تومورهای غدد بزاقی محدوده سنی وسیعی را دربرگرفته ولی به طور معمول انواع خوش‌خیم در حدود سنی ۴۰ سال و انواع بدخیم نیز حدود ۱۵-۱۰ سال دیرتر بروز پیدا می‌کنند [۱,۷]. علیرغم اینکه برخی مطالعات نشان داده‌اند شایع‌ترین مکان درگیری تومورهای غدد بزاقی به ترتیب غده پاروتید، غدد مینور، تحت فکی و زیرزبانی می‌باشند؛ در تحقیق انجام شده در لاگوس توسط Ladeinde و همکاران (۲۰۰۷) [۸]؛ شایع‌ترین مکان بروز تومورها در غدد مینور و در تحقیق صورت گرفته توسط Ansari (2007) در ایران و نیز تحقیق Ito و همکاران (۲۰۰۵) در برزیل؛ غده تحت فکی به عنوان دومین مکان شایع بروز تومور گزارش گردید [۹,۱۰]. از طرف دیگر، در اکثر تحقیقات، شایع‌ترین مکان بروز تومورهای غدد بزاقی فرعی در کام دیده شده و این موضوع به ویژه در تحقیقاتی که منحصر به غدد مینور بوده‌اند؛ مشخص بوده است [۱۱,۱۲].
برخی معتقدند که اکثر تومورهای غدد بزاقی خو‌ش‌خیم بوده و شایع‌ترین تومور خوش‌خیم نیز پلئومورفیک آدنوما می‌باشد. در بین تومورهای بدخیم نیز، موکواپیدرموئید کارسینوما به عنوان شایع‌ترین تومور نام برده شده است [۱,۲]. این نتایج در تحقیقات زیادی گزارش شده ولی همزمان، در
برخی مطالعات دیگر، شیوع آدنوئید سیستیک کارسینوما بیشتر از سایر تومورهای بدخیم برآورد کرده‌اند [۱۳,۱۴].
از نظر شیوع تومورها برحسب جنس؛ طبق نتایج برخی مطالعات؛ این ضایعات بیشتر در زنان روی می‌دهد [۱,۷,۱۵,۱۶]. البته، در مطالعات دیگری؛ شیوع تومورها در دو جنس زن و مرد به طور یکسان گزارش شده است [۸,۱۱,۱۷]. همچنین، Li و همکاران (۲۰۰۴) نشان دادند تومورهای خوش‌خیم در زنان و تومورهای بدخیم نیز در مردان بیشتر بوده [۱۲] و در تحقیق Masanja و همکاران (۲۰۰۳)؛ این شیوع بیشتر در مردان دیده شد [۱۳].
تظاهرات تومورهای غدد بزاقی عمدتاً به صورت تورم بدون درد در ناحیه مربوطه بوده و افزایش اندازه توده نیز ممکن است در طی مدت زمان طولانی رخ دهد [۱۸,۱۹]. در ۶ درصد تا ۲۹ درصد بیماران، درد جزء علائم اولیه بوده [۱۰,۲۰] و درگیری عصب فاسیال هم یک روند بدخیمی را مطرح می کند. دیگر علائمی که به نفع وجود بدخیمی هستند، عبارتند از: تریسموس، آدنوپاتی گردنی، بی‌حسی، لق شدن دندان و خون‌ریزی [۲۱,۲۲].
CT Scan خصوصاً با کاربرد کنتراست وریدی برای ارزیابی محل و میزان گسترش بیماری به خصوص در صورت درگیری لوب عمقی پاروتید و نواحی پارافارنژیال مفید خواهد بود [۲۳]. البته، MRI در تشخیص درگیری نسج نرم نسبت به CT Scan ارجحیت داشته ولی در مشخص کردن لندمارک‌های استخوانی ناتوان می‌باشد [۲۳].

