فایل شماره 6099 |
ادبیات تحقیق
۲-۱- پیشینه تحقیق
بررسی پیشینه پژوهش، نه تنها پژوهشگر را از نظر تشخیص و تعریف متغیرها و عملیاتی کردن آنها، بلکه در تشخیص و چگونگی ارتباط متغیرهایی که هم از لحاظ مفهومی و هم از لحاظ علمی مهم است را یاد میدهد.
هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق عبارتست از:
۱- برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهشهای قبلی با مساله تحقیق
۲- آشنایی با چارچوب نظری و یا تجربی مساله تحقیق
۳- آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهشهای گذشته.
(خاکی، ۱۳۸۲، ۱۶۸، ۲۷)
۲-۱-۱- پیشینه تحقیق در سطح جهان
افت تحصیلی یکی از مشکلاتی است که معمولاً نظامهای آموزشی و پرورشی جهانی با آن دست به گریبانند و در حقیقت آفتی است که به محصول آموزشی و پرورشی کشورها لطمه میزند و کارایی و بهره وری[۳] نظامها را با نقصان روبرو میسازد.
یک بررسی انجام شده در ایالات متحده امریکا نشان میدهد که سه دسته از عوامل مهم در ترک تحصیل دانش آموزان دخالت داشته است.
۱- عوامل مربوط به درون مدرسه شامل ضعیف بودن در درس، عدم سازگاری معلم با پسران، اخراج شده، مردود شدن و به درد نخوردن مدرسه برای دانشآموزان
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
۲- حاملگی زودرس برای دختران ( که البته مشخص نشده است در درون مدرسه بوده است یا خانواده یا در جامعه) و ازدواج و تشکیل خانواده برای دختران و زندگی با یکی از والدین
۳- مسائل اقتصادی شامل اشتغال به کار دانشآموزان، تعهدات اقتصادی در خانواده برای دانشآموز خصوصا برای پسران. (صفوی ۱۳۶۵ ،۴۵)
هافمن در سال ۱۹۸۹ با تحقیقی در مورد اشتغال مادران و وضعیت فرزندان، خاطر نشان میسازد که دختران مادران شاغل از پیشرفت تحصیلی و سازگاری اجتماعی و استقلال بیشتری برخوردارند.
همچنین پسران مادران شاغل در مقایسه با پسران مادران غیرشاغل از سازگاری اجتماعی و استقلال بالاتری بهرهمندند.در خانوادههای بسیار فقیر پسران مادران شاغل در آزمونهای شناختی و هوشی نمرات بالاتر از پسران مادران غیرشاغل دارند در ضمن مادران طبقه متوسط نسبت به مادران طبقات پایینتر، میتوانند معلم بهتری برای فرزندان خود باشند و تحریک ذهنی گستردهتری برای آنها فراهم سازند. در مورد اثرات تلویزیون در وضعیت تحصیلی فرزندان، دو محقق به نام فیلیپ نیومن و باربارانیومن با فرا تحلیل یا تحلیل نتایج ۲۳ تحقیق، عنوان میکنند که پیشرفت تحصیلی در میان کودکانی که در هفته، ۱۰تا۱۵ ساعت تلویزیون تماشا میکنند در بالاترین حد است (در مقایسه با کودکانی که کمتر از ۱۰ ساعت تماشا میکنند) و سپس با افزایش تماشا از ۲۰ تا ۴۰ ساعت در هفته، میزان پیشرفت تحصیلی به طور چشمگیری کاهش مییابد. در هندوستان هم بر اساس گزارش گروه مشاوران یونسکو( ۱۳۶۹، ترجمه مشایخ) دانشآموزان بیشتر به علت کمبود لباس و عدم امکانات و شهریه ترک تحصیل میکنند. بر اساس آمار منتشره، ۳۰ درصد ترک تحصیل زنان یا دختران بر اثر عدم علاقه والدین به تحصیل آنها بوده است. در مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز(پاییز سال ۷۲-۷۱) آمده که : در پژوهشی که در انگلستان صورت گرفته است، نشان داده شده که شغل پدر به عنوان شاخص طبقه اجتماعی، بالاترین همبستگی را با پیشرفت تحصیلی در تمام سطوح پیش دانشگاهی داشته است.(حاجیزاد،۱۳۸۲، ۷۱ الی ۶۸)
البته برخی از راهبردهای موفقیتآمیز در کشورهای آسیا و اقیانوس آرام ظهور جنبشهایی برای مبارزه با «افت تحصیلی» بیان خواهد شد.
