنگلهای طبیعی و در نواحی شرقی استان اراضی مسطح ، دشت ها و فلاتهای نسبتا وسیعی وجود دارند .
۲-۲-۹-۳- تاثیر ارتفاع بر اقلیم استان
استان کردستان منطقهای است کوهستانی که از مریوان تا دره قزل اوزن و ارتفاعات زنجان جنوبی در مشرق گسترش یافته است. استان کردستان از مرتفعترین استانهای کشور است و این ویژگی موجب گردیده است تا شرایط آب و هوایی استان در مقیاس وسیعی تابع شرایط مناطق کوهستانی و مرتفع باشد.ارتفاع شهر سنندج مرکز استان کردستان ۱۴۸۰ متر از سطح دریا است.
استان کردستان با ارتفاع متوسط ۲۰۰۰ متر از سطح دریا و تاثیر پذیری از ارتفاعات زاگرس،دارای زمستانهای سرد است. جهت گسترش و استقرار ارتفاعات در استان کردستان به گونه ای است که نخستین بارندگی از تودههای هوای باران زا که به غرب کشور میرسند.بر روی ارتفاعات این منطقه صورت میگیرد و به این سبب ریزش های جوی سالانه در اکثر نقاط استان کردستان و به ویژه مناطق کوهستانی استان در حد بالایی قرار دارد. ریزش های جوی در نقاط مرتفع استان غالباً به شکل ریزش یرف و در بخش های کم ارتفاع استان غالبا ً به صورت باران است.
مرتفع بودن استان و وجود ارتفاعات متعدد در سطح آن علاوه بر تاثیر بر رژیم بارندگی استان، بر سایر متغیرهای جوی استان نظیر دما ، تبخیر ، رطوبت هوا ، باد و غیره نیز تاثیر می گذارد که این تاثیر چه به صورت انتزاعی بر یک یک عوامل جوی و چه به صورت ترکیبی بر ساختار اقلیمی، در نهایت بر رژیم اقلیمی استان موثر واقع شده و موجب پدید آمدن اقلیم ها و زیر اقلیم های متعددی در جغرافیای استان کردستان گردیده است( اقلیم و گردشگری استان کردستان).
درمجموع نقش ارتفاعات استان کردستان در دوره گرم سال زیاد محسوس نیست . اما درفصل زمستان با یورش هوای سرد و ماهیت کوهستانی منطقه و گسترش بادهای غربی به همراه رطوبت تودههای هوای مدیترانه علاوه بر ریزش بارانهای فراوان و برف سنگین موجب کاهش شدید دما دراین منطقه می شود به طوری که اختلاف درجه حرارت حداکثر و حداقل مطلق دربعضی از ایستگاهها به ۷۸ درجه سانتی گراد نیز میرسد .
۳-۲-۱۰- ویژگی های آب و هوایی
این استان منطقهای کاملاً کوهستانی است و به علت وجود ارتفاعات، پستی و بلندی ها و بارندگی مناسب دارای رودهای فراوان و مناطق سر سبز و حاصلخیز است. آب و هوای یا اقلیم کردستان متاثر از تودههای هوای گرم و مرطوب مدیترانهای است که این تودهها موجب بارندگی هایی در بهار و ریزش برف در زمستانها شده است .این تودههای هوایی که از اقیانوس اطلسو دریای مدیترانهبا برخورد به ارتفاعات زاگرس بخش قابل توجـهی از رطوبت را بصـورت بارشهای پراکنده برف و باران در این منطـقه نشان می دهند.آب و هوای استان در ناحیه شمالی آب و هوای نسبتاً سرد و در نواحی جنوبی معتدل کوهستانی است و دارای فلاتهای مرتفع و خشک و دشتهای حاصلخیز مانند دشت مریوان ، دشت اوباتو ، دشت ئیلاق یا دهگلان ، دشت قروه و دشت کامیاران است( سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان).
۳-۲-۱۰-۱- دما
دومین پارامتر از نظر نمایه خشکسالی دما میباشد. میانگین دما در این استان از ۸/۷ تا ۹/۱۳ تغییر میکند. نمودارهای شماره(۳-۱۳) و (۳-۱۴) دامنه دمایی طی دوره ۲۵ ساله و رژیم دمایی ماهانه در شهرهای مختلف استان را نشان می دهند. همانطور که ملاحظه میگردد بیشترین میانگین دمایی در شهرستان سنندج به میزان ۹/۱۳میباشد. نکته قابل توجه در این دو نمودار دمای شهرستانهای استان از نظر دمایی تقریباً در یک رنج میباشند. فقط در فصل زمستان دمای سنندج بین ۲ تا ۳ درجه از دمای بقیه شهرستان ها بیشتر است و آن نیز می تواند به علت آلودگی مرکز این استان نسبت به بقیه نقاط استان میباشد.
نمودار شماره (۳-۱۳): دامنه دمای شهرستان های استان کردستان
نمودار شماره (۳-۱۴): رژیم دمایی شهرستانهای استان کردستان
۳-۲-۱۰-۲- نزولات جوی
مهمترین پارامتر در نشان دادن خشکسالی در هر منطقه میزان نزولات جوی میباشد. دامنه بارش سالانه در استان کردستان به طور متوسط بالغ بر۳۰۰ تا ۹۵۰ میلیمتر در سال میباشد.بیشترین میزان بارندگی مربوط به شهرهای مریوان۹۰۰ و بانهحدود ۷۰۰ میلی متر در سال و کمترین میزان بارندگی در ناحیه شرق حدود ۳۴۰ میلی متر و در قسمت مرکزی استان یعنی سنندجنزدیک به ۴۰۰ میلی متر در سال است. نفوذ تودههای مرطوب زمستانی و بهاری در مریوانو دریاچه زریوارتأثیر فراوانی در مرطوب و معتدل شدن هوای این ناحیه دارد.