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

درمان تومورهای غدد بزاقی عمدتاً جراحی بوده و در مورد تومورهای بدخیم ممکن است درمان‌های تکمیلی جراحی و غیرجراحی دیگری نیز اندیکاسیون داشته باشند [۹].
بررسی تومورهای بزاقی با توجه به رفتارهای گوناگون آنها و نیز اثرات مخربی که در سیستم فکی و دهانی از خود برجای می‌گذارند، جزء مهمترین روش‌های تحقیقاتی در آسیب‌شناسی دهان، فک و صورت به شمار می‌رود [۱,۲]. بدیهی است اولین قدم در این راه، طبقه‌بندی مناسب و آگاهی بیشتر از میزان بروز هر تومور و ارزیابی تومورها برحسب سن، جنس و مکان درگیری می‌باشد تا براساس اطلاعات به دست آمده بتوان معیار دقیقی از تشخیص افترافی آنها برای کلینسین‌ها تهیه کرد. با توجه به تفاوت میزان شیوع و بروز این تومورها در جوامع مختلف، ضروری است در هر منطقه جغرافیایی بررسی‌های اپیدمیولوژیک خاصی در این زمینه صورت بگیرد. در این تحقیق، برای اولین بار در کشور، تومورهای غدد بزاقی در یک دوره زمانی نسبتاً وسیع ۳۸ ساله بررسی گردید تا بتوان از طریق مقایسه نتایج با آمارهای به دست آمده در تحقیقات مختلف و ارزیابی مشابهت‌ها و مغایرت‌های آنها؛ به یک جمع‌بندی کلی درباره وضعیت این تومورها دست یافت.
با توجه به نکات ارائه شده در یک دید خلاصه دلایل انتخاب موضوع و اهمیت آن از قرار ذیل می‌باشد:
– با انجام این تحقیق، فراوانی تومورهای غدد بزاقی در مراجعین به بخش آسیب‌شناسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در فاصله سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۵۰ بررسی گردید.
– تومورهای غدد بزاقی؛ علیرغم شیوع محدود، اهمیت زیادی در بررسی‌های گذشته­نگر داشته و فراوانی آنها برحسب مناطق جغرافیایی و نژادی متفاوت گزارش شده است.
– با توجه به رفتار متفاوت تومورهای غدد بزاقی، هر جامعه‌ایی ضرورت دارد بررسی‌های خاص خود درباره این تومورها را انجام داده و از آنها برای انجام تشخیص و درمان بیماران استفاده نماید.
– همچنین لازمه طبقه‌بندی مناسب و آگاهی از شیوع تومورها انجام بررسی‌های مختلف روی رفتار تومورهای غدد بزاقی در جوامع مختلف می‌باشد.
– از طرف دیگر با توجه به دسترسی پرونده‌های بیماران در بخش آسیب‌شناسی دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ امکان انجام تحقیق فراهم بوده است.

بیان مسئله

– تومورهای غدد بزاقی ماژور (Major): تومورهای رخ داده در غدد بزاقی بناگوشی، تحت فکی و زیرزبانی
– تومورهای غدد بزاقی مینور (Minor): تومورهای روی داده در غدد بزاقی کوچک و فرعی پراکنده در حفره دهان
– تومورهای غدد بزاقی خوش‌خیم (Benign): تومورهایی که رفتارشان آرام بوده و به درمان؛ پاسخ مناسبی می‌دهند.
– تومورهای غدد بزاقی بدخیم (Malignant): اکثراً این تومورها رفتار بدخیمی داشته و تهدید کننده زندگی بیمار می‌باشند.

اهداف تحقیق

الف- هدف کلی

تعیین فراوانی تومورهای غدد بزاقی در مراجعین به بخش آسیب‌شناسی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در فاصله سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۵۰

ب- اهداف اختصاصی

– تعیین فراوانی انواع تومورهای غدد بزاقی برحسب سن، جنس و موقعیت تومور
– تعیین نوع تشخیص بالینی ارائه شده برای تومورهای غدد بزاقی
– تعیین نوع تشخیص‌های هیستولوژیک ارائه شده برای تومورهای غدد بزاقی
– تعیین میزان تطابق تشخیص‌های بالینی و هیستولوژیک برحسب نوع تومورهای غدد بزاقی
– تعیین خصوصیات تومورهای غدد بزاقی برحسب ماژور و مینور بودن آنها؛ ماهیت محیطی و مرکزی و نیز خوش‌خیم یا بدخیم بودن آنها
– مقایسه نتایج به دست آمده از بررسی تومورهای غدد بزاقی با آمار جهانی

ج- هدف کاربردی تحقیق

با تعیین خصوصیات تومورهای غدد بزاقی در تحقیق؛ می‌توان امکان تشخیص زودرس آنها را بررسی و ضمن مقایسه نتایج با آمار جهانی؛ تحقیقات جدیدی را در دستیابی به علل و عوامل مؤثر بر شیوع این تومورها در جامعه مورد بررسی را طراحی و اجرا کرد.

