*دل کسی گشودن؛ کنایه از(مصدر) شاد کردن و نیز انبساط خاطر دادن:
دو چشم سیر نگردد همی ز دیدن او
دل گره خورده بگشاید آن گشاده جبین(۵۵۸۰)
و نیز نک بیت: ۷۵۳۵
*دل گشاده را بستن؛ کنایه از(مصدر) غمگین و ناراحت کردن:
اندوه او دل گشاده ببست
رامش میر بسته‌ها بگشاد(۸۰۹)
*گشاده دل؛ صفت هنری و کنایه از سخی و جوانمرد و نیز شاد و بانشاط:
در خزانه‌ی او پیش من گشاده و من
گشاده دست و گشاده دل و گشاده زبان(۵۶۶۶)
*دل چو خر شد ز دست و برد رسن؛ تمثیل برای مصراع اول:
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نبرد دل مرا همی فرمان
دل چو خر، شد ز دست و برد رسن(۶۱۵۷)
دلبر
← معشوق
دم

• • با واژه دم ۱ تصویر به صورت کنایه ساخته شده است:

*دم بر نیامدن؛ کنایه از(مصدر( ساکت و خاموش بودن:
چو بانگ خیزد که آمد امیر ابو یعقوب
ز هیچ جانور از بیم بر نیاید دم(۴۶۱۲)
دمار

• • با واژه دمار ۹ تصویر به صورت کنایه ساخته شده است:

*دمار از کسی یا چیزی برآوردن؛ کنایه از(مصدر( شکنجه و آزار رسانیدن، از بیخ و بن بر کندن، به هلاکت افکندن(عفیفی، ۱۳۷۲: دمار از کسی برآوردن):
لشکر او پیش دشمن نا کشیده صف هنوز
او تیغ از لشکر دشمن بر آورده دمار(۱۰۹۲)
و نیزنک ابیات: ۱۴۹۷، ۱۰۰۵، ۱۲۴۴، ۲۷۵۹، ۱۸۶۸، ۱۸۹۷، ۱۴۷۳ و ۱۶۴۰
دندان

• • با واژه‌ی دندان ۶ تصویر به صورت کنایه ساخته شده است:

*از بن دندان؛ کنایه از کمال رغبت، از ته دل(عفیفی، ۱۳۷۳: ذیل از بن دندان):
و گر چون بندگان آیند خدمت را میان بسته
گرامی دارشان کان آمدن هست از بن دندان(۵۱۰۳)
و نیز نک: ۲۰۵۴، ۳۹۸
*دندان خاییدن؛ کنایه از اظهار تأسف و پشیمانی بردن:
تا همی خایم لب و دندان خویش
ز آرزوی آن لب و دندان دوست(۸۵۸۷)
*دندان کندن از کسی یا چیزی؛ کنایه از نابود کردن، مغلوب کردن و نیز رسوا و زبون شدن(عفیفی، ۱۳۷۲: ذیل دندان کندن):
آتش خشمش دو دندان بر کند از پیل مست
آفت سهمش دو ساعد بشکند از شیر نر(۳۷۵۹)
*دندان کسی کنده شدن؛ کنایه از قطع کننده‌ی طمع باشد، عجز و الحاح و زاری کنان و ترسان(سجادی،۱۳۸۹: ذیل دندان کندن).
دندان همه کنده شد و چنگ همه سست
گشتند چو کفتار کنون از پی مردار(۳۷۵۹)
دوا

• • با این واژه ۱ تصویر به صورت تشبیه ساخته شده است:

*مشبهٌ‌به ممدوح(سلطان محمود غزنوی) از جهت درمان کردن:
هر بند را کلیدی هر خسته را علاجی