نرخ آشکارسازی صحیح

TPR (True Positive Rate)

فیلتر کالمن غیرمعطر

UKF (Unscented Kalman Filter)

مقدمه
تعریف سیستم‏های نظارت چهره راننده
همراه با توسعه صنعت خودرو در جهان، کاربرد فناوری‏های نوین در اتومبیل نیز افزایش یافته است. سیستم‏های حمل و نقل هوشمند^[۱] یا به اختصار ITS، کاربرد کامپیوتر و فناوری اطلاعات و ارتباطات در شبکه‏های حمل و نقل انسان و کالا است. سیستم پیشرفته دستیار راننده^[۲] یکی از بخش‏های سیستم حمل و نقل هوشمند محسوب می‏گردد. این سیستم‏ها برای بهبود کارایی خودرو و افزایش امنیت راننده و سرنشینان آن استفاده می‏شوند و در مواقع بحرانی، به راننده اعلام هشدار کرده یا به جای راننده تصمیم مناسب را برای کنترل و هدایت خودرو اتخاذ می‏کنند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

سیستم نظارت چهره راننده، یک سیستم بلادرنگ^[۳] است که بر اساس پردازش تصویر چهره راننده، وضعیت جسمی و تا حدی وضعیت روحی او را تحت نظارت قرار می‏دهد. معمولا وضعیت راننده از بسته بودن پلک‏ها، نحوه پلک‏زدن، خیره بودن چشم‏ها به نقطه خاص، جهت نگاه چشم، خمیازه کشیدن و حرکت سر قابل تشخیص است. این سیستم در هنگام خواب‏آلودگی، خستگی و عدم توجه راننده به جاده، اعلام هشدار^[۴] می‏کند.
ضرورت سیستم‏های نظارت چهره راننده
یکی از مهمترین عوامل موثر در تصادفات، خصوصا در جاده‏های بین شهری^[۵]، خستگی، خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس راننده است. خستگی و خواب‏آلودگی باعث کاهش درک و قدرت تصمیم‏ گیری راننده برای کنترل خودرو می‏شود. تحقیقات نشان می‏دهد معمولا به طور طبیعی، پس از یک ساعت رانندگی، راننده دچار خستگی می‏شود. اما در ساعات ابتدایی بعد از ظهر، بعد از نهار و همچنین در نیمه شب، راننده در مدت زمان بسیار کمتر از یک ساعت احساس خواب‏آلودگی می‏کند. البته علاوه بر دلایل طبیعی، مصرف الکل، مواد مخدر و دارو‏هایی که منجر به کاهش هوشیاری می‏شوند نیز در خواب‏آلودگی راننده تاثیر‏گذار است [۱-۳]. عمده تصادفاتی که علت اصلی آن خستگی یا عدم تمرکز حواس اعلام می‏شود، در جاده‏های بین شهری و برای خودرو‏های سنگین رخ می‏دهد. اکثر این تصادفات در حدود ساعت ۶-۲ یا ۱۶-۱۵ به وقوع می‏پیوندد [۲].
در کشور‏های مختلف، آمار متفاوتی در مورد تصادفاتی که به علت خستگی و عدم تمرکز حواس راننده رخ می‏دهد، ارائه شده اما به طور کلی می‏توان گفت علت حدود ۲۰% از تصادفات و ۳۰% از تصادفات منجر به مرگ، خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس راننده است. در تصادفات تک خودرو^[۶] یا تصادفات خودرو‏های سنگین این رقم تا ۵۰% نیز گزارش شده است [۱, ۴-۱۰].
کشور ایران به لحاظ امنیت ترافیکی، نه تنها در بین کشور‏های دنیا، بلکه در بین کشور‏های در حال توسعه نیز وضعیت بحرانی دارد. بر اساس آمار پزشکی قانونی در سال ۱۳۸۶، بر اثر تصادفات رانندگی بیش از ۲۳۰۰۰ نفر کشته و ۲۴۵۰۰۰ نفر مجروح شده‏اند [۱۱]. بر اساس آمار اعلام شده، خسارت‏های ناشی از تصادفات در ایران بیش از ۶۵۰۰۰ میلیارد ریال (معادل ۶۷ میلیارد دلار) برآورد شده که حدود ۴/۶% تولید ناخالص ملی^[۷] را تشکیل می‏دهد [۱۲]. این در حالی است که کشور استرالیا به عنوان یک کشور توسعه یافته، خسارت ناشی از تصادفات را حدود ۱۷ میلیارد دلار و معادل ۳/۲% تولید ناخالص ملی اعلام کرده است [۱۳].
با توجه به خسارات‏های جانی و مالی فراوان حاصل از خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس راننده، طراحی و توسعه سیستم‏های تشخیص خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس بسیار ضروری به نظر می‏رسد. یکی از بهترین روش‏های کاربردی برای این منظور، نظارت چهره راننده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته، پیش‏بینی می‏شود استفاده از سیستم‏های تشخیص خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس بتواند بین ۱۰% تا ۲۰% از تصادفات بکاهد [۱۴].
چالش‏های اساسی در سیستم‏های نظارت چهره راننده
در یک سیستم نظارت چهره راننده، دو مشکل اصلی مطرح است: «چگونگی اندازه‏گیری خستگی» و «چگونگی اندازه‏گیری تمرکز». این مشکلات به عنوان چالش‏های اصلی سیستم‏های نظارت چهره شناخته می‏شود. با وجود پیشرفت علم در زمینه فیزیولوژی و روان‏شناسی، هنوز هیچ تعریف دقیقی از خستگی ارائه نشده است. مسلما به دلیل عدم وجود تعریف دقیق خستگی، هیچ معیار قابل سنجشی^[۸] نمی‏توان برای آن ارائه کرد [۹]. با این وجود ارتباطاتی میان میزان خواب‏آلودگی و دمای سطح بدن، مقاومت الکتریکی پوست، فعالیت و حرکت چشم، نرخ تنفس، نرخ تپش قلب و فعالیت مغزی وجود دارد [۳, ۹, ۱۵, ۱۶]. یکی از اولین و مهمترین نشانه‏های خستگی در چشم ظاهر می‏شود. بر اساس تحقیقات انجام شده، رابطه مستقیمی بین میزان خستگی و درصد بسته بودن پلک‏ها در یک مدت معین وجود دارد. به درصد بسته بودن پلک‏ها در یک دوره زمانی PERCLOS^[9] می‏گویند. به همین دلیل تقریبا در تمام سیستم‏های نظارت چهره راننده، پردازش ناحیه چشم و بررسی میزان بسته بودن پلک‏ها به عنوان اولین و مهمترین معیار در اندازه‏گیری خستگی استفاده می‏شود.
مشکل اساسی دیگر، اندازه‏گیری میزان توجه راننده به جاده است. میزان توجه راننده را می‏توان از جهت سر و جایی که چشم‏ها به آنجا نگاه می‏کند تا حدی تخیمن زد. اما مشکل این است که اگر جهت سر به سمت جلو و نگاه به سمت جاده باشد، لزوما راننده به جاده توجه نمی‏کند. به عبارت دیگر نگاه کردن به جاده به معنی توجه کردن به آن نیست [۹].
جدا از چالش‏های اصلی سیستم‏های نظارت چهره راننده، پیاده‏سازی بلادرنگ سیستم بر روی سخت‏افزار‏های معمول، کاهش خطای سیستم در آشکارسازی چهره، کاهش خطای ردیابی چهره، افزایش کارایی روش‏های استخراج ویژگی و افزایش دقت الگوریتم‏های تشخیص خواب‏آلودگی و عدم تمرکز حواس از دیگر مشکلات این سیستم‏ها محسوب می‏شود.
مفاهیم خستگی، خواب‏آلودگی و عدم‏تمرکز‏حواس
در این بخش مفاهیم خستگی^[۱۰]، خواب‏آلودگی^[۱۱] و عدم تمرکز حواس^[۱۲] از دیدگاه فیزیولوژی و روان‏شناسی مورد بررسی قرار می‏گیرد. هر چند از لحاظ فیزیولوژی و روان‏شناسی مفاهیم خستگی و خواب‏آلودگی با هم متفاوت است، اما در این گزارش مشابه بسیاری از مقالات ارائه شده در این زمینه، خستگی و خواب‏آلودگی دو مفهوم مترادف هم تلقی می‏شوند. همچنین اصطلاحات مراقبت^[۱۳] و هوشیاری^[۱۴] به یک معنا بوده و منظور حالت طبیعی و ایده‏آل راننده است. در مقابل اصطلاح هوشیاری و مراقبت، مفهوم کاهش هوشیاری^[۱۵] مطرح می‏شود که ممکن است شامل خواب‏آلودگی یا عدم تمرکز و یا هر دو باشد.
خستگی و خواب‏آلودگی
