۴/۶۹۵۲ (حدود ۷ میلیون هکتار)

کل

کیفیت کم آب آبیاری:
کیفیت آب آبیاری بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت بسزایی برخوردار است. رسوب نمک از آب مصرفی، در پروفیل خاک انباشته میشود. در نتیجه‌ی فقر کیفیت آب مشکلات زیر پدیدار خواهد شد:
– چنانچه زهکشی خوب نبوده و آبیاری کافی نباشد، مشکل شوری یعنی تجمع و تراکم نمک در خاک پدیدار میشود.
– مشکل قلیاییت و سدیمی شدن خاک یعنی افزایش جذب سدیم و شرایط نامطلوب
– مشکل بور که به دلیل غلظت زیاد بور بوده و میتواند برای رشد گیاه مسمومیت‌‌ایجاد کند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

– رسوب یونی آب یعنی افزایش غلظت HCO₃ ، یونهای Co₃، سدیم و کلر
طبیعت مشکل شوری در اراضی خشک و نیمه خشک:
در خاک‌هایی که تحت تأثیر شوری قرار دارند غلظت مواد زیر بالا است:
– نمک‌های محلول (شوری) یا
– سدیم جذب شده (قلیاییت)
– هر دو (شوری و قلیاییت)
نمک‌های محلول در آب آبیاری شامل:
۱) کاتیون‌ها: سدیم (Na⁺)، کلسیم (Ca²⁺)، منیزیم (Mg²⁺)، پتاسیم (K⁺)
۲) آنیون‌ها: کلرید (Cl^–)، سولفات ) (، بیکربنات ) (، کربنات ) ( ، برات) ( ، نیترات ( ) میباشد.
اگر pH از ۳/۸ تجاوز کند، ممکن است غلظت Co₃ به طور قابل توجهی بالا باشد. غلظت بالای عناصر فرعی ماند مس (Cu) و روی (Zn) میتواند مشکلی در هرزآب‌ها باشد.
آبشویی و زهکشی به عنوان بخش‌های تکمیلی آبیاری میباشند به ‌‌این جهت که ترازهای شوری با کشت مدام حفظ شوند. در نتیجه بدون مدیریت علمی مناسب آب آبیاری نامرغوب، کاربرد طولانی چنین آب‌هایی امکان پذیر است.
الگوی توزیع نمک:
به طور تجربی کشف شده است که با روش آبیاری قطره‌‌ای، نمک‌ها از طریق قطرهچکان‌ها هم در سطح خاک و هم درون خاک در لبه‌های خارجی زمین خیس شده، انباشته میشوند.
شکل ۱-۱۴- الگوی توزیع نمک (Ece) بعد از آبیاری قطره‌‌ای منبع : یارون^[۷۱] و همکاران (۱۹۷۳)
تأثیر نمک بر روی خاک:
در نتیجه‌ی آبیاری، آب درون خاک تراوش کرده و بخشی از طریق تبخیر–تعرق و نفوذ به اعماق خاک هدر میرود. الکترولیت‌ها در پروفیل خاک بالا و پایین میروند و به دلیل آبشویی خواص شیمیایی آب به طور قابل توجهی تغییر میکند.
نمک‌های محلول در خاک‌های شور:
سدیم میتواند دو خطر عمده‌‌ایجاد کند: یکی تغییر شرایط فیزیکی خاک و دیگری تأثیر در رشد گیاه.
خاک‌های شور مقدار زیادی نمک محلول دارند که در پروفیل خاک توزیع شده و رشد بیشتر گیاهان را کاهش میهد.‌‌این خاک‌ها به صورت زیر شناسایی میشوند:
– وجود سله‌های سفید سطحی
– عاری بودن از پوشش گیاهی
– کم شدن رشد گیاهان و تغییر قابل توجه در اندازه آنها، سوختگی سر گیاه و آتش گرفتن لبه‌های برگ
در گزارش، کمیته‌ی ملی کشاورزی در سال ۱۹۷۶، برآورد شد که از یک زمین ۱۶/۷ میلیون هکتاری که در معرض خطر شوری و قلیاییت قرار دارد ۶۶/۴ میلیون هکتار تحت شوری و ۵/۲ میلیون هکتار تحت پوشش خاک‌های قلیایی قرار دارد.
