هدف پژوهش همبستگی عبارت است از درک الگوهای پیچیدۀ رفتاری از طریق مطالعۀ همبستگی بین این الگوها و متغیرهایی که فرض می‌شود بین آن‌ها رابطه وجود دارد. این روش علی‌الخصوص در شرایطی مفید است که هدف آن کشف رابطۀ متغیرهایی باشد که در مورد آن‌ها پژوهش‌هایی انجام نشده است (دلاور، ۱۳۹۰).

۳٫۳٫ جامعه آماری:

یک جامعه آماری عبارت است از افراد یا واحدهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش جامعه مورد بررسی، یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت (صفات) متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد (سرمد و همکاران، ۱۳۹۰). معمولاً هر جامعه آماری دارای ویژگی­های گوناگونی است، ولی پژوهشگر در جستجوی دستیابی به ویژگی­های کلی، عمومی و همه­گیر آن می­باشد. این ویژگی­ها در واقع نماد جامعه مورد نظر می­باشند و به همین دلیل جامعه مزبور را هم از روی آن­ها می­توان شناخت و هم تفاوت آن را نسبت به دیگر جامعه­ها برشمرد (خاکی، ۱۳۹۰).
جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران شعب مرکزی شرکت‌های بیمه خصوصی مستقیم با بیش از ۵ سال سابقه فعالیت در شهر تهران می‌باشند که به عنوان مورد مطالعه انتخاب شده‌اند. شرکت‌های بیمه خصوصی مستقیم با بیش از ۵ سال سابقه فعالیت شامل شرکت‌های نوین، دانا، معلم، توسعه، سینا، دی، ملت، پاسارگاد، کارآفرین، سامان، البرز، آسیا، پارسیان، رازی، میهن و تعاون می‌باشند. با بررسی‌های صورت گرفته مشخص گردید که جامعه آماری این پژوهش (تعداد مدیران این شرکت‌ها: عامل، ارشد و عملیاتی) شامل ۲۵۰ نفر می‌باشد.
۳٫۴٫ نمونه آماری:
هر زیر مجموعه از جامعه آماری را نمونه می­گویند. بنابراین تعریف نمونه عبارت است از تعداد محدودی از آحاد جامعه آماری که بیان کننده ویژگی­های اصلی جامعه باشد. نمونه گیری فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است به گونه ­ای که با مطالعه گروه نمونه و درک خصوصیات و ویژگی­های آزمودنی گروه نمونه، قادر خواهیم بود این خصوصیات و ویژگی­ها را به اعضای جامعه تعمیم دهیم.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۳٫۵٫ روش نمونه گیری:
صرف نظر از این‌که استفاده از چه روش آمار استنباطی مورد نظر است، قدرت آن روش بستگی به روشی دارد که برای انتخاب نمونه بکار می­رود. در صورتی که نمونه نماینده واقعی جامعه نباشد یا به عبارتی اریب باشد، پیش بینی صحیح و دقیق درباره پارامتر(های) جامعه امکان نخواهد داشت. اریب بودن در نمونه گیری را می­توان با بکار بردن روش­های نمونه گیری صحیح و مناسب و با در نظر گرفتن مشخصات عناصر جامعه کاهش داد. به دیگر سخن، استنباط با بهره گرفتن از چنین نمونه­هایی دارای پایایی خواهد بود.
در این پژوهش از روش نمونه­‌گیری سهمیه‌ای استفاده شده است. نمونه‌گیری سهمیه‌ای شکلی از نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب است که در آن، نسبت از قبل تعیین شده‌ای از افراد از گروه‌های مختلف نمونه‌گیری می‌شوند، اما بر مبنای نوعی نمونه‌گیری دردسترس صورت می‌گیرد (دانایی‌فرد و همکاران، ۱۳۸۳).
در این پژوهش در مرحله اول، تعداد مدیران شعب مرکزی شرکت‌های بیمه خصوصی مستقیم با بیش از ۵ سال سابقه فعالیت شامل مدیران عامل، ارشد و عملیاتی در شهر تهران مشخص شد و سپس براساس این تعداد، حجم نمونه مورد نظر با بهره گرفتن از روش کوکران برآورد گردید و در مرحله بعد بر طبق روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای تعداد پرسشنامه مورد نظر برای هر شرکت محاسبه شده و در اختیار مدیران این شرکت‌ها، قرار گرفت.
۳٫۶٫ حجم نمونه:
برای محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. با توجه به اینکه حجم جامعه ۲۵۰ می‌باشد، حجم نمونه ۱۵۲ مناسب به نظر می‌رسد. روش تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران :
N= حجم جامعه آماری
n= حجم نمونه
Z= مقدار متغیر نرمال واحد استاندارد، که در سطح اطمینان ۹۵ درصد برابر ۱٫۹۶ می‌باشد.
P= مقدار نسبت صفت موجود در جامعه است. اگر در اختیار نباشد می‌توان آن را ۰٫۵ درنظر گرفت. در این حالت مقدار واریانس به حداکثر مقدار خود می‌رسد.
– مقدار اشتباه مجاز که برابر با ۰٫۰۵ است.
۳٫۷٫ روش گردآوری اطلاعات
مرحله گردآوری اطلاعات، آغاز فرآیندی است که طی آن محقق یافته­های میدانی و کتابخانه‌ای را گردآوری می‌کند و به روش استقرایی به طبقه بندی و سپس تجزیه‌و‌تحلیل آن­ها می‌پردازد و فرضیه ­های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می­دهد و در نهایت حکم صادر می­ کند و پاسخ مسأله خود را به اتکای آن­ها می­یابد. به عبارتی محقق به اتکای اطلاعات گردآوری شده، واقعیت و حقیقت را آنطور که هست، کشف می­نماید. بنابراین اعتبار اطلاعات اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا اطلاعات غیر معتبر مانع از کشف حقیقت و واقعیت می­گردد و مسأله مورد نظر محقق به درستی معلوم نمی­گردد (حافظ نیا، ۱۳۸۸).
مهم‌ترین روش‌های گردآوری اطلاعات در این پژوهش بدین شرح است:

۳٫۷٫۱٫ مطالعات کتابخانه‌ای

در این قسمت جهت گردآوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات پژوهش موضوع، از منابع کتابخانه‌ای، مقالات، کتاب‌های مورد نیاز و نیز از شبکه‌های جهانی اطلاعات (اینترنت) استفاده شده است.

۳٫۷٫۲٫ پژوهش‌های میدانی

در این قسمت به منظور جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات و برای تجزیه‌و‌تحلیل آن‌ها از پرسشنامه استفاده شده است. این پرسشنامه را به صورت سهمیه‌ای، مدیران شرکت‌های بیمه شامل مدیران عامل، ارشد و عملیاتی پاسخ داده‌اند.
پرسشنامه مذکور شامل دو بخش عمده است:

• • سؤالات عمومی (جمعیت شناختی): در سؤالات عمومی سعی شده که اطلاعات کلی و جمعیت‌شناختی در رابطه با پاسخ‌دهندگان پژوهش جمع‌ آوری گردد.

• • سؤالات تخصصی: این قسمت حاوی ۲۶ سوال می‌باشد. در طراحی این قسمت سعی گردیده است که سؤالات پرسشنامه تا حد ممکن قابل فهم باشد. متن کامل سوالات در پایان پژوهش آورده شده است. جدول ۱-۳ چگونگی توزیع سوالات در پرسشنامه را با توجه به متغیرهای پژوهش نشان می‌دهد.

