این نوع تحقیقات که گاه تحقیقات مبنایی یا پایه ای خوانده می شود،در جستجوی کشف حقایق و واقعیتها و شناخت پدیده ها و اشیاء بوده که مرزهای دانش عمومی بشر را توسعه می دهند و قوانین علمی را کشف نموده به تبیین ویژگیها و صفات یک واقعیت می پردازند.در این تحقیقات ممکن است نظریه ای انشاء شود یا اصول،فرضیه ها یا قضایای نظریه ای مورد آزمایش قرار گیرد.(حافظ نیا،۱۳۸۲،ص۵۰)
هدف این نوع پژوهش،توسعه و گسترش نظریه ها از طریق کشف ویژگی های عمومی و مشترک یا اصول کلی است.(نادری،سیف،۱۳۸۵،ص۱۲)
۳-۲-۲- تحقیقات کاربردی
این تحقیقات با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده برای رفع نیازمندیهای بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها،روش ها،اشیاء و الگوها در جهت توسعه ی رفاه و آسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرند.این تحقیقات مبادی شناختی خود را از قوانین،نظریه ها و نتایج تحقیقات بتیادی می گیرند.(حافظ نیا،۱۳۸۲،ص۵۱)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تحقیق حاضر ازیک سو،درپی کشف مبانی و آثارو اسرار تربیتی حج است و قصد دارد عمل تربیتی حج را از منظر قرآن و روایات تبیین نماید،و از سوی دیگردر صدد است تا از طریق این شناخت و تبیین، دستور العمل هایی را در اختیارحاجیان قرار دهد تا با بهره گرفتن از اصول کشف شده،بتوانند حجّی راستین وحقیقی انجام دهند.
بنابراین،این تحقیق از نوع تحقیقات بنیادی-کاربردی می باشد.
۳-۳- روش تحقیق
مراد از انتخاب روش انجام تحقیق این است که مشخص کنیم،چه روش تحقیقی برای بررسی موضوع خاصی لازم است.به سخن دیگر،هدف از انتخاب روش تحقیق ان است که محقق مشخص نماید،چه ضیوه و روشی را اتخاذ کند تا اورا هرچه دقیق تر،آسان تر،سریع تر و ارزان تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخهایی برای پرسش یا پرسش های تحقیق مورد نظر کمک کند.(نادری،سیف،۱۳۸۵،ص۳۱)
براساس ماهیت و روش،تحقیقات علمی را می توان به پنج گروه تقسیم کرد که عبارتند از:
۱٫تحقیقات تاریخی۲٫توصیفی۳٫همبستگی۳٫تجربی۴٫علّی.(حافظ نیا،۱۳۸۲،ص۵۳)
از آنجا که آنچه مربوط به این تحقیق می گردد،از نوع تحقیق توصیفی است لذا به معرفی این تحقیق می پردازیم.
تحقیقات توصیفی
در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال پگونه بودن موضوع است و می خواهد بداند پدیده،متغیّر،شیء یا مطلب پگونه است.به عبارت دیگر این تحقیق وضع موجود را بررسی میکند و به توصیف منظم و نظامدار وضعیت فعلی آن می پردازد و ویژگی ها و صفات آن را مطالعه و در صورت ازوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می نماید.
تحقیقات توصیفی هم جنبه ی کاربردی دارد هم مبنایی؛در بعد مبنایی از نتایج این تحقیقات در تصمیم گیریها و سیاستگذاریها و همچنین برنامه ریزیها استفاده می شود.تحقیقات توصیفی در بعد بنیادی به کشف حقایق و واقعیتهای جهان خلقت می انجامد.
اینگونه تحقیقات از نظر شیوه ی نگارش و پرداختن به مسأله ی تحقیق به دو دسته تقسیم می شود:
۱٫تحقیقات توصیفی محض
محقق صرفأبه کشف و تصویرسازی ماهیت،ویژگیهاو وضعیت موجود موضوع و مسأله تحقیق می پردازد.