۲-۱-۲- پیشینه تحقیق در ایران
در ایران در زمینه افت تحصیلی تحقیقات و پژوهشهای زیادی در استانها و شهرهای مختلف صورت گرفته است و این نشانگر جدی بودن مسأله فوق است که اذهان غالب اندیشمندان، خصوصا مسئولین آموزش و پرورش را به خود جلب کرده است. در این قسمت به عنوان نمونه، چند مورد از پژوهشهای انجام شده که در پایاننامهها آمده است آورده خواهد شد:
مرضیه وفادار مرادی در سال ۱۳۷۷ تحقیق به نام بررسی نگرش دبیران و دانشآموزان نسبت به عوامل موثر بر افت تحصیلی دانشآموزان در نظام جدید آموزش متوسطه در دبیرستانهای دخترانه مشهد انجام داده است این پژوهش در پی شناخت عوامل مربوط به ساختار و محتوای نظام جدید آموزش متوسطه بوده که زمینه لازم را برای افت تحصیلی دانشآموزان فراهم کرده است. فرضیههایی که بدین منظور تدوین شده، عبارتند از:
۱- بین شیوههای برنامهریزی دروس در نظام جدید آموزش متوسطه و افت تحصیلی دانشآموزان رابطه وجود دارد.
۲- بین تغییرات مکرر آیین نامهها و دستورالعملهای اجرایی نظام جدید آموزش متوسطه با افت تحصیلی دانشآموزان رابطه وجود دارد.
۳- بین حجم زیاد و سنگین دروس با افت تحصیلی دانشآموزان رابطه وجود دارد.
۴- بین شیوههای سنتی تدریس و افت تحصیلی دانشآموزان رابطه وجود دارد.
۵- بین عدم تمایل دانشآموزان ضعیف نسبت به ادامه تحصیل در شاخه کارودانش و فنیوحرفهای با افت تحصیلی دانشآموزان رابطه وجود دارد.
نتایج این تحقیق نشان داده است که غیر از فرضیه دوم، بقیه فرضیهها تأیید شده است.
نمونهگیری در این پژوهش با بهره گرفتن از روش نمونهگیر تصادفی خوشه ای انجام شده و روش به کار رفته در این تحقیق از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری این پژوهش متشکل از کلیه دبیران شاغل در دبیرستانهای دخترانه نظام جدید و کلیه دانشآموزان دختر مشغول به تحصیل در این دبیرستانها که حداقل ترم چهارم و بیشتر بوده و در یک یا چند درس افتادهاند و همچنین برای مستندسازی فرضیههای تحقیق از آزمون مجذور کا (خی دو) استفاده شده است.(وفادار مرادی، ۱۳۷۷، ۶۷)
پژوهش دیگری توسط بهرام مجیدی در سال ۱۳۷۵ در شهرستان میانه صورت گرفته که موضوع آن، بررسی رابطه بین برخی از ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی خانواده با موفقیت و افت تحصیلی دانشآموزان سوم راهنمایی شهرستان میانه است. پژوهش حاضر که به روش پیمایشی انجام شده، از روش همبستگی برای بررسی رابطه میان متغیرها استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان سوم راهنمایی شهرستان میانه در سال تحصیلی ۷۵-۷۴ بوده است و از بین جامعه آماری، تعداد ۳۶۰ نفر از دانشآموزان(۱۸۰ دانش آموز موفق و ۱۸۰ دانشآموز ناموفق) به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. تعداد ۱۷۴ نفر در گروه موفق و تعداد ۱۶۴ نفر در گروه ناموفق به پرسشنامهها پاسخ دادند. اطلاعات گردآوری شده به صورت جداول متعدد ارائه و از آزمون همبستگی مجذورکای و ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که : بین سواد پدر، سواد مادر، درآمد خانواده، شغل پدر، تعداد اعضاء خانواده با افت تحصیلی فرزندان رابطه وجود دارد. امّا بین محل سکونت والدین، اشتغال مادر، چندمین فرزند خانواده بودن با افت تحصیلی فرزندان رابطه معنیداری وجود ندارد. (مجیدی، ۱۳۷۵ ،۶۸)
حسن دلاکه در سال ۱۳۸۰ تحقیقی تحت عنوان «تحلیل عوامل موثر بر دانشآموزان در معرض افت تحصیلی از دیدگاه معلمان مدارس ابتدایی تهران» انجام داده است در این تحقیق ۷ عامل مهم یعنی، آموزشی، رفتاری، اجتماعی، اقتصادی، خانواده، حضور تکرار پایه در یک سال که بر دانشآموزان در معرض خطر افت تحصیلی موثر هستند تحلیل شده است. در این تحقیق آمده است: به نظر معلمان بهترین راهبردهای جلوگیری از شکست تحصیلی راهبردهای آموزشی است. با بررسی تحقیقات اخیر موثرترین ویژگیهای دانشآموزان در معرض خطر افت تحصیلی شناسایی شد. (دلاکه، ۱۳۸۰ ،۸۴)
تذکر: با مراجعه نگارنده به بخش تحقیقات و کتابخانه شهرستان ساری که مرکز استان مازندران است و با بررسی بیش از ۲۰ پایاننامه در مورد افت تحصیلی، مشخص شده است که غالب آنها جنبه روانشناختی داشته و در حد کارشناسی است و محققان آنها غالبا از رشته مشاوره و علوم تربیتی بودهاند و پایاننامهای که بادیدگاه جامعهشناختی نوشته شده باشد به چشم نخورد.