جدول ۱- ۳: دسته‌بندی ابعاد و سؤالات پرسشنامه

ردیف
متغیر
ابعاد
تعداد سوالات
شماره سوالات
منبع

۱

کیفیت سرمایه انسانی (HC)

سال‌های تجربه کاری (EX)

۲

۷-۶

Chiung-ju Liang et al (2013)

مهارت‌های حرفه‌ای (PS)

۲

۴۴۰،۹۶۲

۰٫۴۲۷۴

۱۷۱

۴

۲۴۷،۲۵۲

۰٫۲۳۹۶

۹۶

۷

۲۳۷،۵۶۴

۰٫۲۳۰۳

۹۲

۸

۸۸،۹۱۱

۰٫۰۸۶۱

۳۴

۱۳

۱۶،۸۲۵

۰٫۰۱۶۳

۷

مجموع

۱،۰۳۱،۵۱۴

۱

۴۰۰

۸-۳-روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از مشخص شدن روش تحقیق و با بهره گرفتن از ابزارهای مناسب، جمع آوری داده‌های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه‌های، باید با بهره‌گیری از تکنیک‌های آماری مناسب که با روش تحقیق و نوع متغیرها، سازگاری دارد، داده‌های جمع آوری شده را دسته‌بندی و تجزیه و تحلیل نمود و در نهایت پژوهش مورد آزمون قرار می‌گیرد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در این پژوهش با بهره گرفتن از آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام شده است. برای سنجش پایایی پرسشنامه‌ها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده است و نتایج حاصل از این مرحله، پایایی پرسشنامه را تأیید کرد. با توجه به اینکه حجم نمونه در سطح آمار توصیفی از شاخص‌هایی چون فراوانی و فراوانی نسبی و نمودارهای آن برای پرسش‌های جمعیت شناختی؛ و در سطح آمار استنباطی برای سنجش رابطه بین ابعاد از روش‌های همبستگی، در این پژوهش به خاطر بررسی این رابطه از روش رگرسیون استفاده گردیده است؛ که برای این منظور از نرم افزار SPSS استفاده شده است. با توجه به اینکه حجم نمونه بعد از جمع آوری پرسشنامه‌ها، ۳۸۵ عدد به دست آمد و حجم بالایی را در بر می‌گرفت در هنگام استفاده از روش رگرسیون(سکاران، ۱۳۹۰) برای سنجش رابطه متغیر مستقل دینداری افراد جامعه میزبان و متغیر وابسته ادراک آنان از اثرات فرهنگی و اجتماعی توسعه گردشگری باعث می‌شد که در حجم بالای نمونه مقیاس‌ها را بتوان فاصله‌ای در نظر گرفت و از روش رگرسیون استفاده نمود و این رابطه را مورد سنجش قرارداد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
مقدمه
در این بخش با بهره‌گیری از تکنیک‌های آماری مناسبی که با روش تحقیق و نوع متغیرها سازگاری دارد، داده‌های جمع آوری شده را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نموده و در نهایت به سؤالات تحقیق پاسخ داده خواهد شد. فرایند تجزیه و تحلیل داده‌ها فرآیندی چند مرحله‌ای است که طی آن داده‌هایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع‌ آوری در جامعه (نمونه) آماری فراهم آمده‌اند خلاصه، کدبندی و دسته بندی و در نهایت پردازش می‌شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل‌ها و ارتباط بین این داده‌ها به منظور آزمون فرضیه‌ها فراهم آید.
در این فصل به توصیف و تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهشی که بوسیله پرسشنامه از افراد نمونه گردآوری شده‌اند پرداخته خواهد شد و سپس به هر یک از پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود.
۱-۴- توصیف ویژگی‌های جمعیت شناختی اعضای نمونه

گفتگو و اندرز و توجه دادن زن، به آثار زیانبار نافرمانی او ـ چه دنیوی و چه اخروی ـ و با گفتن احکام الهی و دستورات نبوی ر این زمینه می تواند تأثیرگذار باشد.
ب ـ در صورت عدم تأثیر شیوه اول و ادامه ی نشوز زن، مرحله دوری گزینی از زن فرا می رسد. در این مرحله، مرد به عنوان قهر و هجر از زن، در بستر از وی کناره می گیرد؛ مثلاً به هنگام خواب، پشت به زن کرده، عدم رضایت خود را از رفتار وی آشکار می سازد؛ به آن امید که همین واکنش خفیف سبب تنبیه و توجه زن گردد.
در اختیار داشتن قلب مرد و جلب توجه عاطفی او، مهمترین خواسته یک زن است. او در آغوش مرد بودن را ـ پیش از ارضای تمایلات جنسی ـ دلیلی بر نفوذش در قلب مرد می داند. از این رو، بستر گریزی مرد بسیاری از زنان را متنبّه می سازد. (قدوسی، مینا، ۱۳۸۸)
ج ـ در صورتی که موعظه و هجر سودی نبخشید، مرد می تواند زن را تنبیه بدنی کند.
تعبیر به «وَاضربوهُنَّ» صریح در إذن قرآن جهت تنبیه زنان ناشزه توسط شوهران است. البته همانطور که در روایات و کلمات فقها آمده است، باید این تنبیه خفیف و ملایم باشد که به کبودی و شکستگی و یا خونی شدن اندام نرسد.( نجفی،محمدحسن، بی تا ؛ خمینی،روح الله، ۱۳۹۰ق)
این واکنش، در واقع نشانگر نهایت نارضایتی شوهر از نافرمانی همسر است و اگر زنی به زندگی زناشویی علاقمند باشد و به ادامه ی زندگی در کنار شوهر دلبسته باشد، متنبّه می شود و به خواست شوهر تن می دهد.
۳-۴-۶- هدف از اعمال راه های سه گانه، فقط بازگشت زن به اطاعت است
مرد هرگز حق ندارد به بهانه ی اعمال این امور، بر زن تعدّی کند. هدف از انجام این امور اطاعت پذیری زن است. بنابراین، وقتی زن از نافرمانی و نشوز دست کشید، در هر یک از این مراحل سه گانه که باشد، مرد حق تعدّی و ستم و انتقال به مراحل شدیدتر را ندارد.