هنوز یک تعریف دقیق برای خستگی و معیار کمی برای اندازه‏گیری آن ارائه نشده است. خستگی در سه نوع مختلف بروز می‏کند: خستگی اعصاب حسی^[۱۶]، خستگی ماهیچه‏ای^[۱۷] و خستگی ادراکی^[۱۸]. از این سه نوع خستگی، تنها خستگی اعصاب حسی و ماهیچه‏ای قابل اندازه‏گیری هستند و تاکنون روشی برای اندازه‏گیری خستگی ادراکی کشف نشده است [۷, ۹]. مهمترین علل خستگی و خواب‏آلودگی به هنگام رانندگی عبارتند از [۱, ۲]:
مدت زمان طولانی کار
جابجایی زمان خواب و رانندگی
استفاده از مواد الکلی یا دارو‏هایی که عدم تمرکز حواس و خواب‏آلودگی به همراه دارند
رانندگی طولانی مدت
رانندگی بدون خواب کافی (کمتر از ۸ ساعت) قبل از آن
بیماری
با وجود این که هنوز تعریف دقیقی برای خستگی ارائه نشده، اما ارتباطاتی میان میزان خواب‏آلودگی و دمای سطح بدن، مقاومت الکتریکی پوست، فعالیت و حرکت چشم، نرخ تنفس، نرخ تپش قلب و فعالیت‏های الکتریکی مغز وجود دارد [۳, ۹, ۱۵, ۱۶]. در این میان، بهترین ابزار برای اندازه‏گیری خستگی و خواب‏آلودگی، بررسی فعالیت‏های الکتریکی مغز است. اما برای دریافت سیگنال‏های الکتریکی مغز باید الکترود بر روی سر راننده نصب شود که از نظر عملی کار دشواری است.
پس از فعالیت‏های الکتریکی مغز، مهمترین نشانه خستگی در چشم ظاهر می‏شود. بر اساس تحقیقات به عمل آمده، یکی از راهکار‏های تعیین میزان هوشیاری، زمان تاخیر بین تحریک عصب بینایی^[۱۹] و انجام واکنش است. این زمان تاخیر را با پارامتری به نام PVT^[20] نشان می‏دهند که سرعت عمل فرد نسبت به تحریکات بینایی را بیان می‏کند. از طرفی ثابت شده که رابطه بسیار نزدیکی بین PVT و درصد بسته بودن پلک‏ها در یک دوره زمانی^[۲۱] (PERCLOS) وجود دارد [۸]. بنابراین رابطه بسیار نزدیکی بین میزان خستگی و درصد بسته بودن چشم برقرار است. این معیار در تشخیص خستگی و خواب‏آلودگی نقش بسیار موثری دارد.
عدم تمرکز حواس
یکنواختی یک عمل خاص می‏تواند باعث کاهش تمرکز حواس شخصی شود که آن عمل را انجام می‏دهد. یکنواختی به دو دلیل عمده ایجاد می‏شود: عدم علاقه شخص^[۲۲] و تکراری بودن^[۲۳] عمل. در مورد رانندگی معمولا یکنواختی به دلیل تکراری و قابل پیش‏بینی بودن عمل ایجاد می‏شود. رانندگی طولانی مدت در جاده‏های بدون پیچ و خم و با ترافیک روان تاثیر منفی بر عملکرد راننده دارد. در این گونه موارد شخص دچار خستگی نشده، ولی به دلیل یکنواختی رانندگی، به تدریج تمرکز حواس وی از موضوع رانندگی خارج شده و راننده کنترل دقیقی بر روی خودرو نخواهد داشت. از دیگر علل عدم تمرکز حواس می‏توان به مشغله ذهنی، صحبت کردن راننده با سرنشینان خودرو یا تلفن همراه و گوش دادن به موسیقی اشاره کرد [۷, ۹].
میزان توجه راننده را می‏توان از جهت سر و جایی که چشم‏ها به آنجا نگاه می‏کند تا حدی تخیمن زد. اما مشکل اصلی این است که اگر جهت سر به سمت جلو و نگاه به سمت جاده باشد، لزوما راننده به رانندگی توجه نمی‏کند [۹].
روش‏های تشخیص خستگی و عدم تمرکز حواس راننده
مهمترین روش‏های استفاده شده برای تشخیص خستگی راننده عبارتند از: روش‏های مبتنی بر سیگنال‏های بیوالکتریکی و عصبی، روش‏های مبتنی بر نحوه رانندگی و کنترل خودرو، روش‏های مبتنی بر نظارت چهره راننده و روش‏های ترکیبی. اما مسئله تشخیص عدم تمرکز حواس راننده پیچیده‏تر از تشخیص خستگی است. یک راننده ممکن است در ظاهر کاملا بیدار بوده و به جاده نگاه کند، اما تمرکز کافی بر روی رانندگی نداشته باشد. به عنوان مثال ممکن است راننده به دلیل مشغله ذهنی، تمرکز کافی برای رانندگی نداشته باشد. تشخیص عدم تمرکز حواس راننده مشکل است و امروزه تنها روش‏های مبتنی بر نحوه رانندگی و روش‏های مبتنی بر نظارت چهره راننده به صورت محدود می‏توانند عدم تمرکز حواس راننده را تخمین بزنند. روش‏های کلی تشخیص خستگی و عدم تمرکز حواس در [۱۷, ۱۸] بیشتر مورد بررسی قرار گرفته است.
طرح کلی پایان‏ نامه
در این فصل، مقدمه‏ای بر موضوع سیستم‏های نظارت چهره راننده شامل تعاریف، لزوم و چالش‏های سیستم و راهکار‏های کلی حل مسئله بیان گردید. در فصل دوم مروری بر پژوهش‏ها و کارهای گذشته خواهد شد. سیستم پیشنهادی در فصل سوم معرفی شده است که در آن با ارائه پیکربندی کلی سیستم، هر یک از بخش‏های آن شرح داده می‏شود. نتایج آزمایش‏های انجام شده برای ارزیابی سیستم پیشنهادی در فصل چهارم ارائه خواهد شد. آخرین فصل از پایان‏ نامه به نتیجه‏گیری و پیشنهادات برای کارهای آینده اختصاص داده شده است.
مروری بر کارهای گذشته
در این بخش پس از بررسی پیکربندی کلی سیستم‏های نظارت چهره راننده، مروری کوتاه بر تحقیقات انجام شده برای طراحی و تولید این سیستم‏ها خواهد شد. این بخش به زیر‏بخش‏های زیر تقسیم‏بندی شده است:
پیکربندی کلی سیستم‏های نظارت چهره راننده
آشکارسازی چهره
آشکارسازی چشم
آشکارسازی بینی و دهان
ردیابی چهره و اجزای آن
استخراج ویژگی‏های مربوط به کاهش هوشیاری
تشخیص کاهش هوشیاری
سیستم‏های نظارت چهره راننده در خودروهای تجاری
پیکربندی کلی سیستم‏های نظارت چهره راننده
یک سیستم نظارت چهره راننده از سه بخش عمده شامل بخش تصویربرداری، بخش سخت‏افزار و پردازنده و بخش نرم‏افزار هوشمند تشکیل شده است. هر یک از بخش‏های این سیستم، نقش سازنده و مهمی را در کارایی سیستم دارند و این بخش‏ها به یکدیگر وابسته‏اند. می‏توان گفت مهمترین بخش سیستم، بخش نرم‏افزار هوشمند است که به عنوان مغز متفکر و مرکز کنترل سیستم عمل می‏کند. سایر بخش‏های سیستم شامل بخش تصویربرداری و بخش سخت‏افزار و پردازنده باید متناسب با الگوریتم‏های بخش نرم‏افزار هوشمند انتخاب شده و مورد استفاده قرار گیرند.
تصویربرداری
بخش تصویربرداری شامل نورپردازی^[۲۴]، دوربین و در صورت لزوم فیلتر نوری، کارت اخذ تصویر^[۲۵] و کنترل‏کننده^[۲۶] است. چون سیستم نظارت چهره راننده باید در تمام شرایط نوری کار کند، نورپردازی و انتخاب دوربین یکی از مهمترین بخش‏های آن محسوب می‏شود. ابزار نورپردازی باید ضمن فراهم کردن نور کافی در محیط، باعث آزار چشم راننده نشود. به همین دلیل معمولا از طیف مادون قرمز^[۲۷] (IR) در نورپردازی استفاده می‏شود. بنابراین دوربین باید بر اساس طیف نورپردازی انتخاب شود. البته از طیف مرئی نیز در سیستم‏های نظارت چهره راننده استفاده شده است. اما به دلیل نیاز به نورپردازی چهره در شب و مزاحمت نور مرئی برای چشم راننده، به نظر می‏رسد در شرایط واقعی استفاده از طیف مرئی چندان مناسب نباشد.
توجه به این موضوع بسیار لازم به نظر می‏رسد که نورپردازی در طیف مادون قرمز باید براساس استاندارد ICE 825-1 انجام گیرد تا به چشم (به خصوص شبکیه) آسیب وارد نشود [۱۹]. بر اساس این استاندارد حداکثر توان نور مادون قرمز برای نورپردازی چهره تعیین می‏گردد.