نمودار شماره (۳-۱۵): بارندگی استان کردستان
نمودارهای شماره(۳-۱۵) و (۳-۱۶) میزان بارندگی طی دوره ۲۵ ساله و رژیم بارندگی ماهانه در شهرهای مختلف استان را نشان می دهند.همانطور که ملاحظه میگردد بیشترین بارش در شهرستان مریوان به میزان ۹۲۸ میلیمترمیباشد. همچنین درغالب نقاط استان از ماه خرداد تا شهریور میزان بارندگی ناچیز بوده و بیشترین بارندگی در ماه اسفند میباشد.
نمودار شماره (۳-۱۶): رژیم بارندگی در شهرستان های استان کردستان
میزان بارندگی در استان کردستان از غرب به شرق کاهش مییابد. دلیل این امر وجود دیواره کوهستانی ناحیه است که از نفوذ جریانهایی که از غرب به فلات وارد میشود،جلوگیری میکند.
۳-۲-۱۰-۳- رطوبت نسبی
علاوه بر میزان و توزیع بارندگی و دما، میزان رطوبت نسبی محیط نیز در شدت خشکسالی نقش مهمی دارد. همان طوری که در نمودار (۳-۱۷)نشان داده شده، در ارتفاعات که دما نسبتاٌ پایین است، میزان رطوبت نسبی ازسایر مناطق بیشتر است. لذا انتظار میرود پدیده خشکسالی آسیب کمتری به این مناطق وارد نماید.
نمودار شماره (۳-۱۷): رطوبت نسبی در شهرستان های استان کردستان
۳-۲-۱۰-۴- ساعات آفتابی
ساعات آفتابی یکی از پارامترهای موثر در تبخیر و فزاینده شدت خشکسالی میباشد. نمودار (۳-۱۸) ساعات آفتابیماهانه در شهرستانهای استان کردستان را نشان میدهد. همانطور که در این نمودار مشخص است در بیشتر ماهها ایستگاه قروه بالا ترین و ایستگاه سنندج کمترین ساعات آفتابی را دارا میباشند. بیشینه ساعات آفتابی در ماه تیر و کمینه آن در دیماه دیده می شود.
نمودار شماره (۳-۱۸): ساعات آفتابیماهانه در شهرستان های استان کردستان
۳-۲-۱۰-۵-تبخیر در استان
یکی از پارامترهای مهم و موثر در شدت خشکسالی، تبخیر میباشد. نمودار (۳-۱۹) تبخیر ماهانه در شهرستانهای استان کردستان را نشان میدهد. همانطور که در این نمودار مشخص است در بیشتر ماهها ایستگاه سقز بالاترین و ایستگاه زرینه اوباتو کمترین تبخیر را دارا میباشند. بیشینه تبخیر در ماه مرداد و کمینه آن در ماههای فصل زمستان دیده می شود.
نمودار شماره (۳-۱۹): تبخیر در شهرستان های استان کردستان
۳-۲-۱۰-۶- نمودار آمبروترمیک ایستگاههای استان کردستان
با ترسیم نمودارهای آمبروترمیک میتوان دوره های خشک و مرطوب را نمایان کرد. در این پژوهش با عنوان بررسی دوره های خشکسالی با تاکید بر دوره های مرطوب، مشخص شدن دوره های خشک و مرطوب برای انجام مراحل آماری مهم میباشد. در جداول شماره (۳-۲۰) تا (۳- ۲۴ ) نمودارهای آمبروترمیک ایستگاههای استان کردستان را نشان میدهد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
نمودارشماره(۳-۲۰ ) نمودار آمبروترمیک ایستگاه سنندج
نمودارشماره(۳- ۲۱ ) نمودار آمبروترمیک ایستگاه قروه
نمودارشماره(۳-۲۲) نمودار آمبروترمیک ایستگاه سقز
نمودارشماره(۳-۲۳ ) نمودار آمبروترمیک ایستگاه بیجار
نمودارشماره(۳- ۲۴) نمودار آمبروترمیک ایستگاه زرینه اوباتو
بر اساس این نمودارها فصل مرطوب در مناطق مختلف استان از آبان آغاز وتا اردیبهشت وخرداد ادامه پیدا می کند.
۳-۲-۱۰-۷-بادها
مهمترین بادهای استان بادهای مرطوب غربی و شمال غربی است. بادهای غربی در استان با عنوان باد شه مال مشهور بوده پس از رسیدن به کوه های مرزی با دنبال کردن جهت کوهها از جنوب غربی به سمت شمال متمایل می شود. این جریان هوا مرطوب و بارانآور است که ضمن برخورد با بادهای سرد آسیای مرکزی، رطوبت خود رابه صورت باران و برف در این ناحیه از دست میدهد از دیگر بادهای مشهور این استان باد خشک شرقی باد مه و زریان است(انجمن منابع طبیعی استان کردستان).
۳-۲-۱۱– اقلیم استان
بر اساس طبقه بندی اقلیمی دمارتن گسترش یافته، محاسبه رابطه آن بین ایستگاه های مختلف استان، نوع اقالیم موجود به شرح زیر مشخص شده است:
[دوشنبه 1401-04-06] [ 01:02:00 ق.ظ ]
|