از این رو، قرآن کریم به صراحت فرمود: «اگر آنان تحت فرمان شما در آمدند راهی برای تعدی بر آنان مجویی». بدین معنا که برای انتقام از آنچه زن انجام داده است به آزار و ستم بر او نپردازید و از ادامه ی تنبیه او دست بردارید.
۳-۴-۷- ضرورت کنترل قدرت و ستم گری مردان با گوشزد کردن قدرت الهی
هرچند قدرت لازمه ی مدیریت است؛ ولی گاه طغیان آور خواهد بود. بنابراین، مردان که حق اعمال قدرت و مدیریت را دارند و اجازه ی برخورد با نافرمانی زنان به آنان داده شده، در معرض سوء استفاده از این حق قرار دارند. از این رو، قرآن کریم پس از نهی مردان از ستمگری در حق زنان، در پایان با یادآوری این جمله که: «خداوند بلندمرتبه، مسلط و بزرگ است». به تنبیه و توجه مردان می پردازد و قدرت فائقه ی الهی و سلطه ی عظیم خداوند را به آنان گوشزد می کند.
پس از بیان نکته های این آیه، به سراغ نشوز مردان و احکام آن می رویم.
۳-۴-۸- نشوز مرد و احکام آن
درباره ی نشوز مرد و نحوه ی برخورد با آن، در سوره ی نساء، آیه ی ۱۲۸ آمده است:
وَإِنِ امرَأَهً خافَت مِن بَعلِها نُشُوزاً أَو إِعراضاً فَلا جُناحَ عَلَیهِما أَن یُصلِحا بَینَهُما صُلحاً وَ الصُّلحُ خَیرُ وَ أُحضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحُّ وَ إِن تُحسِنُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ اللهَ کانَ بِما تَعمَلُونَ خَبِیراَ؛ «و اگر زنی از طغیان و سرکشی یا اعراض شوهر بیم داشته باشد، مانعی ندارد با هم صلح کنند و صلح بهتر است؛ اگرچه مردم (طبق غریزه ی حبّ ذات، در اینگونه موارد) بخل می ورزند و اگر نیکی کنید و پرهیزگاری پیشه سازید (و بخاطر صلح گذشت نمایید) خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است (و پاداش شایسته به شما خواهد داد)».
این آیه در بیان حکم نشوز مردی است، که پاره ای از حقوق زوجیت را مراعات نمی کند. اگر زن در همسرش علائم سرکشی در انجام وظایف زوجیت و یا اعراض و روی گردانی از او را مشاهده کرد، می تواند برای حفظ حریم زوجیت و بقای پیوند زناشویی از در صلح و سازش با شوهر در آید و با گذشت از بخشی از حقوقش به ادامه ی زندگی کمک کند. در ادامه ی آیه، برای جلوگیری از سوء استفاده مردان، آنها را به احسان و تقوا سفارش می کند.
برخلاف حالت نشوز زن، که به مرد اختیار داده شد، تا تنبیه بدنی زن پیش برود، در اینجا زن در صورت نشوز شوهر، چنین حقی ندارد. او می تواند با صلح و مدارا به زندگی ادامه دهد (و یا به حاکم شرع و دادگاه صالح مراجعه کند تا آنان مرد را به انجام وظایفش وادار سازند).
در شأن نزول این آیه آمده است:
«رافع بن خدیج دو همسر داشت که یکی مسن و دیگری جوان بود. ولی بر اثر پاره ای اختلافات، همسر مسن خود را طلاق داد و هنوز مدت عدّه سپری نشده بود، که به وی گفت: اگر مایلی حاضرم با تو آشتی کنم؛ ولی به آن شرط که اگر همسر دیگرم را به تو مقدم داشتم، صبر کنی و اگر نمی پذیری صبر کن تا عدّه تمام شود و از هم جدا گردیم. زن پیشنهاد اول را پذیرفت و با چشم پوشی از برخی حقوق خویش، تن به آشتی داد. این ایه در همین زمینه نازل شد^[۱۰۶].
۳-۴-۸-۱-ترغیب مردان به «احسان» و «تقوا» در زندگی زناشویی
هرچند زن می تواند برای حفظ کانون خانواده، از حقوق خویش صرف نظر کند و مرد نیز می‌تواند این امر را بپذیرد، لیکن اگر شوهر، رفتاری جوانمردانه و پایه‌ی احسان و تقوا داشته باشد؛ به خشنودی خداوند نزدیک است و از پاداش الهی بهره مند می شود.
قرآن کریم با تعبیر «وَ إِن تُحسِنُوا وَنَنَّقُوا فَإِنَّ اللهَ کانَ بِما تَعمَلُونَ خَبِیراً»؛ اگر نیکی کنید و پرهیزگاری پیشه سازید؛ خداوند به آنچه انجام می دهید، آگاه است (و پاداش شایسته به شما خواهد داد)، مردان را به این امر پسندیده بر می انگیزد.
همانگونه که از آیات محل بحث استفاده می شود، برخورد زن و مرد در برابر نشوز یکدیگر، متفاوت است. قرآن کریم در صورت نشوز زن، بهمرد اجازه داده است، نخست وی را موعظه کند، آنگاه در بستر از وی دوری گزیند و در صورت لزوم وی را ـ با شرایطی ـ تنبیه کند. اما در صورت نشوز مرد و اعراض او، و بی رغبتی مرد به همسرش، چنین مجوزی را برای زن صادر نکرده است. پیرامون این تفاوت و نکاتی درباره ی اجازه ی قرآن به تنبیه زن در صورت نشوز و حدّ و مرز آن تحت عنوان چند پرسش و پاسخ، سخن خواهیم گفت.
۳-۴-۹- تحقق نشوز زن
نشوز چگونه تحقق می یابد؟ و هر یک از زن و مرد با انجام چه اعمال و برخوردی، به آنها ناشز و نافرمان گفته می شود. در «جامع المدارک» آمده است: «نشوز همان سرکشی هر یک از زن و مرد از فرمان دیگری است، در آن اموری که اطاعت در آن موارد بر آنان واجب است. پس هرگاه از زن نشانه های نافرمانی آشکار شد، شوهر او را موعظه می کند، اگر مؤثر نشد، در بستر از وی دوری می کند؛ بدین صورت که در بستر به زن پشت می کند و اگر اثر نکرد، به گونه ای ملایم و خفیف که امید فرمانبرداری زن برود، وی را می زند…»^[۱۰۷].
در «تحریر الوسیله» نیز آمده است:
«نشوز در زن بدین صورت است که زن از اطاعت شوهر ـ در ارتباط با تمکین جنسی ـ خارج شود و همچنین امور نفرت آوری که با کامیابی جنسی از زن منافات دارد از خود دور نکند. حتی اگر به تمیزی و نظافت خود اهمیت ندهد و با خواست شوهر از آرایش و زینت خویش خودداری کند نیز، نشوز تحقق می یابد و همچنین اگر بدون اجازه ی شوهر از منزل خارج شود و مانند این امور. ولی در اموری که بر زن اطاعتش از مرد واجب نیست، اگر فرمان نبرد، نشوز تحقق نمی یابد. بنابراین، اگر زن از انجام کارهای منزل و نیازهایی که مربوط به استمتاع مرد نیست سر باز زند، مثل: جارو کردن، خیاطی، پخت غذا و حتی آوردن آب و آماده سازی بستر خواب، ناشزه نمی باشد.^[۱۰۸] »
نشوز از طرف مرد بدین صورت است که:
«مرد در حق زن تعدی و ستم روا دارد و حقوق واجبش را ادا نکند. وقتی که نشوز مرد نمایان شد، بدین گونه که مرد حق هم خوابی و قسم را مراعات نکند و نفقه زن را نپردازد؛ زن حق مطالبه ی این امور را دارد؛ و مرد را موعظه می کند و اگر اثر نکرد، به حاکم مراجعه می کند، تا حاکم، مرد را به ادای حقوق زن وادارد؛ ولی خود زن حق ندارد از مرد دوری گزیند و هجر را انتخاب کند و یا مرد را بزند…^[۱۰۹] ».
۳-۴-۱۰- شیوه تنبیه زن ناشزه
مراتب برخورد با نشوز زن چه اندازه است. و چگونه می توان به برخورد با نشوز زن اقدام کرد و مراتب و مراحل حلّ مشکل نشوز زن چگونه است؟ پاسخ آن است که همان گونه که از آیه ی ۳۴ سوره‌ی نساء استفاده شد، در صورتی که زن ناشزه شد، بدین معنا که از تمکین جنسی و یا مقدمات آن سر باز زد و یا بدون إذن شوهر، هرگاه که خواست از منزل خارج شد، مرد می تواند به تدریج، نخست او را موعظه کند و با یادآوری وظیفه زن و توجه دادن وی به آیات و روایات و حقّ شوهر بر همسرش زن را به تمکین ترغیب نماید. در صورتی که قدم اول درمان تأثیر نداشت، با هجر و قهر و کناره گیری از او، نارضایتی خویش را از عملکرد زن اعلام دارد. و در صورت عدم تأثیر این شیوه، می تواند او را تنبیه بدنی کند و بزند. فقها در بیان مراحل سه گانه سخنان مشابهی دارند.
۳-۴-۱۰-۱- نظر صاحب جامع المدارک:
«این امور سه گانه که همان موعظه و هجر و ضرب باشد، به هر حال سبب اذیت و ناخشنودی زن می گردد. بنابراین، باید به کمترین مرتبه آن اکتفا کرد. درباره ی هجر و دوری کردن از زن بسیاری از اصحاب گفته اند. بدین صورت است که در بستر به زن پشت کند، همانگونه که در فقه منسوب به امام رضا «ع» نیز آمده است. شیخ طوسی در «مبسوط» این حکم را به روایت اصحاب ما (محدثان شیعه) نسبت داده است. در مجمع البیان نیز از امام باقر (ع) این روایت نقل شده است. در «مبسوط» و «سرائر» آمده است که مرد از بستر زن دوری گزیند. مرحوم شیخ مفید گفته است که مرد مخیّر است از بستر زن دوری گزیند (و در بستری جداگانه بخوابد) و یا در همان بستر زن، به وی پشت کند».
خود صاحب مدارک هم نظر شیخ مفید را می پسندد و می گوید:
«هر یک از این دو عمل (بستر گریزی و یا پشت کردن در بستر به زن) در عرف بر او هجر صدق می کند؛ اما در ضرب، در صورت حصول غرض باید به ادنی مرتبه ی ضرب اکتفا کند. به هر حال، شوهر باید هدف اصلاحی داشته باشد و به قصد تشفّی و انتقام گرفتن، با زن برخورد نکند^[۱۱۰]».
۳-۴-۱۰-۲- نظر صاحب جواهرالکلام
«ضرب زن نباید موجب خونی شدن، کبودی و شکستگی بدن شود»^[۱۱۱]
۳-۴-۱۰-۳- نظر امام خمینی(ره)
«اگر نشانه های نشوز و طغیان در زن نمایان شد، بدین نحو که زن با تندخویی و کلمات خشن با مرد سخن بگوید و عبوسانه و با ترشرویی به مرد نگاه کند، در حالی که پیش از این چنین نبود، مرد به موعظه و پند و اندرز می پردازد؛ اگر موعظه مرد را نپذیرفت و همچنان به رفتار خویش ادامه داد، نشوز محقق می شود، چرا که در اموری که مربوط به استمتاع مرد است، نافرمانی کرده است. در این صورت مرد می تواند در بستر به وی پشت کند و یا از بسترش کناره گیری و در بستر کنار زن نباشد.
اگر با این عمل نیز، زن به وظیفه اش باز نگشت و بر نافرمانی اش اصرار ورزید، مرد می تواند او را بزند. البته به همان مقداری که امید بازگشت او باشد، اکتفا می کند و اگر آن تنبیه مختصر اثر نکرد، به تدریج به مراحل بالاتر و تنبیه شدیدتر منتقل می شود؛ ولی تا آنجا که بدن زن خونی نشود و سبب کبودی بدنش و حتی موجب سرخی نگردد. و همه ی اینها باید به نیت اصلاح باشد، نه انتقام گیری از زن. و اگر با زدن زن جنایت و صدمه ای بر او وارد شد، باید غرامتش را بپردازد^[۱۱۲]».
در روایتی از امام باقر «ع» نقل شده است که در تفسیر وَ اهجُرُوهُنَّ فِی المَضاجِعِ فرمود: «پشت خویش را در بستر به زن کند». و در تفسیر «وَاضربوهُنَّ» فرمود: «با چوب مسواک «خفیف» وی را بزند^[۱۱۳]».
۳-۴-۱۱- انگیزه زن ناشزه
انگیزه های زن از نشوز را می توان در موارد ذیل خلاصه کرد:
الف ـ تحت فشار قرار دادن شوهر، برای ارضای خواسته های تجمل گرایانه و افزون خواهی های سود جویانه. زن برای گرفتن امتیازات اقتصادی و تأمین شیک پوشی و ولخرجی هایش، مرد را تحت فشار قرار می دهد و از او کناره می گیرد.
ب ـ میل به معاشرت با این و آن، ولگردی و تفریحات افراطی.
ج ـ قدرت طلبی و میل به فرمانروایی بر خانه و شوهر و فرزندان و تصمیم گیری در همه ی امور؛ و در واقع خدشه دار کردن قوامیت مرد.
د ـ عصیان در برابر نشوز و عصیان و سرکشی مرد و بی مسئولیتی او در برابر انجام وظایف مدیریتی خویش. (این قسم مربوط به نشوز مرد است که نحوه ی برخورد با آن را مشروحتر بیان می کنیم).
هـ ـ امتناع از تمکین، بخاطر جلب محبت و ابراز عشق و وفاداری از سوی مرد به عبارتی: امتناع زن از سرِ ناز باشد، به انگیزه ی اظهار عشق و نیاز شوهر.
و ـ نشوز زن به دلیل خستگی جسمی و روانی و یا افسردگی های مقطعی و فشارهای ناشی از کار و یا از بروز حوادث اندوهبار باشد.