عشق سوزان تو (سوز سینه) وجود خواجو را سوخته و تبدیل به خاکستر کرده است. “سینه” مجاز به علاقه ی حالّ و محل از “دل”. ضمناً ” بَرَد با خود از جهان خواجو” ناظر به دو معناست : الف) چون سوز سینه سبب مرگ خواجو شود. ب) خواجو با سوز سینه از دنیا برود (و سوز را با خود ببرد) در آن جهان با داشتن این سوز، وجود او خاکستر خواهد شد و اگر سراغ تندیس او بروی جز خاکستر نمی بینی!
“خاک” مجاز است از وجود تندیس خواجو .
نقّاش به صورتگری ار موی شکافد صورت نتوان بست کز این رنگ نگارد
(همان: ۱۴۹)
“موی شکافتن” کنایه از نوع تلویح است با چند واسطه از “کمال دقّت و ظرافت در نشان دادن هنر” (مکنیّ عنه و ملزوم). “صورت نتوان بست” نمی توان تصوّر کرد. “بستن” در این ترکیب معنای مجاز ی دارد. “از این رنگ” ایهام است : از اینگونه. با این نقش و رنگ .
مصراع دوّم کنایه از این است که “محال است چهره ی تو را بتواند صورتگری کند”.
۲-۳۴-تشبیه مقیّد و مجاز به علاقه ی جزء به کل
الف قامتم زانکه به صورت نون است کاف و نون نکته ای از حرف معمّای من است
(همان :۱۰۱)
الف قامتم (مشبه مفرد مقیّد به دو اضافه). نون (شکل حرف نون)
مشبهٌ به مفرد که دلالت دارد به طریق کنایه به خمیدگی و خم آوردن قامتِ عاشق در زیرِ بار سنگینی غم عشق یار.
“کاف و نون” مجاز است به علاقه ی جزء به کل از آیه ی : اِنّما امرُهُ اِذا اَرادَ شیئاً اَن یَقولَ لهُ کُن فیکون (یس، ۶۹)
حرف معمّا : حرف مجاز است از کلام، نوشته و عبارت مختصر و کلام رمزی و نام شب در ارتش و نیروهای انتظامی قدیم. تشبیه تفضیل و استعاره
سخنم سِحر حلال است ولی گاه سخن خجلت بابلیان از ید بیضای من است
(همان :۱۰۱)
سِحر حلال : “سحر” از منظر فقه حرام است امّا اصالت دارد یعنی وجود دارد. سحر آشفته کردن و به هم زدن رابطه قوای باطنی انسان در نیت و ارتباط با فیزیک جهان است. ” سِحر حلال” یعنی سحری که اشکال شرعی ندارد و این استعاره از شعر زیباست که دیگران به ادّعای شاعر از آوردن مانند آن عاجزند و مجذوب و مفتون آن می شوند. منظومه ای به نام ” سِحر حلال” از اهالی شیرازی مانده است. خواجو، غزلیات خویش را سِحر حلال نامیده است. “بابلیان” به علاقه ی کل به جزء به معنای ساحران بابل است که البتّه همه ی بابلیان نبوده اند. خواجو تشبیه مضمر و تفضیل به کار برده است و غزلیّات شیرین خویش را به سِحر حلال مانند کرده است و بر سحر بابل ترجیح دارد.
ید بیضا : استعاره ی مصرّحه است از غزلیّات شاعر.
جامع : عجز مردم (به زعم و تصوّر شاعرانه ی سراینده از آوردن اشعاری مثل اشعار او و معجزهی حضرت موسی که به “ید بیضا” معروف است.
۲-۳۵-استخدام
چو آسمان، دلم از مِهر توست سرگردان اگرچه مِهر تو در آسمان نمی گنجد
(همان :۱۴۲)
آسمان دل: اضافه تشبیه (دل ← آسمان). وجه شبه : شفاف بودن،وسعت و گستردگی و عظمت. “مهر” : محبّت. ضمناً به مهر به معنای خورشید تداعی دارد.
مصراع دوّم “مهر” محبّت و “آسمان” استعاره از دل و یا : “مهر” تو خورشیدی است که در آسمان دل، گنجایش سیر ندارد.
“سرگردان” به دو معناست : الف) حیران. ب) گردنده بر یک محور و صنعت استخدام دارد.
۲-۳۶-استخدام و کنایه
از لعل آبدار تو، نعلم بر آتش است زان رو، دلم چو زلف سیاهت مشوّش است
(خواجو،۸۶)
لعل آبدار (مستعار) استعاره ی مصرحّه ” لب های” یار است (مستعارٌمنه ).
نعلم بر آتش است : (مکنیّ به ولازم) کنایه بعید (تلویح ) از ” بی قرار بودن” (مکنیّ عنه و ملزوم) کنایه فعلی و مصدری است. توضیح : برای بی قرار شدن عاشق و یا معشوق، نام او را بر نعلی می نوشتند و یا حک می کردند و نعل مزبور را در آتش اجاق می گذاشتند و بر این باور بودند که سبب بی قراری طرف می شود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