۲٫تحقیقات توصیفی- تحلیلی
محقق علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسأله و ابعاد آن می پردازد.(همان،صص۶۰-۵۸ )
روش تحقیق حاضر توصیفی _تحلیلی است که صرفأ محقق آنچه را که وجود دارد مطالعه کرده به توصیف و تشریح آن می پردازد و در نهایت از نظر منطقی جزئیات مربوط به مسئله ی تحقیق خود را با گزاره های کلی مربوطه ارتباط می دهد و به نتیجه گیری می پردازد.(حافظ نیا،۱۳۸۶،ص۷۱)
۳-۴- روش گردآوری اطلاعات
گردآوری اطلاعات مورد نیاز تحقیق یکی از مراحل اساسی ان است و به لحاظ اهمیت آن،گاه به اشتباه،روش های گردآوری اطلاعات را روش های تحقیق می نامند.(حافظ نیا،۱۳۸۲،ص۱۶۲)
مرحله ی گردآوری اطلاعات آغاز فرآیندی است که طی آن محقق یافته های میدانی و کتابخانه ای را گردآوری می کند و به روش استقرائی به فشرده سازی آنها ازطریق طبقه بندی و سپس تجزیه و تحلیل میپردازد و فرضیه های تدوین شده ی خود را مورد ارزیابی قرار میدهد ودر نهایت حکم صادر می کند و پاسخ مسأله تحقیق خود را به اتکای آنها می یابد؛ به عبارتی محقق به اتکای اطلاعات گردآوری شده واقعیت و حقیقت را آنطورکه هست کشف می نماید.(همان)
روش های گردآوری اطلاعات را به طور کلی می توان به دو طبقه تقسیم کرد:
۱٫روش های کتابخانه ای ۲٫ روش های میدانی.(همان،ص۱۶۳)
ازآن جا که روش کار در این پژوهش کتابخانه ای است،به معرّفی این نوع روش گردآوری اطلاعات و دلایل استفاده از این روش،در این پژوهش می پردازیم.
روش های کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد،ولی در بعضی از آنها در بخشی از فرایند تحقیق از این روش استفاده می شود و در بعضی از آنها موضوع تحقیق از حیث روش،ماهیتأ کتابخانه ای است و از آغاز تا انتها متکی بر یافته های تحقیق کتابخانه ای است.در تحقیقاتی که ماهیت کتابخانه ای دارند،تقریبأ تمام تلاش محقق در کتابخانه ها صورت می گیرد.(همان،ص۱۶۴)
در این پزوهش ازآنجا که نوع تحقیق توصیفی – تحلیلی است لذا روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است که محقق با مراجعه به کتابخانه های مختلف و با بهره گرفتن از ابزار فیش برداری سعی در جمع آوری اطلاعات و ثبت و ضبط آنها نموده است.
۳-۵- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
وقتی سخن از تجزیه و تحلیل یافته ها به میان می آید،این تصور حاصل می شودکه منظور از تجزیه و تحلیل داده ها تنها به شیوه ی آماری است،در صورتی که چنین نیست و این شیوه فقط یکی از طرق مهم تجزیه و تحلیل است که برای تحقیقات و داده هایی به کار می رود که جنبه ی آماری نداشته باشد.(حافظ نیا،۱۳۸۲،ص۲۳۱)
تحقیقات فراوانی وجود دارد که فاقد جنبه ی آماری است و عمدتأ متکی به اسناد و مدارک و شهود و ادراک و تحلیل عقلانی است؛از جمله تحقیقات تاریخی،توصیفی موردی،تحلیل محتوا،علّی و نظری و به طور کلّی تحقیقاتی که نوعأ کتابخانه ای و نظری هستند.بنابراین چون تحلیل داده های کیفی را نمی توان با روش کمّی انجام داد،.باید از معیارهای مناسب کیفی استفاده نمود؛این مبنا و معیار در تجزیه و تحلیل های کیفی مشخصأعقل،منطق،تفکر و اسدلال است؛یعنی محقق با بهره گرفتن از عقل و منطق وغورواندیشه باید اسناد،مدارک و اطلاعات را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد و حقیقت و وافعیت را کشف و درباره ی فرضیه ها اظهار نظرنماید.(همان،ص۲۳۲)
این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی است ولذا روش تجزیه اطلاعات به کار رفته در آن ازنوع کیفی بوده که محقق با اتّکا به عقل و منطق و استدلال به بررسی یافته ها و اطلاعات موجود پرداخته و به نتیجه گیری دست یافته است.