۶) فعالیت‌های شرکت عمدتا در جهت مشتریان فعلی رهبری می‌شوند.
۷) اجرای فعالیت‌های بر اساس تعاملات و گفتگوهاست.
۸) سازمان به دنبال کسب سود از طریق کاهش جابجایی مشتریان و تقویت رابطه با آن‌هاست.
۲-۳-۷. مزایای مشتریان از ایجاد ارتباط با سازمان
مزایای مشتریان از ایجاد ارتباط در سه طبقه به شرح زیر ارائه گردیده است:
۱- اطمینان: کاهش سردرگمی، اطمینان به فراهم کننده خدمات و احساس آکنده از اعتماد به او.
۲- مزایای اجتماعی: متمایزکردن مشتریان، آشنایی مشتریان با کارکنان و توسعه روابط دوستانه با مشتریان.
۳- خدمات ویژه (رفتارهای خاص) خدمات اضافی، قیمت‌های ویژه و اولویت بالاتر نسبت به دیگر مشتریان.
البته باید توجه شود که مشتریان متفاوت هستند و ادراکات متمایز از یکدیگر دارند، در نتیجه ارزش روابط و نوع رابطه برقرار شده با آنان نیز متفاوت است که این امر باید در ایجاد ارتباط مد نظر قرار گیرد (ابراهیمی، ۱۳۹۱).
۲-۴. بنیان‌های مهم بازاریابی رابطه‌مند
در بازاریابی رابطه‌مند از تاکتیک و بنیان‌های گوناگونی برای حفظ و وفادار کردن مشتریان، استفاده می‌شود.که در این تحقیق مهم‌ترین و کاربردی‌ترین آنها با توجه به صنعت مورد بررسی، که عبارتند از: بنیان(استراتژی) اعتماد، مدیریت ارتباطات، تعهد و مدیریت تعارض، مورد بررسی قرار گرفته است. بنیان‌های بازاریابی رابطه‌مند در حفظ درازمدت مشتری، یاری رسان است. ممکن است استراتژی‌های بازاریابی رابطه‌مند از صنعتی به صنعت دیگر و از کشوری به کشور دیگر تفاوت داشته باشند. در نتیجه ضروریست که در هر موقعیت و صنعت، استراتژی‌های اصلی رابطه‌مند شناسایی شده و جهت ایجاد رضایت و وفاداری در مشتریان به کار گرفته شود. در بیشتر مطالعات در زمینه خدمات از استراتژی‌هایی نظیر مدیریت تعارض، همدلی، کیفیت خدمت، ارتباطات، اعتماد، تعهد و تصویر برند(شهرت) به عنوان استراتژی‌های اجرای رویکرد بازاریابی رابطه‌مند استفاده شده است. به عنوان مثال اگر سازمانی در برخورد با مشکل پیش آمده برای مشتری به بهترین شکل ممکن وی را راهنمایی و کمک می‌کند و مشکل مشتری را مشکل خود می‌داند، سازمان در حال انجام یکی از استراتژی‌های بازاریابی رابطه‌مند است. اگر سازمانی به شکایات مشتریان رسیدگی می‌کند، به دنبال ارائه خدمات با کیفیت در تمامی ابعاد محصول است، سعی دارد در ذهن مشتری برند‌سازی و جایگاه یابی خاصی داشته باشد و از ابزارهای ارتباطی و تبلیغاتی به طور مناسب و در زمان مناسب استفاده می‌کند، مطمئنا این سازمان دارای رویکرد رابطه‌مند بوده و جز حفظ، جذب و توسعه روابط با مشتریان هدف دیگری ندارد.(گادسون، ۲۰۱۰)