تشبیه : دلش (مشبّه مقیّد ) را به زلف سیاه یار(مشبّهٌ به مقیّد به صفت و مضافٌ الیه) مانند کرده است. وجه شبه : آشفتگی زلف و دل در ” مشوّش ” استخدام صورت گرفته است چرا که به دو معنا و کاربرد است : آشفتگی زلف / آشفتگی روان.
۲-۳۷-تشبیه مقیّد به مقیّد
چو بر تو می افکنم دیده، اشگ گلگونم زعکس گلشن رویت گلاب می گردد
(همان :۱۴۳)
گلشن رویت : تشبیه مقید (رویت) به مفرد (گلشن) اضافه تشبیهی.
ز عکس گلشن رویت : به جهت بازتاب گلستان رخسارت، اشک من (بوی گلستان را می گیرد) وتبدیل به گلاب می شود. “اشک گلگون” خودش یک گام به گلاب نزدیک است، چون ” گلگون” است حال با دیدن چهره ی گلستان مانند تو، یکسره گلاب می شود.
گر آبروی نه در خاک کوش می طلبند چو زلف یار، قد عاشقان چرا به خَم است
( خواجو :۹۵)
کوش: کویش
آبرو طلبیدن : جویای والایی و اعتبار بودن
طلبیدن (طلبند) استعاره ی تبعیّه است از جویا بودن.
در مصراع دوّم “قد عاشقان” (مشبه مقید) را به زلف یار (مشبهٌ به مقید محسوس) تشبیه نموده است. وجه شبه : به خم (خمیده) “به” در واژه ی مزبور، صفت ساز است مانند بجا، بسزا،بهوش. تشبیه از نوع مرسل و مفصّل است.
گنج معنی که طلسم است جهان بر راهش
چون به معنی نگری این دل ویرانه ی ماست
(همان:۶۰)
گنج معنی : (معنی ← گنج) وجه شبه : والایی و ارزش ظاهر و باطن.
طلسم : استعاره ی مصرّحه است از “معمّا و راز”، چه “طلسم “خطوطی حّک شده بر صفحه ای بوده است با ارقام نجومی و ابجدی بر اساس علم جفر که اگر کسی به راز و رمز آن آگاه میشد به کامیابی ها و پیروزی های بزرگی هم چون یافتن گنج ها دست می یافت.
گنج معنا و حقیقت که جهان طلسم و معمّا و راز کشف نشده ی آن (گنج معمّا) است، در حقیقت دل ویرانه ی عارف است.
گنج در خرابه (دل ویرانه استعاره از آن است) است.
طلسم در شعر عرفانی یک استعاره ی شفاف نمادین است. لازم به تذکر است که در برخی از گویش ها ولهجه های فارسی —که : فلانی طلسم شده یا طلسم این کار اینه ! یعنی راز و رمزی که هر کسی بدان آگاهی ندارد. صورت دیگر این واژه طلسمات است و هر در واژه در اصل یونانی است. Thilislem و یا Thilisam که در یونانی به معنای “فوق حس” است (مصاحب ، ۱۳۶۹. ذیل “جادو “)
۲-۳۸-تشبیه مرکب و مُضمر
خواجو ار در ظلمت شب باده نوشد کو نبوش خضر را در تیرگی از آب حیوان چاره نیست
(همان:۱۱۷)
به روایت اسطوره ، خضر با اسکندر راهی ظلمات شدند و به سردوراهی رسیدند ، خضر از راه راست و اسکندر از راه چپ روان شدند تا سرانجام یکی شان به چشمه ی حیات در ظلمات برسند. اسکندر رفت وراه را گم کردو به چشمه ی حیات نرسید ونائب و فاسر برگشت . امّا خضر به چشمه حیات رسید و در آن تن خویش بشست و از جاودانان شد و ضمناً مشکی از آب چشمم با خود برداشت و به راه افتاد، برسر دو راهی مدنظر اسکندر شد ومشک را به درخت بنه ای آویزان کرد کلاغی آمد وبدان نوک زد واز آن خورد ومشک سوراخ شد وآب به پایه بنه ریخت ( در منظومه اسکندر نامه ” پسته ی وحشی ” بدین جهت درخت پسته وحشی و کلاغ عمر زیاد دارد . اسطوره می گوید وقتی اسکندر رسید آبی در مشک نبود! :
به زور و زر میسر نیست این کار سکندر نمی بخشد آبی