ارتباط نگرش با رفتار نیز همواره مورد توجه پژوهشگران علوم اجتماعی بوده است. نجفیزند(۱۳۷۰)
در تحقیقی تحت عنوان: بررسی نگرش معلمان نسبت به موقعیت آموزشی (روابط معلم-شاگردی) و میزان موفقیت آنان از نظر دانشآموزان و مدیران نتیجه میگیرد که:
۱) نگرش معلمان با روابط معلم و شاگردی در کلاس و همچنین با نحوه عملکرد آنان در محیط آموزشگاه و در رابطه با همکاران و مسئولان و نمودهای رفتاری که دال بر علاقمندی به امر تدریس است، همبستگی معنادار نشان میدهد.
۲)میان نگرش معلمان نسبت به دانشآموزان با ارزشیابی دانشآموزان و مدیران از میزان کارآیی آنان رابطه معنادار وجود دارد.
۳)معلمانی که زن هستند و یا در دوره ابتدایی تدریس میکنند در مقایسه با معلمان مرد، آنهایی که در دوره راهنمایی تدریس میکنند، نسبت به دانشآموزان از نگرش مثبتتری برخوردارند.
۴)علاوه بر ارتباط نگرش معلمان با عملکرد آنان در محیط آموزشگاه، میان نگرش آنان نسبت به دانشآموزان با ارزشیابی دانشآموزان و مدیران از میزان کارآیی آنان نیز رابطه معنادار مشاهده گردیده است. (ساکی، ۱۳۷۳ ،۱۳۱-۱۳۰)
۲-۲- مفهوم آموزش و پرورش
«مطالعه تحول معنای Education [۴]در زبانهای مغرب زمین نیز آموزنده است. ریشه این لغت که در زبان فارسی به «تربیت»، «تعلیم و تربیت»،«پرورش»و «آموزش و پرورش» ترجمه میشود، در زبان لاتین به معنی کشت نباتات، پرورش حیوانات، تغذیه و تعلیم اطفال به کار رفته است. باید اضافه شود که تا حدود نیمه قرن هفدهم آکادمی فرانسه، تربیت آدمی را فقط در معنای تعلیم او به کار میبرده است.«مراقبت از تعلیم اطفال اعم از اینکه متوجه تمرین روح یا ورزش جسم باشد» امّا لیتره بین عمل (پرورش کودک و نوجوان) و نتایج آن (عادت مکتسبه) فرق قائل میشود. در نظر او کسب عادت فکری چیزی و توسعه خصایل اخلاقی چیز دیگر است.»(شکوهی، ۱۳۷۵، ۲۱)
امّا کلمه Education در حال حاضر در ادبیات مربوطه در سطح بیناللملی به چهار معنا به کار میرود: به معنای موسسه یا نهاد(الف)، به معنای عمل یا تأثیر (ب)، به معنای محتوا (ج)، به معنای نتیجه یا محصول (د).
-تعلیم و تربیت به معنای موسسه یا نهاد، به مجموعه ساختهایی اطلاق میشود که در زمان معینی در یک کشور یا در گروهی از کشورها، غایتشان تربیت افراد ملت است، طبق مقررات بیش و کم دقیقی کار میکنند در لحظه معینی از تاریخ خصوصیات نسبه ثابتی دارند.