در این قسمت طبق مدل دوبیسی، ۴ بنیان یا عامل که همواره به عنوان مهمترین عوامل در رابطه‌مند شدن بازاریابی قلمداد شده‌اند عبارت‌اند از: اعتماد، تعهد، ارتباطات و مدیریت تعارض. با توجه به نیاز، شرکت مواد شوینده گلرنگ به اجرای رویکرد بازاریابی رابطه‌مند جهت رسیدن به حفظ مشتریان خود، به بررسی این بنیان‌ها می‌پردازیم:
۲-۴-۱. اعتماد
اولین بنیان درنظر گرفته شده برای بازاریابی رابطه‌مند اعتماد است در همه کسب و کار‌ها و در اجرای همه سیاست‌ها و حتی در زندگی خصوصی و در واقع درهمه روابطی که بین انسان‌ها به وجود می‌آید، اعتماد شرط ضروری موفقیت است. احتمالا می‌توان ادعا کرد که بیشتر عقب ماندگی اقتصاد دنیا به وسیله نبود اعتماد قابل توضیح است. (امیرشاهی و همکاران، ۱۳۸۸) اعتماد مشخص کننده درجه و میزانی است که طرفین بر قول و وعده دیگری حساب می‌کنند.(سین و همکاران، ۲۰۰۵) هم چنین اعتماد به معنای اعتقاد به نیک خواهی طرفین است، ایمان به اینکه طرف مقابل به رفاه طرف دیگر رابطه توجه دارد و اعمال غیر منتظره‌ای انجام نمی‌دهد که بر شرایط او تاثیر منفی بگذارد. مدیرانی که به دنبال توسعه پاسخگویی زنجیره تامین هستند باید درجه اعتماد را بالا ببرند. اعتماد زمانی ایجاد می‌گردد که یکی از طرفین اعتقاد و اعتماد بر راستی و اعتبار طرف معامله دارد. ایجاد اعتماد موثرند. عوامل متعددی در مؤسسه موری در تحقیق خود در سازمان‌های دولتی عوامل وفای به عهد، یادگیری از اشتباهات، رفتارکارکنان، کیفیت مدیریت و اهمیت به دیدگاه مشتریان را از جمله مهمترین عوامل در ایجاد اعتماد عنوان کرد سین و همکاران دست کم بیست معنی متفاوت از اعتماد که در متون مختلف آمده را ذکر کرده است از قبیل اطمینان، قابلیت پیش بینی، توانمندی، شایستگی، تخصص، خیر خواهی، تمایل، نوع دوستی، انسجام، وفاداری، ایمان، اجماع، سازگاری، شخصیت، مدیریت باز و علاقه(ون براگن^[۴۶]، ۲۰۰۵)
کالنیوس^[۴۷] در سال(۱۹۹۸) تاکید کرد که یکی از اجزای جدا نشدنی رویکرد بازاریابی رابطه‌مند مفهوم وعده و وی بیان نمود که وظایف بازاریابی تنها شامل وعده دادن و ترغیب مشتریان برای عمل نمودن به شیوه دلخواه آنها و فرض نمودن مشتریان به عنوان شرکای منفعل نیست، بلکه وظایف بازاریابی شامل عمل نمودن به تعهدات و در نتیجه حفظ وتقویت روابط با مشتریان نیز می‌شود انجام رساندن وعده‌های داده شده به عنوان ابزاری برای کسب رضایت مشتریان، حفظ آنها وتامین سود بلند مدت، در کنار جلب اعتماد مشتریان حائز اهمیت است گرونروس^[۴۸](۱۹۹۰) معتقد بود که منابع شرکت‌ها یعنی کارکنان، تکنولوژی و سیستم‌ها باید به طریقی به کار برده شوند اعتماد مشتریان به آنها و خود شرکت جلب شده و تقویت شود. ایجاد اعتماد در سازمان‌های فروشنده کالاست از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.اعتماد تأثیر زیادی درموفقیت این سازمان‌ها دارد. بنابراین یک مصرف کننده در هنگام خرید خدمت مورد نظرش باید به ارائه کننده خدمت اعتماد کند. در حوزه روابط شرکت با مشتری اعتماد به عنوان باور قوی مشتری نسبت به، صداقت، قابلیت اطمینان، قضاوت و قدرت ارتباطی ارائه کننده خدمت و یا محصول، محسوب می‌شود. روشهایی که از طریق آن می‌توان به این مهم دست یافت شامل وعده دادن به مشتریان و عمل نمودن به آنها، اهمیت دادن به امنیت معاملات بین آنها، فراهم نمودن خدمات با کیفیت، احترام گذاشتن به مشتریان از طریق کارکنان خط اول، عمل به تعهدات و جلب اعتماد مشتریان نسبت به سازمان و خدمات آن می‌باشد. (ندوبیسی^[۴۹]، ۲۰۰۷)
۲-۴-۲. مدیریت ارتباطات
دومین بنیان درنظر گرفته شده برای بازاریابی رابطه‌مند ارتباطات است. ارتباطات در بازاریابی رابطه‌مند ابزاری برای ارائۀ اطلاعات است؛ اطلاعاتی که بتوان به آن اعتماد کرد، ارائۀ اطلاعات هنگام بروز مشکل، ارائۀ اطلاعات در مورد مشکلات، کیفیت و انجام تعهدات ارتباطات همچنین به فراهم کردن اطلاعات به موقع و مطمئن اشاره دارد. امروزه ارتباطات را مکالمه بین شرکت و مشتریان آن در مراحل قبل و بعد از فروش کالا یا خدمات می‌دانند.
ارتباطات در بازاریابی رابطه‌مند را، درتماس بودن با مشتریان ارزشمند و فراهم کردن اطلاعات دقیق و به موقع در خدمات و داشتن ارتباطات فعال درصورت بروز مشکلاتی در تحویل کالا یا خدمت تعریف کرده‌اند. درصورت برقراری ارتباط مؤثر، وفاداری مشتری هم زیاد می‌شود.(دوبیسی، ۲۰۰۵) ارتباطات، عامل مهمی در ارزیابی قدرت روابط و برآورده شدن نیازها و خواسته‌های مشتریان است. مبادلات بین فروشنده و مشتری می‌تواند به بهبود این روابط کمک کند.خدمات ناملموس است و این امکان وجود دارد که حس عدم اطمینان و ریسک زیادی در مبادلات ایجاد شود(لیومین^[۵۰]، ۲۰۰۸)
ارتباطات موثر این زمینه را برای مشتریان فراهم می‌کند که عرضه کننده خدمت به آن‌ها را ترک نکنند. ارتباطات اشاره به توانایی فراهم نمودن اطلاعات به موقع و درست دارد. شواهد تجربی نشان داده‌اند که ارتباطات سطح اعتماد بین طرفین را افزایش می‌دهد.
امروزه نگاه جدیدی نسبت به ارتباطات وجود دارد مبنی بر این که ارتباطات گفتگویی متقابل بین شرکت و مشتریانش است که این گفتگوها در مراحل قبل از خرید، حین خرید و پس از خرید اتفاق می‌افتد. ارتباطات در بازاریابی رابطه‌مند به معنی در تماس بودن با مشتریان با ارزش، فراهم نمودن اطلاعات به موقع و درست در مورد خدمات شرکت، تغییرات به وجود آمده در خدمات، و برقراری ارتباط فعال حین به وجود آمدن مشکل هنگام ارائه خدمت است. ایجاد آگاهی در مراحل اولیه، توسعه ترجیحات مصرف کننده(از طریق ترفیع ارزش‌ها، عملکرد و سایر ویژگی‌ها)، متقاعد نمودن خریداران علاقه مند و تشویق آن‌ها برای گرفتن تصمیم خرید از وظایف برقرار کننده ارتباط است. همچنین ارتباطات، مشتریان ناراضی را از تصمیم سازمان برای جبران عوامل نارضایتی آنها آگاه می‌کند. زمانی که ارتباط موثری بین سازمان و مشتریانش وجود داشته باشد، رابطه بهتری بین آن‌ها برقرار شده و مشتریان وفادارتر خواهند شد. (کانن^[۵۱]، ۱۹۹۷)