(Source: Wilson and et al, 2003)
همانگونه که در این جدول نشان داده شده، تأثیرات تسهیل تجاری بر تولید ناخالص داخلی سرانه کشور ها حدود۷۶/۲ درصد(پایین ترین رقم) تا ۶۹/۶ درصد (بالاترین رقم) متغیر بوده است.
در این بین، استان گیلان با وجود دارا بودن فرصیت های بیشمار از جمله در زمینه کشاورزی، صیادی، دامداری، صنایع دستی و. . .، همچنین مزیت همجواری با دریای خز اما به دلیل مشکلات عدیده در بخش تجارت سهم اندکی از تجارت را در کل کشور به خود اختصاص داده است به طوری که بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی سازمان های مربوط در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۲ تنها ۱. ۶% از کل صادرات کشور را به خود اختصاص داده است (وب سایت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گیلان، ۱۳۹۲).
از این رو در تحقیق فوق به دنبال عواملی هستیم که بر تسهیل تجارت اثرگذارند. برخی از مهم ترین این عوامل بر اساس مطالعات پیشین شامل: نهادهای تجاری مرتبط (مانند گمرک، تعرفه)، توسعه منابع انسانی، فناوری اطلاعات و ارتباطات (مانند دستیابی به آخرین تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی، گسترش اینترنت در امور کسب و کار، و… )، زیرساخت های فیزیکی (مانند کیفیت زیرساخت های جاده ای، ریلی، … )، محیط کسب و کار (مانند: شفافیت قوانین، اعتماد عمومی به دولت، … )، مرز و کارایی حمل و نقل (مانند تعداد مدارک برای صادرات، تعداد روز برای صادرات و… ) شناسایی شدند (Perez and Wilson, 2012: 1301، Duval, 2007). بر این اساس سوال اصلی تحقیق این خواهد بود که عوامل موثر بر تسهیل تجارت قانونی و با اهمیت ترین آنها کدامند؟

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۳) اهمیت و ضرورت موضوع

علاوه بر اینکه تحقیقات انجام شده در اینگونه موضوعات بسیار اندک هستند دلایل دیگری نیز محقق را برآن داشت تا به بررسی دقیق تری به مقوله تسهیل تجارت بپردازد. توجه به تسهیل تجارت به شش دلیل زیر برای کشورها و در مجموع اقتصاد جهانی دارای اهمیت است:

• محصولات بیشتر در سرتاسر جهان فروخته می شوند در حالیکه مونتاژ آنها در یک کشور انجام می شود و اجزای آنها در بسیاری کشورهای دیگر تولید می شوند. هرچه پیچیدگی در زنجیره عرضه افزایش می یابد، تاخیرها و هزینه های ناشی از رویه های کلی کند و ناکارا، بیشتر می شود.