د- فرضیات یا سؤالات تحقیق

۱- فراوانی تومورهای غدد بزاقی در جامعه مورد بررسی در تحقیق برحسب سن، جنس و موقعیت بروز چقدر می‌باشد؟
۲- فراوانی تومورهای غدد بزاقی خوش‌خیم یا بدخیم در جامعه مورد بررسی برحسب سن، جنس و موقعیت بروز چقدر می‌باشد؟
۳- چه تفاوت‌ها و مشابهاتی بین آمار به دست آمده از بررسی تومورهای غدد بزاقی در شهر مشهد با سایر آمار جهانی وجود دارد؟
کلیات
فصل دوم: مروری بر متون
و مقالات

۱- کلیات

غده بزاقی یکی از ارگان‌های مهم حفره دهان بوده که بزاق (Saliva) تولید می‌کند، سطح دندان‌ها و مخاط را پوشانده و در مرطوب نگه داشتن دهان نقش دارد. بزاق مایع پیچیده‌ای است که نقش مهمی را در حفظ شرایط مناسب دهان بر عهده دارد. افرادی که کمبود ترشح بزاق را دارند، مشکلاتی در
تغذیه، صحبت کردن و بلع خواهند داشت. هم چنین مستعد به عفونت‌های مخاط دهان و پوسیدگی دندان می‌باشند [۴,۵].
در انسان سه جفت غده بزاقی اصلی وجود دارد. این غدد شامل: پاروتید، زیرزبانی و تحت فکی می‌باشند و تعداد زیادی غده بزاقی فرعی، در قسمت‌های مختلفی از حفره دهان مشاهده می‌شوند. غده پاروتید، بزاقی آبکی را ترشح می‌نمایند که شامل آنزیم‌هایی همچون آمیلاز و پروتئین‌هایی مثل پروتئین‌های غنی از پرولین و سایر گلیکوپروتئین‌ها می‌باشد. بزاق تحت فکی، علاوه بر ترکیباتی که ذکر شد مقادیر بالایی از ترکیبات گلیکوزیدی به نام موسین‌ها را تولید می‌کند. ترکیب بزاق مخلوطی از ترشحات غدد اصلی، غدد فرعی، سلول‌های اپی تلیالی Desquamated دهان، میکروارگانیسم‌ها و بقایای غذایی، اجزای سرمی و سلول‌های التهابی می‌باشد [۵].

وظایف بزاق (Function of Saliva):

بزاق وظایف متعددی را برعهده دارد: ۱) حفاظت ۲) خاصیت بافری ۳) تشکیل پلاک ۴) حفاظت از سلامتی دندان ۵) فعالیت ضد میکروبی ۶) ترمیم بافتی ۷) چشایی می‌باشد. که مهم ترین وظیفه بزاق، حفاظت از حفره دهان می‌باشد [۴,۵].

تکامل غدد بزاقی (Development):

غدد بزاقی از تاثیر اپی تلیوم بر مزانشیم زیرین خود بوجود آمده است، وجود مزانشیم برای تکامل نرمال و شکل گیری قسمت پشتیبانی غدد بزاقی در بالغین مورد نیاز است [۴,۵].
مزانشیم از بافت همبند سلولی Pluripotential (مانند فیبروبلاست و مست سل‌ها و ماکروفاژها) و اکتومزانشیم (ECM) تشکیل شده است. ECM شامل ترکیباتی مانند GAGS (Glycosaminoglycons) و پروتوگلیکان‌ها می‌باشد که خاصیت ژل مانندی را به آن می‌دهند. GAGS به مرکز پروتئین می‌چسبد و زیر مجموعه پروتوگلیکی را تشکیل می‌دهند. خاصیت چسبندگی ECM را می‌توان به دو گلیکوپروتئین: لامینین و فیبرونستین که در بازال لامینای زیراپی تلیالی که ECM را در برگرفته است نسبت داد. بازال لامینا شامل کلاژن نوع پنج و گلیکوپروتئین‌هایی مانند لامینین و نیدوژن (انتاستین) می‌باشد. تاثیر ECM در تکامل فراهم کننده نشانه‌هایی برای تکثیر سلولی، تمایز سلولی و مورفوژنزیس است [۴].

ساختار غده بزاقی (Structure)

غدد بزاقی از قسمت‌های زیر تشکیل شده است:
توده‌های ترشحی انتهایی؛ که شامل سلول‌های سروزی و موکوسی می‌باشد.
توده‌های موکوسی انتهایی؛ که توسط ساختارهای هلالی شکل سروزی احاطه شده است.