کاتلر(۲۰۰۵)، هاوکینز و همکاران^[۵۲] (۲۰۰۱). احمد و باتل (۲۰۰۲) به این نتیجه رسیدند که برای موفقیت بازاریابی رابطه‌مند، یکپارچه‌سازی تمام پیام‌های ارتباطات بازاریابی ضروری است تا ایجاد، حفظ و افزایش رابطه با مصرف کنندگان را تقویت نماید. هم شیوه و هم محتوای اطلاعات بر کیفیت ارتباطات موثر است. انتقال مناسب اطلاعات می‌تواند به علت فناوری اطلاعات یا ثبت و انتقال مناسب اطلاعات باشد. در بسیاری از موارد ویژگی‌های فنی متمایز یک بنگاه در انتقال اطلاعات باعث کاهش تاخیرات زمانی در انتقال می‌شود. تکرار و فراوانی نیز یکی از مهمترین ابعاد انتقال اطلاعات است. فراوانی ارتباطات به نوعی نشانگر تعهد بنگاه به مشتریان و تلاش برای باز نگهداشتن راه‌های ارتباطی با آن‌ها می‌باشد(دوبیسی، ۲۰۰۷).
ارتباطات انواع مختلفی دارد که عبارت است از ارتباطات یک جانبه و ارتباطات دو جانبه. هرگاه واکنش گیرنده نسبت به پیام ابراز نشود و ارتباط فاقد بازخورد باشد آن ارتباط را یک جانبه گویند. زمانی که گیرنده پیام عکس العمل و نظرهای خود را در باره محتوای پیام به فرستنده ارسال کند فرایند ارتباط دو جانبه می‌شود.
به هر حال باید توجه داشت فرستنده‌ای موثر است که عوامل محیطی را مورد بررسی قرار داده و اطمینان حاصل کند که پیام دریافت شده است(رضاییان، ۱۳۸۸) در بازاریابی رابطه‌مند تاکید بر دو سویه بودن ارتباطات بیشتر است. بازاریابی رابطه‌ای نیازمند اطلاع دادن، گوش دادن و پاسخ دادن است و در تمامی این اقدامات دوطرفه بودن ارتباطات بسیار مهم است. از این رو نقش مهارت‌های ارتباطی در رویکردهای جدید بازاریابی بسیار پررنگتر است.
-تکنیک‌های اصلی ارتباطات بازاریابی:
در بازاریابی از روش‌های متفاوتی برای برقراری ارتباط بهره می‌برند. اصلی‌ترین این تکنیک‌ها به شرح زیرند:
۱)ارتباطات تک به تک: تماس‌های تلفنی، پاسخگویی و برخورد رودررو.
۲)ارتباط بازاریابی: تبلیغات، انواع ترفیعات، روابط عمومی، بازاریابی مستقیم و غیره.(بندال و پاورز^[۵۳]، ۲۰۰۳، ۵۹۸)
در صنعت مواد شوینده برای حصول اطمینان از اینکه مشتریان اطلاعات لازم برای اطلاع از خدمت و برند جدید را به درستی کسب نموده اند، مهارت‌های ارتباطی نقش بسیار کلیدی ایفا می‌کنند. ارائه دهندگان خدمات از طریق این مهارت‌ها باعث می‌شوند که مشتریان، وضعیت فعلی و همچنین فرصت‌های آتی بازار هدف را بهتر درک کنند و با این فهم صحیح انتظارات منطقی از اقدامات شرکت داشته باشند. در این شرایط است که اعتماد مشتری به شرکت و خدماتش بیش از پیش خواهد شد. ازطریق همین ارتباطات است که بار عاطفی روابط مشتری و شرکت بیشتر شده و احتمال وفاداری مشتری به برند گلرنگ افزایش می‌یابد. وفاداری مشتریان را می‌توان از طریق فراهم نمودن اطلاعات صحیح و به موقع برای آنها کسب نمود به طور مثال مطلع ساختن آنها در مورد کاربردها و مزایای خدمات بجدید، همچنین می‌توان ازطریق ارائه اطلاعات صادقانه درباره نحوه عملکرد شرکت در مورد مشکلات موجود و اینکه شرکت چه تدابیری برای جلوگیری از به وجود آمدن مشکلات بالقوه اخذ خواهد کرد، وفاداری مشتریان را تقویت و تحکیم کرد) دوبیسی، ۲۰۰۷)
۲-۴-۳. تعهد
سومین بنیان درنظر گرفته شده برای بازاریابی رابطه‌مند تعهد است. تعهد یک صفت مشخص کلیدی در بازاریابی رابطه‌مند محسوب می‌گردد.تعهد به عنوان یک شاخص حیاتی و اصلی در کیفیت رابطه محسوب می‌گردد و عبارت است از میل به توسعه و پایداری در روابط و تمایل به از بین بردن روابط کوتاه مدت و حفظ روابط بلند مدت.(ون براگن، ۲۰۰۵). بری(۱۹۹۱) بیان می‌کند که روابط از طریق تعهد دوجانبه ایجاد می‌گردد. میزان تعهد به عنوان مهمترین عامل ایجاد تصمیمات برای حفظ رابطه است. تعهد در علوم روانشناسی و سایر علوم نیز مطرح می‌باشد. همچنین تعهد مهمترین شاخص در گرایش بلند مدت روابط است. تعهد مهمترین متغیر در مطالعات رابطه خریدار و فروشنده است که مرز بین ماندن یا ترک کردن رابطه بین طرفین معامله را نشان می‌دهد. تعهد طرفین، ادامه رابطه آنان را تسهیل کرده و اطمینان بخش استمرار رابطه است. تعهد، تلاش برای ایجاد روابط کاری به وسیله میل و رغبت یک طرف برای پذیرش و فدا کردن منافع کوتاه مدت و حفظ رابطه با طرف مقابل است تا از استمرار رابطه در آینده اطمینان حاصل شود. سطح تعهد رابطه همکاری را بازتاب می‌دهد. تعهد به عنوان پیمان و قول صریح و ضمنی ادامه رابطه بین طرفین تجاری، به عنوان اطمینان سازمان‌ها در یک رابطه طولانی مدت و ایستا، به عنوان میل در سرمایه گذاری در رابطه با طرف مقابل تجاری تعریف شده است. (فن و پراهینسکی^[۵۴]، ۲۰۰۷) تعهد به وعده‌های داده شده، وسیله‌ای برای دست یابی به رضایتمندی، حفظ مشتریان و تضمین سودآوری بلندمدت آنان است که باعث می‌شود اعتماد در مشتریان به وجود آید انجام ندادن تعهدات و وعده‌ها، ذهنیت مشتریان را درمورد شرکت خدشه دار می‌کند.بنابراین، انجام دادن تعهدات، یکی از ابعاد مهم در موفقیت روابط مشتری است. مشتریان با تعهد بالا به خاطر منفعت‌هایی که در گذشته کسب کرده اند، تلاش‌های متقابلی مانند تبلیغ از شرکت می‌کنند.(ریچارد^[۵۵]، ۱۹۹۷).
ویلسون (۱۹۹۵) بیان نمود که در مطالعات مربوط به روابط فروشنده – خریدار، تعهد رایج‌ترین و متعارف‌ترین متغیر وابسته است. ادبیات مدیریت مجموعه‌ای مرکب از تعهدات زیر را در بر می‌گیرد:

• • تعهد نسبت به مشتریان یا ارباب رجوع

• • تعهد نسبت به سازمان

• • تعهد نسبت به خود

• • تعهد نسبت به افراد و گروه‌ها‌ی کاری

• • تعهد نسبت به کار

می‌توان گفت که تعهد نسبت به مشتری اولین و شاید مهمترین تعهد سازمانی است؛ چرا که بر مشتری که از اهمیت خاصی برای سازمان‌های امروزی برخوردار است، تأکید می‌کند (توحیدی نیا، ۱۳۸۹).
۲-۴-۴. مدیریت تعارض
چهارمین بنیان درنظر گرفته شده برای بازاریابی رابطه‌مند مدیریت تعارض است. دوایر و دیگران (۱۹۸۷) معتقدند تعارض در روابط امری قابل پیش بینی است و پیامد آن ادراکات نادرست طرفین رابطه از اهداف و نقش هایشان در رابطه می‌باشد. اما مدیریت تعارض به توانایی برای حداقل کردن پیامدهای منفی و آشکار تعارض بالقوه اشاره دارد، البته قبل از آن که به مشکلی بیانجامد. (آندرسون و ناروس، ۱۹۹۰، ۴۴)
آندرسون و ویتز معتقدند تعارض در رابطه، نشان از عدم تعهد اعضای رابطه به رابطه است و هم چنین افزایش تعارض در یک رابطه به کاهش اعتماد طرفین به یک دیگرو کاهش تمایل به ایجاد و حفظ رابطه‌ی بلندمدت منجر می‌شود. (آندرسون و ویتز، ۱۹۸۹، ۳۱۹)
۲-۴-۴-۱. آثار و پیامدهای تعارض
تعارض روابط و عملکرد افراد و گروه ها را در سازمان تحت تاثیر قرار می‌دهد:
۱- بروز نگرش‌ها و احساسات منفی
۲- تغییر در ساختار درونی گروه های درگیر
۳- کاهش سطح تعامل
۲-۴-۴-۲. سبک‌ها و راهبردهای مدیریت تعارض

۱– رفتار خشونت آمیز
توسل به خشونت به منظور ایجاد رعب و هراس جزء ضروری و لاینفک هر نوع عملیات تروریستی است.
۲- انگیزه
در حقوق کیفری بیشتر تأکید بر روی سوء نیت و قصد مجرمانه است و انگیزه، اهمیتی در ارتکاب جرم ندارد. در جرایم تروریستی غالباً گفته میشود انگیزه این مجرمین شرافتمندانه و هدفشان تغییر جامعه است لذا انگیزه شخصی نیست و مجرمین سیاسی همانند تروریستها معمولاً انسانهای آرمان گرا هستند.
۳- بین المللی شدن
با جهانی شدن اقتصاد، جا به جایی سرمایه ها، پدیده تروریسم و جهان گردی و جا به جایی انسانها در سطح جهان و ایجاد شرکتهای چند ملیتی باعث شده که جرایم تروریستی نیز جنبه بین المللی پیدا کند زیرا به جای آنکه تروریستها برای پیدا کردن مخاطبین خود به سراسر جهان مسافرت کند، میتوانند با استقرار در کشور متبوع خود منافع و سرمایه و شرکتهای کشور هدف را مورد حملات خود قرار دهند.