• اعتماد بیشتر به تولید درست به موقع و توزیع درست به موقع، رویه های درست به موقع را به یک موضوع اصلی برای تجارت تبدیل می کند.

• برای مدیریت رشد تصاعدی در حجم تجارت بین مرزی کالاها، رویه ها باید کاسته شوند.

• تجار کوچک و متوسط مخصوصا˝ در کشورهای در حال توسعه، همانگونه که پروفسور ریکاپرو اشاره کرده است: متحمل هزینه ها و تاخیرهای زیاد می شوند. هزینه ها و تاخیرها در صادرات می تواند حتی شرکت های بزرگ را در تعهد مبادله با مشکل مواجه کند. شرکت های کوچکتر با سرمایه و کارکنان کمتر برای مواجهه با این موضوع مدیریتی، در ابتدای راه جهت پیشبرد این فرصت های تجاری هستند. از طرف دیگر، افزایش شرکت های چند ملیتی، پرداخت هزینه های ناشی از تاخیرهای مرزی و موضوعات مدیریتی را آسان کرده است.

• آزادسازی تجارت و کاهش یا حذف متعاقب تعرفه ها، به محدودیت های غیرتعرفه ای و موانع تجربی برای تجارت بین المللی، مخصوصا˝ رویه های گمرکی دست و پا گیر توجه دارد. باید جهت بهره مند شدن از مزایای کامل توافق مذاکره ای این موانع برداشته شوند.

• تصمیمات سرمایه گذاری بسیار مهم، اغلب بر مبنای توانایی کشور برای تضمین یک جریان قابل اعتماد و کم هزینه مواد خام و اجرا در داخل و خارج یک تسهیلات صنعتی هستند. رویه های گمرکی کالا، مخصوصا˝ در زمینه جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی، به مزایای داخلی تبدیل می شوند.

همانگونه که ملاحظه می شود، تسهیل تجارت می تواند مزایای بسیاری داشته باشد. از این رو، توجه به عواملی که باعث تسهیل تجارت می شوند می تواند یکی از موضوعات اساسی در هر کشوری باشد. به همین دلیل در تحقیق فوق بدنبال شناسایی و رتبه بندی عواملی هستیم که در تسهیل تجارت قانونی موثرند تا از این طریق سازمان های ذی ربط دید وسیع تری را کسب نموده و در برنامه ریزی های خود اثر هر یک از عوامل را لحاظ نمایند.

۱-۴) اهداف تحقیق

هدف اصلی: شناسایی عوامل موثر در تسهیل تجارت.
اهداف عملیاتی پروژه فوق را می توان بصورت زیر خلاصه نمود:

• شناسایی زیر فاکتورهای اثر گذار بر تسهیل تجارت؛

• رتبه بندی عوامل شناسایی شده از دیدگاه خبرگان؛

• ارائه راهکارهای مناسب در جهت تسهیل هرچه بیشتر تجارت.

۱-۵) فرضیه های تحقیق

پس از شناسایی عوامل موثر بر تسهیل تجارت فرضیه ها تکمیل شدند. این فرضیه ها بصورت زیرند:
۱. فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) نقش موثری در تسهیل تجارت قانونی دارد.
۲. زیرساخت های فیزیکی (بنادر، خطوط ریلی) نقش موثری در تسهیل تجارت قانونی دارد.
۳. محیط کسب و کار نقش موثری در تسهیل تجارت قانونی دارد.
۴. عوامل اداری- اجرایی نقش موثری در تسهیل تجارت قانونی دارد.

۱-۶) شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق

• تعریف مفهومی- تسهیل تجارت: بر اساس تعریف کمسیون اقتصادی سازمان ملل اروپا، منظور از تسهیل تجاری ساده سازی فرآیندها و رویه های تجارت بین الملل است بگونه ای که این رویدادها تا حد امکان کارآمد تر و ساده تر شوند (UN/ECE, 2003: 15).

• تعریف عملیاتی: میانگین بدست آمده از مجموع پاسخ به سوالات ۱ الی ۱۹ پرسشنامه، تسهیل تجارت را می سنجند.

• تعریف مفهومی- زیرساخت های سخت: زیرساخت های سخت در تسهیل تجارت به تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات (ICT) و زیرساخت های فیزیکی که به منظور حمل و نقل کالاها (مانند: گمرکات، بنادر، راه ها و… ) استفاده می شوند اشاره دارد (Perez and Wilson, 2012: 1296).

• تعریف عملیاتی: میانگین بدست آمده از پاسخ به سوالات ۱ الی ۹ پرسشنامه، متغیر زیرساخت های سخت را می سنجد.

• تعریف مفهومی- زیرساخت های نرم: زیرساخت های نرم به محیط کسب و کار (مانند: شفافیت قوانین تجاری، تعرفه ها و… ) و عوامل اداری- اجرایی (مانند: استفاده از کنوانسیون های بین المللی، توسعه منابع انسانی و… ) اشاره دارد(Perez and Wilson, 2012: 1297).

• تعریف عملیاتی: میانگین بدست آمده از پاسخ به سوالات ۱۰ الی ۱۹ پرسشنامه، متغیر زیرساخت های نرم را می سنجد.