کل اراضی راجستان و گوجرات و آن دسته از اراضی که در نواحی خشک قرار دارند تحت تأثیر شوری هستند. کمیته‌ی ملی کشاورزی در سال ۱۹۵۶ منتشر کرد که‌‌این مشکل در‌‌ایالتهای بنگال غربی، تامیل نادو، اوریسا، کارناتاکا، کرالا، ماهاراشترا، گوجرات، آندراپرادش و گوا به علاوه‌ی قلمروهای پاندی چری، دامان و دیو به طور جدی به کشاورزی آسیب وارد کرده و بسیاری از اراضی حاصلخیز را به زمینهای لم‌یزرع تبدیل کرده و آب‌های زیرزمینی به سمت شور شدن پیش میروند. کمیته‌ی ملی کشاورزی برآورد کرد که‌‌این اراضی در حدود ۵ تا ۸ میلیون هکتار میباشند.
نمک‌های محلول در خاک‌های قلیایی:
خاک‌های قلیایی یا سدیمی شامل مقدار زیادی سدیم هستند که در رشد گیاهان خلل وارد میکند.
خطرات قلیاییت از SAR محلول خاک برآورد میشود.
برخی از‌‌ایالتها مانند ماهاراشترا، کارناتاکا و … شامل خاک‌های قلیایی هستند. علاوه بر ‌‌این‌‌ایالتها، ‌‌ایالتهای پنجاب،‌ هاریانا و اوتارپرادش یک شیب صعودی را در قلیایی شدن اراضی‌شان طی میکنند. میزان اراضی‌‌این‌‌ایالت‌ها در حدود ۸۸/۳ هکتار میباشد (آنون^[۷۲]،۱۹۸۴(. میزان کل اراضی قلیایی هندوستان ۵۸/۳ میلیون هکتار است.
خاک‌های شور- قلیا:
خاک‌های شور- قلیا شامل مقدار زیادی نمک‌های محلول (>4 میلی موس) و سدیم جذب شده (>15%)بوده و همچنین قلیاییت بالایی دارند(۵/۸ (pH >. چنانچه نمک‌های محلول اضافی آبشویی شوند ‌‌این خاک تبدیل به خاک قلیا میشود.
ارزیابی شوری:
بدون آبشویی، نمک با آبیاری متوالی در خاک انباشته میشود. از ‌‌این رو، ارزیابی شوری با توجه به تحمل شوری گیاه میتواند آشکار شود.
ارزیابی قلیاییت:
افزایش سدیم در خاک زمانی به مشکل تبدیل میشود که شدت نفوذ تا جایی کاهش مییابد که آبرسانی کافی به گیاه صورت نمیگیرد. SAR به نوع کانی‌های رس موجود در خاک بستگی دارد.
فاکتورهای مؤثر در تحمل شوری:
واکنش گیاهان به شوری به عوامل زیر بستگی دارد:
۱) فاکتورهای گیاهی- مانند مراحل رشد، واریته و سیستم ریشه
۲) فاکتورهای خاک- مانند حاصلخیزی، مقدار آب، تهویه‌ی خاک
۳) فاکتورهای اقلیمی- مانند دما، رطوبت و …
۱) فاکتورهای گیاهی:
شوری خاک در محیط ریشه با توجه به عمق و زمان، و همچنین فواصل آبیاری و یا بارندگی به دلیل تبخیر-تعرق تغییر میکند. تحمل شوری غلات و علوفه با توجه به مراحل رشد تغییر میکند چرا که دوران جوانهزنی حساسترین مرحله‌ی رشد گیاه است.
الف) حساسیت نمک در پایه ریشه:
بیشتر پایه ها بر تحمل شوری درختان میوه و درختان مو اثر میگذارند. آنها می توانند در درجات مختلف تحمل شوری کلر را انتقال دهند. به خصوص درختان میوه و درختان چوبی چندساله به کلری که توسط آب شور بالا میرود بسیار حساس هستند. ‌‌این کلر با جریان انتقالی حرکت کرده و در برگ‌ها انباشته میشود.