۴- بزه دیده موضوعیت ندارد
بدین معنا که قربانیان انتخاب نمیشوند و هیچ رابطهای میان مجرم و قربانی وجود ندارد. مجرم هیچ شناختی از بزه دیده ندارد و مهم این است که این عمل باعث ایجاد ناامنی و هراس شود. ^[۱۱۱]
گفتار پنجم: علاقهگروههای مجرمانه سازمان یافته به جعل یا سوء استفاده از اسناد هویت
سوء استفاده از اطلاعات شخصی با انگیزههای گوناگونی پیشینه درازی دارد لیکن در عصر اطلاعات و در جامعه اطلاعات، به دلیل وابستگی بیش از پیش به اطلاعات برای پیشبرد امور، اطلاعات شخصی نیز به نوبه خود نقش اثر بخشتر و پر رنگتری را عهدهدار شدهاند و به همین نسبت سوء استفاده از آنها جلوههای جدیتر و زیان بارتری یافته است. این مسأله به ویژه از آن جهت اهمیت یافته که با انبار شدن طیف
گستردهای از اطلاعات شخصی در مراکز و پایگاه های داده، امکان دسترسی و همچنین پردازشهای گوناگون و دستیابی به نتایج سودمند تر از آنها فراهم آمده است و به همین دلیل، یکی از ضوابط اصلی مقرر در قوانین حریم خصوصی، مدت زمان نگهداری اطلاعات شخصی است تا این انبارۀ عظیم به طور ناروا در معرض سوء استفادههای احتمالی مغرضان قرار نگیرد.
اطلاعات شخصی بر پایه نوع، ارزش و اهمیت شان، موضوع بهره برداری تبهکارانۀ گوناگونی قرار میگیرند که به همان نسبت زیانهای مادی و یا معنوی مختلفی را به صاحبان یا اشخاص موضوع خود وارد میآورند، از دستکاری، تحریف یا جعل اطلاعات شخصی برای کاربردهای مغرضانۀ گوناگون تا تصاحب داده های واجد ارزش مالی رایانه ای، شنود محتوای ارتباطات و انتشار اطلاعات شخصی افراد، همگی در این مقوله
میگنجد. بخش مهمی از سوء استفادههای کلان جنایی مربوط به جرایم سازمان یافته است که مورد بررسی قرار میگیرد. ^[۱۱۲]
جرم سازمان یافته جرمی است که شاخص تدارک و ارتکاب آن تشکیلاتی روشمند است که اغلب برای مباشران آن امکانات معاش فراهم میکند. ^[۱۱۳]
اصطلاح جرم سازمان یافته ، اشاره به اعمال مجرمانه ارتکابی توسط گروههایی از اشخاص دارد که به شکل منسجم و متشکل گرد هم آمده اند و معمولاً قصد آن دارند که از اعمال خود فواید عالی کسب نمایند.^[۱۱۴]
امروزه خطرناک ترین جرایمی که به سبب ویژگی های خاص خود امنیت اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی جامعه را با تهدید مواجهه می سازد جرایم سازمان یافته است که هم زمان با پیشرفت علم و فناوری در عرصه جهانی، مظاهر آن با اشکال نوینی خود نمایی می کند و فعالیت این دسته از مجرمین تاثیرات شگرف بر اقتصاد ، سیاست ، امنیت و در نهایت کل جوامع ملی و بین المللی می گذارد، گروه های سازمان یافته تبهکار با بهره گرفتن از درآمدهای نامشروع خود در سطوح و لایه های مختلف کشور ریشه دوانده و به فساد می پردازد این گروه های مجرمانه از فرصت های مختلف بهره می گیرند تا مقاصد شوم و خلاف قانون خودش را تحصیل کنند.
یکی از اهداف گروههایی که اقدام به جرائم سازمان یافته می کنند پنهان نگه داشتن هویت اعضای خود در هنگام انجام ماموریت و همچنین مواقع دیگر است. سازمانها و گروه های تروریستی با هر هدف و انگیزه ای که به فعالیت می پردازند، به دلیل محدودیت های موجود از قبیل تحت تعقیب قرار داشتن افراد آنها و یا غیر قانونی بودن فعالیت آنها در سطح بین المللی، نیازمند استفاده از پوشش و تغییر هویت در انجام ماموریت هایشان هستند ، این مهم اغلب از طریق ارتباط این سازمانها با دیگر سازمانها و گروه های تبهکار بر طرف می شود از طرفی در برخی از گروه های سازمان یافته تر (مانند القاعده) از طریق استخدام و به کارگیری افراد ماهر در زمینه جعل هویت (جعل هویت به طور کلی شامل استفاده از هویت فرد دیگر می باشد) سرقت هویت (به معنای استفاده از هویت یک فرد حقوقی یا حقیقی جهت مخفی کردن هویت اصلی خود است) و ایجاد هویت جعلی (به معنای ایجاد یک هویت کاذب برای پوشیده نگه داشتن هویت اصلی خود است)، برخی نیازهای معمولی خود را از این طریق مرتفع می سازند ، ولی به دلیل پیچیدگی و مشکلات موجود در تهیه اسناد هویتی خام برای سازمانهای تروریستی ، استفاده از امکانات باندهای تبهکار در اولویت قرار دارد مدارک و شواهدی از بسیاری از کشورها مبنی بر همکاری بین جرایم سازمان یافته و تروریسم برای تامین هزینه های مالی وجود دارد.
دلایل متنوعی برای جعل هویت وجود دارد از جمله:
الف: جرایم هویتی
جرایم هویتی اغلب جرایم دیگری مانند جرایم زیر را آسان مینمایند و به زبان دیگر اغلب جرایم زیر به نوعی با جرایم هویتی انجام میشوند:
۱- قاچاق سلاح
۲- پول شویی
۳- کلاهبرداری و فساد مالی
۴- قاچاق مواد مخدر
۵- سرقت
۶- جرایم کامپیوتری
۷- قاچاق انسان
۸- قاچاق دارو
۹- تجارت جنسی
۱۰- دیگر جرایم سازمان یافته
ب : ایجاد پوشش در فعالیت های جاسوسی: یکی از اهداف سازمان های اطلاعاتی پنهان نگه داشتن هویت اعضای خود در هنگام انجام ماموریت و همچنین مواقع دیگر است.
ج : ایجاد پوشش در جرایم تروریستی: به دلیل محدودیت های موجود از قبیل تحت تعقیب قرار داشتن افراد آنها و یا غیر قانونی بودن فعالیت آنها در سطح بین المللی ، نیازمند استفاده از پوشش و تغییر هویت در انجام ماموریت هایشان هستند . ^[۱۱۵]
بخش دوم :
قوانین موجود برای حفاظت
از اسناد هویت در حقوق جزای ایران و نارساییهای آنها
فصل اول :
جرایم مذکور در قانون جرایم و تخلفات
مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه
مبحث اول : جعل و دستکاری شناسنامه
گفتار اول : دستکاری شناسنامه بدون قصد تقلب یا مهر کردن غیر مجاز آن
یکی از مصادیق اعمال مجرمانه نسبت به شناسنامه در ماده ۵ قانون تخلفات، جرایم و مجازاتهای مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه پیش بینی شده است که مقرر می دارد : «هر کس به مهر کردن غیر مجاز شناسنامه های معتبر اقدام نماید به پرداخت جزای نقدی از ۰۰۰/۱۰۰ ریال تا ۰۰۰/۵۰۰ ریال و در صورت تکرار به پرداخت جزای نقدی از ۰۰۰/۵۰۰ ریال تا ۰۰۰/۰۰۰/۱ ریال محکوم می شود».
با عنایت به ماده یاد شده به تجزیه و تحلیل جرم می پردازیم .
شرایط تحقق یا عناصر متشکله جرم به قرار ذیل است :
الف – عنصر مادی جرم
شناسنامه سند رسمی است و هر نوع مداخله در آن چه از جانب مامور صادر کننده و چه از ناحیه دیگر افراد، ممنوع است و چون افراد به دلایل مختلف به نقش مهر و درج مطلب در شناسنامه اقدام می کردند بنابراین قانونگذار با وضع ماده ۵ فوقالذکر صریحاً افراد را از این عمل ممنوع کرد. مراد از مهر، وسیله‏ای است معمولا از جنس چوب، فلز، سنگ، و نظایر آنها و دارای نوشته ها و علایمی که مثل امضاء انتساب یک سند یا نوشته را به شخص مدلل می سازد.^[۱۱۶]
با توجه به تعریف مهر، ارتکاب عمل مادی مرتکب به صورت فعل مثبت مهر کردن با وسیله مخصوصی است . مراد از «هرکس» در صدر ماده که فاعل جرم است اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی بخش خصوصی و همچنین صاحبان دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق می باشد و افراد دولتی مشمول این ماده نمی باشند زیرا همین مطلب در ماده دیگر همین قانون « ماده ۶ » در مورد اشخاص دولتی و حقوقی عمومی به کار رفته است .
مهم ترین شرط تحقق جرم این است که شناسنامه باید دارای اعتبار باشد و اگر شناسنامه فاقد اعتبار باشد مهر کردن آن جرم محسوب نمی شود مانند این که شناسنامه نمونه قدیم باشد و مهلت آن پایان یافته باشد و یا اصلاً شناسنامه باطل شده باشد مانند شناسنامه مردگان و هم چنین مهر کردن باید غیر مجاز باشد بنابراین اگر مهر کردن با اجازه مقامات ذی صلاح باشد جرم تحقق نمی یابد .
نکات برداشت شده از این ماده به شرح ذیل می باشد:
۱- این جرم جرمی است آنی یعنی از آن لحظه که مرتکب به مهر کردن شناسنامه اقدام می کند محقق می شود .
۲- این جرم مطلق است و مقید به ایجاد نتیجه ای نیست و به صرف ارتکاب واقع می شود .
۳- جرمی است ساده یعنی یک عمل برای تحقق آن کافی است .
۴- این ماده فقط مهر کردن غیر مجاز را مورد حکم قرار داده است و در مورد درج مطلب و آثار دیگر بر روی شناسنامه ساکت است . بنابراین با توجه به قاعده تفسیر به نفع متهم و تفسیر قوانین جزایی درج مطلب و آثار دیگر بر روی شناسنامه مشمول حکم این ماده قرار نمی گیرد و ممکن است جرم دیگری باشد.
ب: عنصر روانی جرم
جرم مهر کردن غیر مجاز شناسنامه از جرایم عمدی است و تحقق عمد ناظر به آن است که مرتکب آگاهانه و با قصد به مهر کردن شناسنامه اقدام نماید، به عبارت دیگر به علم به اینکه شناسنامه معتبر است در مهر کردن آن عمد داشته باشد و نیازی به تحقق قصد افراد به غیر با عمد خاص ضرروت ندارد . همچنین مهر کردن شناسنامه به علت سهل انگاری و بی دقتی و از روی اشتباه از شمول حکم ماده خارج می‏باشد.^[۱۱۷]
گفتار دوم : جعل شناسنامه
جرم جعل و تزویر از جرائمی است که موجب سلب اعتماد مردم نسبت به اسناد و نوشته های خصوصی و عمومی گردیده و نتیجتاً مخل آسایش عمومی مردم است . ^[۱۱۸] در قوانین بسیاری کشورها از جمله ایران، جرم جعل تعریف نشده و صرفاً به ذکر مصادیق، روش های ارتکاب و مجازات آن، بسنده شده است.