فصل دوم
مبانی نظری
و پیشینه تحقیق

۲-۱ مقدمه

در حالی که نیاز به تسهیل تجارت روز به روز بیشتر می‌شود، ولی هنوز توافق گسترده‌ای برای توضیح تسهیل تجارت وجود ندارد. تمام شرکت‌ها می‌توانند از مزایای تسهیل موثر تجارت بهره‌مند شوند؛ زیرا تسهیل تجارت این مزایا را به دنبال دارد: کاهش نیروی انسانی، کاهش فساد، ریسک تجار/ عدم اطمینان، دسترسی بیشتر به فرصت‌های تجاری برای شرکت‌های کوچک و متوسط، و افزایش بهره‌وری و رقابت کشور‌ها. تسهیل تجارت، توسعه یک محیط استوار، واضح و قابل پیش بینی برای تجارت‌های ملی و بین المللی را هدف قرار داده است. ظاهرا این امر باید بر اساس هنجار‌های پذیرفته شده بین المللی و تجربیات ناشی از تسهیل کردن برای حذف زوائد، تکرار‌ها و هماهنگ سازی برای تنظیم استانداردها، تجربیات و استانداردسازی‌های ملی و بین المللی برای ارائه فرمت‌های مورد قبول بین المللی برای رویه‌ها و اسناد باشد (ESCAP,2009: 5).
در این فصل با مرور ادبیات صورت گرفته در خصوص تسهیل تجارت بدنبال شناسایی عوامل موثر بر تسهیل تجارت هستیم. در ادامه فصل پس از بیان مقدماتی در این خصوص به عوامل فوق اشاره شده است.

۲-۲ مروری بر تسهیل تجارت

به طور عمده از دانش ضمنی در انتقال فناوری غفلت می شود این در حالی است که کلید مزیت رقابتی دست یافتن به دانش ضمنی است. در واقع دانش آشکار به لحاظ اینکه به آسانی قابل انتقال است می تواند مورد استفاده همگان واقع شود، اما دانش ضمنی به دلیل دشواری در انتقال به طور عمده منحصر به فرد باقی می ماند، بنابراین کسب آن، گیرنده را از دانشی بهره مند می کند که به دلیل کمیابی و دشواری در تقلید، مزیت رقابتی پایداری برای آن به ارمغان آورده و بر کارایی آن تاثیر قابل توجهی می گذارد. (جعفری مقدم ، ۱۳۸۵)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

کارایی بستگی زیادی به تبحر بر روش ها دارد، نه بر اطلاعات یا داده های یک فناوری.
نوآوری به مفهوم توان ایجاد تغییر، توسعه و تحول در یک فناوری، بستگی تام و تمامی با مهارت بر روش دارد که عنصر اساسی در دانش ضمنی است.

1. 1. ۵. انتقال فناوری

انتقال فناوری فرایندی پیچیده و دشوار است. خرید و انتقال فناوری بدون مطالعه و بررسی لازم، نه تنها مفید نخواهد بود، بلکه ممکن است علاوه بر هدر رفتن سرمایه و زمان، به تضعیف فناوری ملی هم بیانجامد. انتقال فناوری نیز همانند نوآوری ، فرایندی طولانی ، پیچیده و پویا است که توسط تعاملات بین عوامل مختلف منتج از منابع بسیار شکل می گیرد (سعد،۲۰۰۰)^[۲۳]. هافمن و گیروان^[۲۴] (۲۰۰۰) بیان میدارند که انتقال فناوری در کشورهای در حال توسعه باید در قالب دست یافتن به این سه هدف کلیدی بررسی گردد:
۱) معرفی تکنیک های جدید از طریق سرمایه گذاری در کارخانجات و تاسیسات جدید
۲) بهبود تکنیک های موجود
۳) ایجاد دانش جدید(هافمن و همکاران،۲۰۰۰)
انتقال فناوری همچنین به عنوان فرایند انتقال فناوری از یک محل به محلی دیگر مثلا از یک سازمان به سازمانی دیگر، از دانشگاه به صنعت و یا از کشوری به کشور دیگر تعریف شده است(خلیل،۱۳۸۸).
بر اساس پژوهش همپسون^[۲۵] (۲۰۰۵) و نایاران^[۲۶] (۲۰۰۴)، انتقال فناوری موجب ارتقای عملکرد رقابتی سازمان ها می گردد. این تحقیقات ارتباطی قوی بین اکتساب فناوری (اعم از فناوری انتقال یافته از خارج و فناوری توسعه یافته به صورت درونی) و اولویت های رقابتی نشان می دهند. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که انتقال کالا و یا محصول متضمن انتقال دانش و یا توانایی به کارگیری دانش نیست (چن،۲۰۰۶)^[۲۷]. با توجه به متنوع بودن دیدگاه ها در مورد انتقال فناوری، تعاریف گوناگونی از آن ارائه شده است که در جدول زیر به صورت خلاصه به تعدادی از آنها اشاره شده است.
جدول۲-۱) تعاریف انتقال فناوری

محققان در زمینه انتقال فناوری
تعاریف مختلف انتقال فناوری

(الانکاری^[۲۸]، ۲۰۰۴)

انتقال فناوری اشاعه و انطباق فناوری، تجهیزات، روش ها و فوت و فن های جدید است.

(مدنی و همکاران^[۲۹]، ۲۰۰۶)

انجام تمام رویه های انتقال فناوری شامل اکتساب، انطباق، جذب، کاربرد، توسعه و انتشار به شکل کامل و به بهترین شکل خود.

(آشگل و مانتنگو^[۳۰]، ۲۰۰۸)

فرایندی که از طریق آن فوت و فن های فناورانه توسط کاربران کسب می شود تا از طریق آن بهره وری سازمان را افزایش دهند.

(NTTC^[31],2009)

فرایند بهره برداری از فناوری، تخصص، فوت و فن و امکانات برای هدفی غیر از آن چیزی که سازمان ایجاد کننده از ابتدا در نظر داشت. انتقال فناوری می تواند منجر به تجاری سازی و یا بهبود محصول/خدمت گردد.

(FLC^[32], 2009)

فرایندی که از طریق آن از دانش، تجهیزات و قابلیت های موجود ایجاد شده تحت تامین مالی دولتی به منظور برآورده کردن نیازهای بخش عمومی و خصوصی بهره برداری گردد.

(دکتر و همکاران^[۳۳]، ۲۰۰۷)

انتقال تجربیات دانشی ، محصولات ، فرایندها از سازمانی به سازمان دیگر به منظور منافع تجاری.