فصل چهارم
یافته های تحقیق
۴-۱- مقدمه
در این فصل محقق به طور جداگانه به پاسخگویی سؤالات خود که در فصل اول مطرح کرده است می پردازد؛در این رابطه متناسب با سؤالات خود،این فصل را به ۵بخش تقسیم کرده است:
الف) در بخش اول به بررسی سؤال اول تحقیق پرداخته ایم که عبارت است از” مفهوم حج از منظر قرآن و روایات چیست؟”
ب) در بخش دوم به بررسی سؤال دوم تحقیق پرداخته ایم که عبارت است از”مبانی انسان شناختی حج ازمنظر قرآن و روایات چیست؟” در این رابطه ما ابتدا به تعریف مبانی انسان شناسی و سپس مفهوم مبانی تعلیم و تربیت وبه بررسی چند مبنا از مبانی انسان شناسی پرداخته ایم؛ ازقبیل: پرستش گری،عقل ورزی،حقیقت جویی،اجتماع گرایی،مسئولیت پذیری،کمال گرایی،کرامت.و در پایان ارتباط هرکدام ازاین مبانی با حج تبیین گردیده است.
ج) در بخش سوم به بررسی سؤال سوم تحقیق پرداخته ایم که عبارت است از”اسرار تشریع حج از منظرقرآن و روایات چیست؟” در این قسمت ما به دو بخش پرداخته ایم،در بخش اول به اسرار عام حج و در بخش دوم به اسرار خاص حج که مربوط به مناسک ومراحل حج به طور جداگانه می باشد پرداخته ایم،مناسک ومراحلی که که دراینجا مدّنظر بوده است عبارت است از:۱٫نیّت۲٫غسل احرام۳ .احرام۴٫تلبیه۵٫طواف۶٫استلام حجرالاسود۷٫مقام۸٫زمزم۹٫سعی صفاومروه ۱۰٫عرفات۱۱٫مشعر۱۲٫منا ۱۳٫طواف آخر
د) در بخش چهارم به بررسی سؤال چهارم تحقیق پرداخته ایم که عبارت است از”آثار تربیتی مطلوب حج از منظر قرآن و روایات چیست؟”در این بخش آثار تربیتی حج را در۴بعد: الف)آثار تربیتی حج از حیث ارتباط با خدا،ب)آثار تربیتی حج از حیث ارتباط با خود،ج)آثار تربیتی حج از حیث ارتباط با دیگران،د)آثار تربیتی حج از حیث ارتباط با جهان هستی ،بررسی کرده ایم.
ه) در بخش پنجم به بررسی سؤال پنجم تحقیق پرداخته ایم که عبارت است از:”علل عدم تحقق آثار تربیتی حج در شماری از افراد از منظر قرآن و روایات چیست؟” در این بخش وظایف گوناگونی را که بعد ازانجام مراسم حج به عهده ی حاجی است ونیزعلل بی توجهی حاجی به این وظایف از منظر قرآن و روایات مورد بررسی واقع شده است.
۴-۲- بخش اول: بررسی سؤال اول تحقیق
مفهوم حج از منظر قرآن و روایات چیست؟
الف)کلمه ی حج به کسر حا(البته به فتحه نیز قرائت شده) در اصل به معنای قصد بوده و سپس در قصد زیارت بیت اختصاص یافته،به طزیق مخصوصی که شرع آن را بیان کرده است.(طباطبایی،ترجمه موسوی همدانی،بی تا،ص۵۵۰)
ب) مراد از حج در متون و منابع اسلامی،از جمله منابع فقهی،عازم شدن به سمت بیت الله الحرام به منظور به جا آوردن اعمال و عباداتی ویژه در زمانی خاص است.به تعبیربرخی فقها،اصطلاح فقهی حج بر مجموعه اعمالی دلالت دارد که در مکانهایی خاص در مکه انجام می شوند.(میر ابوالقاسمی،۱۳۸۹،ص۱)