-عنوان عمل یا نفوذ متأثر از تعریفی است که در آغاز قرن حاضر (۱۹۱۱) دورکیم از تعلیم و تربیت کرد و از این طریق طرز فکر تربیتی چندین نسل از مربیان را تحت تأثیر قرار داد.
-در معنای محتوا در اولین تقرب برآنچه «برنامه» نامیده میشود منطبق است. برنامه غالبا و تقریبا منحصرا به مجموعهای از معارف کسب کردنی راجع است. امّا تعلیم و تربیت به معنای علمی از مفهوم برنامه هم فراتر میرود.
-تعلیم و تربیت به عنوان «محصول» اثری است که در چهارچوب تعلیم و تربیت به معنای «نهاد» و از طریق توسل به تعلیم و تربیت در معنای «محتوا» بر تعلیم و تربیت به معنای«عمل و تأثیر» مترتب میشود و شایستگی و کارآیی فارغالتحصیلان نظام آموزشی مبین آن است. (همان،۲۶-۲۵)
پستالزی[۵] مربی و روانشناس تربیتی اواخر قرن۱۸ و اوایل قرن ۱۹ و بانی آموزشگاههای نو میگوید:
«تربیت عبارتست از رشد طبیعی، تدریجی و هماهنگ کلیه استعدادها و نیروهای موجود و مکتوم در انسان»
هربارت[۶] مربی و فیلسوف آلمانی اوایل قرن ۱۹ میگوید:
«تعلیم و تربیت عبارتست از مراقبت از کودک و تعلیم معلوماتی که او را صاحب هنر و مهارت و فضیلت و تقوی نماید و هدف از این تبلیغات باید دستیابی به کمال شخصیت یعنی اعتدال و هماهنگی جسم و روح را فراهم سازد»
فروبل[۷] مربی بزرگ آلمانی قرن ۱۹ به تبعیت از فلسفه طبیعت دوستی یا ناتورالیسم رومانتیک روسو و نظریات پستالزی معتقد است که فلسفه تربیت همان «رشد و تکامل نیروها و استعدادهای بالقوه موجود در نهاد آدمی است» وی معتقد است که مراحل مختلف رشد از یکدیگر جدا و متمایز نیستند و این همان نظر « ژان ژاک روسو» در کتاب معروف امیل است. زیرا ژان ژاک روسو که منبع الهام پستالزی، هربات و فروبل بود، تربیت را رشد نیروهای طبیعی فردی طفل میداند که آموزش و پرورش باید خود را با قوای طبیعی و استعدادهای ذاتی و متفاوت کودکان سازگار سازد. به عبارت دیگر روسو معتقد است که توجه به علائق و تمایلات طبیعی و کنجکاوی و حرکات و فعالیت طفل باید محور آموزش و پرورش واقع گردد. (نیکزاد، ۱۳۷۵، ۱۱الی ۷)
امّا دورکیم[۸] جامعهشناس معروف فرانسه که یکی از مراجع بزرگ «تعلیم و تربیت » میگوید:
«تربیت عملی است که نسلهای بزرگسال بر روی نسلهایی که هنوز برای زندگانی اجتماعی پخته نیستند انجام میدهند و هدف آن این است که در کودک شماری از حالات جسمانی و عقلانی و اخلاقی برانگیزد و پرورش دهد که جامعه سیاسی بر روی هم و نیز محیط ویژهای که فرد به نحو خاصی برای آن آماده میشود اقتضاء میکنند» از این تعریف چنین بر میآید که تربیت اجتماعی کردن روشمند نسل جوان و وسیلهای است برای جامعه که با آن کودکان شرایط اساسی بقای خود را فراهم میسازد. (دورکیم ، ۱۳۷۶ ،۴۸)
البته دورکیم معتقد است که عمل تربیت که بزرگترها در حق کوچکترها انجام میدهند عمدتا بر محور «وجدان جمعی» به منظور اجتماعی بار آوردن افراد لازمالتعلیم است. (نیکزاد، ۱۳۷۵، ۹)
امّا آخرین تعریف از آموزش و پرورش را از دیدگاه دکتر فومنی در اینجا میآوریم:
فرم در حال بارگذاری ...
[یکشنبه 1401-04-05] [ 10:44:00 ب.ظ ]
|