(هسو^[۳۴]، ۲۰۱۰)

فرایندی که از طریق آن فناوری از جایی که در آن به وجود آمده به جایی که در آن مورد استفاده قرار می گیرد منتقل می گردد.

(جین فو^[۳۵]، ۲۰۱۰)

فرایندی که از طریق آن حق امتیاز یک اختراع یا مالکیت فکری منتج از تحقیقات دانشگاهی به یک موجودیت انتفاعی انتقال می یابد و در نهایت تجاری سازی می گردد.

(سومسوک^[۳۶]، ۲۰۱۰)

شناسایی و تجزیه و تحلیل کیفی ریسک؛ استفاده از یک لیست اولیت­بندی شده از ریسک­های شناسایی­شده این اطمینان را می­دهد که فرایند تجزیه و تحلیل کمّی ریسک، همه ریسک­های مهم را برای تعیین اثر کمّی آنها در نظر گرفته است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مدل مناسبی از پروژه؛ با توجه به ماهیت پروژه باید مدل مناسبی به عنوان مبنا برای تجزیه و تحلیل کمّی ریسک مورد استفاده قرار گیرد .
تعهد به جمع­آوری داده ­های با کیفیت بالا؛ معمولاً اطلاعات با کیفیت ریسک موجود نیست و از طریق مصاحبه، کارگروهی و با بهره­ گیری از متخصصان جمع­آوری می­ شود. جمع­آوری داده ­های ریسک علاوه بر حمایت مدیریت نیازمند منابع و هزینه می باشد.
داده های نا اُریب؛ موفقیت در جمع­آوری داده ­های ریسک نیارمند آن است که حالت­های ایجاد اُریبی راکه عمدتاً شناختی انگیزشی هستند، شناسایی کرده و از منابع نااُریب برای جمع­آوری داده استفاده نمود.
منتج شدن ریسک کلی پروژه از ریسک های منفرد؛ فرایند انجام تجزیه و تحلیل کمّی ریسک براساس یک متدولوژی است که ریسک کلی پروژه را بر اساس ریسک­های منفرد تعیین می­ کنند.
ارتباط بین ریسک­ها در تجزیه و تحلیل کمّی ریسک
باید به امکان وجود ارتباط میان ریسک­های منفرد در پروژه و همچنین همبستگی میان آنها توجه نمود. برای نمایش این ارتباط­ها می­توان از لیست ریسک­ها برای لیست­کردن ریسک­ها با علل ریشه­ای آنها و اتصال آنها به یکدیگر استفاده نمود.

تکنیک­های تحلیل کمّی ریسک
به منظور تحلیل کمّی ریسک­ها، تکنیک­های مختلفی وجود دارد که عبارتند از : (سبزه­پور، ۱۳۸۹)

تحلیل فراوانی برای محاسبه احتمال وقوع ریسک
تحلیل ارزش پولی مورد انتظار^[۸۰]
استفاده از آنالیز درخت تصمیم^[۸۱]
استفاده از آنالیز شبکه های پرت و گرت
استفاده از شبیه سازی و تحلیل حساسیت
تعیین موقعیت درماتریس احتمال و شدت تاثیر
قضاوت خبرگان
تحلیل فراوانی برای محاسبه احتمال وقوع ریسک
چنانچه اطلاعات گذشته در مورد پروژه­ ها یا زیر پروژه­ های مشابه وجود داشته باشد می­توان از این روش برای محاسبه احتمال وقوع ریسک­ها استفاده نمود. مقدار احتمال هر ریسک از تقسیم فراوانی بر مجموع به­دست می ­آید. (سبزه­پور، ۱۳۸۹)

تحلیل ارزش پولی مورد انتظار (EMV)
چنانچه بتوان شدت اثر ریسک را بر حسب هزینه تخمین زد، آنگاه با داشتن احتمال وقوع، ارزش انتظاری یا امید ریاضی هر ریسک به راحتی از ضرب احتمال وقوع در خسارت ناشی از تاثیر ریسک قابل محاسبه است. سپس ریسک­هایی که دارای امید ریاضی یا خسارت مورد انتظار بالاتر هستند، رتبه بالاتری خواهند گرفت. (روزبهی و جدا، ۱۳۸۸)

استفاده از آنالیز درخت تصمیم
چنانچه ریسک­ها وابسته یا منوط به هم باشند، امید ریاضی ارزش پولی آنها را می­توان از طریق درخت تصمیم ­گیری محاسبه نمود. اعداد نوشته شده روی هر شاخه، بیانگر احتمال وقوع آن شاخه می­باشد. از ضرب احتمالات شاخه­ های منتهی به یک شاخه نهایی، احتمال وقوع آن شاخه محاسبه می­گردد. (الوانی، ۱۳۸۷)
مزیت درخت تصمیم این است که علاوه بر تعیین احتمال و ارزش انتظاری هر یک از ریسک­های جزئی، ارزش انتظاری سود یا خسارت کل پروژه نیز قابل محاسبه خواهد بود. شایان ذکر است که تصمیم نهایی در روش درخت تصمیم ­گیری لازم نیست بر اساس امید ریاضی باشد، بلکه با توجه به ریسک­پذیر بودن یا ریسک­گریز بودن تصمیم­گیرنده ممکن است معیارهای دیگری مدنظر قرار گیرد. (روزبهی و جدا، ۱۳۸۸)

استفاده از آنالیز شبکه های پرت و گرت
چنانچه هدف بررسی ریسک عوامل زمان و هزینه باشد، یکی از بهترین راه ها استفاده از شبکه ­های پرت و گرت می باشد. در شبکه ­های پرت تخمین زمان و هزینه بر اساس تخمین سه نقطه ای و استفاده از تابع توزیع تقریبی بتا می­باشد. در شبکه ­های گرت علاوه بر اینکه توزیع زمان و هزینه فعالیت­ها انواع حالات توابع چگالی احتمال را می ­تواند داشته باشد، وجود شاخه­ های احتمالی نیز مجاز است. (سبزه­پور، ۱۳۸۹)